Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Focail Ghaedhilge sa mBéarla</title><author><name type="main">Údair éagsúla</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">Sguab1923_12</note>
                         <note type="L">41</note>
                         <note type="B">1923</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>Sguab1923_12</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Údair éagsúla</author><title>Focail Ghaedhilge sa mBéarla</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Sguab</title><imprint><publisher>Muintir An Sguab</publisher><date>1923</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>AN SGUAB</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Im. II. Uimh. 15.  NODLAIG, 1923.  3p. SA MHÍ</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>RÉIM NA h-UIMHREACH SO.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>Leath.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>AN RUD IS MEASA LE DUINE NÁ A BHÁS 43</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>AR MO THIMTHIREACHT DOM, PÁDRAIG Ó CADHLA 43</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>NÁISIÚN BEAG BEO II, AN CHU MHALL 47</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>FÉ SHOLUS AN LASÁIN SIN, AN t-ATH.  SEOIRSE MAC CLÚIN 49</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>FEALLSEAMHNACHT NA nDEAGH-BHEART, AODH MIC FHINN 51</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>MO ANNCAIL SEÁRLAÍ, CLOCH LABHRAIS 53</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>SA TIROL "DEORAIDHE" 55</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>LÉIRMHEASA 57</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>LEITREACHA 58</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>COMÓRTASAÍ 59</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>CUMANN URRADHAIS MUINTIR NA h-ÉIREANN</span>
<lb n="30"/><span>(THE IRISH PEOPLE'S ASSURANCE SOCIETY)</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>CUMANN DO GACH AOINNE ISEADH É.  NÍL AON NIDH CHUN DEIRIDH ANN.</span>
<lb n="33"/><span>FÍOR-ÉIREANNAIGH ATÁ I mBUN NA h-OIBRE SEO.</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>Gach fios agus faisnéis le fagháilt ón Rúnaidhe</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>S. M. Ó DEORÁIN</span>
<lb n="38"/><span>ÁRD-OIFIG — CEARNÓG PHARNEILL a 16, ÁTH CLIATH.</span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>LEABHRA MAITHE GAEDHILGE</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>AN BARRA: Leabhairín do Pháistí.  Nioclás Tóibín</span>
<lb n="43"/><span>an scríbhneóir.</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>Leabhairín é seo do pháistí sa tríomhadh buidhin nó sa</span>
<lb n="46"/><span>ceathrú buidhin do réir mar a thuigtear don múinteóir.</span>
<lb n="47"/><span>Mar do dhein sé sa nGeamhar tá a dhícheall déanta ag</span>
<lb n="48"/><span>Nioclás Tóibín ar adhbhar oiriúnach léighinn do sholáthar</span>
<lb n="49"/><span>don pháiste, agus a bheith cothrom maidir le ciall agus</span>
<lb n="50"/><span>cruadhas.  Ocht leathanaigh agus dachad atá ann.</span>
<lb n="51"/><span>Luach 6d. glan.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>ÓIR-CHISTE: Duanaire Liricí don aos Foghluma.</span>
<lb n="54"/><span>Seamas Ó h-Aodha, M.A., do thoigh.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Cnuasacht é seo desna dánta is mó clú agus cáil i</span>
<lb n="57"/><span>nGaedhilg.  Tá 45 cinn aca ann agus na filí is fearr abhí</span>
<lb n="58"/><span>riamh againn a scríobh iad ó Oisín Mac Fhinn go dtí</span>
<lb n="59"/><span>Pádraig Mac Piarais.  Tá míniú nó argóint ag gabháil</span>
<lb n="60"/><span>le gach aiste sa leabhar agus gach míniú aca i nGaedhilg</span>
<lb n="61"/><span>bhlasta.  Tá foclóir, agus gluais ag tabhairt eolais ar</span>
<lb n="62"/><span>gach áit is ar gach duine atá luaidhte sa leabhar.  Níl</span>
<lb n="63"/><span>aon Bhéarla ann.  156 leathanaigh.  Luach 5s. glan.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>BEIRT DHÉISEACH.  Cnuasacht scéilíní le Seán Ó</span>
<lb n="66"/><span>Cuirrín.  Scéal acu ar a cheann féin; Eadartheangachd</span>
<lb n="67"/><span>ar Bhéarla Washington Irving (Rip Van Winkle);</span>
<lb n="68"/><span>Tolstoí (The Long Exile); LorimerStoddard (The</span>
<lb n="69"/><span>Indian's Palm) an chuid eile.  Tá adhbhar cleachta ar</span>
<lb n="70"/><span>aistidheacht agus notaí agus foclóirín ag gabháil leó.</span>
<lb n="71"/><span>Luach 3s. 6d. glan.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Agus na Leabhra eile is fearr i nGaedhilg le fagháil ó</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>CHOMHLUCHT OIDEACHAIS NA hÉIREANN TEOR.,</span>
<lb n="76"/><span>89 Sráid an Talbóidigh i mBaile Átha Cliath.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>SIOPA NA LEABHAR</span>
<lb n="79"/><span>nGAEDHEALACH,</span>
<lb n="80"/><span>Tta.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Gach leabhar a bhaineann le h-Éirinn,</span>
<lb n="83"/><span>Gach leabhar gurbh Éireannach a sgríobh é,</span>
<lb n="84"/><span>Gach leabhar ar fhoghluim na teangain,</span>
<lb n="85"/><span>Táid go léir annso againn má táid i</span>
<lb n="86"/><span>gcló.</span>
<lb n="87"/><span>Gheobhfaimíd duit leabhar ar bith atá uait.</span>
<lb n="88"/><span>Liostaí Saor.</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>SIOPA NA LEABHAR</span>
<lb n="91"/><span>nGAEDHEALACH,</span>
<lb n="92"/><span>Tta.,</span>
<lb n="93"/><span>45 SRÁID DÁSÚN, ÁTH CLIATH.</span>
<lb n="94"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="95"/><p><span>An Ghaedhealg sna Siopaithe.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>Má thá sé uait, a dhuine, an Ghaedhealg a bheith dá labhairt agat gach aon lá</span>
<lb n="98"/><span>ceannuigh do chuid grósaereachta agus lóin-tighis uainn.  Ní gádh dhuit Beurla do</span>
<lb n="99"/><span>labhairt annso mar go bhfuil an Ghaedhealg ag gach aoinne sa t-siopa.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Ó RAOGÁIN AGUS A CHOMH., TEO., SRÁID DÁSON, 54.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>ÚSÁID</span>
<lb n="104"/><span>GRANIA</span>
<lb n="105"/><span>TOOTH</span>
<lb n="106"/><span>PASTE</span>
<lb n="107"/><span>AR SON t'FHIACLA</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>ÚSÁID</span>
<lb n="110"/><span>GIBSOL</span>
<lb n="111"/><span>OINTMENT</span>
<lb n="112"/><span>AR SON DO</span>
<lb n="113"/><span>CHROICINN</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>Fior-dheuntús na h-Éireann iseadh iad so.  Táid le fághail</span>
<lb n="116"/><span>ósna drugadóirí ar fúd na tíre ar 1/3 gach ceann nó go</span>
<lb n="117"/><span>díreach (saor tríd an bpost) ó Gibsol, Teo., Lána an</span>
