Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
An Siota agus a Mháthair.
Title
An Siota agus a Mháthair.
Author(s)
Ní fios,
Compiler/Editor
Mac Néill, Eoin
Composition Date
1895
Publisher
Connradh na Gaedhilge
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
An Siota agus a Mháthair. Bean an Tighe:- Do ghabh chugham cúpla ar dtúis na hoidhche Go tursach túirseach ó shiubhal na tíre, Ag iarraidh déirce a's ag éiliomh cabhartha, <L 92> 'S ag guidhe chum Dé ar son gach aon do thabhradh. Bean bheag chrosanta bhrosanta bhláthmhar, S a mac 'na shiota 'na cheanndán dána; An chailleach go fáidheamhail bárdamhail bréagach Fiosrach fáiltheamhail fáthamhail faobhrach; An siota go stuacach buacach brónach, Faoi dhoicheall, faoi ghruaim, gur luaidh sé a dhóthain. Shuidheas féin síos agus ní dubhairt aon rud, A's leigeas mo shúil go dlúth ar a chéile, Rinneas gáire 's do sháoigheas faoi chéile iad, A's is minic ar fán fear faghála déirce. Níor bh'fhada uaim gur luaidh sé a bhéile, A's gur chuir sé suas do ghluaiseacht léithi. An Mac. Cá bhfuil mo lón do ló ná d'oidhche? Cá bhfuil mo stór do bhó ná chaoire? Cá bhfuil mo cháil, ó's nár dam ínnsint, Acht a' sodar led' shála' a's mála im' thímchioll? An Mháthair. Maidir le duais, ná luaidh í ar aon chor; Ó t'athair ní bhfuaras suairceas ná féileacht, Dada do'n áird acht náire saoghalta, Sagairt a's bráithre 'om chrádh 's 'om chéasadh. Mac. Agus maidir le cáil, ní hí budh chóir dam, Acht ag agall na déirce ar thaobh an bhóthair; Go dearbhtha deimhin muna bhfaighead-sa fóirithint, Rachad sa' chill gan mhoill i n-éadóchas. Máthair. Seachain an nídh sin choidhche, a chladhaire, Airigh ar do smaointe a's cuímhnigh ar an Maighdin; Tá aici stór go leór agus roinnfidh, Mar níor dhearmhaid sí riamh croidhe na foighidne. Mac. Tá m'fhoighidne-se caithte, 's ní fearra mar tá agam, Is ruadh é mo hata 's is stróctha é mo chába, Tá mo bhróga briste a's ní'l luid ar mo shála', A's ní'l sgáil na tairbhe 'n a n-abrair-se, a mháthair. Máthair. A mhéirligh mhalluighthe, mallacht mo chroidhe dhuit, Nár léighis ar theagasg na n-aspal ná a ngníomhartha, A's go bhfuil an Eaglais dá shír-ínnsint. Gur dos na boicht do ceapadh na Flaithis mar oidhreacht. Mac. Má's dos na boicht do ceapdh na Flaithis mar oidhreacht, Is dócha gur áit é go bhfuil an-chuid bídh agus dighe ann, Cuma ná preabann tú maidin nó oidhche Gan bheith i gcúinne caithte, a' cneadaigh mar bhíonn tú. Máthair. A mhéirligh mhalluighthe, mallacht mo chléibh dhuit, An amhlaidh mheasair dam preabadh nó léim ann? Na naoimh, na haspail, 's an Eaglais naomhtha - Ní théid ins na Flaithis 'na mbeathaidh go n- éagaid. Mac. Má 's áit na Flaithis ná fuil geata na céim leis, A's go bhfaighinn-se casadh i gceann seacht- mhain' nó lae as - Acht ar eagla aon mhaslaidh nó esbaidh mo bhéile, Fanfad sa' bhaile ag agall na déirce. <L 93> Máthair. 'Sé áit na Flaithis ná Parrantas naomhtha; Neach ní chasann ar charaid ná ar chéile as; Ní'l pian ná peannaid ná anacra ar aon ne', Ach ceolta ag aingil, 's ní fada leo lae ann. Mac. Má's áit na Flaithis ná fuil obair ná gnó ann, 'S go mb'fherr le daoine bheith marbh ann, ná againn beó ann-so, Dá bhfaighinn-se cuirm a's codladh mo dhóthain Raghainn ins na Flaithis go dteagaidh an foghmhar chugham. Máthair. Ní'l gnó ná obair ann, codladh ná comhrac, Ná aon osna le leigint go deo' ann, Acht ceolta ag ainglibh a's an-chuid glóire ann. Mac. Muna bhfuil de shlighe bheathadh ins na Flaithis acht ceolta, Cionnus gheabhadh bolg bocht folamh aon spórt ann? B'fhearr liom-sa fothorm pota 'mbeidheadh feoil ann Ná a bhfuil d'aingil 'sna Flaithis ag greadadh a gcuid ceolta. Codail, a chailligh, 's ná habair níos mó liom A's 'nuair a raghair ins na Flaithis nár chasaidh tú beo as. Máthair. Móide malluighthe, peacaidh, 'gus aímhleas, - Níor chuaidh riamh go