Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Focail Ghaedhilge sa mBéarla
Title
Focail Ghaedhilge sa mBéarla
Author(s)
Ó Síothcháin, S.,
Composition Date
1923
Publisher
Muintir An Sguab
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N Sguab1923_12> <L 41> <B 1923> <C Prós> <T An Sguab> <U Údair éagsúla> <F Muintir An Sguab> AN SGUAB Im. II. Uimh. 15. NODLAIG, 1923. 3p. SA MHÍ RÉIM NA h-UIMHREACH SO. Leath. AN RUD IS MEASA LE DUINE NÁ A BHÁS 43 AR MO THIMTHIREACHT DOM, PÁDRAIG Ó CADHLA 43 NÁISIÚN BEAG BEO II, AN CHU MHALL 47 FÉ SHOLUS AN LASÁIN SIN, AN t-ATH. SEOIRSE MAC CLÚIN 49 FEALLSEAMHNACHT NA nDEAGH-BHEART, AODH MIC FHINN 51 MO ANNCAIL SEÁRLAÍ, CLOCH LABHRAIS 53 SA TIROL "DEORAIDHE" 55 LÉIRMHEASA 57 LEITREACHA 58 COMÓRTASAÍ 59 CUMANN URRADHAIS MUINTIR NA h-ÉIREANN (THE IRISH PEOPLE'S ASSURANCE SOCIETY) CUMANN DO GACH AOINNE ISEADH É. NÍL AON NIDH CHUN DEIRIDH ANN. FÍOR-ÉIREANNAIGH ATÁ I mBUN NA h-OIBRE SEO. Gach fios agus faisnéis le fagháilt ón Rúnaidhe S. M. Ó DEORÁIN ÁRD-OIFIG — CEARNÓG PHARNEILL a 16, ÁTH CLIATH. LEABHRA MAITHE GAEDHILGE AN BARRA: Leabhairín do Pháistí. Nioclás Tóibín an scríbhneóir. Leabhairín é seo do pháistí sa tríomhadh buidhin nó sa ceathrú buidhin do réir mar a thuigtear don múinteóir. Mar do dhein sé sa nGeamhar tá a dhícheall déanta ag Nioclás Tóibín ar adhbhar oiriúnach léighinn do sholáthar don pháiste, agus a bheith cothrom maidir le ciall agus cruadhas. Ocht leathanaigh agus dachad atá ann. Luach 6d. glan. ÓIR-CHISTE: Duanaire Liricí don aos Foghluma. Seamas Ó h-Aodha, M.A., do thoigh. Cnuasacht é seo desna dánta is mó clú agus cáil i nGaedhilg. Tá 45 cinn aca ann agus na filí is fearr abhí riamh againn a scríobh iad ó Oisín Mac Fhinn go dtí Pádraig Mac Piarais. Tá míniú nó argóint ag gabháil le gach aiste sa leabhar agus gach míniú aca i nGaedhilg bhlasta. Tá foclóir, agus gluais ag tabhairt eolais ar gach áit is ar gach duine atá luaidhte sa leabhar. Níl aon Bhéarla ann. 156 leathanaigh. Luach 5s. glan. BEIRT DHÉISEACH. Cnuasacht scéilíní le Seán Ó Cuirrín. Scéal acu ar a cheann féin; Eadartheangachd ar Bhéarla Washington Irving (Rip Van Winkle); Tolstoí (The Long Exile); LorimerStoddard (The Indian's Palm) an chuid eile. Tá adhbhar cleachta ar aistidheacht agus notaí agus foclóirín ag gabháil leó. Luach 3s. 6d. glan. Agus na Leabhra eile is fearr i nGaedhilg le fagháil ó CHOMHLUCHT OIDEACHAIS NA hÉIREANN TEOR., 89 Sráid an Talbóidigh i mBaile Átha Cliath. SIOPA NA LEABHAR nGAEDHEALACH, Tta. Gach leabhar a bhaineann le h-Éirinn, Gach leabhar gurbh Éireannach a sgríobh é, Gach leabhar ar fhoghluim na teangain, Táid go léir annso againn má táid i gcló. Gheobhfaimíd duit leabhar ar bith atá uait. Liostaí Saor. SIOPA NA LEABHAR nGAEDHEALACH, Tta., 45 SRÁID DÁSÚN, ÁTH CLIATH. <L 42> An Ghaedhealg sna Siopaithe. Má thá sé uait, a dhuine, an Ghaedhealg a bheith dá labhairt agat gach aon lá ceannuigh do chuid grósaereachta agus lóin-tighis uainn. Ní gádh dhuit Beurla do labhairt annso mar go bhfuil an Ghaedhealg ag gach aoinne sa t-siopa. Ó RAOGÁIN AGUS A CHOMH., TEO., SRÁID DÁSON, 54. ÚSÁID GRANIA TOOTH PASTE AR SON t'FHIACLA ÚSÁID GIBSOL OINTMENT AR SON DO CHROICINN Fior-dheuntús na h-Éireann iseadh iad so. Táid le fághail ósna drugadóirí ar fúd na tíre ar 1/3 gach ceann nó go díreach (saor tríd an bpost) ó Gibsol, Teo., Lána an Chláir, Áth Cliath. Deuntar íce le h-aghaidh beithidhigh ann leis. WEST & SON SEODÓIRÍ, GAIBHNE AIRGID, AGUS CLUIGEADÓIRÍ. Tigh Grafton, 102 agus 103 Sráid Grafton, Baile Átha Cliath Tá suas le ceud duine ag obair san gnó so. Déinimid duaiseanna óir agus airgid le h-aghaidh feiseanna agus rl. agus deuntús fíor- Ghaedhealach ortha. Tagaidh isteach chun iad dh'fheiscint. Tugaidh bhúr gcuid Árachais do'n Chumann Gaedhealach is Fearr AN CUMANN IBÉRNACH INSIÚRÁLA TEÓ. I n-AGHAIDH TÓITEÁIN AGUS COITCHINNE. Príomh-Oifig — 48 agus 49 SRÁID AN DÁMA, ÁTH CLIATH. Na Polasaithe is iomláine le Fagháil. <L 43> AN RUD IS MEASA LE DUINE NÁ A BHÁS NÍ FHEADAR SÉ NACH É LÁR A LEASA É: Ní chreidfeadh aoinne cúpla bliadhan ó shoin go mbeadh aon cheist thabhachtach maidir le Riaghaltas na tíre le socrú agus le réidhteach againn dúinn féin, agus dá gcreidfeadh féin níor dhóigh le duine go mbéidís chomh deacair san as atáid. Ach dá achrannaighe gach aon cheann eile aca níl aon rud níos tabhachtaighe, mar adubhramar cheana, ná ceist airgid an náisiúin. Tá's ag gach aoinne cá luigheann an bhróg air féin, dar ndóigh, ach tá an oireadsan taithighe againn i nÉirinn ar a bheith ag feuchaint ar an sgeul so agus gan aon bhaint cúramach againn leis ná tuigeann an urmhor dhínn go mbaineann an cheist seo go dlúth leis an duine is boichte sa tír. Sinn-ne féin is cionntach le uireasbhaidh airgid na tíre seo gan amhras in slighe — chomh fada as a bhíonn fiacha puiblidhe orainn mar gheall ar sgrios agus éirleach an chogaidh do leigheas. Ach dá mba rud é go rabhamar go léir tréis a bheith ag cur le chéile chun an rud ba mhó dob fhéidir linn do bhaint as an gConnradh in áit a bheith ag cur ar a chéile agus dá mbéimís tréis bliadhan do chaitheamh ag leasú, in áit a bheith ag milleadh, mar sin féin do bhéimís i gcruaidh chás — gan é bheith chomh dona as atá, gan dabht, ach dona go leór mar sin féin. Mar leath-is-muigh den díobháil atá deunta againn féin orainn féin, níl ionnainn ach cuid den domhain mhór, go díreach mar gach aon tír eile ná tabhairfidhe suarach agus iargcúlta ar fad uirre. Táid go léir i gcruaidh chás. Dá luighead airgid a bhíonn sna tíortha móra tionnsgail is amhlaidh is lugha a bhíonn le caitheamh ar na rúdaí a bhímíd ag soláthar i nÉirinn agus móthuighmuid-ne tuitim agus eirighe tráchtála agus gnótha an domhain mhóir chomh maith le cách. Tá an Rúise ag cromadh ar a bheith ag cur an tinnis a bhí uirre dí, an tromluidhe millteach uabhthásach a ghaibh sí tríd. Anois baineann sé le deallramh go bhfuil muintir an Ghearmáin, dá shocaire dá dhuthrachtaidhe dá chiuine fadó iad, go bhfuilid ag tuitim i ndiaidh a gcinn isteach sa lag cheudna. Níl aoinne, is dócha, dá mhéid é a neamh-mhuinighin asainn, gur dhóigh leis go bhfuil sgeul chomh dona san in ndán dúinn annso i nÉirinn. Ní dóigh linn é ná in aon ghiorracht do — ach feuch ar na tíortha is saidhbhre agus is socaire sa domhain. Tá SeanShasana ag tabhairt agaidh ar aimsir annroghach an gheimhridh agus 1 1/4 miliúin duine ag lorg oibre ann. Is beag níos fearr ná SeanShasana atá Sasana Nuadh féin, agus an Fhrainnc, an tír is cosamhla le h-Éirinn, maidir le tréithe agus nósana na ndaoine, — cad atá sí sin ag deunamh ach ag feuchaint ar síbhílteacht na hEúróipe ag tuitim as a chéile nó béidir gur chirte dhúinn a rádh ag cur iachall uirri tuitim as a chéile. Is dóigh le roinnt daoine tuisgeanacha, daoine ná feuchann ar an taobh dorcha de sgeul i gcomhnuidhe, leis, go bhfuil an domhain ag tosnú, go réidh righin ach ag tosnú, ar na h-aoise dorcha arís agus go ragaidh sibhílteacht agus cultúr (agus gach aon rud a dhéineann níos aoirde ná daoine fiadhna sinn) i luighead in áit a chéile agus sa deire thiar thall ar neamhnidh ar fad. Bin é deire gach aon síbhílteachta a tháinigh romhainn agus níl ár síbhílteacht féin gan locht dar ndóigh gur dhóigh linn go leanfadh sí uirre go deó. Do bhíodh an iomarca maoimh againn asainn féin in Éirinn i gcomhnuidhe. Ba dhóigh le duine orainn ná raibh aon dream eile ar dhruim an domhain ar aon leibheula amháin linn ar ao' chor. Ach ní bhíonn treun buan. Tá a mhalairt de phort dá seinnt againn anois agus is gairid go mbéimíd ag deunamh ró bheag dínn féin béidir — ó h-imeall go h-imeall mar is gnáthach linn, go deimhin. Is dóca ná fuil mórán sa difiridheacht idir sinn agus aon náisiún eile i ndeire na sgríbe. Ach tá an rath orainn go bhfuil ár dtír féin cuid mhaith thiar ón gclampar a's ón achrainn is measa ar Roinn na hEúróipe, <L 44> agus dá dhonacht ceist airgid agus rl., más daoine neamhspleádhach agus muran dream mí-iomparach ar fad sinn ba cheart go nglacfaimís leis an seans atá againn cun na síbhílteachta Gaedhealaigh do chur ar a bonnaibh arís, agus cá bhfios dúinn ná coimeádfimís síbhílteacht na hEúróipe beó tamall eile fós dá bhárr. D'aimhdheón Jazzbands agus d'aimhdheóin comhacht an "Daily Mail" agus a leithéidí tá comharthaí le feiscint annso as annsúd ná fuil an náisiún dall ar fad, agus béidir go mbeidh sé chomh maith leis an ócáid fós, le congnamh Dé. Níl aon dabht ná go bhfuilimíd tréis creidheamhaint na hÉireann do laighdiú de bhárr an tslighe atáimíd nár n-iompar féin agus nach ró fhuirist a gheobhfar an tairgead atáthar a lorg fé urrús an náisiúin. Ach ní bhíonn ar aon rud ach tamall agus maran bhfuilimíd imighthe nár ngeillteanna ar fad ar fad cuirfimíd dínn an díthcéille anois. Agus má fheuchtar ar éirim an ruda níl ceisteanna economiceacha na hÉireann chomh achrannach ná chomh do-réidhtighthe a's atá ceisteanna den tsaghas ceudna i Sean-Shasana féin. Ba cheart go ngabhaimís buidheachas le Dia ná fuil an iomarca tionnsgal ar siubhal in Éirinn i gcomparád le feirmeóireacht agus fiú ná fuil ár ndothchaint tionnsgail ar siubhal againn fós. An rud is measa le duine ná a bhás is minic gurb é lár a leasa é. Nuair a cuireadh líon ár ndaoine chun a leath breis a's trí fichid bliadhain ó shoin do cuireadh ó bhaoghal cruaidh-chás Shean-Shasana an lae indiu sinn. Nuair ná bíonn an iomarca daoine in aon tír agus nuair a bhíonn an urmhór desna daoine ag maireachtaint de bhárr saothrú na talmhan ní baoghal dóibh sa deire chomh fada as a bhíonn siad sásta le simplidheacht