<lb n="118"/><span>Chláir, Áth Cliath.  Deuntar íce le h-aghaidh beithidhigh ann leis.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>WEST & SON</span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span>SEODÓIRÍ, GAIBHNE AIRGID, AGUS</span>
<lb n="123"/><span>CLUIGEADÓIRÍ.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>Tigh Grafton,</span>
<lb n="126"/><span>102 agus 103 Sráid Grafton, Baile Átha Cliath</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>Tá suas le ceud duine ag</span>
<lb n="129"/><span>obair san gnó so.  Déinimid</span>
<lb n="130"/><span>duaiseanna óir agus airgid</span>
<lb n="131"/><span>le h-aghaidh feiseanna agus rl.</span>
<lb n="132"/><span>agus deuntús fíor-</span>
<lb n="133"/><span>Ghaedhealach ortha.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Tagaidh isteach chun iad dh'fheiscint.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>Tugaidh bhúr gcuid Árachais do'n</span>
<lb n="138"/><span>Chumann Gaedhealach is Fearr</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>AN CUMANN IBÉRNACH</span>
<lb n="141"/><span>INSIÚRÁLA TEÓ.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>I n-AGHAIDH TÓITEÁIN AGUS</span>
<lb n="144"/><span>COITCHINNE.</span></p>
<lb n="145"/>
<lb n="146"/><p><span>Príomh-Oifig — 48 agus 49 SRÁID AN</span>
<lb n="147"/><span>DÁMA, ÁTH CLIATH.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>Na Polasaithe is iomláine le</span>
<lb n="150"/><span>Fagháil.</span>
<lb n="151"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="152"/><p><span>AN RUD IS MEASA LE DUINE NÁ A BHÁS NÍ FHEADAR</span>
<lb n="153"/><span>SÉ NACH É LÁR A LEASA É:</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p><span>Ní chreidfeadh aoinne cúpla bliadhan ó</span>
<lb n="156"/><span>shoin go mbeadh aon cheist thabhachtach maidir</span>
<lb n="157"/><span>le Riaghaltas na tíre le socrú agus le</span>
<lb n="158"/><span>réidhteach againn dúinn féin, agus dá</span>
<lb n="159"/><span>gcreidfeadh féin níor dhóigh le duine go</span>
<lb n="160"/><span>mbéidís chomh deacair san as atáid.  Ach</span>
<lb n="161"/><span>dá achrannaighe gach aon cheann eile aca níl</span>
<lb n="162"/><span>aon rud níos tabhachtaighe, mar adubhramar</span>
<lb n="163"/><span>cheana, ná ceist airgid an náisiúin.  Tá's</span>
<lb n="164"/><span>ag gach aoinne cá luigheann an bhróg air féin,</span>
<lb n="165"/><span>dar ndóigh, ach tá an oireadsan taithighe</span>
<lb n="166"/><span>againn i nÉirinn ar a bheith ag feuchaint ar</span>
<lb n="167"/><span>an sgeul so agus gan aon bhaint cúramach</span>
<lb n="168"/><span>againn leis ná tuigeann an urmhor dhínn go</span>
<lb n="169"/><span>mbaineann an cheist seo go dlúth leis an</span>
<lb n="170"/><span>duine is boichte sa tír.</span></p>
<lb n="171"/>
<lb n="172"/><p><span>Sinn-ne féin is cionntach le uireasbhaidh</span>
<lb n="173"/><span>airgid na tíre seo gan amhras in slighe —</span>
<lb n="174"/><span>chomh fada as a bhíonn fiacha puiblidhe orainn</span>
<lb n="175"/><span>mar gheall ar sgrios agus éirleach an chogaidh</span>
<lb n="176"/><span>do leigheas.  Ach dá mba rud é go rabhamar</span>
<lb n="177"/><span>go léir tréis a bheith ag cur le chéile chun an</span>
<lb n="178"/><span>rud ba mhó dob fhéidir linn do bhaint as an</span>
<lb n="179"/><span>gConnradh in áit a bheith ag cur ar a chéile</span>
<lb n="180"/><span>agus dá mbéimís tréis bliadhan do chaitheamh</span>
<lb n="181"/><span>ag leasú, in áit a bheith ag milleadh, mar sin</span>
<lb n="182"/><span>féin do bhéimís i gcruaidh chás — gan é bheith</span>
<lb n="183"/><span>chomh dona as atá, gan dabht, ach dona go</span>
<lb n="184"/><span>leór mar sin féin.  Mar leath-is-muigh den</span>
<lb n="185"/><span>díobháil atá deunta againn féin orainn féin,</span>
<lb n="186"/><span>níl ionnainn ach cuid den domhain mhór, go</span>
<lb n="187"/><span>díreach mar gach aon tír eile ná tabhairfidhe</span>
<lb n="188"/><span>suarach agus iargcúlta ar fad uirre.  Táid</span>
<lb n="189"/><span>go léir i gcruaidh chás.  Dá luighead airgid</span>
<lb n="190"/><span>a bhíonn sna tíortha móra tionnsgail is</span>
<lb n="191"/><span>amhlaidh is lugha a bhíonn le caitheamh ar na</span>
<lb n="192"/><span>rúdaí a bhímíd ag soláthar i nÉirinn agus</span>
<lb n="193"/><span>móthuighmuid-ne tuitim agus eirighe tráchtála</span>
<lb n="194"/><span>agus gnótha an domhain mhóir chomh maith le cách.</span></p>
<lb n="195"/>
<lb n="196"/><p><span>Tá an Rúise ag cromadh ar a bheith ag cur</span>
<lb n="197"/><span>an tinnis a bhí uirre dí, an tromluidhe</span>
<lb n="198"/><span>millteach uabhthásach a ghaibh sí tríd.  Anois</span>
<lb n="199"/><span>baineann sé le deallramh go bhfuil muintir</span>
<lb n="200"/><span>an Ghearmáin, dá shocaire dá dhuthrachtaidhe</span>
<lb n="201"/><span>dá chiuine fadó iad, go bhfuilid ag tuitim i</span>
<lb n="202"/><span>ndiaidh a gcinn isteach sa lag cheudna.  Níl</span>
<lb n="203"/><span>aoinne, is dócha, dá mhéid é a neamh-mhuinighin</span>
<lb n="204"/><span>asainn, gur dhóigh leis go bhfuil sgeul chomh</span>
<lb n="205"/><span>dona san in ndán dúinn annso i nÉirinn.</span>
<lb n="206"/><span>Ní dóigh linn é ná in aon ghiorracht do — ach</span>
<lb n="207"/><span>feuch ar na tíortha is saidhbhre agus is socaire</span>
<lb n="208"/><span>sa domhain.  Tá SeanShasana ag tabhairt</span>
<lb n="209"/><span>agaidh ar aimsir annroghach an gheimhridh agus</span>
<lb n="210"/><span>1 1/4 miliúin duine ag lorg oibre ann.  Is</span>
<lb n="211"/><span>beag níos fearr ná SeanShasana atá Sasana</span>
<lb n="212"/><span>Nuadh féin, agus an Fhrainnc, an tír is</span>
<lb n="213"/><span>cosamhla le h-Éirinn, maidir le tréithe agus</span>
<lb n="214"/><span>nósana na ndaoine, — cad atá sí sin ag</span>
<lb n="215"/><span>deunamh ach ag feuchaint ar síbhílteacht na</span>
<lb n="216"/><span>hEúróipe ag tuitim as a chéile nó béidir</span>
<lb n="217"/><span>gur chirte dhúinn a rádh ag cur iachall uirri</span>
<lb n="218"/><span>tuitim as a chéile.  Is dóigh le roinnt daoine</span>
<lb n="219"/><span>tuisgeanacha, daoine ná feuchann ar an taobh</span>
<lb n="220"/><span>dorcha de sgeul i gcomhnuidhe, leis, go bhfuil</span>
<lb n="221"/><span>an domhain ag tosnú, go réidh righin ach ag</span>
<lb n="222"/><span>tosnú, ar na h-aoise dorcha arís agus go</span>
<lb n="223"/><span>ragaidh sibhílteacht agus cultúr (agus gach</span>
<lb n="224"/><span>aon rud a dhéineann níos aoirde ná daoine</span>
<lb n="225"/><span>fiadhna sinn) i luighead in áit a chéile agus</span>
<lb n="226"/><span>sa deire thiar thall ar neamhnidh ar fad.</span>
<lb n="227"/><span>Bin é deire gach aon síbhílteachta a tháinigh</span>
<lb n="228"/><span>romhainn agus níl ár síbhílteacht féin gan</span>
<lb n="229"/><span>locht dar ndóigh gur dhóigh linn go leanfadh</span>
<lb n="230"/><span>sí uirre go deó.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Do bhíodh an iomarca maoimh againn asainn</span>
