Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Clodhanna Nua.
Title
Clodhanna Nua.
Author(s)
Ní fios,
Composition Date
1904
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
Clodhanna Nua. SÉADNA. An tAthair Peadar Ó Laoghaire do shaoth- ruigh. Baile Átha Cliath: The Irish Book Com- pany, 6 D'Olier Street, 1904. Fé dheireadh is fé dheóidh tá Séadna againn i n-éin- leabhar amháin. Agus leabhar breagh tréan toirtea- mhail is eadh é leis. Tá trí chéad leathannach ann, agus is ana-shaor an margadh é an méid sin d'fhaghail ar a trí agus réal. Deirimídne gan mearathal nár bh'fheidir leabhar Béarla dá shaghas d'fhagháil gan sé scillinge a dhíol as. Go deimhin tá an Ghaedhealtacht ar fad fé chomaoine mhóir ag an Irish Book Company i dtaobh a shaoire a dhíolaid a leabhair. Is fearr leó beagán tairbhe agus mórán gnótha 'ná a mhalairt. Is aca atá an chiall. Is fada anois ó chuireamair aithne ar dtúis ar Shéadna ins an IRISLEABHAR. Sé an Séadna gruamdha dúr-aigeantach céadna é. Dá mbeadh an "Chailleach Ruainneach" ar siubhal aige ó mhaidin go hoidhche ní bhainfadh sí an ghruaim ná an dúr-aigean- tacht de. Do chonnaic gach éinne againn a leithéid, cuid aca a dó 's a dó dhúinn féin nó b'éidir nísa chomhgaraighe. Is breágh an rud a bheith éadtrom aerach. Fóghnann don tsláinte. Acht is minic do chaill fé ar charaid. Badh bheag an cabhair dhuit a bheith ag braith ar an éadtrom aerach le linn gábhadh. Cuir do mhuinighin san bhfear gciúin gruamdha. Sin é an saghas duine a dhéanfaidh gníomh is ná tráchtfaidh thairis. Sin é saghas Shéadna. Dá bhrigh sin tá cion againn air, an cion a bheadh againn ar dhuine a bheadh tar éis sinn a chosaint le linn bhuartha éigin. Badh mhaith linn atharrach scéil ag Máire Ghearra bhocht, acht cionnus eile d'fhéadfadh an scéal a bheith agus Séadna mar a bhí. Nach seana-chríonna a bhí Peig, agus gan na trí bliadhna déag istigh aici. Badh dheacair a leithéid d'fhagháil san nGaedhealtacht indiu. Badh lag an bheart dúinn bheith ag iarraidh an leabhar so a mholadh. Deirtí gur bh'é an "Trí Bior- ghaoithe" an leabhar do b'fhearr a cuireadh amach riamh san nGaedhilg. Níor cuireadh amach fós leabhar a b'fearr ná "Séadna," agus is fada go sáróghthar é. Ní fuláir nó chosain an leabhar so carn mhór airgid chun é chur i gcló. Tá gach nídh ar fheabhas ann idir chló agus pháipéar agus chlúdach. Tá cosmhalacht an ughdair i mbrollach an leabhair. Féachaidís Gaedhil <L 639> chuige ná caillfidh an tIrish Book Company an iomad dá bharr. Ceannuighdís é agus ní bheidh cathughadh n-a thaobh ortha. Is beag orainn Éireannach gan Gaedhilg; is beag orainn Gaedhilgeóir gan Séadna aige. Go mairidh an t-ughdar a saothar, is nára "Séadna" an ceann deiridh dá shaghas a gheo- bham uaidh. -- SELECTIONS FROM THE OLD IRISH GLOSSES. With Notes and Vocabulary, by John Strachan, Dublin; School of Irish Learning, 28 Clare Street. 