beathaidh. Gheobhaimísne ceacht tairbheach do bhaint as stáir tionnsgail Shasana le ceud bliadhan anuas agus sgéim oireamhnach do cheapadh dúinn féin in áit a chéile, 'na mbeidh cothrom na féinne le fághailt ag gach aoinne agus 'na mbeadh níos mó daonnachta ná mar atá sa sostuim mí- nádúrtha atá aca san — agus atá againn féin leis chomh fada as atá aon tionnsgal againn ar ao' chor. Ach anois pé rud a thuitfeadh amach ní bhfuighfeadh muintir na hÉireann bás leis an ocras agus ní fheudfaidhe iad do chur chun a leath arís. Ní dheunfaimís aon iongantas dé dá mbainfeadh sé sin do Shean-Shasana agus an slighe atá an sgeul aca anois. Tá saothrú ag dul i luigheadh agus feurach ag dul i méid le tamall maith anois. Bhí gach aoinne, ach na ranchers amháin, ag gearán mar gheall air agus bhí an ceart aca, ach toisg an oireadsan talmhan a bheith fé fheur in Éirinn cheana ní bhfuigheadh an tuitim mór atá tréis teacht ar gach aon rud atá le díol ag lucht feirmeóireachta an oiread san díobháil do dheunamh orainn as a dheunfadh sé i SeanShasana, áit a bhfuil sé ag athrú deallramh na tíre cheana féin agus ag meudú uimhir na bhfear atá ag síor siúbhal sios suas ag lorg oibre ann. Agus dá bhrígh sin, maran dtiocfaidh aon athrú obann ar beatha an náisiúin seo ní chuirfear isteach mórán ar na hiarrachtaí atá á dheunamh cheana chun feirmeóireachta na hÉireann do chur ar slighe a leasa arís. Da mhéid é an neamhmhuinighin a bhíonn ag gach Éireannach uaireannta as a thír, dá láidiridhe croidhe é, béidir go bhfeiceomuid an lá fós a mbéimíd ag gabhailt ár mbuidheachas le Dia gur tíorthaighe den tír breágh (mí-ádhmharach?) so againne sinn. CÁRTAÍ NODLAG! 'Seadh, is mithid Cúimhneamh ar na Cáirdibh thar Saile. Tá sreath de Chártaí Deasa, Dáthuighthe, Beannachtaí i bhFilíocht ortha, le fagháil ó MHÁIRE NÍ RAGHALLAIGH, Siopadóir Leabhar, 87 Sráid Uach. na Dhriseóige, Áth Cliath. N.B. — Liosta leabhar Gaedhealach ullamh anois. TIGH-ÓSDA "CLARENS," Ag Cé Ueillington i mBaile Átha Cliath Tá gach aon chompórd ann agus é so-lámhach do gach áit is fiú le rádh 'sa Chathair. 70 Suainliosa. An biadh — bog, soghmhail, so-bhlasta Solus Eleictric. Agus an freasdal ar fheabhus. An díol fiach réasúnta. BÍONN TARRAING MHÓR DAOINE AR AN "RESTAURANT" atá ag gabháil leis. An Guthán 1217. Telegram: "Clarence Hotel, Dublin." TIGH-ÓSDA AN ROYAL EXCHANGE Sráid na Feise, i mBaile Átha Cliath. Tá sé seo ar cheann des na Tighthe-ósda is compórd- amhla 'sa Chathair. Tá gach aon chóir ann agus an díolfiach réasúnta. Guthán 2678. Telegram: "Comfort, Dublin." <L 45> Ar mo Thimthireacht Dom AITHBHEOCHAIN NA GAEDHILGE. ROINNT DEN STÁIR. Deirtear gur fearr aon fheuchain amháin romhat ná dhá fheuchain id' dhiaidh. B'fhéidir sin acht mar sin féin is maith an rud feuchaint id' dhiaidh anois agus ars; pé aca olc nó maith a chaith tú do shaoghal ní haon díoghbháil feuchain agus ath-fheuchain a thabhairt air. Foghluimeochaidh tú do cheacht as i gcomhnuidhe más méinn leat. Is dóigh liom gurbh' mhaith agus gurbh' fholláin an rud dúinn anois nuair atá cursaí na Gaedhilge ar talamh chomhthrom againn feuchain siar agus machthnamh a dheunamh ar an gcuma bhí ar an sceul fiche éigin bliadhain ó shoin. Is mór an chuid de stáir na hoibre a geobhadh na Timthirí a bhí ag obair an uair úd do Chonnradh na Gaedhilge a bhreacadh síos in a gcúntaisí in aghaidh an lae. Nach mó eachtradh agus seanchus a gheobhadh Fionán Mac Coluim agus Tomás Ó Coincheannain a innsint ar a n-imtheachta ar fuaid Leath-Chuinn agus Leath-Mhogha — nó aoinne eile des na timthirí, Seán Ó Cearbhaill, nó Donchadh Ó Laoghaire, nó Peadar Ó hAnnracháin, nó An Fear Mór, nó Pádraig Ó Máille, nó Aodh Ó Dubhthaigh. Dob' fhiú solas an lae a thabhairt do na heachtraí agus don seanchus sin go léir. Ag timthireacht don Ghaedhilg "dob' obair dom féin seal agus a rún don phobal gurbh' fhollamh an chéird sin," mar adubhairt Donchadh Ruadh fadó. 'Sa mbliadhain míle agus naoi gceud slán don tSlánaightheoir bhíos-sa ar oileamhaint i gColáiste Oileamhna na Múin- teoirí Scoile i gcathair agus i ndeagh-bhaile Bhaile-átha-Cliath. B'é m'ádh agus mo rath go raibh ar chomh-oileamhain liom ar feadh na haimsire sin an deagh-fhear agus an fíor- Ghaedheal sin Enrí Ó Muirgheasa ó Féarna i Muimhneacháin. Dhéineamar comh-cheangal caradais agus muinteardhais le n-a chéile tre mhór-bhuaidh agus meanmainn urlabhra na Gaedhilge. Bhí an chaint sin ó dhúthchas agam-sa agus theastuig ó hEnrí an chaint sin a shaothrughadh dhó féin go binn agus go blasta. Bhí cuidreamh mór eadrainn in halla na foghluma agus ar mhachaire an imeartha. Bhí sé dúthrachtach, dícheallach don teangain agus d'árdaigh sé mo chroidhe-se agus mo mhisneach dí 'sa tslighe gur thug mé mo gheallamhaint dó go ndeunfainn mo dhícheall ar í leathnughadh i measc ár ndaoine. Bhí ceangal agus dlúth-bhaint aige siúd le lucht Chonnartha na Gaedhilge acht, foraoir! ní raibh a fhios agam-sa a leithéid a bheith ann go dtí sin. An bhliadhain cheudna so a bhfuil mé ag tagairt dí a chuireadh Bainrioghan Shasana go Baile Átha Cliath feuchaint an bhfuighbhthí roinnt d'fhearaibh óga na hÉireann a mhealladh chum dul i gcogadh na mBúraigh in Aifrice Theas. Is dóigh gur i mí an Aibreáin a tháinigh. Cuireadh sinn go léir amach chum fáilte agus lúthgháir a chuir roimpe pé aca ar mhaith linn é nó nár mhaith. Bhí roinnt againn ann agus ba bheag an dúil a bhí againn in aon lúthgháir na greadam a teasbáint dí acht chaitheamar dul amach i bhfochair na coda eile. Bhí roinnt agus níorbh' bheag é a theastuig a bheith páirteach insan lúthgháir a theasbáint dí. Acht, ní hé sin acht é seo. Tháinig aimsire an Oireachtais agus Árd-Fheise na Gaedhilge 'sa mBealtaine in a dhiaidh sin agus theastuigh uainn-ne, sinn a bhí ag cur suime i ngnó na Gaedhilge, theastuigh uainn cead d'fhaghailt dul amach lá an Oireachtais. Chuamar go dtí an t-uachdarán acht ní raibh aon fhagháil againn an cead d'fhagháil. Ní raibh aon mhaith dhúinn a bheith ag cur i gcuimhne dhó ní hamháin go bhfuaireadh cead acht gur chuireadh amach sinn chum fáilte a chur roimh Bhainrioghain Shasana. Teasbánann so dhúinn conus a bhíodh ag deunamh oilleamhna do oidí na tíre seo an uair sin. Is beag an meas a bhí ag na húghdair seo ar an Ghaedhilg an uair sin. Ní h-iongnadh go mbeadh an-chuid de na hoidí siar i réim na Gaedhilge anois. Bhí an ghráin ag lucht na gcoláistí ar an Ghaedhilg agus ar gach aon rud a bhain leí. Is beag an chongnamh a tugadh dúinn chum croidhe ná anam Gaedhealach a chur in oideachas na tíre. Breis gus bliadhain tar éis dom an áit mhí-ádhmharach sin a chur díom d'éirigh mé as an mhúinteoireacht scoile agus chuaidh mé ag timthireacht do Chonnradh na Gaedhilge. Toghadh cúigear nó seisear dínn san am ceudna agus glaodhadh suas go Baile Átha Cliath orainn. Bheartuigheadh a cheanntair féin do gach aoinne agus cuireadh mise i mbun na hoibre is na Déisibh. I "Shliabh Geal gCua a rug buaidh na féile," a rugadh agus a tógadh mise. Ní hamháin gur rug sé an bhuaidh leis 'sa bhféile <L 46> acht buaidh léighinn agus buaidh filidheachta leis mar adeir Donchadh Ruadh 'san Eachtradh. Díreach treasna Abhainn na Finisce ón áit a rugad mé tá páirc na scoile i mBaile na Giolcaighe. Sin í an scoil a dóghadh ar Dhonchadh nuair a dhein sé an aoir ar bhean óg den áit. Timcheall mile uaidh atá Tigh na Laidhre agus Carraig an Chodlata, áit ar chaith Donchadh scaitheamh eile dá shaoghal. Rud beag soir ó dheas atá Tigh na Coille agus Cúirt Churrach na Slaodaighe, áit a raibh Máire Ní Dhonagáin bainfhile an bean- chaoineadh. D'airighinn an tsean-dhream ag cuir síos ar na caointeacháin agus ar na hamhráin a cheap sí seo le n-a linn. Is truaigh liom anois ná raibh ionnam an uair sin iad go léir a scríobhadh síos. Tá urmhór de na sean-daoine a rabhadar aca fé'n bhfód anois. Ba mhór le rádh Sliabh Geal gCua i dtaobh léighinn agus filidheachta 'sa t-sean- aimsir sin. Bhí fir agus mná fileamhla ann le linn domhsa a bheith ag eirighe suas — bhí Fearchaillighigh, Dáltúnaigh agus Floinnigh agus féith na filidheachta go maith agus go nádúrtha ionnta. Bhí an Ghaedhealg go maith ag urmhór na leanbhaí le m' linn féin ag dul go dtí scoil Thúr an Fhiona; is ar éigin atá sí go nádúrtha ag aon leanbh scoile ann anois. Chuireas-sa Craobh de Chonnradh na Gaedhilge den cheud iarracht agus d'fhan mé mí nó dhó in a bhun. Bhí craobhacha agus buidheanta ar siubhal agam 'sa Chaisleán Cuanach agus 'sa Chaisleán Nua. Ba bheag an mhaith buidheanta agus craobhacha a chur ar bun agus iad d'fhágaint annsin gan aoinne chum feuchaint in a ndiaidh. Tar éis an méid Gaedhilge agus an méid léighinn a bhí i "Shliabh Geal gCua na Féile," ní raibh aoinne ann an uair sin a bhí in iúil ar an Ghaedhilg a léigheamh ná aon stiurughadh a dheunamh ar an té a raibh sainnt air í d'fhoghluim. 