<lb n="233"/><span>féin in Éirinn i gcomhnuidhe.  Ba dhóigh le</span>
<lb n="234"/><span>duine orainn ná raibh aon dream eile ar</span>
<lb n="235"/><span>dhruim an domhain ar aon leibheula amháin</span>
<lb n="236"/><span>linn ar ao' chor.  Ach ní bhíonn treun buan.</span>
<lb n="237"/><span>Tá a mhalairt de phort dá seinnt againn</span>
<lb n="238"/><span>anois agus is gairid go mbéimíd ag deunamh</span>
<lb n="239"/><span>ró bheag dínn féin béidir — ó h-imeall go</span>
<lb n="240"/><span>h-imeall mar is gnáthach linn, go deimhin.</span>
<lb n="241"/><span>Is dóca ná fuil mórán sa difiridheacht idir</span>
<lb n="242"/><span>sinn agus aon náisiún eile i ndeire na</span>
<lb n="243"/><span>sgríbe.  Ach tá an rath orainn go bhfuil ár</span>
<lb n="244"/><span>dtír féin cuid mhaith thiar ón gclampar a's</span>
<lb n="245"/><span>ón achrainn is measa ar Roinn na hEúróipe,</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="246"/><p><span>agus dá dhonacht ceist airgid agus rl., más</span>
<lb n="247"/><span>daoine neamhspleádhach agus muran dream</span>
<lb n="248"/><span>mí-iomparach ar fad sinn ba cheart go</span>
<lb n="249"/><span>nglacfaimís leis an seans atá againn cun</span>
<lb n="250"/><span>na síbhílteachta Gaedhealaigh do chur ar a</span>
<lb n="251"/><span>bonnaibh arís, agus cá bhfios dúinn ná</span>
<lb n="252"/><span>coimeádfimís síbhílteacht na hEúróipe beó</span>
<lb n="253"/><span>tamall eile fós dá bhárr.  D'aimhdheón</span>
<lb n="254"/><span>Jazzbands agus d'aimhdheóin comhacht an</span>
<lb n="255"/><span>"Daily Mail" agus a leithéidí tá comharthaí</span>
<lb n="256"/><span>le feiscint annso as annsúd ná fuil an</span>
<lb n="257"/><span>náisiún dall ar fad, agus béidir go mbeidh</span>
<lb n="258"/><span>sé chomh maith leis an ócáid fós, le congnamh</span>
<lb n="259"/><span>Dé.  Níl aon dabht ná go bhfuilimíd tréis</span>
<lb n="260"/><span>creidheamhaint na hÉireann do laighdiú de bhárr</span>
<lb n="261"/><span>an tslighe atáimíd nár n-iompar féin agus</span>
<lb n="262"/><span>nach ró fhuirist a gheobhfar an tairgead atáthar</span>
<lb n="263"/><span>a lorg fé urrús an náisiúin.  Ach ní bhíonn</span>
<lb n="264"/><span>ar aon rud ach tamall agus maran bhfuilimíd</span>
<lb n="265"/><span>imighthe nár ngeillteanna ar fad ar fad</span>
<lb n="266"/><span>cuirfimíd dínn an díthcéille anois.  Agus</span>
<lb n="267"/><span>má fheuchtar ar éirim an ruda níl ceisteanna</span>
<lb n="268"/><span>economiceacha na hÉireann chomh achrannach ná</span>
<lb n="269"/><span>chomh do-réidhtighthe a's atá ceisteanna den</span>
<lb n="270"/><span>tsaghas ceudna i Sean-Shasana féin.  Ba</span>
<lb n="271"/><span>cheart go ngabhaimís buidheachas le Dia ná</span>
<lb n="272"/><span>fuil an iomarca tionnsgal ar siubhal in</span>
<lb n="273"/><span>Éirinn i gcomparád le feirmeóireacht agus</span>
<lb n="274"/><span>fiú ná fuil ár ndothchaint tionnsgail ar</span>
<lb n="275"/><span>siubhal againn fós.  An rud is measa le</span>
<lb n="276"/><span>duine ná a bhás is minic gurb é lár a leasa é.</span></p>
<lb n="277"/>
<lb n="278"/><p><span>Nuair a cuireadh líon ár ndaoine chun a</span>
<lb n="279"/><span>leath breis a's trí fichid bliadhain ó shoin</span>
<lb n="280"/><span>do cuireadh ó bhaoghal cruaidh-chás Shean-Shasana</span>
<lb n="281"/><span>an lae indiu sinn.  Nuair ná bíonn an iomarca</span>
<lb n="282"/><span>daoine in aon tír agus nuair a bhíonn an</span>
<lb n="283"/><span>urmhór desna daoine ag maireachtaint de</span>
<lb n="284"/><span>bhárr saothrú na talmhan ní baoghal dóibh sa</span>
<lb n="285"/><span>deire chomh fada as a bhíonn siad sásta le</span>
<lb n="286"/><span>simplidheacht beathaidh.  Gheobhaimísne ceacht</span>
<lb n="287"/><span>tairbheach do bhaint as stáir tionnsgail</span>
<lb n="288"/><span>Shasana le ceud bliadhan anuas agus sgéim</span>
<lb n="289"/><span>oireamhnach do cheapadh dúinn féin in áit</span>
<lb n="290"/><span>a chéile, 'na mbeidh cothrom na féinne le</span>
<lb n="291"/><span>fághailt ag gach aoinne agus 'na mbeadh níos</span>
<lb n="292"/><span>mó daonnachta ná mar atá sa sostuim mí-</span>
<lb n="293"/><span>nádúrtha atá aca san — agus atá againn féin</span>
<lb n="294"/><span>leis chomh fada as atá aon tionnsgal againn</span>
<lb n="295"/><span>ar ao' chor.  Ach anois pé rud a thuitfeadh</span>
<lb n="296"/><span>amach ní bhfuighfeadh muintir na hÉireann bás</span>
<lb n="297"/><span>leis an ocras agus ní fheudfaidhe iad do</span>
<lb n="298"/><span>chur chun a leath arís.</span></p>
<lb n="299"/>
<lb n="300"/><p><span>Ní dheunfaimís aon iongantas dé dá</span>
<lb n="301"/><span>mbainfeadh sé sin do Shean-Shasana agus an</span>
<lb n="302"/><span>slighe atá an sgeul aca anois.  Tá saothrú</span>
<lb n="303"/><span>ag dul i luigheadh agus feurach ag dul i</span>
<lb n="304"/><span>méid le tamall maith anois.  Bhí gach aoinne,</span>
<lb n="305"/><span>ach na ranchers amháin, ag gearán mar gheall</span>
<lb n="306"/><span>air agus bhí an ceart aca, ach toisg an</span>
<lb n="307"/><span>oireadsan talmhan a bheith fé fheur in Éirinn</span>
<lb n="308"/><span>cheana ní bhfuigheadh an tuitim mór atá tréis</span>
<lb n="309"/><span>teacht ar gach aon rud atá le díol ag lucht</span>
<lb n="310"/><span>feirmeóireachta an oiread san díobháil do</span>
<lb n="311"/><span>dheunamh orainn as a dheunfadh sé i SeanShasana,</span>
<lb n="312"/><span>áit a bhfuil sé ag athrú deallramh na tíre</span>
<lb n="313"/><span>cheana féin agus ag meudú uimhir na bhfear</span>
<lb n="314"/><span>atá ag síor siúbhal sios suas ag lorg oibre</span>
<lb n="315"/><span>ann.  Agus dá bhrígh sin, maran dtiocfaidh</span>
<lb n="316"/><span>aon athrú obann ar beatha an náisiúin seo</span>
<lb n="317"/><span>ní chuirfear isteach mórán ar na hiarrachtaí</span>
<lb n="318"/><span>atá á dheunamh cheana chun feirmeóireachta na</span>
<lb n="319"/><span>hÉireann do chur ar slighe a leasa arís.</span>
<lb n="320"/><span>Da mhéid é an neamhmhuinighin a bhíonn ag</span>
<lb n="321"/><span>gach Éireannach uaireannta as a thír, dá</span>
<lb n="322"/><span>láidiridhe croidhe é, béidir go bhfeiceomuid</span>
<lb n="323"/><span>an lá fós a mbéimíd ag gabhailt ár</span>
<lb n="324"/><span>mbuidheachas le Dia gur tíorthaighe den tír</span>
<lb n="325"/><span>breágh (mí-ádhmharach?) so againne sinn.</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>CÁRTAÍ NODLAG!</span></p>
<lb n="328"/>
<lb n="329"/><p><span>'Seadh, is mithid Cúimhneamh ar na Cáirdibh</span>
<lb n="330"/><span>thar Saile.  Tá sreath de Chártaí Deasa,</span>
<lb n="331"/><span>Dáthuighthe, Beannachtaí i bhFilíocht ortha, le</span>
<lb n="332"/><span>fagháil ó</span></p>
<lb n="333"/>
<lb n="334"/><p><span>MHÁIRE NÍ RAGHALLAIGH,</span>
<lb n="335"/><span>Siopadóir Leabhar,</span>
