Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Mar do mhairbh Cúchulainn Nadcrantail.
Title
Mar do mhairbh Cúchulainn Nadcrantail.
Author(s)
Ní fios,
Composition Date
1904
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
MAR DO MHAIRBH CUCHULAINN NADCRANTAIL. -- "Cia atá agaibh chun dul i gcoinnibh Chúchulainn i mbáireach?" arsa Lughaidh. "Tabharfar (tabharfaid) duit-se‚ i mbáireach," arsa Maine Mac Ailealla. "Ní fhéadaimíd fear d'fhagháil dó," arsa Meadhbh. "Bíodh sos ann go dtí go loirgfar fear dó. Fuaradar soin. "Cad é an éird a raghfar uaibh," arsa Aileall, "ag iarraidh an fhir seo i gcóir Chúchulainn?" "Níl i nÉirinn," arsa Meadhbh, "fear do b'éidir a sholáthar dó mara dtugtar Cúroí Mac Dáire nó Nadcrantail féin." Bhí fear de muinntir Chúroí ar an bpobal. "Ní thiocfaidh Cúroí," ar seisean. "Is leór leis a ndeaghaidh dá mhuinntir ann. Cuirtar scéala chun Nadcrantail." Chuaidh (téidheann) Maine Andoí chuige. D'innsea- dar a scéala dhó. "Tair linn ar son oinigh Chonnacht." "Ní raghad," ar seisean, "muna dtugtar Finnabhair dham." Do chuaidh le n-a gcois annsoin. Tugaid a airm i gcárr a hoirtear Chonnacht go dtí an longphort. "Gheobhair Finnabhair," arsa Meadhbh, "de chionn dul i gcoinnibh an fhir úd." "Déanfad e," ar seisean. Chuaidh Lughaidh go dtí Cúchulainn an oidhche sin. "Tá (tagann) Nadcrantail ag teacht ar do chionn- sa i mbáireach. Is mairg duit. Ní sheasómhair é." "Is cuma soin," arsa Cúchulainn. D'fhág Nadcrantail an Longphort lar n-a bháireach agus thug leis naoi mbeara géara loiscithe cuilinn. Is amhlaidh a bhí Cúchulainn annsúd ag fiadhach éanlaith agus a charbad in' fharraidh. Do chaith (caitheann) Nadcrantail bior le Cúchulainn. Dhein Cúchulainn cleas ar rinn an bheara soin agus níor choisc é ó fhiadhach na n-éan. Mar an gceadna leis na hocht mbearaibh eile. Nuair a caith sé an naomhadh bior, do theich an ealta ó Chúchulainn. D'imthigh Cúchulainn i ndiaidh na healtan. Do théidheadh sé ar rinnibh na mbior mar raghadh éan ag léimridh ó'n mbior go céile i ndiaidh na n-éan ar chuma ná héaloghaidís. Shíl gach éinne gur ag teicheadh roimhe sean a bhí Cúchulainn. "Bhur gCúchulainn úd," ar seisean, "d'imthigh sé romham-sa ar teicheadh." "Sé sin," arsa Meadhbh, "dá dtagadh deagh-laochra n-a choinnibh - B'oith le Fearghus gon' Ultaibh soin. D'imthigh Fiacha Mac Fírfheibe uatha chun Cúchulainn a chosc. "Abair leis," arsa Fearghus, "gur bhreágh dhó bheith os comhair laoch an fhaid do-ghíodh éachta calma. "Badh breághtha dhó ámh," arsa Fearghus, "dul i bhfolach na teicheamh roimh fhear amháin mar ní mó an náire dhó féin ná don chuid eile d'Ultaibh." "Cia mhaoidhimh soin?" arsa Cúchulainn. "Nadcrantail," arsa Fiacha. "Dá mb'é an cleas a dheineas-sa os a chomhair a mhaoidhfadh sé as ní móide badh nár dham," arsa Cúchulainn. "Ní mhaoidhfadh sé as ámh, dá mbeadh arm n-a láimh. Ná feadraís-se ná goinim-se fear gan arm? Tagadh i mbáireach