'Sé an chuimhneamh is sia im' cheann acht leabhar úrnaidhthe Gaedhilge d'fheicsin i láimh sean-fhir de mhuintir Mhuirgheasa ó Mhóin an tSeabhaic. Rud eile a thug mé fé ndeara nach bualadh cló a bhí 'sa leabhar úrnaidhthe sin acht láimh- scríbhinn. Nuair a fuair an fear sin bás do dhein mé iarracht ar na leabhartha d'fhagháil acht bhíodar tabhartha ag bean a mhic d'Uisseir na Ceapaighe. D'airigh mé go bhfuair an tAthair Pádraig de Paor atá anois in a Ollamh i gColáiste na hIolscoile i gCorcaigh iad. Is eadh aon áit ná raibh duine a gheobhadh an Ghaedhealg a léigheamh ba bheag an mhaith a bheith d'iarraidh craobh ná buidhean a choimeád ar bun ann. Chuaidh an craobh so i Shliabh gCua in eug agus níor bhain Connradh na Gaedhilge leis an áit ó choin go dtí anuraidh. Is mar sin is mó a bhíodh an sceul an uair sin ag na timthirí — ag cur craobhacha ar bun agus dá leigint dul in eug. Dá rángochadh do mhaighistir scoile insan áit eolas a bheith ar an nGaedhilg aige choimeádfadh sé an craobh ar siubhal agus is maith liom an chaoí a bheith agam annso chum a rádh muireach iad gur beag craobhacha de Chonnradh na Gaedhilge a choimeádfaidhe ar siubhal is na Déisibh nó maidir le sin de in aon áit eile. Acht ar an taobh eile dhen sceul is minic gurb' iad cúrsaidhe báis craoibhe iad. Is minic a dheineadar uisce-fé-thalamh leis an sagairt agus go gcuirtí deireadh leis an gcraobh. Mar adubhairt mé ag tagairt do sceul na Rinne dhom bhí caint na Gaedhilge ó dhúthchas ag leath de mhúinteoirí na nDéise an uair úd. Bhí léigheamh agus scríobhadh na Gaedhilge ag cuid aca agus dheineadar sin cuid mhaith de obair na Gaedhilge gan pádh gan tuarastal. Ní is na scoileanna a dheineadar é acht in obair craoibhe. Bhíodh sagairt óg thall agus abhus a dhéineadh roinnt acht siad na hoidí scoile a dhein an chuid ba mhó den obair. PÁDRAIG Ó CADHLA. (A thuille le teacht.) Cabaireacht. Camán i láimh leinbh Bile i bhfál Fodhla, Buinneán i n-ánn Billiards D'imirt bíonn práinn óil air. An t-é ólann agus nach eól dó nuair ólann, Ni'l ann acht slugaire, a mhic; fág tart air. An t-é ólann agus gur eól duit nuair ólann, Ní'l ann acht plubaire, a mhic; scaoil thart é. An t-é d'ólfadh acht ná h-ólann nuair óltar, Ní'l ann acht grugaire, a mhic; seachain é. An t-é d'ól leat agus nach eól dó nár ólais Bogadán é, a mhic; dein rún d'á n-innseann sé duit. "DEAGLÁN." <L 47> NÁISIÚN BEAG BEO. II. Bhíos ag tagairt do chreidimh na mBascaigh an mí seo caithte agus do n-a séipéil. Tá árdáin chun suidhte mór thimpeall an t-séipéil agus in áirde os cionn a chéile, agus annsan is mó a bhíonn na fir 'na suidhe ag éisteacht aifrionn agus na mná agus na strainséirí síos i lár baill. Ní fhágtar an t-amhrán fén gcór i dtír na mBascaigh in ao chor — bíonn curfá ag gabhailt le gach aon hiomna agus rl. agus eachtra an slighe a bhíonn sé á ghabhailt, ag na fearaibh sna h-árdáin go mór mhór. Ba dhóigh le Bascach, dá n-éisteóch sé Aifrionn annso i nÉirinn gur muintir fior-bhrónach gruamdha sinn, is dócha. Ach, mar adubhart, is mó rud a chifeadh sé a chuirfeadh i gcuimhne dó a thír féin. Lucht tuaithe iseadh muintir na mBascaigh, ar an bhfeirmeoireacht is mó a bhídh ag braith mar slighe maireachtana agus aon áit a bhfuil tionnsgail móra ar siubhal acu siad na Franncaigh nó na Spáinnigh a bhíonn mar mhaighistrí ortha, níos minicí, chun na fírinne d'innsint, ná mar a bhíonn na sasanaigh (nó lucht leanamhna Shasana) sna postanna tabhachracha againn annso. Dála ár sgéil féin, leis, bíonn na Bascaigh ag síor-imtheacht thar lear, agus bíotar a d'iarraidh an gluaiseacht so do stop, ach níl aon mhaitheas a bheith ag gearán le bun dúide gan díombáidh i dtír na mBascaigh nach mar a chéile as atá i nÉirinn. Bímíd-ne ag gearán mar gheall ar imtheacht na nGaedheal go dtí Sasana-Nuadh, áit a bhfuil a ngaolta tréis dul ann rompa agus áit 'na bhfuil Beurla dá labhairt. Tá na Bascaigh ag imtheacht go dtí Aimeirice Theas le ceud bliadhan anuas, go dtí Monté Bhidéo, La Pláta agus Meicsicó, tíortha 'na bhfuil an Spáinnís dá labhairt — is ón Spáin is mó imthigheann na Bascaigh. Ach má imthighid ní dhearmhadaid a dteanga féin thall agus deirtear go bhfuil 200,000 duine in Aimeriice Theas a bhfuil an Bascaís acu. Is ar éigin a chreidim-se é sin, ámhthach. Níl an oiread eolais agam ar cheist teangain na mBascaigh gur féidir liom cur síos uirre go h-údarásach. Tá 's agam gur teanga fé leith í, gan aon bhaint aici le h-aon teangain eile ar dhruim an domhain maidir le preumhacha focal agus mar sin de. Dubhraigheadh liom ná fuil mórán litridheacht Bascíse ann indiu, ná ná raibh san aimsir fadó — ach do dhearfadh Beurlóir an rud ceudna, dar ndóigh, mar gheall ar an nGaedhilg. Níl trácht ar aon sgríbhinn níos sia siar ná'n bhliadhan 980, pé sgeul é, agus ní mór le rádh an ceann sin féin. Maidir leis an lá indiu táid sa chás cheudna linn féin maidir le páipéirí nuaidheachta, agus léightear na páipéirí Frainncíse agus Spáinníse go díreach mar a léightear an t"Independent" sa nGaedhealtacht againn-ne — má léightear ao' rud sa mBasctacht; agus dála sgéil na nGaedheal arís tá clú ar roinnt Bascaigh i leitridheacht na nGall. Dá olcas é an slighe atá na Canamhaintí sa nGaedhilg is seacht measa canamhaintí Bhascíse. Tá cúig cinn a's fiche dhíobh ann ar a luighead, ach béidir ná fuil níos mó difridheacht eatorra san ná mar atá, abraímís, idir cainnt Chiarraidhe agus cainnt Iar- Chorcaighe. Ach tá ocht gcinn fé leith ann, chomh neamh-chosamhail as atá Gaedhealg Tír Chonaill agus Gaedhealg na Déise. Castar leis na Bascaigh gurab éigin dóibh mórán focail iasachta d'úsáid toisg go bhfuil a dteanga féin ro-bhocht chun rudaí a bhaineann le sibhílteacht an lae indiu do chur i dtuisgint na n-eughmais. Ní féidir le duine ná fuil an Bhascís aige aon tuairm tuisgeanach do thabhairt air sin. Ach is féidir le duine a bhfuil an Frainncís aige go maith Bascach d'aithint ar an nóimeant agus é ag cainnt Frainncíse, go díreach mar a dh'aithneochthaidhe Éireannach, dá oilte é, ar an gcasadh Gaedhealach a bhíonn ar a chuid Beurla, dá aimhdheoin féin uaireannta. Ach tá an iomarca ráidhte agam idtaobh an adhbhar tuir seo. Tá na daoine go léir dubh: ní fheiceochthá aon duine fionn imeasg na mBascaigh. Treabh cruaidh, brioghmhar, neartmhar iseadh iad, na fearaibh níos mó ná na mná — bíonn siad sin níos toirteamhla ná na h-Éireannaigh. Bíd go h-iongantach chun rudaí d'iompar ar a gcinn. Aon duine a raibh eolas aige ar an nGaedhealtacht roinnt bliadhanta ó shoin chuimhneoch sé ar an nóimeant ar aicill- idheacht na mban (ceud slán leis an sean- aimsir) iad féin agus na pillíní a bhiodh acu fadó. <L 48> Tá an-chaitheamh i ndiaidh an chluiche náisiúnta acu .i. Pelotte. Saghas péile iseadh pelotte. Imrightear i gcúirt trí fhalla é fé mar a imrightear peile, ach tá difreidheacht ann maidir le riaghalacha. Gheobhainn féin a bheith ag feuchaint ortha ar feadh dhá uair a chluig gan a bheith cortha dhe in ao' chor tá na fearaibh chomh maith sin chuige. Tá rinncí náisiúnta acu, leis, agus níl ao' bhaoghal go bhfuil na rudaí is deidheanaighe ó Pharas agus ó Nua-Eabhrach ag brughadh isteach ortha: gach aon oidhche sa samhraidh cítear an "Fandango" ar siubhal acu fén aer sa sráid nó ar an mbán. Is breágh an slighe a oibhrightear an cos a's an lámh sna rinncí seo, go mór mhór sa bFandango. Is beag an rud caipín, ba dhóigh leat, ach is iongantach an comhartha náisiúntachta é nuair a chaitheann gach aoinne, idir óg a's aosta, bocht a's saidhbhir, fir a's mná a's páistí, caipín fé leith. Sin mar atá an sgeul acu annsan; agus ní h-amháin muintir na h-áite a chaitheann na birréid ach cuid maith Franncaigh ná fuil braon fhuil bhascach ionnta leis, agus is mó duine a chuireann uaidh a hata féin agus a ghlacann chuige an "beret" an fhaid a's a bhíonn sé ar chuaird sa cheanntair sin. Níl aon nídh dá shaghas againn-ne, cé go bhfuil mná na h-Éireann ag teacht isteach ar na bioráin Gaedhealacha do chaitheamh anois — ach ní dada é sin seachas an birreud úd. Náisiún beag beo iseadh na Bascaigh. Tá muinghin agam go gclaoidhfid lena nósanna féin agus lena dtréithe fé leith agus gan aon phráidhinn acu le cumann ná connradh ná timthirí ag gabhailt thimpeall ag craobhsgaoi- leadh soisgéil náisiúntachta leo, ach an oiread. Tá neart éigin, spioraid agus seasamhacht speisiálta, i gcuid desna náisuín beaga, an slighe a sheasuigheann siad an fód in aghaidh gach aon t-saghas namhaid. Meiruílt iseadh é, dar liom go bhfuil na Bascaigh ann in ao' chor, ach 'sé mo thuairm go mbeidh an mheiriúlt cheudna le feiscint ag ár gclann ag clann ar gcloinne agus ag clann chloinne Chlainneacáin. AN CHÚ MHALL. Is oth linn ná fuil slighe againn an mí seo don liosta úd "Beatha Teangain a Labhairt." CRAINN ÓGA Níl aon rud níos tábhachtaighe sa tír seo na crainn do chur. A Ghaedhil, ba mhaith linn ár ngnó do dheunamh as Gaedhilg, agus ní beag san, is dóigh linn. Cuiridh fios ar chlár na Luach: Crainn Coille, Tuir Gáirdín, agus Crainn Torthaí. Tá teistiméireacht againn ó Aireacht na Talmhanuidheachta. MUINTIR AN RÁITHÍN, TUAIMGRÉINE, CO. AN CHLÁIR. ÁRACHAS Polasaithe ar ghach Conntabhairt le fagháil. CÁIN-IONCUIM Cóirighthear Eilimh Aisiocha, Reidhtighthe, agus rl. AG MAC DONNCHADHA AGUS Ó BEÓLÁIN, TEÓ. 51 SRÁID AN DÁMA, ÁTH CLIATH. Guthán: 1106. Sreangán: Arrange, Dublin. TAE. Togha an mhargadh gach aon tSórt Tae atá againne, bíonn siad mar a chéile i gcomhnuide agus bíonn gach éinne sásta leo. Luach — 2/4, 2/8, 3/ — agus 3/4 an púnt. Tae ón t-Sín — 2/8, 3/ — agus 3/4 an púnt. BECKER BROS., LTD., Sráid Seoirse Mór Theas a 8 agus Sráid an Iarla Thuaidh a 17, i mBaile Átha Cliath. The Monument Creamery AN T-IM UACHTARLAINN IS FEÁRR. Deunta d'uachtar glán, úr, pasturálta: Milis, blasta, is úr i gcomhnuidhe. Tagann uibhe toghta muinighneacha isteach chughainn gach aon lá. SRÁID PHÁRNEILL, 75, AGUS PORT CAOIMHGHIN ÍOCH., 25, BAILE ÁTHA CLIATH. <L 49> FÉ SHOLUS AN LASÁIN SIN Lasadh na soillse fan an chala ar a naoi, ach níor dhein a solus san ach ceó is mí- shoiléireacht na spéire a chur i gcéill níos fearr. Ní raibh puinn daoine amuigh; is na daoine a bhí, ag fánú a bhíodar; mar anois bhí an bháisteach dialta san ag teacht fé thréine na gaoithe; an bháisteach a bhainean an anáil de dhuine is a reodhan na leicne, nuair