<lb n="336"/><span>87 Sráid Uach. na Dhriseóige, Áth Cliath.</span></p>
<lb n="337"/>
<lb n="338"/><p><span>N.B. — Liosta leabhar Gaedhealach ullamh anois.</span></p>
<lb n="339"/>
<lb n="340"/><p><span>TIGH-ÓSDA "CLARENS,"</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>Ag Cé Ueillington</span>
<lb n="343"/><span>i mBaile Átha Cliath</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Tá gach aon chompórd ann agus é so-lámhach do gach áit</span>
<lb n="346"/><span>is fiú le rádh 'sa Chathair.</span></p>
<lb n="347"/>
<lb n="348"/><p><span>70 Suainliosa.  An biadh — bog, soghmhail, so-bhlasta</span>
<lb n="349"/><span>Solus Eleictric.  Agus an freasdal ar fheabhus.</span>
<lb n="350"/><span>An díol fiach réasúnta.</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>BÍONN TARRAING MHÓR DAOINE AR AN</span>
<lb n="353"/><span>"RESTAURANT" atá ag gabháil leis.</span>
<lb n="354"/><span>An Guthán 1217.  Telegram: "Clarence Hotel, Dublin."</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>TIGH-ÓSDA AN ROYAL EXCHANGE</span>
<lb n="357"/><span>Sráid na Feise, i mBaile Átha Cliath.</span>
<lb n="358"/><span>Tá sé seo ar cheann des na Tighthe-ósda is compórd-</span>
<lb n="359"/><span>amhla 'sa Chathair.</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>Tá gach aon chóir ann agus an díolfiach réasúnta.</span>
<lb n="362"/><span>Guthán 2678.  Telegram: "Comfort, Dublin."</span>
<lb n="363"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="364"/><p><span>Ar mo Thimthireacht Dom</span></p>
<lb n="365"/>
<lb n="366"/><p><span>AITHBHEOCHAIN NA GAEDHILGE.</span>
<lb n="367"/><span>ROINNT DEN STÁIR.</span></p>
<lb n="368"/>
<lb n="369"/><p><span>Deirtear gur fearr aon fheuchain amháin</span>
<lb n="370"/><span>romhat ná dhá fheuchain id' dhiaidh.  B'fhéidir</span>
<lb n="371"/><span>sin acht mar sin féin is maith an rud</span>
<lb n="372"/><span>feuchaint id' dhiaidh anois agus ars; pé</span>
<lb n="373"/><span>aca olc nó maith a chaith tú do shaoghal ní</span>
<lb n="374"/><span>haon díoghbháil feuchain agus ath-fheuchain a</span>
<lb n="375"/><span>thabhairt air.  Foghluimeochaidh tú do cheacht</span>
<lb n="376"/><span>as i gcomhnuidhe más méinn leat.  Is dóigh</span>
<lb n="377"/><span>liom gurbh' mhaith agus gurbh' fholláin an rud</span>
<lb n="378"/><span>dúinn anois nuair atá cursaí na Gaedhilge</span>
<lb n="379"/><span>ar talamh chomhthrom againn feuchain siar agus</span>
<lb n="380"/><span>machthnamh a dheunamh ar an gcuma bhí ar an</span>
<lb n="381"/><span>sceul fiche éigin bliadhain ó shoin.</span></p>
<lb n="382"/>
<lb n="383"/><p><span>Is mór an chuid de stáir na hoibre a</span>
<lb n="384"/><span>geobhadh na Timthirí a bhí ag obair an uair</span>
<lb n="385"/><span>úd do Chonnradh na Gaedhilge a bhreacadh síos</span>
<lb n="386"/><span>in a gcúntaisí in aghaidh an lae.  Nach mó</span>
<lb n="387"/><span>eachtradh agus seanchus a gheobhadh Fionán Mac</span>
<lb n="388"/><span>Coluim agus Tomás Ó Coincheannain a innsint</span>
<lb n="389"/><span>ar a n-imtheachta ar fuaid Leath-Chuinn agus</span>
<lb n="390"/><span>Leath-Mhogha — nó aoinne eile des na timthirí,</span>
<lb n="391"/><span>Seán Ó Cearbhaill, nó Donchadh Ó Laoghaire,</span>
<lb n="392"/><span>nó Peadar Ó hAnnracháin, nó An Fear Mór,</span>
<lb n="393"/><span>nó Pádraig Ó Máille, nó Aodh Ó Dubhthaigh.</span>
<lb n="394"/><span>Dob' fhiú solas an lae a thabhairt do na</span>
<lb n="395"/><span>heachtraí agus don seanchus sin go léir.</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>Ag timthireacht don Ghaedhilg "dob' obair</span>
<lb n="398"/><span>dom féin seal agus a rún don phobal gurbh'</span>
<lb n="399"/><span>fhollamh an chéird sin," mar adubhairt Donchadh</span>
<lb n="400"/><span>Ruadh fadó.  'Sa mbliadhain míle agus naoi</span>
<lb n="401"/><span>gceud slán don tSlánaightheoir bhíos-sa ar</span>
<lb n="402"/><span>oileamhaint i gColáiste Oileamhna na Múin-</span>
<lb n="403"/><span>teoirí Scoile i gcathair agus i ndeagh-bhaile</span>
<lb n="404"/><span>Bhaile-átha-Cliath.  B'é m'ádh agus mo rath</span>
<lb n="405"/><span>go raibh ar chomh-oileamhain liom ar feadh na</span>
<lb n="406"/><span>haimsire sin an deagh-fhear agus an fíor-</span>
<lb n="407"/><span>Ghaedheal sin Enrí Ó Muirgheasa ó Féarna i</span>
<lb n="408"/><span>Muimhneacháin.  Dhéineamar comh-cheangal</span>
<lb n="409"/><span>caradais agus muinteardhais le n-a chéile</span>
<lb n="410"/><span>tre mhór-bhuaidh agus meanmainn urlabhra na</span>
<lb n="411"/><span>Gaedhilge.  Bhí an chaint sin ó dhúthchas agam-sa</span>
<lb n="412"/><span>agus theastuig ó hEnrí an chaint sin a</span>
<lb n="413"/><span>shaothrughadh dhó féin go binn agus go blasta.</span>
<lb n="414"/><span>Bhí cuidreamh mór eadrainn in halla na</span>
<lb n="415"/><span>foghluma agus ar mhachaire an imeartha.  Bhí</span>
<lb n="416"/><span>sé dúthrachtach, dícheallach don teangain agus</span>
<lb n="417"/><span>d'árdaigh sé mo chroidhe-se agus mo mhisneach</span>
<lb n="418"/><span>dí 'sa tslighe gur thug mé mo gheallamhaint</span>
<lb n="419"/><span>dó go ndeunfainn mo dhícheall ar í leathnughadh</span>
<lb n="420"/><span>i measc ár ndaoine.  Bhí ceangal agus</span>
<lb n="421"/><span>dlúth-bhaint aige siúd le lucht Chonnartha na</span>
<lb n="422"/><span>Gaedhilge acht, foraoir! ní raibh a fhios</span>
<lb n="423"/><span>agam-sa a leithéid a bheith ann go dtí sin.</span></p>
<lb n="424"/>
<lb n="425"/><p><span>An bhliadhain cheudna so a bhfuil mé ag</span>
<lb n="426"/><span>tagairt dí a chuireadh Bainrioghan Shasana go</span>
<lb n="427"/><span>Baile Átha Cliath feuchaint an bhfuighbhthí</span>
<lb n="428"/><span>roinnt d'fhearaibh óga na hÉireann a mhealladh</span>
<lb n="429"/><span>chum dul i gcogadh na mBúraigh in Aifrice</span>
<lb n="430"/><span>Theas.  Is dóigh gur i mí an Aibreáin a</span>
<lb n="431"/><span>tháinigh.  Cuireadh sinn go léir amach chum</span>
<lb n="432"/><span>fáilte agus lúthgháir a chuir roimpe pé aca</span>
<lb n="433"/><span>ar mhaith linn é nó nár mhaith.  Bhí roinnt</span>
<lb n="434"/><span>againn ann agus ba bheag an dúil a bhí againn</span>
<lb n="435"/><span>in aon lúthgháir na greadam a teasbáint dí</span>
<lb n="436"/><span>acht chaitheamar dul amach i bhfochair na coda</span>
<lb n="437"/><span>eile.  Bhí roinnt agus níorbh' bheag é a</span>
<lb n="438"/><span>theastuig a bheith páirteach insan lúthgháir a</span>
<lb n="439"/><span>theasbáint dí.</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>Acht, ní hé sin acht é seo.  Tháinig aimsire</span>
<lb n="442"/><span>an Oireachtais agus Árd-Fheise na Gaedhilge</span>
<lb n="443"/><span>'sa mBealtaine in a dhiaidh sin agus theastuigh</span>
<lb n="444"/><span>uainn-ne, sinn a bhí ag cur suime i ngnó na</span>
<lb n="445"/><span>Gaedhilge, theastuigh uainn cead d'fhaghailt</span>
<lb n="446"/><span>dul amach lá an Oireachtais.  Chuamar go dtí</span>