idir Ochinne agus muir, agus dá luaithe do thiocfaidh gheobaidh sé ann mé, agus ní theichfad roimhe." Tháinig Cúchulainn annsoin go dtí n-a ionad coinne agus do chaith uime fáithim (a bhruit) tar éis faire na hoidhche, agus ní thug fé ndeara an columhan mór a bhí in' fharraidh, is é chomh mór leis féin. D'fholuigh é idir é féin agus a bhrat agus do shuidhidh é in' fharraidh. Tháinig Nadcrantail annsoin. Tugadh a arm-san i dtrucail. "Cá bhfuil Cúchulainn?" ar seisean. "Sin é thall é," arsa Fearghus. "Ní mar seo do shamhluigh dham indé," arsa Nad- crantail. "An tusa an Cúchulainn?" "Agus ma's mé ariú?" arsa Cúchulainn. "Má's tú mhuise," arsa Nadcrantail, "ní thabhar- fad-sa ceann uain bhig liom go dtí an longphort. Ní thabharfad do cheann ghiolla amhulaigh." "Ní mise i n-éan-chor é," arsa Cúchulainn. "Eirigh chuige timcheall an chnocáin." Tháinig Cúchulainn ag triall ar loégh. "Cimil-se feasóg bréige orm," ar seisean; ní féidir leis an laoch úd comhrac liom gan féasóg." Do dhéanadh amhlaidh dho. Do chuaidh fé n-a dhéin ar an dtulaigh. "Córa liom soin," ar seisean. "Dein-sé cóir ghaiscidh liom-sa," arsa Nadcran- tail. "Bíodh agat, má's eól dúinn é," arsa Cúchulainn. "Caithfad-sa urchar leat agus ná coisc-se é." "Ní choiscfad acht i n-áirde," arsa Cúchulainn. Do chaith Nadcrantail urchar leis. Do léim Cúchalainn i n-áirde roimhe. "Is olc duit mo urchar-sa a chosc," arsa Nad- crantail. "Coisc-se i n-áirde mo urchar-sa anois," arsa Cúchulainn. Do scaoil Cúchulainn an ga leis, acht b' i n-áirde é, ar chuma go dtáinig anuas ar a mhullach agus go ndeaghaidh tríd go talamh. "Uch!" ar seisean, "Adhe! Is tú laoch is fearr atá i nÉirinn," arsa Nadcrantail. "Tá cheithre mac fichead liom-sa san longphort. Raghad agus inneosad dóibh a bhfuil de sheódaibh foluighthe agam. Agus fhillfead go ndéanfair-se mé dhicheannadh, mar geabhad-sa bás má thógtar an ga as mo cheann. <L 653> "Go maith," arsa Cúchulainn, "tiocfair arís." Chuaidh Nadcrantail annsoin go dtí an longphort. Tháinig gac éinne roimis. "Ca bhfuil ceann an riastarthi (duine buile) agat?" arsa cách. "Fanaidh a laocha go 'neosad mo scéala dom mhacaibh agus go raghad thar m'ais chun comhraic a dhéanamh le Cúchulainn." Annsoin d'imthigh ag triall ar Chúchulainn, agus do chaith sé a chlaidheamh le Cúchulainn. Do léim seisean i n-áirde ar chuma gur bhuaileadh (an claidheamh) i gcoinnibh an cholumhain, agus dheineadh dhá leath dhen chlaidheamh. Tháinig cochal ar Chúchulainn, féibh mar táinig air i measc na n-ogánach i nEamhain agus do léim Cúchulainn ar a scéith-san is do bhain an ceann de. Thug an tarna buille dho san muinéal anuas go himleacán. Thuit a cheithre cheathramhadh go talamh Is annsoin adubhairt Cúchulainn (an rann) so: Má's claoidhte do Nadcrantail Ní deireadh don iomarbháidh Ní fhéadaim féin comhrac uair Le Meidhbh is le trian an tsluaigh.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