1904. Price Three Shillings and sixpence net. Is gairid anois go mbeidh leabhair ár ndóthain againn chun stuidéir a dhéanamh ar an Sean-ghaedhilg Sid é an leabhar is déidheannaighe tháinig amach. Sé an ceann is fearr agus is áiseamhla agus is saoire leis é. Mar adeir an Strachánach i mbrollach an leabhair is é an "Briathar" an chuid is cruaidhe de Ghraiméar na Sean-Ghaedhilge. Cionnus a chuireann an Strach- ánach chun an bhriathair a mhúineadh dhúinn san leabhar so. Tógann sé ar láimh é, aimsir i ndiaidh aimsire. Deineann é chomh-tháthadh. I dtosach an leabhair gheibhmíd soluídí ar gach aimsir is ar gach modh, ar n-a dtarrach as na seana-leabhair i Milan is i Würzburg, agus i n-áiteanna eile. Gheibhmíd ins na nótaíbh cunntas cruinn ar gach modh is ar gach aimsir dhíobh. Tá foclóir oireamhnach i ndeireadh an leabhair. Is maith an rud ná fuiltar ag dearmhad na Sean- Ghaedhilge. Ná bac treibh a dhéanfaidh dearmhad ar, nó ná cuirfidh suim ins na sean-rudaí a baineann leó féin. Tá gnáth-chúram an Strachánaigh le feicsint ar gach leathanach den leabhar so. Ní beag soin do léightheóiríbh an IRISLEABHAIR. -- EACHTRA NA nARGONÁTACH, do réir Niebuhr, Aithriste i nGaedhilg ag Donnchadh Pléimeann; agus cur síos ar a bheathaidh ag "Seandún" i n-éinfheacht leis. Ar n-a gcur amach do Chonnradh na Gaedhilge, i mBaile Átha Cliath. 1904. Raol, glan. Sid é an seachtmhadh ceann de sna "Scéalta Nua- dhéanta" atá ghá dtabhairt amach ag Connrad na Gaedhilge. Badh mhinic adeireadh Donnchadh Pléimeann, beannacht Dé len' anam, gur mhór an truagh gan againn san nGaedhilg cuid de scéaltaibh is de leabhraibh fóghanta teangtha eile, ar chuma go gcuirfidhe i n-umhail dár scríbhneóirí féin, cad a bhaineann le litridheacht is cionnus a chuirfio rompa litridheacht fhóghanta a scríobhadh. Dheín sé féin tosnughadh leis an ngiota so "Eachtra na nArgonátach" aistriughadh ó Ghearmáinis Niebuhr. Óirfidh an leabhairín seo go seóidh do scoileannaibh, is do chraobhchaibh den Chonnradh. Tá foclóir maith i ndeireadh an leabhair agus roinnt pictiúirí annso is annsúd tríd. Acht is í an tseóid is fearr ann dar linn an cunntas a thugann "Seandún" ar bheathaidh an ughdair. Badh dheacair an giota so a shárughadh ar áilneacht is ar ghontacht. Níor b'éin-díoghbháil áireamh ar thréithibh a charad d'fhágaint fé Sheandún. Dar ndóigh ní bhfuair acht do réir mar bhí tuillte ag seana-thuillte aige. -- EOCHAIDH MACH RÍ 'N-ÉIRINN. Micheál Ó Máille (Diarmaid Donn) do sgríobh. Ar n-a chur amach do Chonnradh na Gaedhilge, i mBaile Átha Cliath, 1904. Sé pingne, glan. Sid é an séamhadh ceann de Scéaltaibh Nua-dhéanta an Chonnradh. Ba mhaith an chuimhne í ag Diarmaid Donn iarracht a dhéanamh ar úir-scéal d'innsint ar nós seana-scéalta na nGaedheal. Is truagh gan a thuilleadh dhá shórd againn. Tá éirighthe go hiong- antach le Diarmaid annso go háirithe. Is mór d'oirfadh dhúinn scéal nó dráma fada ag cur síos ar ghnáth-shaoghal mhuinntire na hÉireann i n-allód. Chuige seo níor mhór do dhuine stuidéar a dhéanamh ar shean-dlighthe is ar shean-nósanna is go mór-mhór ar shean-startha litridheacht na