<lb n="447"/><span>an t-uachdarán acht ní raibh aon fhagháil againn</span>
<lb n="448"/><span>an cead d'fhagháil.  Ní raibh aon mhaith dhúinn</span>
<lb n="449"/><span>a bheith ag cur i gcuimhne dhó ní hamháin go</span>
<lb n="450"/><span>bhfuaireadh cead acht gur chuireadh amach sinn</span>
<lb n="451"/><span>chum fáilte a chur roimh Bhainrioghain Shasana.</span>
<lb n="452"/><span>Teasbánann so dhúinn conus a bhíodh ag</span>
<lb n="453"/><span>deunamh oilleamhna do oidí na tíre seo an</span>
<lb n="454"/><span>uair sin.  Is beag an meas a bhí ag na</span>
<lb n="455"/><span>húghdair seo ar an Ghaedhilg an uair sin.</span>
<lb n="456"/><span>Ní h-iongnadh go mbeadh an-chuid de na hoidí</span>
<lb n="457"/><span>siar i réim na Gaedhilge anois.  Bhí an ghráin</span>
<lb n="458"/><span>ag lucht na gcoláistí ar an Ghaedhilg agus</span>
<lb n="459"/><span>ar gach aon rud a bhain leí.  Is beag an</span>
<lb n="460"/><span>chongnamh a tugadh dúinn chum croidhe ná</span>
<lb n="461"/><span>anam Gaedhealach a chur in oideachas na tíre.</span></p>
<lb n="462"/>
<lb n="463"/><p><span>Breis gus bliadhain tar éis dom an áit</span>
<lb n="464"/><span>mhí-ádhmharach sin a chur díom d'éirigh mé as</span>
<lb n="465"/><span>an mhúinteoireacht scoile agus chuaidh mé ag</span>
<lb n="466"/><span>timthireacht do Chonnradh na Gaedhilge.  Toghadh</span>
<lb n="467"/><span>cúigear nó seisear dínn san am ceudna</span>
<lb n="468"/><span>agus glaodhadh suas go Baile Átha Cliath</span>
<lb n="469"/><span>orainn.  Bheartuigheadh a cheanntair féin do</span>
<lb n="470"/><span>gach aoinne agus cuireadh mise i mbun na</span>
<lb n="471"/><span>hoibre is na Déisibh.</span></p>
<lb n="472"/>
<lb n="473"/><p><span>I "Shliabh Geal gCua a rug buaidh na</span>
<lb n="474"/><span>féile," a rugadh agus a tógadh mise.  Ní</span>
<lb n="475"/><span>hamháin gur rug sé an bhuaidh leis 'sa bhféile</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="476"/><p><span>acht buaidh léighinn agus buaidh filidheachta</span>
<lb n="477"/><span>leis mar adeir Donchadh Ruadh 'san Eachtradh.</span>
<lb n="478"/><span>Díreach treasna Abhainn na Finisce ón áit</span>
<lb n="479"/><span>a rugad mé tá páirc na scoile i mBaile na</span>
<lb n="480"/><span>Giolcaighe.  Sin í an scoil a dóghadh ar</span>
<lb n="481"/><span>Dhonchadh nuair a dhein sé an aoir ar bhean</span>
<lb n="482"/><span>óg den áit.  Timcheall mile uaidh atá Tigh</span>
<lb n="483"/><span>na Laidhre agus Carraig an Chodlata, áit</span>
<lb n="484"/><span>ar chaith Donchadh scaitheamh eile dá shaoghal.</span>
<lb n="485"/><span>Rud beag soir ó dheas atá Tigh na Coille</span>
<lb n="486"/><span>agus Cúirt Churrach na Slaodaighe, áit a raibh</span>
<lb n="487"/><span>Máire Ní Dhonagáin bainfhile an bean-</span>
<lb n="488"/><span>chaoineadh.  D'airighinn an tsean-dhream ag</span>
<lb n="489"/><span>cuir síos ar na caointeacháin agus ar na</span>
<lb n="490"/><span>hamhráin a cheap sí seo le n-a linn.  Is</span>
<lb n="491"/><span>truaigh liom anois ná raibh ionnam an uair</span>
<lb n="492"/><span>sin iad go léir a scríobhadh síos.  Tá urmhór</span>
<lb n="493"/><span>de na sean-daoine a rabhadar aca fé'n bhfód</span>
<lb n="494"/><span>anois.  Ba mhór le rádh Sliabh Geal gCua i</span>
<lb n="495"/><span>dtaobh léighinn agus filidheachta 'sa t-sean-</span>
<lb n="496"/><span>aimsir sin.  Bhí fir agus mná fileamhla ann</span>
<lb n="497"/><span>le linn domhsa a bheith ag eirighe suas — bhí</span>
<lb n="498"/><span>Fearchaillighigh, Dáltúnaigh agus Floinnigh agus</span>
<lb n="499"/><span>féith na filidheachta go maith agus go nádúrtha</span>
<lb n="500"/><span>ionnta.  Bhí an Ghaedhealg go maith ag urmhór</span>
<lb n="501"/><span>na leanbhaí le m' linn féin ag dul go dtí</span>
<lb n="502"/><span>scoil Thúr an Fhiona; is ar éigin atá sí</span>
<lb n="503"/><span>go nádúrtha ag aon leanbh scoile ann anois.</span></p>
<lb n="504"/>
<lb n="505"/><p><span>Chuireas-sa Craobh de Chonnradh na Gaedhilge</span>
<lb n="506"/><span>den cheud iarracht agus d'fhan mé mí nó dhó</span>
<lb n="507"/><span>in a bhun.  Bhí craobhacha agus buidheanta</span>
<lb n="508"/><span>ar siubhal agam 'sa Chaisleán Cuanach agus</span>
<lb n="509"/><span>'sa Chaisleán Nua.  Ba bheag an mhaith</span>
<lb n="510"/><span>buidheanta agus craobhacha a chur ar bun agus</span>
<lb n="511"/><span>iad d'fhágaint annsin gan aoinne chum</span>
<lb n="512"/><span>feuchaint in a ndiaidh.  Tar éis an méid</span>
<lb n="513"/><span>Gaedhilge agus an méid léighinn a bhí i "Shliabh</span>
<lb n="514"/><span>Geal gCua na Féile," ní raibh aoinne ann an</span>
<lb n="515"/><span>uair sin a bhí in iúil ar an Ghaedhilg a léigheamh</span>
<lb n="516"/><span>ná aon stiurughadh a dheunamh ar an té a raibh</span>
<lb n="517"/><span>sainnt air í d'fhoghluim.  'Sé an chuimhneamh</span>
<lb n="518"/><span>is sia im' cheann acht leabhar úrnaidhthe</span>
<lb n="519"/><span>Gaedhilge d'fheicsin i láimh sean-fhir de</span>
<lb n="520"/><span>mhuintir Mhuirgheasa ó Mhóin an tSeabhaic.</span>
<lb n="521"/><span>Rud eile a thug mé fé ndeara nach bualadh</span>
<lb n="522"/><span>cló a bhí 'sa leabhar úrnaidhthe sin acht láimh-</span>
<lb n="523"/><span>scríbhinn.  Nuair a fuair an fear sin bás</span>
<lb n="524"/><span>do dhein mé iarracht ar na leabhartha d'fhagháil</span>
<lb n="525"/><span>acht bhíodar tabhartha ag bean a mhic d'Uisseir</span>
<lb n="526"/><span>na Ceapaighe.  D'airigh mé go bhfuair an</span>
<lb n="527"/><span>tAthair Pádraig de Paor atá anois in a</span>
<lb n="528"/><span>Ollamh i gColáiste na hIolscoile i gCorcaigh</span>
<lb n="529"/><span>iad.</span></p>
<lb n="530"/>
<lb n="531"/><p><span>Is eadh aon áit ná raibh duine a gheobhadh</span>
<lb n="532"/><span>an Ghaedhealg a léigheamh ba bheag an mhaith</span>
<lb n="533"/><span>a bheith d'iarraidh craobh ná buidhean a</span>
<lb n="534"/><span>choimeád ar bun ann.  Chuaidh an craobh so i</span>
<lb n="535"/><span>Shliabh gCua in eug agus níor bhain Connradh</span>
<lb n="536"/><span>na Gaedhilge leis an áit ó choin go dtí</span>
<lb n="537"/><span>anuraidh.  Is mar sin is mó a bhíodh an sceul</span>
<lb n="538"/><span>an uair sin ag na timthirí — ag cur craobhacha</span>
<lb n="539"/><span>ar bun agus dá leigint dul in eug.  Dá</span>
<lb n="540"/><span>rángochadh do mhaighistir scoile insan áit</span>
<lb n="541"/><span>eolas a bheith ar an nGaedhilg aige choimeádfadh</span>
<lb n="542"/><span>sé an craobh ar siubhal agus is maith liom</span>
<lb n="543"/><span>an chaoí a bheith agam annso chum a rádh</span>
<lb n="544"/><span>muireach iad gur beag craobhacha de Chonnradh</span>
<lb n="545"/><span>na Gaedhilge a choimeádfaidhe ar siubhal is</span>
<lb n="546"/><span>na Déisibh nó maidir le sin de in aon áit</span>
<lb n="547"/><span>eile.  Acht ar an taobh eile dhen sceul is</span>