is fuar é; seadh, is a mhúcan áthas is gile an chroidhe: is ní de shéide amháin a bhí an stoirm, ach de scrabhana nimhneacha; is chuaidh sí ag feaduíl ins na simnaethe is ag caoine is ag siosarnaig ins na lánaí: is bhailigh na daoine cois na teine, is ghuidheadar Dia na bhflathas ar na peacaig bochta a bhí amuigh an oidhche sin. Ar a deich ní raibh le feiscint ach duine fánach, cromtha ceann ar aghaidh, ag déanamh deabhaidh abhaile. Bhí glór na cathrach ag ciúiniú: fuaim trama thall is i bhfus, scréach na traenach anois is airíst — ní raibh le cloisint ach an méid sin, é sin is fogha na báistí is an ghála ar leaca is fuinneóga. Ar a h-aondhéag shiúil an póilín suas an tsráid i n'aonar. D'fhéach sé tímpal cúpla trus ach ní raibh éinne le feiscint. Nuair a tháinig sé go dtí an cúinne ag Sráid Shéamuis thug sé fé ndeara beirt 'na seasamh i mbéal doiris suas ar a thaobh clé. Thaidhrimh sé i dtosach ar dhul is órdú dhóibh buala abhaile, gur mhithid dóibh, nárbh aon áit oiriúnach san; ach ansan airíst do mhachtnuigh sé go mb'fhéidir ná raibh ball ab fhearr aige sna daoine bochta, is leig sé dóibh. Bhí an bháisteach ag tuitim fós. Ba ghearr gur múchadh na soillse go léir — bhí sé a dódhéag, geall leis — is thuit ciúineas ba mhó ar an gcathair: muna mbéadh scread caol na traenach ó thuaidh béidir go mbeifá i gcathair na marbh — ach na h-anmnacha damanta bheith ag scréachaigh is ag caoine. Cúpla nóimint 'na dhiaidh sin bhuail stróin- séar isteach sa tsráidín ón dtaobh thall. Ní raibh aon chuid dá aghaidh le feiscint ach ós na súile suas. Bhí sé íseal: cóta fada síos go bróga air; na súile ag dlioscarnaigh ar nós an chait sa doiritheacht, is hata bog anuas air. "Go bhfóiridh Dia ar an saol mór anocht," ars' eisean go marbh-thuirseach, nuair a tháinig sé 'on ndoras. "Seadh, go bhfóiridh," ars' an bheirt le chéile. "Bhfuil aon lasán agaibh?" "Tá," ars' iad le chéile airíst. "A dó is trí, sin beirt is triúr." "A trí is dó, sin triúr is beirt." "Seadh," ars' eisean, sa deire, nuair a bhí sé sásta go raibh an scéal 'na cheart, "torm an lasán san. Tá sé dialta fliuch anocht, am baic," is d'árduigh sé a hata. Las sé an lasán. Nochtuigh an solus aghaidh lom tanuí, súile géara gorma, srón seabhaic; is créacht éadrom, a bhí níos deirge ná an croicean 'na tímpal, fé bhun na súile chlé. Bhí na malaí troma dubh, is bhí an t-aos ag fighe cheana ins an éadan is tímpal ar na súile. Bhíodhg duine den mbeirt fé sholus an lasáin sin, is chorruigh sé ó chois go cois. "Sibh-se —?" arsa fear an chréachta, ag cúnlú na súile géara ar an mbeirt. "Maolánaigh, Seán is Séamas." "Seadh," ars' eisean, ag tarrac go feidhmiúil ar an bpíp, "fuaireabhair mo litir." "Ó chianaibh." "Tá an choinne seo oiriúnach fós, chím: fúinn féin amháin. Beul, cad deir sibh?" Do labhair an duine do b'aoirde den mbeirt. "Ní féidir a dhéanamh anocht ach t' fhocal a thógaint air. Cad tá uait?" "Cúig mhíle ar an stuif go léir," "Ní féidir é. Cúig mhíle? Tá san tharainn amach is amach. Ní dh'fhéadfaimíst é, ná thar a leath. Is ansan an chúntúirt; is caithfear na soillse móra a ghearra, is ansan cad is fiú iad? Tógfaimíd a leath." "Seadh, ach ní scarfad-sa leo," ars' an duine eile. "Íad léir go léir, nó faic. Beidh cothrom agaibh ar iad a dh'fheiscint amáireach is tairiscint a dhéanamh, má's áil libh. Ach éistighidh: ní bheidh aon roinnt ná togha ann. Tá's agam cad táim á rá nuair a deirim gur fiú trí mhíle eile iad, is b'fhearra liom bheith scartha leo. Bead-sa críochnuithe leis an obair feasta, is sé seo an casa deireanach. An dtiocfaidh tu, an dtiocfaidh sibh, fé leath-uair tar éis a h-ocht amáireach? So nó súd: ach b'fearra liom gur agaibh-se a bheidís." <L 50> "Deirim airíst," ars' an fear ab' aoirde, nach féidir linn dul thar dhá mhíle go leith. Ní bhfuighimíd iad a díol go ceann blianta is blianta, is ansan an chúntúirt, mar a dúbhras. Ach — raghaimíd 'on tig ósta leath- uair tar éis a h-ocht mar a dubhraís." "Nó a naoi," ars' an duine eile a bhíodgh fé sholus an lasáin úd. "Beidh sé luath go leór." Socruíodh san. "Is an seóla?" "Lampa an Óir." "Agus an ainm?" "An ainm chéadna." Do scaradar. "Sa deire," ars' an duine árd, nuair a bhí sé deimhnitheach ná raibh éinne 'na dhiaidh, "sa deire tá sé gabhtha, is againne. An "Cuitín Glic" da deire. Beidh áthas ortha anocht sa stáisiún nuair a chloisfidh siad. An "Cuitín Glic"! le cúig bliana ar fhichid tá sé ag obair, thall indé i bhfus indiu, is gan 'na dhiaidh ach a ainm — is leas-ainm é sin féinig. An Cuitín! Dhein sé barra- thuisle sa deire, is sinne a fuair ar lár é. Beidh bille deas 'na choinnibh má's féidir é chruthú." "Má's féidir? Cunathaobh nách féidir, a Bharraigh? An bobhta so —." "Seadh, an bobhta so, ceart go leór: ach cad a dh'fhéadfaimíst a chruthú i dtaobh aon trus eile? Ní mór faisnéis." "Seadh, is ní raibh ann, dar ndó, ach seans an trus so féinig. Ach amháin go raibh an Taoiseach droch-amhraisteach, is gur deineadh litreacha na Maolánach a dh'oscailt i gan fhios, is gur chuir an Cuitín an litir tríd an bpost (is n'fheadar cad a thug é chun sin a dheanamh) cad é an fios a bhéadh againn? Luach deich míle eile ceannuithe díolta, is na páipéirí ag maga fúinn. Ach, a bhuidhe le Dia, tá an taoide linn an uair seo, is tiocfaimíd 'on gcuan fé mhaise. Seadh, tá an méid sin críochnuithe anois. Aon órdú?" "A h-ocht ar maidin, a Mhicil, is féach i dtaobh an ghluaisteáin faid a bhead-sa chun an Taoisigh." "Tá go maith: chífead," arsa Micil. "Slán is beannacht": is bhíodar scartha. "Ag trácht thar an gCuitín," ars' an Barrach, ar maidin nuair a bhí an gluaisteán sa tsiúl aca, "an bhfeadaraís cad é an chreach ba mhó a dhein sé riamh?" "Creach?" ars' an duine eile, ag baint gal tréan as an dtuitín, "n'fheadar, munab é An Cóifrín Órtha úd é. Áirmhigheadh san ar fiche míle." "Agus ar chualáis riamh an rabhadar i n-aon ghiorracht do theacht suas leis an trus san?" "Ní fhéadfainn san a rá. Cheapadar go rabadar, ach nuair a deineadh cuardach bhí sé glanta as an áit. Ach — sé is úntaighe liom ná fuarthas riamh a ainm. Riamh ní bhfuarthas. Anso indiu is as so amáireach chómh ciúin san go samhlófá é le sprid nó taidhreamh. Is an ainm seo a fuarthas leis an litir, ní h-é seo é, dar ndó. "Seosamh Mac Seasnáin." Do shloinne féin, am baic! Dá mbéad fhios aige gur duine den sloinne sin -. Ach níor chosúla san mar ainm ná Chioutsci." "Níorbh eadh, gan amhras," arsa Micil, ag casachtaigh, is é ag déanamh tarrac tréan, mar bhí an deatach imithe lé n'anáil is bhí an aghaidh deargtha aige, "ná Ching Chí. Ach anois rud eile. Má thugan sé troid? Tusa atá i gceannas." "Má thugan?" ars' an Barrach, "bhuel, b'fhearra dhó gan é. Má nochtan sé na fiacla gheóidh sé a chúl so;" is bhuail sé lámh ar a chromán-phóca. "Ní fearr aon chlampar." "Tá go maith: bead-sa ullamh, a dhuine. Seo anois an tig ósta. "Lampa an Óir"; ainm deas. Conus tá an clog?" "Leat-uair tar eis, geall leis." Is bhuaileadar isteach. Seadh, bhí an Seasnánach eirithe, a dubhairt an dóirseóir. Thóg sé isteach a uisce bearrtha leath-uair tar éis a seacht, is táinig sé anuas cun breicfeasta ar a h-ocht. Fuair sé cúpla litir is chuaidh sé thar n-ais 'on seomra tar éis breicfeasta á léigheamh. An gcuirfeadh sé fios air? Dubhradar nar ghá, go raibh coinne déanta aca, is go bhfanfaidís go dtí n-a naoi: gur cháirde iad, is go raghaidís suas ansan. Uimhir 34? Ceart go leór. Ní gá scéal gearra a dhéanamh fada. D'aimsíodar 34 ar a naoi, is dheineadar cnagaire-cnag ar an ndoras; ach níor tháinig freagra. Bhí an seomra fé ghlas. Dheinea- dar an cnagaire-cnag aríst níos láidre; is nuair már tháinig freagra fós, thugadar araon guala amháin don doras, is siúd le duine aca ar a dhrom chun talún. Bhí gach <L 51> aon ní i gcóir chun gluaiseachta ach bhí Mac Seasnáin gluaiste! Thánadar anuas ag léimrigh, is dúbhradh leó gur tháinig Mac Seasnáin as an oifig nuair a ghluais an bheirt an staighre suas, gur thug sé síntús don ndóirseóir, gur fhág sé slán ag cáirde leis, is gur ghlán sé ins an ngluais- teán go cúin neamh-thoghtha. Bhí an gluaisteán imithe. Is fada fada an lá ó thárluigh an méid seo thuas, is toisc go bhfuair an Cuitín bás le déanaí is gur tháinig athrú ag an stáisiún, níl de cheangal orm aon ní a cheilt a thuille. Nuair a bhí na cosa saor ag an Cuitín — agus Seósamh Mac Seasnáin ab ainm ceart dó — bhailigh sé leis 'on Austráil ó dheas. Ansan do cheannuigh sé feirm fairsing; is toisc gur tháinig aimsir mhaith is ádh air, is gur chuir sé a dhúthracht ins an obair, bhí sé ag cárnán na céadta is mílte fé ghearra- thamall. Bhí sé scartha glan leis an saol cam a bhí aige roimis sin, is nuair nár theastuigh uaidh an saibhreas so go léir a bhí á dhéanamh aige thosnuigh sé go ciúin socair — seadh, is go gasta glic, 'na theannta — ar chúiteamh 'na chaimiléireacht. Ní amháin eile. An mhaidin sin a theith sé ó "Lampa an Óir" fuair sé an litir seo:- "A Sheosamh, Tán tu meallta. Ní seodóirí sinne, is beimíd fút amáireach 8.30 nó 9. Teith leat má's binn leat an tsaoirse. Ach éist leis seo: D'aithníos aréir thu fé sholus an lasáin sin. Dubhraís go raibh deire leis an gcaimiléireacht seo. Bíodh: nó, má dh'fhágan Dia beo me, tiocfar suas leat: is má tagtar, ní bhfuighid tu fuascailt eile uaim-se. Slán agat. Do dhritháir fós, MICIL, (Stáisiún na mBraitheadóirí). AN t-ATH SEOIRSE MAC CLÚIN. Ná Dearmhadaidh Lucht na bhFógraí sa "Sguab." FEALLSAMHNACHT NA NDEAGH- BHEART. Ag tagairt do Shólás. Ní dhéineann duine a bhfuil a mheabhair aige aon rud gan chúis. Bíonn maith éigin ag baint le gach aon