Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Sgéalaidheacht. An Pisín Breac.
Title
Sgéalaidheacht. An Pisín Breac.
Author(s)
Ó Muirgheasa, Énrí,
Compiler/Editor
Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)
Composition Date
1901
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<L 180> AN PISÍN BREAC. Bhí rí is bái'rioghan ann aon uair amháin. Fuair a bhái'rioghan bás. Phós an rí baí'rioghan eile. Thainig sí isteach chuige cailleach na gcearc lá amháin. Thuisligh sí i mbéal a' dorais. "Dia linn," ars' a' bhái'rioghan. "Ná raibh Dia no Muire leat," arsa cailleach na gcearc. "Cad as a ndeir tú sin?" ars' a' bhái'rioghan. <L 181> "Tá, gá ndéanta cuairt no céilidh agam, bheifeá 'bhfad 'na bfearr de." "Caidé sin?" ars' a' bhái'rioghan. "Tá inghean ag an rígh is tá sí 'bhfad níos deise ná do inghean-sa; gach aon neach 'a dtiocfaidh béidh siad ag iarraigh inghine a' ríogh agus gheóbhaidh sí a' saidhbhreas uilig." "Caidé gheanamuid léithi?" "Cuir í go muilionn a' scuitseála: gach aon neach chuaidh ariamh annsin, cha dtainic siad ar ais." Chuaidh an bháirioghan a bhaile. Sgairt sí ar inghin a' ríogh: "Caithfidh tú dul go muilionn a' scuitseála." Fuaras béitheach is cairt is lód lín. Chuaidh sí roimpi; lean a' Pisín Breac inghean a' ríogh. "An leigfidh tú mise leat," ars' a' Pisín Breac. "Leigfidh agus fáilte," arsa inghean a' ríogh. Thóg sí an Pisín Breac agus chuir sí ar mullach an lóid é. D'imthigh siad leobhtha chuige an muilionn. Nuair a bhí siad ag an muilionn chuaidh siad isteach. Char bhfada go dtainic cat isteach; char bhfada go dtainic dhá chat isteach; char bhfada go dtainic dhá chat déag isteach - cam- shúileach cam-chosac, cam-earballach; char bhfada go dtainic Rí na gcat. "Ithigidh, ithigidh," arsa Rí na gcat. "Chan eadh," ars' an Pisín Breac, "acht scuitleagaidh." Thosuigh siad agus scuitligh siad é. "Ithigidh, ithigidh," arsa Rí na gcat. "Chan eadh," ars' a' Pisín Breach, "acht mínighigidh." Chuaidh siad is mhínigh siad é. "Ithigidh, ithigidh," arsa Rí na gcat. "Chan eadh, acht sníomhaigidh, sníomhaigidh," ars' a' Pisín Breac. Chuaidh siad is shníomh siad é. "Ithigidh, ithigidh," arsa Rí na gcat. "Chan eadh, acht fighigidh, fighigidh" ars' a' Pisín Breac. Chuaidh siad is d'fhigh siad é. "Ithigidh, ithigidh," arsa Rí na gcat. "Chan eadh, acht bléitseálaigidh," ars' a' Pisín Breac. Chuaidh siad is bhléitseáil siad é. "Tá sé an t-am," arsa Rí na gcat, "a bheith ar siubhal." D'imthigh inghean an ríogh; chruinnigh sí a cuid leanadaigh; chuir sí ar an chairt é; thainic sí a bhaile, í féin agus an Pisín Breac. Lá ar n-a bhárach thainic a bhái'rioghan isteach chuige cailleach na gcearc. "Cad chuige ar dhubhairt tú liom inghean a' ríog a chur annsin; thainic sí a bhaile agus na leanadaigh léithi. Má budh deas ag imtheacht í, tá sí dhá dheas ag teacht a bhaile di." "Ní'l agat acht do inghean fhéin a chur anois ann," arsa cailleach na gcearc. Thainic a' bháirioghan a bhaile. Sgairt sí ar a hinghin. Dubairt sí léithi go gcaithfeadh sí dul chuige an muilionn le lód lín. Fuaras réidh béitheach is cairt is lód lín. Chuaidh sí ar siubhal is lean an Pisín Breac í. "A ingheann na bái'rioghna, a' leigfidh tú mise leat?" ars' a' Pisín Breac. "'Rud salach, cha bhíonn do léitheid liom," ar sise. D'imthigh léithi agus an Pisín Breac ag siubhal i gclábar 'na diaidh. Chuaidh siad isteach 'un a' mhuilinn. Char bhfada go dtainic cat isteach; char bhfada go dtainic dhá chath isteach; char bhfada go dtainic dhá chat déag isteach - cam-shúileach, cam-chosach, cam-earballach. Char bhfada go dtainic Rí na gcat isteach. "Ithigidh, itigidh" arsa Rí na gcat. "Ithigidh agus strácaigidh," ars' a' Pisín Breac. <L 182> Chuaidh siad agus d'ith siad a' cailin agus a béitheach. Sin deireadh mo sgéil. ÉNRÍ O MUIRGHEASA. TAGRA. Pisín, pisin, kitten; pisgín cait of Leath Mhogha Thuisligh, slipped, stumbled. Gá for dá, if. 'Na bfearr = ní b'fhearr, better, in past and conditional construc- tions. Scuitseáil and bléitseáil are corrupt words from English. For the latter one often hears in Ulster ar tuar: Tá an leanadach (= línéadach) ar tuar, the linen's a-bleaching, Tuar = a bleach-green in Leath Mhogha, Dr. Joyce remarking, "The word is used in Munster, Connaught, and Leinster, but does not occur at all in the Ulster counties" - Irish Names of Places, I., 236. Leanadaigh, gen. of leanadach = línéadach, linen. Fuaras = fríth, was found.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