<lb n="548"/><span>minic gurb' iad cúrsaidhe báis craoibhe iad.</span>
<lb n="549"/><span>Is minic a dheineadar uisce-fé-thalamh leis</span>
<lb n="550"/><span>an sagairt agus go gcuirtí deireadh leis</span>
<lb n="551"/><span>an gcraobh.  Mar adubhairt mé ag tagairt</span>
<lb n="552"/><span>do sceul na Rinne dhom bhí caint na Gaedhilge</span>
<lb n="553"/><span>ó dhúthchas ag leath de mhúinteoirí na nDéise</span>
<lb n="554"/><span>an uair úd.  Bhí léigheamh agus scríobhadh na</span>
<lb n="555"/><span>Gaedhilge ag cuid aca agus dheineadar sin</span>
<lb n="556"/><span>cuid mhaith de obair na Gaedhilge gan pádh</span>
<lb n="557"/><span>gan tuarastal.  Ní is na scoileanna a</span>
<lb n="558"/><span>dheineadar é acht in obair craoibhe.  Bhíodh</span>
<lb n="559"/><span>sagairt óg thall agus abhus a dhéineadh roinnt</span>
<lb n="560"/><span>acht siad na hoidí scoile a dhein an chuid ba</span>
<lb n="561"/><span>mhó den obair.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span>PÁDRAIG Ó CADHLA.</span>
<lb n="564"/><span>(A thuille le teacht.)</span></p>
<lb n="565"/>
<lb n="566"/><p><span>Cabaireacht.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>Camán i láimh leinbh</span>
<lb n="569"/><span>Bile i bhfál Fodhla,</span>
<lb n="570"/><span>Buinneán i n-ánn Billiards</span>
<lb n="571"/><span>D'imirt bíonn práinn óil air.</span></p>
<lb n="572"/>
<lb n="573"/><p><span>An t-é ólann agus nach eól dó nuair ólann,</span>
<lb n="574"/><span>Ni'l ann acht slugaire, a mhic; fág tart air.</span></p>
<lb n="575"/>
<lb n="576"/><p><span>An t-é ólann agus gur eól duit nuair ólann,</span>
<lb n="577"/><span>Ní'l ann acht plubaire, a mhic; scaoil thart é.</span></p>
<lb n="578"/>
<lb n="579"/><p><span>An t-é d'ólfadh acht ná h-ólann nuair óltar,</span>
<lb n="580"/><span>Ní'l ann acht grugaire, a mhic; seachain é.</span></p>
<lb n="581"/>
<lb n="582"/><p><span>An t-é d'ól leat agus nach eól dó nár ólais</span>
<lb n="583"/><span>Bogadán é, a mhic; dein rún d'á n-innseann</span>
<lb n="584"/><span>sé duit.</span></p>
<lb n="585"/>
<lb n="586"/><p><span>"DEAGLÁN."</span>
<lb n="587"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="588"/><p><span>NÁISIÚN BEAG BEO.</span></p>
<lb n="589"/>
<lb n="590"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="591"/>
<lb n="592"/><p><span>Bhíos ag tagairt do chreidimh na mBascaigh</span>
<lb n="593"/><span>an mí seo caithte agus do n-a séipéil.  Tá</span>
<lb n="594"/><span>árdáin chun suidhte mór thimpeall an t-séipéil</span>
<lb n="595"/><span>agus in áirde os cionn a chéile, agus annsan</span>
<lb n="596"/><span>is mó a bhíonn na fir 'na suidhe ag éisteacht</span>
<lb n="597"/><span>aifrionn agus na mná agus na strainséirí</span>
<lb n="598"/><span>síos i lár baill.  Ní fhágtar an t-amhrán</span>
<lb n="599"/><span>fén gcór i dtír na mBascaigh in ao chor —</span>
<lb n="600"/><span>bíonn curfá ag gabhailt le gach aon hiomna</span>
<lb n="601"/><span>agus rl. agus eachtra an slighe a bhíonn sé á ghabhailt,</span>
<lb n="602"/><span>ag na fearaibh sna h-árdáin go mór mhór.</span>
<lb n="603"/><span>Ba dhóigh le Bascach, dá n-éisteóch sé Aifrionn</span>
<lb n="604"/><span>annso i nÉirinn gur muintir fior-bhrónach</span>
<lb n="605"/><span>gruamdha sinn, is dócha.</span></p>
<lb n="606"/>
<lb n="607"/><p><span>Ach, mar adubhart, is mó rud a chifeadh</span>
<lb n="608"/><span>sé a chuirfeadh i gcuimhne dó a thír féin.</span>
<lb n="609"/><span>Lucht tuaithe iseadh muintir na mBascaigh,</span>
<lb n="610"/><span>ar an bhfeirmeoireacht is mó a bhídh ag braith</span>
<lb n="611"/><span>mar slighe maireachtana agus aon áit a</span>
<lb n="612"/><span>bhfuil tionnsgail móra ar siubhal acu siad</span>
<lb n="613"/><span>na Franncaigh nó na Spáinnigh a bhíonn mar</span>
<lb n="614"/><span>mhaighistrí ortha, níos minicí, chun na fírinne</span>
<lb n="615"/><span>d'innsint, ná mar a bhíonn na sasanaigh</span>
<lb n="616"/><span>(nó lucht leanamhna Shasana) sna postanna</span>
<lb n="617"/><span>tabhachracha againn annso.</span></p>
<lb n="618"/>
<lb n="619"/><p><span>Dála ár sgéil féin, leis, bíonn na Bascaigh</span>
<lb n="620"/><span>ag síor-imtheacht thar lear, agus bíotar a</span>
<lb n="621"/><span>d'iarraidh an gluaiseacht so do stop, ach</span>
<lb n="622"/><span>níl aon mhaitheas a bheith ag gearán le bun</span>
<lb n="623"/><span>dúide gan díombáidh i dtír na mBascaigh</span>
<lb n="624"/><span>nach mar a chéile as atá i nÉirinn.  Bímíd-ne</span>
<lb n="625"/><span>ag gearán mar gheall ar imtheacht na nGaedheal</span>
<lb n="626"/><span>go dtí Sasana-Nuadh, áit a bhfuil a ngaolta</span>
<lb n="627"/><span>tréis dul ann rompa agus áit 'na bhfuil</span>
<lb n="628"/><span>Beurla dá labhairt.  Tá na Bascaigh ag</span>
<lb n="629"/><span>imtheacht go dtí Aimeirice Theas le ceud</span>
<lb n="630"/><span>bliadhan anuas, go dtí Monté Bhidéo, La</span>
<lb n="631"/><span>Pláta agus Meicsicó, tíortha 'na bhfuil an</span>
<lb n="632"/><span>Spáinnís dá labhairt — is ón Spáin is mó</span>
<lb n="633"/><span>imthigheann na Bascaigh.  Ach má imthighid ní</span>
<lb n="634"/><span>dhearmhadaid a dteanga féin thall agus</span>
<lb n="635"/><span>deirtear go bhfuil 200,000 duine in Aimeriice</span>
<lb n="636"/><span>Theas a bhfuil an Bascaís acu.  Is ar éigin</span>
<lb n="637"/><span>a chreidim-se é sin, ámhthach.</span></p>
<lb n="638"/>
<lb n="639"/><p><span>Níl an oiread eolais agam ar cheist</span>
<lb n="640"/><span>teangain na mBascaigh gur féidir liom cur</span>
<lb n="641"/><span>síos uirre go h-údarásach.  Tá 's agam gur</span>
<lb n="642"/><span>teanga fé leith í, gan aon bhaint aici le</span>
<lb n="643"/><span>h-aon teangain eile ar dhruim an domhain</span>
<lb n="644"/><span>maidir le preumhacha focal agus mar sin de.</span>
<lb n="645"/><span>Dubhraigheadh liom ná fuil mórán litridheacht</span>
<lb n="646"/><span>Bascíse ann indiu, ná ná raibh san aimsir</span>
<lb n="647"/><span>fadó — ach do dhearfadh Beurlóir an rud</span>
<lb n="648"/><span>ceudna, dar ndóigh, mar gheall ar an nGaedhilg.</span>
<lb n="649"/><span>Níl trácht ar aon sgríbhinn níos sia siar</span>
<lb n="650"/><span>ná'n bhliadhan 980, pé sgeul é, agus ní mór</span>
<lb n="651"/><span>le rádh an ceann sin féin.  Maidir leis</span>
<lb n="652"/><span>an lá indiu táid sa chás cheudna linn féin</span>
<lb n="653"/><span>maidir le páipéirí nuaidheachta, agus léightear</span>
<lb n="654"/><span>na páipéirí Frainncíse agus Spáinníse go</span>
<lb n="655"/><span>díreach mar a léightear an t"Independent"</span>
<lb n="656"/><span>sa nGaedhealtacht againn-ne — má léightear ao'</span>
<lb n="657"/><span>rud sa mBasctacht; agus dála sgéil na</span>
<lb n="658"/><span>nGaedheal arís tá clú ar roinnt Bascaigh</span>
<lb n="659"/><span>i leitridheacht na nGall.</span></p>
<lb n="660"/>