chúis. Má dhéintear droch-bheart is chun teacht ar mhaith éigin do dhéintear é, nó báint éigin a bheith aige le maitheas; ní dhéineann aoinne droch- bheart le gradh do an droch-bheart sin. Thuiteadh amach gur thoil le duine droch-bheart do dheunamh acht is chun teacht ar mhaith éigin é. Tá ceud rud agus níl olc ná maith ionnta .i. ionnta féin. Ní bheadh aon chúis go ndeunfaidhe iad acht go dtugann siad congnamh chun teacht ar mhaith éigin leath-is-amuigh dhíobh féin nó duine do shaoradh ó olc éigin, agus tuigtear gur mhaith an rud duine do shaoradh ó olc. Tugtar gean do rud, dá réir sin, mar gheall ar an mhaith atá ann féin nó i ngrádh teacht ar mhaith éigin eile. Aon uair amháin a thugann duine gean do rud éigin olc i ngradh teacht ar mhaith éigin, tugann sé gean in a dhiaidh sin dó gan cuimhneamh ar aon mhaith. Acht is ag cuimhneamh ar an mhaith a bhí sé an cheud uair do thosnuigh sé. Thabharfaidhe gean do rud i ngrádh teacht ar rud eile agus thabharfaidhe gean do an tara ceann i ngrádh teacht ar an tríómhadh ceann; cuir i gcás go mbeadh dúil ag duine i bhfoghluimh, bheadh dúil aige ann chun teacht ar léigheann agus b'fhéidir go mbeadh an léigheann uaidh chun sgrúdughadh do sheasamh, agus an sgrúdughadh chun teacht ar shlighe- bheathaidh, agus mar sin de. An rud a leagann duine a aigne air agus go dteas- tuigheann sé uaidh thar aon rud eile tugtar an Fíor Fáth air sin. An bhfuil fíor fáth le gach nídh dhéineann duine? An bhfuil cúis fé leith le gach aon rud do dhéineann duine le n-a shúile osgailte? Ar an gceud dul síos ba dhóigh leat ná beadh, mar raghadh an duine ceudna ag obair uair- eannta chun ainm do dheunamh dó féin, uair- eannta eile chun teacht ar airgead, agus uaireannta eile le grádh do'n rud. Acht níl ann ach aon chúis amháin 'sa' deire, sé sin, go mbeadh an sceul go maith aige féin agus ag á mhuintir, agus tá gach aon fhear mar a chéile sa méid sin. Gach aon rud a déineann duine le n-a thoil is chun teacht ar <L 52> an fior fáth sin é agus is é an ainm tugtar air sin nach Sólás. Ní h-é an rudh ceudna a thugann sólás do gach aoinne. Ithe agus ól do chuirfeadh sólás ar dhaoine, teacht ar airgead do bheadh ó dhaoine eile, dul ag gáibheireacht ó daoine eile, agus mar sin. Bíonn gach aoinne ag lorg an rud is maith leis féin mar ritheann sé leis nuair a bheadh sé aige go mbeadh an sceul go maith aige. Tuigtear mar sin go ndéineann gach duine, a bhfuil a mheabhair aige, gach aon rud do dhéineann sé chun teacht ar sólás ar shon nach é an rud ceudna thugann sólás do gach aoinne. Nuair a theigheann duine ar bhóthar ní gádh dó a bheith ag cuimhneamh, gach aon cois-céim do thabhairfidh sé, cá bhfuil sé ag dul, ar shon go bhfuil gach aon cois-céim ag á thabhairt go dtí an áit a bhfuil sé ag dul. 'Sa' tslighe ceudna, ní gádh do dhuine a bheith ag cuimhneamh ar sólás in gach aon chor do chuirfidh sé dhe, acht mar sin féin is chun teacht ar sólás do dhéineann sé gach aon rud. Dá ndeurfá le fear ná raibh sé ar an mbóthar ceart go dtí áit éigin ní leanfadh sé de'n mbóthar sin. Dá gcuirfeá in a luidhe ar fear ná beadh a leithéid seo de rud go maith dó, ná tabharfadh sé aon sólás dó: fad do fhanfadh an comhairle in a aigne dheunfadh sé an rud sin do sheachaint. Acht tá a leithéid seo ann, go raghadh duine ag taisdil mar slighe beathaidh dó féin agus sa deire go mbeadh sé chomh mór sin i ngrádh leis an dtaisdileacht go raghadh sé ag gabháilt dó gan aon ghnó eile nach i ngrádh a bheith ag gabháilt dó. An rud do dhéinimid chun sólás do thabhairt dúinn bainimíd sólás as sin féin sa deire. Teidhimíd chomh mór sin in a thaithighe is gur deacair linn éirighe as. Tá baoghal go dtiocfadh olc as so nuair a leigeann duine do bheus éigin maighistireacht do dheunamh air, agus rud do dheunamh mar gheall ar a bheith i dtaithighe é do dheunamh, ar son go dtuigeann sé nach maith an rud é agus gur fada ó shólás é. Tá toil an duine as ionad nuair a thuiteann a leithéid sin amách. Brigh an tSóláis. Ar shon go ndéineann an duine gach aon rud do dhéineann sé chun go mbeadh an sceul go maith aige féin agus ag á mhuintir sé sin, go mbeadh sólás aige, mar a thuigeann sé é, is deacair do dheunamh amach dé rud é an sólás. An rud do thabharfadh sólás do dhuine ní h-é sin do thabharfadh dó dhuine eile é, agus ba dhóigh leat mar gheall air sin go b'é an duine féin, fé leith, do chaithfeadh a mheas 'dé rud é an sólás. Ní mar sin atá. Ní féidir le duine an sólás a thomhas amach dó fhéin nach an oiread is is féidir leis an tslánte do thomhas dó fhéin. An biadh do chaitheann sé chun neart agus sláinte do thabhairt dó níor dhóchaighde ar domhan rud a bheadh ann ná nimh in áit neart dó, agus an áit is 'mó ar dhóigh leis a gheobhadh sé sólás b'fhéidir gur ann is 'mó a bheadh buairt agus buan- aindise dó. Caithfidh duine a cheart do thabhairt do an cholann chuu sláinte a bheith aige, sa tslighe ceudna caithfidh sé an dlighe atá ag baint le n-a aigne agus le deagh- bheusaibh do chomhlíonadh chum sólás do bheith aige. Ar shon go bhfuil a aiteas beag féin ag baint le gach aoinne sé an nádúir ceudna atá ionnainn go léir agus dá bhrígh sin 'sé an brigh ceudna atá le sólás dúinn go léir. Gníomh is eadh sólás, ní staid é. Ní thugann sé sólás do dhuine a bheith ag deunamh rud éigin leis, ná ní thugann sé sólás dó a bheith in iúl ar rud do deunamh, acht sé rud a thugann sólás dó nach a bheith ag deunamh ruda. Acht tá dá shórt gniomh ann. Tá an gníomh do déineann duine le nidh eile mar bualadh nó gearradh agus rl. Ní h-é seo an gníomh do thabharfadh sólás dó duine, acht tá gníomh eile do fhanann ag an té do dhéineann é, mar mothughad nó meabharughadh do thoil do chur le rud, agus bíonn breis ar fheabhas ar an té do dhéineann a leithéid sin de ghníomh. Is le gníomh de'n tsórt sin is féidir teacht ar sólás. Is féidir gliadh agus gleó fuaim agus fotharm a bheith ag baint le gníomh nó is féidir cúineas agus cneastacht, suaimh- neas agus socaireacht a bheith ag baint leis. Is sé an tara ceann an ceann a bhfuil baint aige le sólás. Is beag nach mar gheall air sin do ghlaodhtar sólás ar shuaineas uaireannta. Tugtar staid ar sólás uair- eannta, agus is é cúis é nach go bhfuil buaineacht ag baint leis. Cuirfear i dtuig- sint in a dhiaid so cionnos is féidir do sin a bheith amhlaidh. Caithfear an sólás a lorg in gníomh do déineann an duine, mar gheall ar gur duine é. Tá gnó fé leith ag an tsúil agus ag an chluais agus ag gach ball de'n cholann, agus dá bhrigh sin caithfidh gnó fé leith a bheith le deunamh ag an duine, mar gheall ar gur duine é. Ní h-aon cheann des na rudaí gheóbhadh plannda nó beithidheach do dheunamh é sin. Tá an <L 53> duine sólásach nuair atá sé ag deunamh an rud nach féidir le h-aon rud eile do dheunamh, sé sin, a mheabhair agus a thuigsint agus a éirim aigne do chur ag obair. Is féidir leis an duine trí rudaí do dheunamh le h-éirim aigne. Is féidir leis ainmhianta do chur fé chóis, agus is féidir leis an tuigsint do stiúrughadh chun obair éigin do dheunamh, mar teach a thógaint cur i gcás, agus airís, is féidir leis an tuigsint do stiúrughadh chun cuimhneamh agus meabharughadh agus marbhna do dheunamh, baineann sólás le ceann éigin acu so. Ní bhaineann sólás le taithighe ná cleachta do dheunamh des na subhailcigh, daingneacht agus measaracht. Tugann measaracht neart dó chun an bhuadh do fhághail ar gach cath do chuireann an colann air. Ní bhaineann an sólás le bheith saor ó an rud do dheunfadh beithigheach de dhuine acht baineann sé le rud éigin do dheunfádh chomh uasal an duine agus is féidir dó a bheith. Nuair a bhíonn duine i mbaoghál iseadh do dheuntar daing- neacht do cleachta agus ní bhaineann sólás le baoghal ná cantabhairt acht a mhalairt de sceul, caithfidh sé a bheith saor ó bhaoghal. Is é an cleas ceudna leis na deagh-bheusaibh eile, ní féidir iad do chleachta acht ar uair- eannta áirighthe, acht ní mar sin do shólás caithfidh sé a bheith seasamhach fíor-bhuan. "AODH MAC FHINN." (A thuille le teacht.) DIXON & HEMPENSTALL Fir Deunta Speuclairi SEOMRAI UM TASTAIL RADHAIRC AR OSGAILT GACH LA Cuirimíd shuim speisiáltha in oideasaí liagh-súl. Nuair a chuireann tú fios ón dtuaith ar rud cuirimíd chugat é an lá ceudna. SRAID SUFFOLK, 12, ATH CLIATH. Gheobhfar "An Sguabh" ón mBainis- teóir, 24 Cearnóg Montseoighe, Baile Átha Cliath, saor tríd an bpost ar feadh bliadhna ar 4 sgillinge. MO ANNCAIL SEÁRLAÍ. A CHUID SCEALTA. I. An Samhradh so chaitheamar thug Maimí Ciarán a's mé féin leithi go Béal-Abha ag féachaint m'anncail Seárlaí. Ní fhacamair- ne riamh cheana é, mar bhí sé i Sasanna Nua nó áit éigin le bliadhantaibh. Bhí sé go deas linn mar sin féin, agus thugadh sé amach ag siúbhlóid sinn agus cheannuigheadh milseáin dúinn agus gach aon rud. Bhíodh sé ag innsint scéalta dhúinn leis. Lá, nuair bhí sé trágh- mhara shiúbhlamar amach go dtí oileán do bhí ann ag piocadh píothán agus diliosc agus shuidheamar ar an bhféar ann agus d'innis sé an scéal so dhúinn. Do scríobh mé síos é nuair thánamar abhaile ar chomhairle Maimí. "Léigheabhar, is dócha, ins na leabhraibh, mar gheall ar na h-Escuímós" — ar seisean. "An long a chuadhas-sa dtí Sasanna Nua an chéad uair innte, 'n-a measc siúd do tógadh an captaoin do bhí uirre. Is amhlaidh do bhí a athair ar luing do bhí ag lorg an Mhuil Thuaidh agus thug sé an mac óg leis. Acht tháinig an Geimhreadh orra agus do mhairbh an fuacht iad go léir acht amháin an garsún. Bean des na h-Escuímós do fuair é seo i gcuas fé mhullachán sneachta agus thug sí léithí abhaile é, agus mhair sé n-a measc go raibh sé i