Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
An Dlígheadóir Cliste.
Title
An Dlígheadóir Cliste.
Author(s)
Ó Muimhneacháin, Seaghán,
Composition Date
1903
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
AN DLÍGHEADÓIR CLISTE. Bhí fear n-a chomhnuidhe i n-aice Chnoc an Earbaill cois Laoi sa tsean-aimsir, agus lá áirithe do chuaidh sé go dtí aonach ag díol muc. Ní raibh sé abhfad ag feitheamh nuair thánaig ceannuightheóir chuige, agus do dhein- eadar margadh láithreach le n-a chéile, agus cheannuigh sé na muca, agus thug sé dhó sgilling chum an margadh do ghreamughadh. Dubhairt sé leis fanamhaint mar a raibh sé go ceann tamaill chum go dtiocfadh sé féin thar n-ais chuige, agus go dtabharfadh sé féin thar n-ais chuige, agus go dtabharfadh sé dhó fiacha na muc. Annsoin d'imthigh sé leis, agus ní raibh acht a dhrom iompuighthe aige uaidh ar éigin, nuair tháinic ceannuightheóir eile an tslighe. Chuir sé a shúil ar na muca, agus thairg sé níos mó airgead do ortha láithreach; agus, má thairg, do fuair, agus do thóg sé leis iad. I gcionn suim nóimite 'n-a dhiaidh soin, tháinig an chéad cheannuigh- theóir chum an áit gur fhág sé an fear; acht, má thánaig, ní raibh sé ann. D'fhéach sé mórdtimcheall air 'féachaint cá raibh sé, agus is amhlaidh do fuair sé amharc air ag éalughadh leis féin amach as an bpáirc. Do sháruigh sé é gan mhoill, agus d'fhiafruigh sé dhe cá raibh na muca. Dubhairt an fear leis gur dhíol sé iad ar níos mó airgid; "agus, a bhitheamhnaigh," ars' eisean, "is mór an iongnadh nár chreachaís mé." "Níor cheart duit soin do dhéanamh," ar san ceannuightheóir. Ba liom-sa na muca. Tá droich-bheart déanta agat agus íocfair as, mar cuirfead-sa an dlighe ort, agus béidh siad daor go leór ar ball ort." Chomh maith choingibh sé a fhocal agus do sheirbheáil sé an fear go dtí an chuirt. Ní raibh an fear leisceamhail chum dul 'n-a choinnibh dá chosnamh féin; agus siúd go dtí fear dlighe é go raibh cáil mhór air, agus d'iarr sé air a chúis do phléidhe dhó. Do mhínigh sé a chás do go cruinn fé mar thuit sé amach. Dubhairt an dligheadóir leis go raibh droich- chúis aindheis aige, agus ná raibh acht éin-tslighe amháin aige chum teacht as. "Cad é an tslighe é sin, led' thoil mhac- ánta?" ars an fear. "'Neósad-sa dhuit é," ar san dlighead- óir. "Glac mo chomhairle-se agus béarfair buadh leat. Nuair a ghlaodhfar t'ainm sa chúirt, tabharfaidh an cléireach an leabhar duit, agus déarfaidh sé leat an fhírinne d'innsint; leag fead asat, f-i-ú, le gach aon cheist do chuirfidh sé chugat, agus le gach éinne eile do bheidh id' cheistiúchán chomh maith, agus beidh siad go léir - idir bhreitheamh agus choiste - lán-deimhnitheach go bhfuilir glan as do mheabhair." "Glacfad do chomhairle," ar san fear, "agus fágfad an chuid eile de'n scéal fút-sa." Do tháinig lá na tseisióna agus do glaodhadh an chúis. Do dhein an ceannuigh- theóir a ghearán go truaigh-mhéileach leis an mbreitheamh agus an coiste. Do glaodhadh ar mo rábaire fir chomh maith, féach cad do bhí le rádh aige. "Cad is ainm duit?" ars' an cléireach leis. "F-i-ú-ú!" ar seisean, ag leogaint fead as. <L 388> D'iarr sé air é an tarna huair, acht b'é an scéal céadna é. Annsoin do labhair an breitheamh leis, agus d'fhiafruigh sé dhe cad 'n-a thaobh ná raibh sé ag tabhairt freagra ar an gcléireach. "F-i-ú-ú!" ar seisean, ag leogaint fead eile as. D'iompuigh an breitheamh annsoin ar an ndligheadóir, agus é lán d'éad agus d'fheirg, agus d'fhiafruigh sé dhe cad é an saghas duine é seo go raibh sé ag pléidhe dhó. "Ó!" ar san dilgheadóir, "fear gan chiall gan éifeacht is eadh é, agus ní ceart bheith milleánach air i dtaobh an bheart atá imirthe aige." Ní raibh a thuilleadh ins an scéal, agus do caitheadh amach an chúis. Do bhí áthas mór ar an bhfear tar éis teacht saor ó'n ndlighe, nídh nár bh'iongnadh, agus ar an ndligh- eadóir chomh maith. Annsoin do bhagair an dligheaóir air i leath-taoibh chum a pháidh d'fhagháil uaidh do bhí tuillte go maith aige, agus dubhairt sé leis: "Do dheineamair ár ngnó go bunudhasach tuigsionnach, agus ní bhead dian ort. Tabhair dham dhá phúnt, má's é do thoil é." "Dhá phúnt, an eadh?" ar san fear, ag tabhairt droich-fhéachaint fá n-a mhalaíbh air, agus ar an am gcéadna ag leogaint "F-i-ú-ú-ú-ú" as. Siúd chum bóthair gan a thuilleadh cuir ná cúiteamh an dligheadóir go neamh-shásta agus go bréan de féin tar éis an fear do ghabháil air le n-a bhaitín féin, mar bhí a fhios aige go maith ná féadfadh sé éan-tsásamh d'fhagháil uaidh 'n-a thaobh. Acht d'iompuigh sé ar a shálaibh air, agus dubhairt go feargach: "B'fhéidir go dtiocfadh anuraidh arís." SEAGHÁN Ó MHUIMHNEACHÁIN.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