<lb n="661"/><p><span>Dá olcas é an slighe atá na Canamhaintí</span>
<lb n="662"/><span>sa nGaedhilg is seacht measa canamhaintí</span>
<lb n="663"/><span>Bhascíse.  Tá cúig cinn a's fiche dhíobh ann</span>
<lb n="664"/><span>ar a luighead, ach béidir ná fuil níos mó</span>
<lb n="665"/><span>difridheacht eatorra san ná mar atá, abraímís,</span>
<lb n="666"/><span>idir cainnt Chiarraidhe agus cainnt Iar-</span>
<lb n="667"/><span>Chorcaighe.  Ach tá ocht gcinn fé leith ann,</span>
<lb n="668"/><span>chomh neamh-chosamhail as atá Gaedhealg Tír</span>
<lb n="669"/><span>Chonaill agus Gaedhealg na Déise.</span></p>
<lb n="670"/>
<lb n="671"/><p><span>Castar leis na Bascaigh gurab éigin dóibh</span>
<lb n="672"/><span>mórán focail iasachta d'úsáid toisg go</span>
<lb n="673"/><span>bhfuil a dteanga féin ro-bhocht chun rudaí</span>
<lb n="674"/><span>a bhaineann le sibhílteacht an lae indiu do</span>
<lb n="675"/><span>chur i dtuisgint na n-eughmais.  Ní féidir</span>
<lb n="676"/><span>le duine ná fuil an Bhascís aige aon tuairm</span>
<lb n="677"/><span>tuisgeanach do thabhairt air sin.  Ach is</span>
<lb n="678"/><span>féidir le duine a bhfuil an Frainncís aige</span>
<lb n="679"/><span>go maith Bascach d'aithint ar an nóimeant</span>
<lb n="680"/><span>agus é ag cainnt Frainncíse, go díreach</span>
<lb n="681"/><span>mar a dh'aithneochthaidhe Éireannach, dá oilte</span>
<lb n="682"/><span>é, ar an gcasadh Gaedhealach a bhíonn ar a</span>
<lb n="683"/><span>chuid Beurla, dá aimhdheoin féin uaireannta.</span></p>
<lb n="684"/>
<lb n="685"/><p><span>Ach tá an iomarca ráidhte agam idtaobh</span>
<lb n="686"/><span>an adhbhar tuir seo.</span></p>
<lb n="687"/>
<lb n="688"/><p><span>Tá na daoine go léir dubh: ní fheiceochthá</span>
<lb n="689"/><span>aon duine fionn imeasg na mBascaigh.  Treabh</span>
<lb n="690"/><span>cruaidh, brioghmhar, neartmhar iseadh iad, na</span>
<lb n="691"/><span>fearaibh níos mó ná na mná — bíonn siad</span>
<lb n="692"/><span>sin níos toirteamhla ná na h-Éireannaigh.</span>
<lb n="693"/><span>Bíd go h-iongantach chun rudaí d'iompar</span>
<lb n="694"/><span>ar a gcinn.  Aon duine a raibh eolas aige</span>
<lb n="695"/><span>ar an nGaedhealtacht roinnt bliadhanta ó</span>
<lb n="696"/><span>shoin chuimhneoch sé ar an nóimeant ar aicill-</span>
<lb n="697"/><span>idheacht na mban (ceud slán leis an sean-</span>
<lb n="698"/><span>aimsir) iad féin agus na pillíní a bhiodh</span>
<lb n="699"/><span>acu fadó.</span>
<lb n="700"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="701"/><p><span>Tá an-chaitheamh i ndiaidh an chluiche náisiúnta</span>
<lb n="702"/><span>acu .i. Pelotte.  Saghas péile iseadh pelotte.</span>
<lb n="703"/><span>Imrightear i gcúirt trí fhalla é fé mar a</span>
<lb n="704"/><span>imrightear peile, ach tá difreidheacht ann</span>
<lb n="705"/><span>maidir le riaghalacha.  Gheobhainn féin a bheith</span>
<lb n="706"/><span>ag feuchaint ortha ar feadh dhá uair a chluig</span>
<lb n="707"/><span>gan a bheith cortha dhe in ao' chor tá na fearaibh</span>
<lb n="708"/><span>chomh maith sin chuige.</span></p>
<lb n="709"/>
<lb n="710"/><p><span>Tá rinncí náisiúnta acu, leis, agus níl</span>
<lb n="711"/><span>ao' bhaoghal go bhfuil na rudaí is deidheanaighe</span>
<lb n="712"/><span>ó Pharas agus ó Nua-Eabhrach ag brughadh isteach</span>
<lb n="713"/><span>ortha: gach aon oidhche sa samhraidh cítear</span>
<lb n="714"/><span>an "Fandango" ar siubhal acu fén aer</span>
<lb n="715"/><span>sa sráid nó ar an mbán.  Is breágh an</span>
<lb n="716"/><span>slighe a oibhrightear an cos a's an lámh sna</span>
<lb n="717"/><span>rinncí seo, go mór mhór sa bFandango.</span></p>
<lb n="718"/>
<lb n="719"/><p><span>Is beag an rud caipín, ba dhóigh leat, ach</span>
<lb n="720"/><span>is iongantach an comhartha náisiúntachta é</span>
<lb n="721"/><span>nuair a chaitheann gach aoinne, idir óg a's</span>
<lb n="722"/><span>aosta, bocht a's saidhbhir, fir a's mná a's</span>
<lb n="723"/><span>páistí, caipín fé leith.  Sin mar atá an</span>
<lb n="724"/><span>sgeul acu annsan; agus ní h-amháin muintir</span>
<lb n="725"/><span>na h-áite a chaitheann na birréid ach cuid</span>
<lb n="726"/><span>maith Franncaigh ná fuil braon fhuil bhascach</span>
<lb n="727"/><span>ionnta leis, agus is mó duine a chuireann</span>
<lb n="728"/><span>uaidh a hata féin agus a ghlacann chuige an</span>
<lb n="729"/><span>"beret" an fhaid a's a bhíonn sé ar chuaird</span>
<lb n="730"/><span>sa cheanntair sin.  Níl aon nídh dá shaghas</span>
<lb n="731"/><span>againn-ne, cé go bhfuil mná na h-Éireann</span>
<lb n="732"/><span>ag teacht isteach ar na bioráin Gaedhealacha</span>
<lb n="733"/><span>do chaitheamh anois — ach ní dada é sin seachas</span>
<lb n="734"/><span>an birreud úd.</span></p>
<lb n="735"/>
<lb n="736"/><p><span>Náisiún beag beo iseadh na Bascaigh.  Tá</span>
<lb n="737"/><span>muinghin agam go gclaoidhfid lena nósanna</span>
<lb n="738"/><span>féin agus lena dtréithe fé leith agus gan aon</span>
<lb n="739"/><span>phráidhinn acu le cumann ná connradh ná</span>
<lb n="740"/><span>timthirí ag gabhailt thimpeall ag craobhsgaoi-</span>
<lb n="741"/><span>leadh soisgéil náisiúntachta leo, ach an</span>
<lb n="742"/><span>oiread.  Tá neart éigin, spioraid agus</span>
<lb n="743"/><span>seasamhacht speisiálta, i gcuid desna náisuín</span>
<lb n="744"/><span>beaga, an slighe a sheasuigheann siad an</span>
<lb n="745"/><span>fód in aghaidh gach aon t-saghas namhaid.</span>
<lb n="746"/><span>Meiruílt iseadh é, dar liom go bhfuil na</span>
<lb n="747"/><span>Bascaigh ann in ao' chor, ach 'sé mo</span>
<lb n="748"/><span>thuairm go mbeidh an mheiriúlt cheudna</span>
<lb n="749"/><span>le feiscint ag ár gclann ag clann ar gcloinne</span>
<lb n="750"/><span>agus ag clann chloinne Chlainneacáin.</span></p>
<lb n="751"/>
<lb n="752"/><p><span>AN CHÚ MHALL.</span></p>
<lb n="753"/>
<lb n="754"/><p><span>Is oth linn ná fuil slighe againn an mí</span>
<lb n="755"/><span>seo don liosta úd "Beatha Teangain a</span>
<lb n="756"/><span>Labhairt."</span></p>
<lb n="757"/>
<lb n="758"/><p><span>CRAINN</span>
<lb n="759"/><span>ÓGA</span></p>
<lb n="760"/>
<lb n="761"/><p><span>Níl aon rud níos tábhachtaighe</span>
<lb n="762"/><span>sa tír seo na crainn</span>
<lb n="763"/><span>do chur.</span></p>
<lb n="764"/>
<lb n="765"/><p><span>A Ghaedhil, ba mhaith linn ár ngnó do dheunamh as</span>
<lb n="766"/><span>Gaedhilg, agus ní beag san, is dóigh linn.</span>
<lb n="767"/><span>Cuiridh fios ar chlár na Luach: Crainn Coille,</span>
<lb n="768"/><span>Tuir Gáirdín, agus Crainn Torthaí.</span>
<lb n="769"/><span>Tá teistiméireacht againn ó Aireacht na</span>
<lb n="770"/><span>Talmhanuidheachta.</span></p>
<lb n="771"/>
<lb n="772"/><p><span>MUINTIR AN RÁITHÍN,</span>
<lb n="773"/><span>TUAIMGRÉINE, CO. AN CHLÁIR.</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>ÁRACHAS</span></p>