n-a fhear, geall leis. Tháinig sé adtuaidh dtí Talamh an Éisc annsin, agus ag iascaireacht ann do bhí sé an t-am so a bhfuilim-se ag trácht air. Ag casadh abhaile ó Lonndain tar éis an éisc do dhíol do bhí sé nuair do theagmhuig mise leis. Acht, ní raibh sé sásta i dTalamh an Éisc. Bhí sé i gcómhnuidhe a rádh go raghadh sé féin dtí an Mol fé bhfuigheadh sé bás, agus nuair chonnaic sé cionnus d'oibrig mise an long ag dul amach d'iarr sé orm dul leis. Bhí mé aereach, óg an uair sin — ní bheinn thar fiche bliadhain d'aois, is dóigh liom, — agus ba chuma liom cá raghainn. Do chuadhas leis. D'iarr sé ar an gcuid eile de'n fhuirinn teacht chómh maith, acht ní leigfeadh eagla dhóibh é, aoinne aca acht amháin garsún ó Chonndae an Chláir. Ógáin do b'ainm dó, Seán Ó h-Ógáin. Dubhairt seisean go dtiocfadh sé agus fuair an captaoin triúr phúncán, agus ó thuaidh linn. D'eirigh go deas linn ar feadh ráithe nó <L 54> mar sin, acht annsin thosnuig an leac-oidhre ag bailiughadh timcheall orrainn agus bhí obair againn d'iarraidh ár slíghe dhéanamh tríthe. San oidhche go mór-mhór ní bheadh a fhios agat cá mbeitheá ag imtheacht, mar ní fheicfeá acht na cnoca móra leac-oidhre ag déanamh ort, gach cnoc aca chómh mór leis na Comairig annso thuaidh, agus gur dhóigh leat gur caisleáin uaireannta na stollaí suas asta ag na réilthíníbh ag taithneamh orra mar bheadh ar fuinneógaibh. Uaireannta leis, nuair bhuaileadh an long i gcionn cnuic aca, thuiteadh maidhm mór sneachta anuas d'á bharr sa mullach orrainn agus ní bhíodh ann acht ná basctaí sinn. Acht bhuaileamar chum cinn chómh maith agus d'fhéadamar é go dtí sa deire ná fuighmís dul níos sia. Bhí na cnoca mór-thimcheall ar gach aon taobh orrainn agus bhíomar greamuighthe. Maireach an captaoin ní fheadar mé cad dhéanfaimís annsin. Choimeád sé an misneach ionnainn. Mar gheall ar taithighe a bheith aige ar an áit ní raibh aon eagla air, agus dubhairt sé linn-ne gan aon eagla bheith orrainn acht oiread. Ní h-eadh acht sin é díreach do bhí uaidh féin, adubhairt sé, an leac-oidhre do bhreith mar sin orrainn mar go mbéarfadh sí leithí go dtí an Mol sinn; bhí sí ag casadh timcheall an Mhuil i gcómhnuidhe, adubhairt sé, mar bhíonn an t-uisce i gcuilithe-ghuairne san abhainn. An fhaid gheóbhaimís teacht ar rud éigin d'íosaimís, adubhairt sé, nárbh bhaoghal dúinn, agus ba shin é obair do bhíodh agam-sa gach aon lá, mé féin agus Seán Ó h-Ógáin, dul amach leis na gunnaibh, ag marbhadh tarmiogan agus girrfhidhthe bána agus mar sin: — i dtaoibh an leac-oidhre do bheith timcheall orrainn ní bhfuighmís teacht ar an uisce chum aon iascaireacht do dhéana. B'fhuiris go leor teacht ar na h-ainmhidhibh mar ná facadar duine ná gunna riamh cheana, agus ní raibh sgáth ná eagla aca romhainn. Acht, mara raibh eagla aca sin romhainne, do bhí cuid aca sin a raibh eagla againne rompa. Na beithre bána, bhímís ag faire i gcomhnuidhe eagla go dtiocfaimís i gan fhios air cheann aca, agus b'fhuiris teacht i gan fhios orra mar ná tiubharfá fé ndear iad ag an sneachta. D'fhóbair dúinn lá. Aimsir bhreágh gréine do b'eadh í — tha's agaib go mbíonn leath bhliadhain de lá agus leath bhliadhain d'oidhche aca ag an Mol — agus níor airigheamar ag siubhal sinn féin gur thánamar amach ar bharr cnuic de'n leac-oidhre, agus an machaire deas, mín, fúinn thíos. Bheadh an fhaill is dócha, céad troig ar aoirde, agus í chómh díreach le faill na h-Áirde Móire, agus bhíomar ag féachaint síos nuair cad do chífimís ag teacht de chúinne tulcha sneachta ar an dtaobh thall de'n mhachaire uainn acht sean-bheithir agus dá choileán ag rioth n-a diaidh 'ghá deól! D'árduig Seán an gunna. "Ní raibh a leithéid de sheans riamh linn" — ar seisean, "mar, bíodh gus ná marbhóchad í, ní bhfuighidh sí teacht aníos an fhaill seo chughainn," — agus bhí sé ag tarraingt an chasúirín arís nuair rug mé ar láimh air, agus dubhairt leis stad. Theasduig uaim bhreith n-a mbeathaidh ar na coileáin. Do bhí beirt gharsún ag an gcaptaoin sa mbaile, agus do bhí a fhios agam go dtiubhraidís na súile as a gceann ar choileán beithre. "Stad, a Sheáin" — arsa mise, agus d'innis mé i gcogar dó cad do bhí i m'aigne. "Agus rud eile" — arsa mise, — "tharra- ingeóchadh fuaim an urchair a bhfuil de bheithribh agus eile i ngiorracht fiche míle dhúinn orrainn." Do thuig sé go raibh an ceart agam agus do chuir sé an gunna uaidh, agus shuidheamar ar fhaobhar na faille ag féachaint orra. Ní fheadar arbh' amhlaidh d'airig an tsean bheithir ag cogarnaig sinn nó cad d'airig sí, acht stad sí i lár baill agus do chuir cluas uirre féin. Nuair chonnaic Seán sin, do dhruid sé siar beagán, nó b'fhéidir gurbh' amhlaidh do dhein teas a cholna an leac-oidhre do bhogadh fé, acht, pé scéal é, an chéad rud eile d'airig mé féin ná "Ó Ó Ó Ó!" uaidh, agus d'imthig sceilp mhór de faobhar na faille agus é féin síos le fánaidh. Shileas go raibh sé marbh, acht ní raibh ná bascaighthe, mar bhí an sneachta go tiugh thíos, agus i n-a fhochair sin, bhí sé d'ádh air nár thuit aon charraig de'n leac-oidhre síos n-a dhiaidh. Acht mara raibh sé gortuighthe, do baineadh geit as, agus do bhí sceón ann. Do bhí a fhios agam go raibh, an tslighe d'fhan sé gan cor as; — féachaint cad dhéanfadh an bheithir, is dócha. Níor dhein sí dada, — is dócha go raibh taithighe aici ar failltreacha ag tuitim, — acht féachaint i dtreó na h-áite 'n-a raibh Seán, agus nuair chonnaic sí an rud dubh do shiubhail sí i leith. Má dhein, níor fhan Seán léithí. B'shin é an uair tháinig lúth a chos dó, agus do bhailig sé suas é féin agus as go bráth leis. <L 55> Badh dhóigh leat ar bheithir ná beadh aon rith aici. Tá, agus an-rith. Siúd sa tóir n-a dhiaidh í agus bhí mo chroidhe i' m' bhéal agam féin ag féachaint ar an rás. Do bhí a fhios agam i gcómhnuidhe go raibh an-rioth ag Seán agus do bhí leis, agus níorbh' fhulár dó. An teidheal deireannach chonnaic mé de, ní raibh fiche rámhann aige uirre ag imtheacht timcheall stolla uaim dó agus má bhí aon rud ann, ag breith suas leis sin adéarainn a bhí sí. Bheadh sé dian air, adubhairt mé liom féin, má dhéanfadh sé an lorg uirre. D'fhan na coileáin mar a bhí aca mar ná raibh a fhios aca cad do bhí ar bun. Dá bhfeictheá iad ag féachaint timcheall ortha agus ag smúsaoil san aer! Níorbh' fhada d'fhan mé ag féachaint ortha, má 'seadh. "Dar fiadh!" — arsa mise liom féin, — "anois nó riamh an t-am agam," — agus síar ó'n bhfaobhar liom as a radharc, agus síos deiseal cliathán an chnuic, agus timcheall, agus amach ar an machaire gairid dóibh. Nuair tháinig mé i n-a radharc do chromas agus do dhruideas chúca ar mo chromada agus, i n-a fhochair sin, do chaitheas iorrbal mo chasóige thar mo cheann amach chum beithir do dhéanamh díom féin chómh maith agus d'fhéadfainn, agus mé ag lapadaoil mar bheadh a máthair. Do bhí amhras aca ar dtúis nárbh' í a máthair do bhí aca, agus bhíodar ag cúbadh uaim, — bhíos ag féachaint amach tré scoilt iorrbail na casóige, — acht i ndiaidh an ndiaidh ghlacádar misneach, agus nuair shíneas mo lámha chúca, agus na méaracha ar leathadh agam, do rugadar n-a mbéal orra, méar ag gach coileán, agus chromadar dá súmadh agus dá súpadh. Ná bí ag trácht ar sucaí laoigh! Nuair nár shúghadar na méaracha amach ó ailt díom! Ní raibh a thuilleadh le déanamh annsin, — agus ní raibh am agam, ar aon chuma — acht druideamhaint i ndiaidh mo chúil fé dhéin na luinge. I ndiaidh mo chúil liom agus iad a' m' leanmhaint, agus na súile dúnta aca agus iad ag tarraingt na siní i gcomhnuidhe agus na cluasa síar aca, agus nuair shroicheamar an long, is ar éigean d'fhéadfadh an captaoin agus na púncáin sinn do thógaint ar bórd leis an ngáire. Acht thógadar, agus ní raibh an bheirt bhioránach acht i bhfolach agam nuair chonnacamar Seán agus an bheithir chúghainn. Bhíodar chúgainn agus gan órlach sa mbreis ag ceachtar aca ar a chéile ó chonnac cheana iad, acht bhí Seán i ndeire a anála, an fear bocht, agus ní raibh sé acht isteach ar bórd againn nuair thuit sé i bhfanntais ar chlár na luinge. Rug mise ar tuagh annsin, agus do bhí an dá lapa tosaigh ag an mbeithir ar fhaobhar na luinge nuair tharraingeas an buille, agus do bhain do'n aon iarracht ar an áit sin dí iad. Thuit sí síar idir an long agus an leac-oidhre agus do dhein luascadh na luinge císte dhí." "Ar thug tú na coileáin dos na garsúin, a anncail," — arsa Ciarán. "Ní thugas" — arsa m'anncail. "Níor mhaireadar chuige. Chaitheamar an Geimhreadh do bhí chúgainn i n-Inis Tuile ar ár slíghe abhaile dhúinn agus do sclogadh den teas ann iad." CLOCH-LABHRAIS. SA TIROL Táim díreach tréis teacht abhaile ó áit iargcúlta ar Roinn na Eórpa, áit 'na bhfuil sléibhte a's gleannta, caraigeacha a's sneachta go leor. Tá trí tíortha buailte lena chéile ann, gach ceann acu agus a poilitidheacht fé leith a's nósanna fé leith aici. La fuar, fliuch, ceomhar bhíos ar barr an Bhearna Bernína i dtigh ósda mór, sean follamh. Teach cosamhail le sean-mhainistir iseadh é, fallaí téagartha agus seómraí beaga ann agus fuinneóga beaga a bhféachtar amach asta ar loch mór dorcha agus ar sléibhte agus "glaciers" ag teacht anuas ortha go dtí an loch beagnach. Bhí an lá go dona a's an gloine ag tuitim, tuitim, tuitim. D'fhéachas ar an b'fhear a bhí im' fhochair; d'fhéach sé sin orm-sa. "Tá grian a's teas san Iodáil thios," arsa duine againn. "Tá," arsan duine eile, agus i gceann leath-uaire a chluig bhí an bheirt againn sa traen ag dul go dtí Tiráno. Gabhann an bóthar iarainn ó ghleann doimhin san Eilbhéis go gleann doimhin eile atá leath má leath san Eilbhéis a's san Iodáil. Ag