Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Cóimhfhreagairt.
Title
Cóimhfhreagairt.
Author(s)
Ruiséal, T. O., F. An I.
Compiler/Editor
Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)
Composition Date
1900
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
CÓIMHFHREAGAIRT. Chum fear-eagair Irisleabhair na Gaedhilghe,— Tabhair cead dam, le do thoil, beagán focal do rádh a bhfreagradh ris an mbreathnughadh neamhchoitcheann agus náireach do sgríobh tú ar mo leabhar, “Fíor-Chláir- seach na h-Eireann,” san uibhir do mhí Iuil de'n iris- leabhar eagaras tú. Ba chóir dham gan é do thabhairt fá deara ar aon chor, óir ní fiú suim é ó aonneach. Ní ar mo shon féin, ná ar son mo leabhair cuirim an litir so chugad, acht ar son na h-iomad daoineadh atá ag foghluim Gaedhilge anois, do mheall tú agus do chuir tú ar seachrán leis an mbreathnughadh sin; agus is iongnadh mór liom é go leigfidhe Comann measamhuil agus deagh aithnighthe mar Chonnradh na Gaedhilge, aon nidh chomh neamhghlan, chomh earráideach agus chomh searbh isteach in aon fhoillsiughadh ar a mbeidheadh cúmhacht aca. Is soilléir go leor é nach a n-aghaidh mo leabhair acht am aghaidh féin do sgríobhadh an breathnughadh. Níor thaisbéan tú aon earráid fiú luadh im leabhar. Cionnos dob fhéidir leat 'nuair sgríobhair “leacain le leacain agus guala le gualainn”? 'Siad earráideacha chomh mór iad so nach ndeunfaidhe iad le aonneach ag a mbeidheadh aon eolas ar an Gaedhilig. Deir tú nach bhfuil eolas agad ar an bhfocal “cánadh”. Feuc foclóir Ui Raghallaigh agus foghluim beagán. Do chuiris in Iúl nach ceart na línte “ní'l aon eolas agam má foillsigheadh riamh é,” agus “ní'l an broccan so luaidhte leis na C. M.” Má dhearbhann tú nach Gaedhilig cheart na líntidhe so, bhéarfad faoisgríobhad deich mbliadhan d'Irisleabhar na Gaedhilge. Creud fá'r chuir tú síos nidh nar sgríobhas. Níor sgríobas “beagán bliadhain ó shoin;” acht sgríobhas “beagán bliadhan ó shoin.” Feuch duille 82, líne 5, ó'n mbárr i “bhFíor-Chláirsigh na h-Eireann.” Tá mé brónach gur thug tú orm an litir so do sgríobhadh. Ní'l fhios agam cad tá agad am aghaid, agus go deimhin, is cuma liom. Thug tú cómhairle dham agus tabharfaidh mé cómhairle dhuit .i. gan tuilleadh breath- nughadh do dheunamh ar an Gaedhilg no go dtuigeann tú beagán níos mó d'a taoibh. Bhí an leabhar do rinne tú do dhíthchioll do mhaslughadh agus do bhréagnughadh molta go mór le chuid mhaith de na daoinibh is mó faoi chlú mar sgoláiribh Gaedhilge; agus is beg liom, ar an ádhbhar sin, aon nidh deirthear d'a thaoibh le daoinibh aineolacha. T. O. RUISÉAL. Áth-cliath, Lughnasadh, 1900. FREAGRA Siúd agus go ndubhramar nach leigfimís aon Ghall- Ghaedhilg isteach ins an irisleabhar so, ar eagla go mbeithidhe 'gá rádh gurab amhlaidh dob' áil linn gan ceart 'ná cóir do thabhairt do'n Ruiséalach acht gach ceart agus cóir do bhaint de (dálta an ghasúir do mharbh na fathaigh), tá an litir seo thuas leigthe isteach againn, acht na tuathail mhóra do cheartughadh, amhail is éigean. Tá an Ruiséalach 'san éagcóir dúinn go mór agus go hiongantach. Ní h-i n-a aghaidh féin do sgríobhamar, acht i n-aghaidh rámáis na Gall-Ghaedhilge. Ní raibh aon olc againn dó ar chor ar bith. Is amhlaidh bhí ár mbríce againn le cur dínn 'ná thaobh, 'pé olc maith linn é, agus do chuireamar, má tá go rabhamar go buaidheartha faoi. “Tabhair cead dam … beagán focal do rádh.” cá bhfuil an gléas ceangailte? “A bhfreagradh ris, etc.” i n-áit “i bhfreagra ar, etc..” Ní ceart “agus” do bheith istigh roimh “náireach.” “Eagaras (eagras?): Cia chualaidh nó léigh a shamhail seo d'abairt riamh? “Ar son na h-iomad daoineadh”: “an iomaid daoine” an ceart. “Is iongnadh mór liom é”: ní ceart “é” 'san abairt seo. “Leigfidhe” i n-áit “leigfeadh.” Ní ceart “agus” i ndiaidh “measamhuil.” “Deagh aith- nighthe”: “deagh-aithnighthe” dob' insgríobhtha, dá mbíodh an focal so Gaedhealach ar aon chor; ní'l ann, ámh, acht “well-known”, ní hé focal ar fhocal é acht siolla ar shiolla, agus a lán focal Gaedhealach ar fághail .i. ainm- neamhail, clúiteach, suaichnidh, etc.. “Is soilléir go leor é”: “soiléir” an ceart agus níor chuirthe isteach “é.” ”Fiú luadh” worthy of mention focal ar fhocal: “dob' fhiú a luadh” nó “dob' ionluaidhte” budh chuirthe síos. “Cionnos dob' fhéidir leat”: tuathal mór is eadh ”leat” annso; is é rud adéarfadh Gaedhilgeoir “Cionnus dob' fhéidir duit” nó “Cionnus d'fhéadfá é.” “Nuair sgríobhair”: “agus gur sgríobhais” an ceart annso; tá an t-am thorainn. “'Siad earrái- deacha chom mór iad so”: “Tá<id> na tuathail seo chom mór” an ceart; is ionann “earráid” anois agus seachrán slighe nó saoghail; ní hionann é agus tuathal. Is ionann “cánadh” agus “rúsgadh le cána”; “canadh” is ionann agus gabháil cheoil. In Iúl: sic “i n-umhail” an ceart. “Má foillsigheadh”: cuirthear “ar” i n-ionad “má”. “Ní'l an broccán so luaidhte”: “Níor luaidh- eadh an Broccán so” an ceart, acht is fearr an gníomhach annso “Níor luaidh na C. M., etc..” “Beagán bliadhain”: tuathal cló do chuaidh uainn is eadh “bliadhain” annso. “tuilleadh breathnughadh”: “tuil- leadh breathnuighthe” dob' insgríobhtha annso. “Bhí an leabhar do rinne tú do dhíthchioll do mhaslughadh agus do bhréagnughadh molta go mór le cuid mhaith de na daoinibh is mó faoi chlú mar sgoláiribh Gaedhilge”: is amhlaidh dob' inghléasta so,“an leabhar 'ga ndearna tú dícheall ar a mhaslughadh agus ar a bhréagnughadh, fuair sé moladh mór ó chuid mhaith de na daoinibh is mó clú mar sgoláiríbh Gaedhilge,” má's ceart “maslughadh” agus “bréagnughadh” ar aon chor ann. Maidir le “leacain le leacain, etc.,” ní'l ann acht tarraing cháis i gcás eile. Féach “tuinn ar tuinn” i n-Oidheadh Chloinne Lir agus a leithéidhí. — F. an I.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