hÉireann. B'éidir go dtabharfadh Diarmaid Donn fé rud éigin den tsórd so fós. Taispeánann "Eochaidh Mac Rí 'nÉirinn" go mbeadh sé ar a chumas é dhéanamh. Is maith linn gur lean Diarmaid go dlúth do chainnt na ndaoine. Is í cainnt na ndaoine préam- acha na litridheacht. Cuirimís na préamhacha go maith i dtalamh saothruighmis cainnt na ndaoine ar dtúis, is ní baoghal do chrann na litridheacht. Fásfaidh an crann go breagh láidir faid-ghéagach. Tá préamh fhoghanta n-a leith i dtalamh annso ag Diarmaid Donn. -- TRANSACTIONS OF THE GAELIC SOCIETY OF INVERNESS. Vol. XXIV, 1899-1901. Inver- ness: The Galic Society of Inverness, 1904. Sid é an leabhar is fearr i nGaedhilg na hAlbann a bhuail umainn le tamall maith dh'aimsir. Ar shon nach Gaedhilg ar fad atá ann ní cóir gearán mar na haistí is na giotaí Gaedhilge atá ar fagháil ann táid siad ar áilneacht. Tá aistí ann ag baint le litridh- eacht, le filidheacht is le stair na hAlbann. Níor bh'éidir a áireamh a leath de sna rudaí foghanta a gheobhthar san leabhar so. A leathannach 259 gheibhmíd cunntas ar na filidhibh ba mhó cáil a scríbh a gcuid i nGaedhilg na hAlbann. Ag tagairt do Mhuircheartach Albannach Ó Dálaigh adeirtar: <L 640> Filidhe agus seanchuidhthe b'eadh sliocht Mhuircheartaigh Albannaigh. Ní baoghal ná go bhfuil féith Mhuirchear- taigh i nduine éigin dá shliocht i nAlbainn indiu. Ar leathannach 394 gheibhmíd alt ar "Gaelic Poetry from the MSS. of the late Mr. James Macpherson, Edinburgh." Seo roinnt giotaí as: Ors' am meannan ris an uan, Ors' an t-uan ris a' mheannan, "Cha teid mi 'na chreig ud shuas." Ors an t-uan ris a mheannan. "Air eagal a' mhadaidh-ruadh," Ors' an t-uan ris a' mheannan; Thuirt am meannan ris an uan "'S ann tha bhuainn dol a' mhireadh." Is fuirist d'éinne a thuigeann Gaedhilg na hÉireann an chainnt thuas a thuigsint go maith. Tá ana-chuid giotaí dá shaghas i n-ár nGaedhilg-na agus nach mór an truagh ná cuirtar síos iad. Féach air seo mar amhrán bhrónach ghrádh: Tha mulad, tha airsneul, tha brón Tha mulad ro-mhór orm féin Mu dhéighinn an fhiúrainn a dh' fhalbh Dha 'n d'thug mise gu dearbh mo ghaol Gu'n siúbhlainn ri uisg 's ri gaoith, Cur is cathadh is caochladh neóil 'S gu'n rachain greis astair mo thuath Dh'fhios an fhleasgaich chaidh suas seach an t-Shróin.' Níl, fóríor! Slighe againn chun a thuilleadh dhe a chur síos annso. Ba mhaith an mhaise ar leabharlainn duine an leabhar so bheith ann. -- FOCLÓIR DO BHEATHA agus DO DHÁNTAIBH DHONNCHADHA RUAIDH MHIC CONMARA: le Tomás Ó Flannghaile, Dublin : Sealy, Bryers and Walker, Middle Abbey Street. 