dul síos dúinn gach nóimead bhí na tighthe ag teacht níos cosamhla leis an Iodáil agus nuair a shroicheamar an stát-teóra in aice Tirano bhíomar i gceart lár sibhílteacht an Iodáil. Baile beag, sráideanna caola, tighthe móra agus gach rud roinnt salach — ar nós pictiúir — iseadh Tirano. Tá saghas bainte ag an áit le h-Éirinn, leis. Tá teach mhuintir de Sales ann, agus tá duine <L 56> acu-san 'na thighearna talmhan i gCondae Luimnighe. Ní fheicfidhe baile beag mar Tirano in aon tír ar dhroim an domhain acht san Iodáil. Níl áit ar bith níos Iodáilighe ná é. Bhí ár ndóthchaint teas againn annsin. D'éirigh an lá go breágh, agus annsin cheapamar go mbéimís in an dul ar ais sna sléibhte. Suas linn i ngluaisteán mhór go dtí Trafoi ar an taobh eile den Stilsfer nó an Stelvio, an bóthar is aoirde san Eúróip. Ba é an Stilsfer an teóra idir an Iodáil a's an Ástraighe a's an Eilbhéis, acht anois, tréis an chogaidh, tá an teóra Iodáileach- Áitraigheach a bhfad níos sia ó thuaidh. Suas go dtí barr an bhearna tá deallramh Iodálach ar gach rud. Tá na daoine Iodálach, na tighthe Iodálach. Ar barr an bhearna, ag seasamh ar an sean-stát-teóra duit, imeasc an t-sneachta, led' chul tá gach rud Iodálach agus os do chomhair tá gach rud Gearmánach ann. Ag féachaint ar an Tirol Theas a bhíonn tú, áit na rugadh Andreas Hofer agus na rugadh an Ástraighe féin, d'fhéadfuidhe a rádh. Céad slat ar taobh do láimh clé tá teach atá san Eilbhéis, an t-aon tír amháin san Eúróip indiu, ón mBailtic go dtí an Mediteranian ón bhFairge Dhubh go dtí an Tír fo Thuinn, ná fuil tíorántacht éigin ar siubhal innte. Ar thaobh do láimh deise tá an t-Ortler Massif, an sliabh is aoirde imeasc na n-Alp Thoir, barra bána ag lonnradh sa ngrian air agus glaciers ag teacht anuas ar gach taobh dhé. Bhí rian an chogaidh le feicsint ann. Bhíodh teach ósda mór ar barr an bhearna ach níl anois acht fallaí loma agus cúpla céad slat uaidh an teach mór Eilbhéiseach slán, gan lot. Is maith an bhail ar an dtír ná bíonn páirteach i gcogadh. Síos linn go dtí Trafoi. Bhí eagla orrainn ag teacht aníos dúinn, mar tá breis a's triochad cúinne ar nós bhioráin gruaige sa mbóthar agus gach uair a ghabhamar thar ceann acu ní bhíodh an roth acht sé órdlaigh ón aill; ach bhí an scéal seacht n-uaire níos measa ag teacht aníos. Sa deire shroicheamar Trafoi. Bhíomar i measc muintir an Ástraighe annsin; ní airighim na saighdiúirí Iodáileacha agus na cuairdeoirí. Iodáiligh ba dhéadh a lán acu-san agus isiad a righne an tormán uathbhásach. Is maith liom na h-Iodailigh san Iodáil, go mór, — acht sa Tirol! Tá dlighe curtha i bhfeidhm acu ann agus dá réir coir iseadh é úsáid do dhéanamh den fhocal "Tirol" ar chor ar bith. Aon duine a chuireann an focal sin ar barr pháipéir, nó ar chárta-phosta nó ar rud ar bith, is éigin dó é sgrios amach nó baintear fíneáil as. Má bhíonn teach ósda ann a thugtí "Rot Adler" air, cuir i gcás, 'sé sin le rádh "fiolar ruadh," caithfear na focail Aguilla Rossa do chur os cionn na bhfocal Rot Adler! Tá an Iodáilís ghá múineadh sna scoileanna. Deirtear go gcaithfidh na daoine féin ainmeacha Iodáileacha do ghlacadh in ionad na n-ainm Gearmánach, acht ní chreidim é sin. Ní fada a bhíonn duine sa Tirol Theas go mbíonn sé ar thaobh muintir an Ástraighe agus i n-aghaidh na n-Iodailigh — acht, má 'seadh, cuimhnigheann sé anois a's arís ar cionus mar a bhíodh na h-Ástraighigh go díreach chomh dona i n-aghaidh na n-Iodáiligh nuair a bhíodar san Iodáil, agus gan oiread a's céad bliadhan ó shoin fós! Bíonn na daoine go h-olc in gach tír nuair a bhíonn an chumhacht acu. Dá mbeadh an Breatain Beag ar ár gcumas-sa is dócha go ndéinimís iarracht ar gach saghas comhartha náisiúntachta do bhaint den tír sin agus an Ghaedhealg agus ár nósanna féin do chur ar bun i gCardiff! Politidheacht — dheire, caithimís uainn mar scéal í. Tá na sléibhte a's na gleannta ro-dheas: ná bímís ag smuaineadh ar aiteas na ndaoine. San aer ghlan éadtrom éirigheann an spioraid: do bhuaileamar suas, agus ár bhfo-mhálaí ar ár nguailne, go dtí Payerhutte ar thaobh an Ortlar. Thuas annsin imeasc an t-sneachta ba dhóigh leat gurb ar barr an domhain a bhéifeá id' sheasamh. Ar gach taobh níl dada le feicsint acht barr sliabh eile, agus taobh thiar dhíobh-san arís barr sliabh eile, go díreach mar a bhéifeá ag féachaint ar mhuir mhór an gheimhridh. Acht ó dhéas uait an t-Ortler, mór, bán, ciuin, ag féachaint anuas ar an domhan. "DEORAIDHE." DEUNANN SCOTT & A CHOMH., TEÓ. Ráin, Sluasaid, Grafáin, Piocóid, Héatair, agus &rl. I MÓIN-ÁRD I gCO. CORCAIGHE. Oifig: Sráid Mhic Curtain i gCorcaigh. <L 57> LÉIRMHEASA. LEABHAR NUA CEÓIL. Teagosc-Leabhar na Bheidhlíne. Treasa Ní Ailpín agus Seán Ó Cuirrín. Brún Ó Nóláin. 5s. An timpán iongantach úd Iubdáin nár ghábhadh aon eólus ná taithighe a bheith ag duine ar cheól chum seanma air, ní fúláir nó ceapadh go raibh an buadh céadhna ar gach úirlis ceóil d'á raibh i n-Éirinn le breis agus céad bliadhain anuas. Mar ní raibh aon leabhar a mhúinfeadh ceól na h-Éireann do dhuine ar féadh na h-aimsire sin, pé rud is mar dhéanfadh aon cheól eile. Ní raibh, ná ní bhfuightheá a chur ar a súilibh — ná i n-a gcluasaibh — do lucht ceól do scriobhadh go raibh aon rud éagsamhlach ag baint le ceól na h-Éireann, ná aon teagasc ná tuigsint fé leith ag teasdáil uaidh. Ní raibh ann, dar leó, acht cuid de'n cheól coitcheannta, — agus ba shuarach an chuid é. Tá an bodhaire agus an daille, agus an neamh- thuigsint leighiste fé dheóidh. Tá agus an t-easnamh Adeir ughdair an Teagosc-Leabhair seo nár múineadh an ceól Ghaedhealach, an ceól rinnce go mór-mhór, i gceart i n-aon leabhar d'á raibh againn go dtí seo, agus deinid beart d'á réir. An ceól dúthchasa atá i n-a leabhar ó thúis deireadh agus, i n-a fhocair sin, tá ceachtanna fé leith, agus tuarasgabháil fé leith, ar an gceól rinnce; — cionnus é scríobhadh agus cionnus é sheinm. Ba mhithid, is dóigh liom-sa, a leithéid againn. Ceólthóir dá oilte d'ár chasadh riamh orm féin, mara raibh an chluas Ghaedhealach aige, ní bhfuigheadh sé fiú puirt do sheinm chum mho shásaimh-se agus maidir le chor, is ar éigean má aithneóchainn uaidh ar aon chor é. Ní air do bhí an locht, dar ndóigh, acht ar na leabhraibh. Badh dheacair giorfhiadh do chur as an dtor ná raibh sé ann. Tá súil agam go ndúiseóchaidh an Teagosc-Leabhar so an t-sealg i dtaobh an scéil go léir. Táthar 'ghá rádh — "múintear gach aon rud tríd an nGaedhilg ins na scoileannaibh agus beidh idir Gaedhilg agus gach rud eile agat, agus Éire ó bhaoghal." 'Seadh, agus múintear gach aon saghas ceól tré'n gceól Gaedhealach agus beidh idir ceól na nGaedheal agus ceól na nGall agat, agus an chluas Ghaedhealach ó bhaoghal. Má thuilleann an ceól so againn-e an moladh mór thugtar dó, badh chóir gur adhbhar maith é chum an t-aos óg do thabhairt isteach ar an gceól gcoitcheannta, agus má tá rudaí ann ná fuil ins an gceól g-coitcheannta, ní fuláir nó rudaí fóghanta is eadh iad, agus níor mhisde na ceólthóirí coitcheannta eólus acu orra. Ná beireadh aoinne leis ó'n gcaint seo agam gurab amhlaidh atá aon rud diamhair, dorcha, do-thuigseanach san Teagosc-Leabhar so. Ní'l. Ní'l de dhifrigheacht idir é agus leabhra d'á shaghas eile acht amháin (1) gur ceól Gaedhlach ar fad atá ann, — fiú na gcleachta, tá nádúir an cheóil Ghaedhealaigh ionnta, agus (2) go múineann na h-úghdair cionnus an ceól rinnce do sheinm agus do scríobhadh. 'Sé sin, tá sé chómh maith, mara bhfuil sé níos feárr, ná aon leabhar eile chum cheóil do mhúineadh, agus ní'l aon leabhar acht é i n-a mhúintear ceól rinnce na nGaedheal. Mo dhearmhad! — tá rud eile ann ná fuil i n-aon leabhar eile, — Gaedhilg. Gaedhilg atá ann ó thúis deireadh; Gaedhilg Sheáin Uí Chuirrín, — agus ní beag sin d'á tuairisc do lucht léighte "An Scuab." Mara bhfuil an ceól féin agat, a léightheóir, ná an chluas chuige, ceannuigh an Teagosc-Leabhar ar grádh an tsean- theanga da léigheamh d'á beartúghadh, agus d'á casadh, agus d'á lúbadh mar is dual dí. Tá sí ann. "DÉAGLÁN." "RIAGHALACHA AN AMHRÁIN." ó Sheán Ó Cuill. Ar n-a chur amach thar ceann an Ughdair le Comhlucht Oideachais na h-Éireann. Scilling a luach. Is iogantach an rud é a luighead suime a chuireann an gnáth-dhuine i bhfilidheacht na Gaedhilge. Is annamh a bhíonn filidheacht le feiscint i gcúrsáibh na scoileanna nó i rangannaibh Chonnartha na Gaedhilge. Tá daoine ann gur féidir leó formhór na cruadh-Gaedhilge a cumadh le n-ár linn féin do léigheamh gan mórán trioblóide (nó leigid siad orra gur féidir), acht mo thruagh an domhain iad nuair a chromaid siad ar Eoghan Ruadh! Nuair a dheinid siad iarracht air — is ní go minic é — bíonn siad mar a bheadh bacach i mbóithrín laithighe. Sa leabhairín seo ó Sheán Ó Cuill gheobhaidh an mac léighinn míniú ceart símplídhe ar mheadaracht na n-amhrán is minicí le fáil i gCúige Mumhan. Ní misde a rádh go bhfuil sár-eólas ag Seán sa ghnó so, mar fuair sé an chéad duais ar an Oireachtas fice bliadhain ó shoin le cnuasach sean-amhrán. An té gur mhaith leis amhráin do léigheamh ós árd i gceart, ní mór dó scilling a chaitheamh ar an leabhrán so. An Buachail Caol Dubh. LEABHRA ÓSNA FOILLSIGHTHEOIRÍ. Comhlucht Oideachais — "Fionn agus a Chuideachta" — Micheál Ó Cionnfaola, IS. 3d. "Teoiní agus Tighthe Lóistín" — Nioclás Tóibín. IS. Cló-oifig Uí Mhathghamhna — "Árus na nGábhadh" — L. Ó Broin. IS. 6d. Maunsel agus Roberts — "Mion-Mhíniú ar an dTeagasg Críostaidhe" — an t-Ath. Tadhg Ó Cúrnáin. IS. 6d. Liam ó Tráighligh agus "fiosrach" feuchaidh an cheud uimhir eile dhen "Sguab." Beidh