Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Beacha Meala (VI) - Sochar an Imidil
Title
Beacha Meala (VI) - Sochar an Imidil
Author(s)
P. Ó S.,
Pen Name
P. Ó S.
Composition Date
1900
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1900_11_10_547> <L 547> <B 1900> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U P. Ó S.> <F An Claidheamh Soluis> BEACHA MEALA (VI) - SOCHAR AN IMIDIL Tráchtfamíd anois ar an t-sochar nó an d-tairbhe is féidir do bhuaint as corcóig adhmuid. Ó phúnt go deich sgillinge fichead - do réir an t-sóird adhmada de a n-duentar í - is seadh luach corcóige agus na h-úirlise a bhuineann léi. Gheobhaidh gach duine a chomhnuigheann i g-ceanntar teanntuighthe ó'n m-Bórd-san corcóg ar cáirde bliadhna, i g-cás ná beidh air an t-airgead a íoc arís go m-beidh a chuid meala díolta aige. Tá aithne againne ar fhear san áit seo do thóg ceann i bh-Fóghmhar 1899, agus bhí cheithre fichid púnt meala díolta aisti aige nuair do tháinig glaodhach ó'n m-Bórd ar an airgiod. Sé sin le rádh, go raibh an "Bhréidín 'sa luaich" go fíor aige - agus roinnt mhaith airgid ós a chionn - i ndeire na bliadhna. As so amach, sé costus bliadhantamhail ghléis na corcóige úd sé sgillinge. Chídhfear anois, má ritheann léi, ar foghnamh, go m-beidh suas le dhá phúnt gach bliadhain aige mar shochar chum díol as a chuid trioblóide. Agus go deimhin ní foláir dúinn a admháil go m-beidh trioblóid go leor i d-tosach aige uaithi: is minic a bheidh pus cam air, súil dhúnta, leath-phluc, no cluas tinn aige - agus b'fhéidir nach aon ghuidhe fhóghanta bheidh ár ndiadh na ar uairibh leis aige. Acht cuimhnighidh ná "fachtar bainne bruithe gan iarball fliuch," agus gur "ó scoil na fulainge do thigeann na scoláirí is fogh- lumtha." D'éis saesúir nó dhó do thabhairt i bhfeighil na mbeach, cuirfidh sé aithne ortha, agus iad air; deunfaid siad múintireas le chéile, i g-cás muna m-béidh sé tuathalach no ní-chíosach, go bhfeicfir ag snámhadh ar a lámhaibh agus ar a aghaidh iad gan é do chealgadh. Is gnáthach leo bheith bagarthach nó crosdáltha i d-teas an t-saesiúir nó i ndeire na bliadhna nuair do bhímíd ar tí na meala do bhuaint díobh. Ní misde do'n tosnóir, na thaobh san, "biorán suain" do chur ionnta. Faghadh sé píosa eudaigh do chlúdochaidh na frámaidhe, agus fliuchadh sé le coimheasgar d'uisge agus de charboluic é - leath ghoine carboluice i bpiúnt uisge - agus leathadh sé ar na frámaidhe é d'éis ná fállainge do thógaint díobh. Nuair raghaidh boluithe na carboluice fé shrónaibh na mbeach, righfid siad go dian chum na meala, agus líonfaidh siad a mbuilg di. Ó san amach beidh gach beach chómh macánta le h-uan, óir ní chealgfuidh beach choidhche duine an fhaid a bheidheas a bholg lán. Is féidir iad do chur chum suain leis, le deatach do shéideadh isteach san chorcóig, agus tá áise, ar a d-tugthar an deatachóir, chum seo do dheunadh i measg úirlise gach corcóige. Nuair do bhídheann mná uaisle á láimhseáil, is gnáthach leo scáil d'eudach sgragaighthe do bheith ar an aghaidh aca, agus phéire lámhnuidhe beith ortha. Deunann an úirlis oibre gnó fichead corcóig chómh maith agus dheunfadh sé gnó aon chinn amháin. Ar an adhbhar san budh bhúntáisteamhla do dhuine roint mhaith dhíobh do bheith aige ná uimhir bheag. 'San am cheudna ní fheudfadh sé thar oiread áirighthe do choiméad, óir ins an g-ceud áit, ní bheadh caoi aige ar aire cheart do thabhairt dóibh; 'san dara h-áit, bfhéidir ná feudfadh sé díoluigheacht d'fághail ar mhórán meala; agus ins an treas áit is minic ná bídheann an ball farsuing go leor, ná an sgeith meala radhaiseamhail a n-dóthain chum mórán corcóg do líonadh cuir i g-cás go bhfeudfadh fiche "stoc" mil na próiste do chnuasadh, is follusach go n-deunfadh deich gcinn eile níos mó díoghbhála ná maitheasa. Tá fios againne ar áit i n-ar dhéin trí stoic - sin a raibh ann - an oiread meala a's do dhéin seacht g-cinn in áit eile in a raibh mórán corcóg. Seo anois críoch ár sgéil ar na beachaibh. Tá súil againn nár sgríobhamar in aistear. Do thaisbeánamar go bhfuil sé i g-cumas gach fir tighe naoi nó deich de <L 548> phúntaibh sa mbliadhain do bhuaint asta, agus is mór an cúmpórd do thabharfadh an t-ádhmhar so i dtigh fhir bhoicht i rith na bliadhna. Má's mian le lín-tighe dul chum cinn ní foláir dóibh, ar nós na m-beach, gach nóimit do chur chum críche; mar iad, gach beagán do chur i dtaisge. An bhfuil fonn orainn Éire bhocht do dhul ar aghaidh? Má tá deunaimís, mar dheunaid na beacha, gach fear, bean agus páisde dínn gan tnúth, gan tormus, an gnó do thug Dia do gach duine dhínn le deunadh. Muna n-deunamaid mar seo - má dheunamaid feasda, mar bhíomar foraor! ag deunadh le fad roimhe-se - Cuid againn ag stracadh siar, agus cuid againn ag stracadh soir, beidh an bhreith tharcuisneamhail do thabharfaidh náisiúin an domhain gan amhras orainn tuillte againn. Sí sin - "Truaigh gan taise chuca" Pádruig Ó Séaghdha (Gleann garbh) Seagan Ó Seághdha (Doire an chairn) Nótaidhe sochar an imidil, profit of the industry Bórd na g-ceanntar teanntuighthe, Congested Dis- tricts Board tuathalach nó mí-chíosach, awkward or ill-tempered ag snámhadh ar a lámhaibh, creeping over his hands carboluic, carbolic acid áise ar a d-tugthar an datachóir, a handy thing called the smoker scáil d'eudach sgraguighthe, a veil of transparent cloth ní bheidheadh caoi aige, he may not have opportunity or leisure nár sgríobhamar in aistear, that we wrote not in vain ádhmhar, a little - generally a lucky litte lín-tighe, a household; a family gan tnúth, gan tormus, without envy or sulkiness truagh gan taise, wretchedness without relief P. Ó S.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