Parrthas fear dod' ghníomhartha' Agus fágfaid do choire i n-Ifreann thíos tu. Mac. Muna raghaidh aon pheacach go Parrthas choidhche Acht daoine beannuighthe, beidh an-chuid slighe aca. Má's daor 's má 's damanta an té leanas mo shlighe-se Le bliadhain agus fiche tá Ifreann líonta, A's ní ghlacfaid siad mise le huireasbha slighe ann. Máthair. Dlighe na n-aspal a's teagasg na ndraoithe, An seachtmhadh caibidil, 'se Peadar do sgríobh í, Gurab é deir an leanbh do cheannuigh na mílte, An té shéanas ar an dtalamh é, nach iad na Flaithis is díon dó. Mac. Níor ghádh do Pheadar bheith danaid ar aon neach, Mar budh ghairid an chasmairt do sheasfadh sé féineach Dá mbeidheadh sé 'pléidh le caile gan earraidhe gan éadach Gan chóir gan chuirm, acht a' codladh ins gach aon tigh, Na míola dá phriocadh faoi ghiobail na déirce, Budh stuacach an duine é, a's do chloisfeadh an saoghal é. Máthair. Sul ar sheoluigh tusa chugham[h] is minic do léigh mé Ar naomh Sheób, mar d'fhulaing sé an iomarca péine, Fuair sé na Flaithis do hearga 'na foighidne, An t-árus beannuighthe, mar mheasaim, ní bhfaighir-se. Mac. Cuirim-se chughad-sa an cheisd seo láithreach - Cá mbíonn do shiubhal 'nuair théidhir sa' bhfásach, Radharc mo shúl ar do rún ró-náireach, A's mise go dubhach ag iomchar mála? <L 94> Máthair. Maidir le drúis, is cúis ró-dhaor í, Canncar malluighthe, cú dubh craosach, Acht is measa faoi dhó do ghnóthaióe féineach Ag séanadh Críosd agus dlighe na naomh ngeal. Mac. Éisd, a chailligh, 's ná habair liom aon rud, Dá gcuartóchaidhe t'aigneadh, is measa tú féineach. Atáir mar bheidéadh sagart 'na sheasamh i n-aeirde(?), Go mbeidheadh a intinn 's a theaghasg seacht n-acara ó' chéile. Máthair. Ná bac dos na sagairt, déan do ghnó féineach; 'Sé Maois do cheap iad, a's thug aitheanta Dé dhóibh, Críosd a's na haspail do cheap iad 'na dhéidh sin Chum pósadh agus baisteadh agus Aifreann do léigheadh dhúinn. Agus chum bheith go carthanach amharcach déirceach. Mac. Maidir le pósadh, is gnó ró-dhaor é, Trí ginidhe óir gus c'róin do'n gcléireach; Muna dtiocfaid 'na láthair, ní léighfid “nobis,” 'S a chailligh nach daor é an “sacra vobis!” Máthair. Gan gnóthaidhe sagart, ní féidir ár saoradh, 'Siad gárda an anma agus lucht ionaid Dé iad; Dá bhrígh go maithid sid peacaidh agus daor- chuir, Is dócha gur ceapadh slighe bheathadh dá réir dóibh. Mac. Éist, a chailligh, a's leig dod' ráidhte; Dá mbeitheá go marbh ar maidin i mbárach, A's go mbéarfainn 'dtí an sagart tu ceangailt i mála, Ní leíghfeadh dam Aifreann gan airgead lámh d'fhagháil, A's gcúrsaidhe carthanacht budh shearbh leis trácht air. Máthair. A dhuine gan chéill, fág, 's nach bréag adubhaírt tu, Is dual dó'n mhac droich-mheasach sgiuirse; Tá an t-athair nó an mháthair gan amhras cionntach A thógann leanbh gan smacht gan stiúradh. Mac. An té d'imthigh ó n'athair le fearg gan traochadh I ndúthaigh anacraigh i bhfad ó n-a chéile, 'Nuair chas a-bhaile i gceann ga do laethibh, Chuaidh a athair a's mharúigh sé laogh dho; A's an té d'fhan sa' bhaile, níor mhar'uigh sé gé dho. Tá sé suidhte dearbhtha ag Sasanaigh léigheannta Go bhfuil an creideamh Catoilice ar sheachrán éigin. Máthair. Cad tá aca-san le léigheadh ná le n'ínnsint, Acht an rud d'fhág lucht an clampair aca sgríobhtha? Ní leanaid do Chríosd acht do mhaoin an teampuill, A's tá damaint na mílte ar an mBíobla Gallda. Mac. Sguirimís d'ár n-achrann; is mithid dúinn réidhteach, Is mithid dúinn stad, má st[h]admuid ar aon chor; Éirigh ar maidin a's ceannuigh dham léine; Pósfad, a chailligh, a's ní fhanfad a' pléidh leat. <L 95> Bean an Tighe. Sin í eachdra na caillighe a's an daltáin bhréagaigh Sgríobhtha ar fad síos le brígh a's le héifeacht. Léigh go sáimh ó bhárr go cúl í, A's fiosruigh do chách cia 'ca b'fhearr do'n gcúpla. Críoch.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