freagra iomlán ar na ceisteanna do chuireabhar orrainn ann. <L 58> LITREACHA. POST-SHEANCHAS. A Fhir Eagair, Chím go bhfuil daoine ag cur síos ar an ní seo thuas 'sa "Scuab" le déidheanaighe agus gur mó rud ann a dteastuigheann leigheas uaidh. Badh mhór an ní dá bhfuighbhthí gach aon áit a scríobhadh síos leis an leitreadh agus ar an mhíniughadh chóir. Badh mhór an mhaise ar an sceul dá mbeifí ag cur ath-chló ar an leabhar foclóir a bheith in a dheireadh agus míniughadh ar na h-ainmeacha neamh-choitchíonta. Bheadh eolas agus léigheann le fagháil as agus bheadh sé an úsáideach do na scoileanna nuair a bheifí ag múineadh an tír-eolais. I gcuid a II. de Phost-Sheanchus tá stiúrughadh ann ar conus leitreacha a sheoladh go dtí íseal agus uasal, agus go dtí sár-sár-uasal. Caithfidh gach aon rud a bheith ar mhúlda agus ar cheap an Bheurla. Is mór an masladh le daoine mar an mbeidh na focail chearta againn do "Mr" agus "Miss"; do "Honourable" agus do "Right Honourable"; do "His Worship" agus "His Excellency"; do "Reverend," "Right Reverend," agus "Very Reverend," agus &rl. Obhoch! mo chreach! i maithte, mar an bhfuil de thaca aca súd chum an uaisleacht a theasbáint acht an t-athbhaiste bheirim-se an ruaig iad féin agus a gcuid uaisleachta. Críostuidhthe is eadh sinn go léir dar ndóigh agus cadé an ainm ba chóir ba dhílse linn ná ár n-ainm baistidhe in ainm Dé bíodh sin againn agus ná bímís ag tabhairt bréigriocht an tSasanaigh isteach 'sa nGaedhilg linn. Táimíd ag tabhairt riaghal-tomhais an Bheurla isteach in gach aon rud linn. Ní fhuil acht gothaí bréige in "I Remain, yours very Sincerely," nó "Yours very respectfully," agus, in ainm Chruim, caithimís uainn iad in am agus i dtráth. Saothruighinís dírígheacht, fírinnigheacht agus dúthrachtacht agus caithimís uainn beusa agus gothaí bréige. Mise, TADHG GAEDHEALACH. Bealach an Chláir, Iubhar Chinn Trágha, 11.11.1923. A Charaid, Tchím anns a' "Sguab" go bhfuil Aireacht a' Phosta a smaoineadh air "Post-Sheanchas" eile a chur i gcló agus gur deas leat leitreacha fhághail a chur i n-iuil duit fa dhearmad air bith atá anns a leabhar atá ann anois. I gConndae Árd-Mhacha annseo tá Oifig air a bhfeil "Flurrybridge" anns a' tSacs-Bhéarla. Cha dtearn Seosamh Laoide ach aistriughadh a dhéanamh air an fhocal seo i gcuid a hI., agus tá an focal céadna i gcuid a II. — sin "Droichead na Fliuchraighe" (Sol.). Cha rabh locht air bith air an Laoideach air a shon seo fa na' dtiocfadh leis a mhalairt d'ainm a fhághail. Ach char chuala me ariamh ó Ghaedhilgeoirí na h-áite, mar ainm air an áitidh uilig go léir air a bhfeil "Jones- boro" agus "Flurrybridge" anns a t Sacs-Bhéarla, ach "Bealach 'n Chláir" (gein. "Bheal 'n Chláir"). Nár bhfhéarr an sean-ainm Gaodhlach a choinneáilt beo? Buaidh is beannacht air do pháipear. Mise, MATA MHAC GRÁNNDHA. Comórtas VII. Ag sgrúdú na h-íarrachtaí a cuireadh isteach fé dhéin an chomórtas seo bhí sástacht agus mí-shástacht orainn i bhfocair a chéile. Bhíomar sásta sa méid seo, ná fuaireadh ach trí dearmhad cló in uimhir Deire Foghmhair den "Sguab" sé sin le rádh leath is muigh de dhearmhadaí sínighthe agus teinighthe .i. "Beulra" in áit "Beurla" "gnó" in áit "ngnó" agus "gnádh" in áit "gnáth." Maidir le focail mar "imirche" do cheartaigh gach aoinne é sin, á rádh gur cheart "imriche" bheith ann. Ach deirtear "imirche," agus mar sin a bhí sé sgríobhtha ag an bhfear a sgríobh an alt agus d'fhágamar mar sin é d'aon am. Ach ar an taobh eile den sgeul bhí sé dona go leór an méid dearmhadh sínighthe agus teinighthe a bhí le fághailt ann. Ní dóigh linn gur bhféidir mórán den locht do chur ar na clódóirí ach an oiread: 'siad na daoine a sgríobhann is cionntach sa cheud dul síos, agus an Fear Eagair sa dara áit nuair ná tugann sé fé ndear go bhfuil na marcanna beaga so fágtha amach aca. Agus in ainm na hamailéise a sgribhneórí pé slighe a litrigheann sibh focal bidhidh dílis don leitriú sin — fuaireamar "cathain" "caithin" "ca shoin" in aon lámhsgríbhinn amháin, agus déintear a leithéid sin de rud go minic. Biodh truagh agaibh don bhfear Eagair bhocht. An fear a bhuaidh an cheud duais sa rud seo .i. Seumas ó Foghlugha, 86 Sraid an Mhanair, Portláirge, níor dhein sé aon iarracht ar sinne agus ár gcuid Gaedhilge do cheartú gach ré nóimeant mar a dhein cuid aca. An duine do chuir iarracht chughainn ón Róimh do thuigh sé sin go maith cionnus a bhaineann ceist na gcanamhaint leis an sgeul. Deirimid leis, mar sin féin go bhfuil an focal "feoithne" ann chomh maith leis an bhfocal "leoithne." Agus bíodh a fhíos ag daoine eile gurbh féidir "fagháilt" do sgríobhadh chomh maith le "fághailt," "neamh-nidh" is "neimh-nidh," "Gaedhilgeoir" is "Gaedhilgeóir," "maighistir" is "máighistir;" go ndeirtear "fearaibh" (fir), "má thá" (má tá) "ar an taobh" (ar an dtaobh) agus mar sin dé. Nuair a sgríobhamar "sgagfar" do mheasamar é agus níor mheasamar "sgarfar." Támuíd ag tabhairt an dara duais do Annraoi de Múndógh 35 Ardán Tibholí, Thóir, Dún Laoghaire toisg a chúramaighe a sgrúdaigh sé an "Sguab" tríd síos, ach focail den t-saghas atá ráidhte againn romhainn annso ba dheadh níos mó ná a leath den liosta do chuir sé isteach. <L 59> Focail Gaedhilge Sa mBeurla. Seo an chuid eile de liosta Sheáin uí Shíothcháin. Má theastuigheann ó aoinne brigh aon fhocail neamh-choitchianta do dheunamh amach sgriobhadh sé chughainn agus míneochamuíd é. Inis Leathartach Lóipín Lapaí. Lurgadán Leanbh Lúidín Liobar Lúb Leaca Lápair Ladharóg Liobarnach Leisge Lob Laipín Lapadáluidhe Lingire Lamhach Lúbaire Lóimíneach Lioprachán Leachanánuidhe ("That is a leachaná- nuidhe." Is mar sin adu- bhairt greas- aidhe le m' athair. Do bhí sé ag obair sa tigh againn, agus do bris- eadh a dhúid air. D'iarr sé ar m'athair píop a thabh- airt dhó; agus do thug. D'féuch sé ar an ndúid, agus ar seisean le m'athair, — "take that away from me, that is a leacaná- nuidhe." 'Sé sin le rádh gurab é idtigh tóraimh a fuair m'athair an dúid.) Locht Múnlach Muise Machánta Móinteán Mustar Mochrais Mín-sgoth Múchadh Mismín Maol Maolán Manntóg Maig Meas Mí-ádh Mairtíneach Méaróg Mar dheadh Meithiol Mórdháil Méisgre Múirnín Maoidheamh Mogall Nuadaí nádaí Neóinín Ógánach Olagón Óchón! Oidhe! Óinseach Priocal Poitín Púca Páircín Plisbín Poupáluidhe (? leitriú, F. E.) Piseóg Pórsáil Prispín Poillín Puisín Pisgin Pigín Pilibín Prioslachán Pé-fhód Patalóg Pusachán Peata Púca peil Plucmas Putóg Pileárdaidhe Plámás Plámásaidhe Praiseach bhuidhe Palltóg Péast Púicín Pluabaire Pus Pruímpín Puraighil Rábaire Rinnce fada Reirse Reirseamhail Radamndaid- eacht Radlach Rí rádh Riseóigín Rabhcán Ráiméis Raispín Réidhteóir Ré Riabhach Ribe Rann Riasg Sgur-fhiacal Samh Suidhistín Slachtmhar Staigín Stagún Stalagán Stór Scealbóg Sceilp Sgairt Stócach Slait Seibneach Siog Srathar-fhada Síbín Spéannach Seó Straoill Seisg Stutháinín Slógan Sniugadh Seanchas Sgasgín Seancaidhe Seoinín Seilmide Streó Stibire Sleamhanánuidhe Seanbhean Seanduine Sleaghan Saothar Sgiath Slánlus Suaintrighe Smut Smúit Soighnín Slug Sgiodar Slámás Seóithín seó Seóthó Sgraith Strapaire Sop Slám Slámáil Sgafaire Sgeón Sgailp Súgán Smidirín Sgeodh Stubadán Sgudalach Suarach Slam Smigín Sliaibhín Stán Snámhaidhe Sodar Steótar Sidhe gaoithe Soipín Seacrán Steall Spailpín Sgarródh Sighle phíce Sgiollán Sgoilteán Stampí Seabhrach Spriosán Smeathán Siobhán a Chairn aoiligh Smután Súil Stailc Soc Seantigh Sgéal Sgrough (? Sgreabhach. F. E.) Sgráib Tollaire Taoibhín Tóir Triopall Tiusgallach Tabhártóg Teasbach Tor Triuch Taoschán Táth Tráithnín Taobhan Taobh-fhód Trálacha Trangluim Tómhaisín Turmas Turmaisaidhe Trí na chéile Tuaiplis Útamáluidhe (Deireann Seán Ó Síothcháin go bhfuil cainnteanna mar "t'anam ón diabh- al," "mo náire tú," "mo chuimh- neamh 's mo dhear- mhad," agus &rl. le cloisint fós, leis. F. É.) OBAIR DO GHAEDHILGEOIRÍ. Is mó duine a bhíonn ag lorg Gaedhilgeoirí le h-aghaidh oibre áirighthe ach is mó Gaedhilgeoir, mar sin féin, atá gan obair. Támuíd ar aigne an columhan so do choimeád ar leith-i-leith chun a leithéidí do thabhairt le chéile. Ba bhreágh linn dá bhfuighfimís lámh conganta do thabhairt chun Gaedhilgeoirí na h-Éireann do choimeád na dtír féin. Dá bhrígh sin ní chuirfimíd ach costas an-eudtrom ar na fógraí so. Gheobhfar gach fios ón mbainisteoir, Oifig an "Sguab," Cearnóg Mont- seoighe, Baile Átha Cliath. Tá post le fághail ag buachaill a bhfuil eolas aige ar deuntús ime agus a bhfuil taithighe aige ar gach saghas oibre a bhaineann le buaibh bainne. Tuarasdal 38s. sa t-seachtain. "A2," Oifig an "Sguab." AR TEASTÁIL: bean — Sean nó Mheadhon aosta staideireach; le aire do thabhairt do tighe corr- uair, agus obair beag mná an tighe do déanamh i gcomhnuidhe. Bheadh teghalach comhpórtach seasta ann do mnaoi críona. B'fhearr linn gan aon Bhéarla. A.5. oifig an "Sguab." <L 60> BANNC NÁISIÚNTA NA TALMHAN, TTA. ÁRD-OIFIG: — FAITHCHE AN CHOLÁISTE, BAILE ÁTHA CLIATH. DEINEANN AN BANNC GACH AON T-SÓRT GNÓTHA BHAINEAS LE BANNCAEREACHT. Bun-airgead Geallta, £406,000. Bun-airgead Díolta, £203,000. Maoin Iomlán 30adh Meitheamh, 1923, £1,650,000. BUNUIGHTHE 1920. BRAINNSÍ:- 68 Sráid Chille Mhuire, Baile Átha Cliath; Corcaigh, Luimneach, Portláirge, Tráighlí, Áth Luain, Inis, Mathchromtha. THE NATIONAL LAND BANK LTD Lucht Díolta "An Sguab" 'san iomlán: — Eason agus a Chomh. Cuirtear cló air seo ag Cló-Oifig Uí Mhathghamhna, Áth Cliath agus foillsigheann Muintir "An Sguab" é ag Cearnóg Montseoighe 24, Áth Cliath.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