1904. One and Sixpence. Seo leabhar a theastuigh go géar ó mhacaibh léighinn. Is fada atá "Beatha Dhonnchadh Ruaidh" agus "Eachtra Ghiolla an Amaráin" ar chlárachaibh na Scol, agus níor bh'fhuirist do mhacaibh léighinn stuidéar a dhéanamh ortha i n-éaghmuis an fhoclóra so. Céile oireamhnach dhon leabhair eile is eadh é, dálta gach nídh a thagann ó láimh Thomáis Uí Fhlannghaile. Scoláire críoch- nuighthe is ead é. Is mír an áise ag an aos óg an leabhar so a bheith ar fagháil aca. Chomhairleógaimís do gach duine go bhfuil an sean-leabhar aige cóip den bhfoclóir seo a sholáthar chuige leis. -- AOIBHNEAS CILLÁIRNE. An Dara Roinn. Oisín do scríobh. Sold by Miss E. O'Connor, Lower New Street, Killarney. Price One Penny. Sid é an ceathramhadh ceann de Leabhráin Locha léin. Agus deirtar linn a bheith a súil leis an gcúigmhadh leabhrán gan moill. Tá an ceann so go maith pé i nÉirinn é. Tá Oisín agus a dhraoitheadóir ar dtabhairt ar cuaird i measc na Loch thiar. Tá turus an chéad lae críochnuighthe againn agus ár síntús tugaithe againn don mbádóir. -- CLÓDHANNA AR LÁIMH. -- Tá cóip d' "Ériu," leabhar Scoil Árd-Léighinn na Gaedhilge againn. Cuirimíd fáilte is céad roimpi. Ní baoghal do'n tSean-Ghaedhilg má chífar a leithéid seo de leabhar uatha dhá uair san mbliadhain. Ba mhithid tosnughadh a dhéanamh. Beidh rud éigin le rádh againn i dtaobh an leabhair seo san gcéad uimhir eile. *** Ár mbeannacht le hOsborn O hAimhirgin, atá ag dul san Eóraip ag foghluim na Sean-Ghaedhilge ó sna hoidíbh is mó cáil dá bhfuil ann. Tá an gradam so tuillte go maith aige. Guidhmíd saoghal is sláinte chuige, is go n-áirghidh a thurus leis. *** Níl spéis i ngaoltaibh is d'imthigh an grádh, 'S níl gaol ag éinne le duine gan áird; Do tréigeadh an daondacht 's an creideamh is fearr, 'S ní baoghal duit dul d'éagadh go dtigidh an bás. *** Imtheógháidh an fhuiseog is áilne ar sliabh; Imtheóghaidh an seanóir bocht bearrtha liath; Imtheóghaidh an duine óg 's a cháil n-a dhiaidh; Imtheóghaidh a bhfuil beó is a dtáinig riamh. Cártaí Posta Gaedhealacha! ASK FOR THE GAELIC POST CARDS The Gaelic Post Card Co., DUBLIN and LONDON. Seoltar litreacha i dtaobh Eagarthóireachta go dtí an Fear Eagair; agus litreacha i dtaoibh Banistighe go dtí Stiúrthóir, Oifig an Chonnartha, 24 Sráid Uachtarach Uí Chonaill, Áth Cliath. <L 640a> ADVERTISEMENTS An Tae is Fearr Uisge Beathadh, Togha sean-uisge beathadh Éireannaigh. 16/-, 18/- agus 20/- an galún. 32/-, 36/- agus 40/- an duiséin. Leabhráin an Irisleabhair - III. Scoil Ghaedhealach Aistí ó "Conán Maol," "Beirt Fhear," An tAthair Pádraig Ó Duinnín, Agus "Gruagach an Tobair." <L 640b> ADVERTISEMENTS Smuainte Ar Árainn, I n-a dtugtar cúnntas i nGaedhilg shnasta shimplidhe ar Árainn na Naomh agus ar mhuinntir Ghaedhealaigh na háite sin, agus ar Phátrún, Feis, Aeridheacht, Banais, agusc., do bhí 'san Inis, maille le fiche íomháigh agus taisbeáint slighe bheatha agus caitheamh-aimsire na ndaoine. Fá pháipéar láidir, 6d.; tríd an bpost, 7d. Fá éadach, 1/-; tríd an bpost, 1/2. Fá leathar, 1/6; tríd an bpost, 1/8. Aodh Ó Néill. Dráma Úr-nua. Do sgríobh "Conán Maol". An chéad leabhrán do shraith-leabhair "An Claidhimh Soluis." Ar Fagháil Ó Rúnaire Connartha na Gaedhilge, Agus ó gach éan reiceadóir leabhar eile, ar thrí pighinne. Agus tríd an bposta, ar thrí pighinne is leith-phighinn.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