<lb n="776"/>
<lb n="777"/><p><span>Polasaithe ar ghach</span>
<lb n="778"/><span>Conntabhairt le</span>
<lb n="779"/><span>fagháil.</span></p>
<lb n="780"/>
<lb n="781"/><p><span>CÁIN-IONCUIM</span></p>
<lb n="782"/>
<lb n="783"/><p><span>Cóirighthear Eilimh</span>
<lb n="784"/><span>Aisiocha, Reidhtighthe,</span>
<lb n="785"/><span>agus rl.</span></p>
<lb n="786"/>
<lb n="787"/><p><span>AG</span></p>
<lb n="788"/>
<lb n="789"/><p><span>MAC DONNCHADHA AGUS Ó BEÓLÁIN, TEÓ.</span>
<lb n="790"/><span>51 SRÁID AN DÁMA, ÁTH CLIATH.</span></p>
<lb n="791"/>
<lb n="792"/><p><span>Guthán: 1106. Sreangán: Arrange, Dublin.</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>TAE.</span></p>
<lb n="795"/>
<lb n="796"/><p><span>Togha an mhargadh gach aon tSórt Tae atá</span>
<lb n="797"/><span>againne, bíonn siad mar a chéile i gcomhnuide</span>
<lb n="798"/><span>agus bíonn gach éinne sásta leo.</span></p>
<lb n="799"/>
<lb n="800"/><p><span>Luach — 2/4, 2/8, 3/ — agus 3/4 an púnt.</span>
<lb n="801"/><span>Tae ón t-Sín — 2/8, 3/ — agus 3/4 an púnt.</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>BECKER BROS., LTD.,</span></p>
<lb n="804"/>
<lb n="805"/><p><span>Sráid Seoirse Mór Theas a 8 agus</span>
<lb n="806"/><span>Sráid an Iarla Thuaidh a 17, i mBaile Átha Cliath.</span></p>
<lb n="807"/>
<lb n="808"/><p><span>The Monument Creamery</span></p>
<lb n="809"/>
<lb n="810"/><p><span>AN T-IM UACHTARLAINN IS FEÁRR.</span></p>
<lb n="811"/>
<lb n="812"/><p><span>Deunta d'uachtar glán, úr, pasturálta: Milis, blasta,</span>
<lb n="813"/><span>is úr i gcomhnuidhe.</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>Tagann uibhe toghta muinighneacha isteach chughainn</span>
<lb n="816"/><span>gach aon lá.</span></p>
<lb n="817"/>
<lb n="818"/><p><span>SRÁID PHÁRNEILL, 75, AGUS PORT CAOIMHGHIN</span>
<lb n="819"/><span>ÍOCH., 25, BAILE ÁTHA CLIATH.</span>
<lb n="820"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="821"/><p><span>FÉ SHOLUS AN LASÁIN SIN</span></p>
<lb n="822"/>
<lb n="823"/><p><span>Lasadh na soillse fan an chala ar a naoi,</span>
<lb n="824"/><span>ach níor dhein a solus san ach ceó is mí-</span>
<lb n="825"/><span>shoiléireacht na spéire a chur i gcéill níos</span>
<lb n="826"/><span>fearr.  Ní raibh puinn daoine amuigh; is</span>
<lb n="827"/><span>na daoine a bhí, ag fánú a bhíodar; mar anois</span>
<lb n="828"/><span>bhí an bháisteach dialta san ag teacht fé</span>
<lb n="829"/><span>thréine na gaoithe; an bháisteach a bhainean</span>
<lb n="830"/><span>an anáil de dhuine is a reodhan na leicne,</span>
<lb n="831"/><span>nuair is fuar é; seadh, is a mhúcan áthas</span>
<lb n="832"/><span>is gile an chroidhe: is ní de shéide amháin</span>
<lb n="833"/><span>a bhí an stoirm, ach de scrabhana nimhneacha;</span>
<lb n="834"/><span>is chuaidh sí ag feaduíl ins na simnaethe</span>
<lb n="835"/><span>is ag caoine is ag siosarnaig ins na lánaí:</span>
<lb n="836"/><span>is bhailigh na daoine cois na teine, is ghuidheadar</span>
<lb n="837"/><span>Dia na bhflathas ar na peacaig bochta a bhí</span>
<lb n="838"/><span>amuigh an oidhche sin.</span></p>
<lb n="839"/>
<lb n="840"/><p><span>Ar a deich ní raibh le feiscint ach duine</span>
<lb n="841"/><span>fánach, cromtha ceann ar aghaidh, ag déanamh</span>
<lb n="842"/><span>deabhaidh abhaile.  Bhí glór na cathrach ag</span>
<lb n="843"/><span>ciúiniú: fuaim trama thall is i bhfus,</span>
<lb n="844"/><span>scréach na traenach anois is airíst — ní raibh</span>
<lb n="845"/><span>le cloisint ach an méid sin, é sin is fogha</span>
<lb n="846"/><span>na báistí is an ghála ar leaca is fuinneóga.</span>
<lb n="847"/><span>Ar a h-aondhéag shiúil an póilín suas an</span>
<lb n="848"/><span>tsráid i n'aonar.  D'fhéach sé tímpal cúpla</span>
<lb n="849"/><span>trus ach ní raibh éinne le feiscint.</span></p>
<lb n="850"/>
<lb n="851"/><p><span>Nuair a tháinig sé go dtí an cúinne ag</span>
<lb n="852"/><span>Sráid Shéamuis thug sé fé ndeara beirt 'na</span>
<lb n="853"/><span>seasamh i mbéal doiris suas ar a thaobh clé.</span>
<lb n="854"/><span>Thaidhrimh sé i dtosach ar dhul is órdú dhóibh</span>
<lb n="855"/><span>buala abhaile, gur mhithid dóibh, nárbh aon</span>
<lb n="856"/><span>áit oiriúnach san; ach ansan airíst do</span>
<lb n="857"/><span>mhachtnuigh sé go mb'fhéidir ná raibh ball</span>
<lb n="858"/><span>ab fhearr aige sna daoine bochta, is leig</span>
<lb n="859"/><span>sé dóibh.  Bhí an bháisteach ag tuitim fós.</span>
<lb n="860"/><span>Ba ghearr gur múchadh na soillse go léir —</span>
<lb n="861"/><span>bhí sé a dódhéag, geall leis — is thuit ciúineas</span>
<lb n="862"/><span>ba mhó ar an gcathair: muna mbéadh scread</span>
<lb n="863"/><span>caol na traenach ó thuaidh béidir go mbeifá</span>
<lb n="864"/><span>i gcathair na marbh — ach na h-anmnacha damanta</span>
<lb n="865"/><span>bheith ag scréachaigh is ag caoine.</span></p>
<lb n="866"/>
<lb n="867"/><p><span>Cúpla nóimint 'na dhiaidh sin bhuail stróin-</span>
<lb n="868"/><span>séar isteach sa tsráidín ón dtaobh thall.</span>
<lb n="869"/><span>Ní raibh aon chuid dá aghaidh le feiscint ach</span>
<lb n="870"/><span>ós na súile suas.  Bhí sé íseal: cóta</span>
<lb n="871"/><span>fada síos go bróga air; na súile ag</span>
<lb n="872"/><span>dlioscarnaigh ar nós an chait sa doiritheacht,</span>
<lb n="873"/><span>is hata bog anuas air.</span></p>
<lb n="874"/>
<lb n="875"/><p><span>"Go bhfóiridh Dia ar an saol mór anocht,"</span>
<lb n="876"/><span>ars' eisean go marbh-thuirseach, nuair a tháinig</span>
<lb n="877"/><span>sé 'on ndoras.</span></p>
<lb n="878"/>
<lb n="879"/><p><span>"Seadh, go bhfóiridh," ars' an bheirt le</span>
<lb n="880"/><span>chéile.</span></p>
<lb n="881"/>
<lb n="882"/><p><span>"Bhfuil aon lasán agaibh?"</span></p>
<lb n="883"/>
<lb n="884"/><p><span>"Tá," ars' iad le chéile airíst.</span></p>
<lb n="885"/>
<lb n="886"/><p><span>"A dó is trí, sin beirt is triúr."</span></p>
<lb n="887"/>
<lb n="888"/><p><span>"A trí is dó, sin triúr is beirt."</span></p>
<lb n="889"/>
<lb n="890"/><p><span>"Seadh," ars' eisean, sa deire, nuair</span>
<lb n="891"/><span>a bhí sé sásta go raibh an scéal 'na cheart,</span>
<lb n="892"/><span>"torm an lasán san.  Tá sé dialta fliuch</span>
<lb n="893"/><span>anocht, am baic," is d'árduigh sé a hata.</span></p>
<lb n="894"/>
<lb n="895"/><p><span>Las sé an lasán.  Nochtuigh an solus aghaidh</span>
<lb n="896"/><span>lom tanuí, súile géara gorma, srón seabhaic;</span>
<lb n="897"/><span>is créacht éadrom, a bhí níos deirge ná an</span>
<lb n="898"/><span>croicean 'na tímpal, fé bhun na súile chlé.</span>
<lb n="899"/><span>Bhí na malaí troma dubh, is bhí an t-aos ag</span>
<lb n="900"/><span>fighe cheana ins an éadan is tímpal ar na</span>
<lb n="901"/><span>súile.  Bhíodhg duine den mbeirt fé sholus</span>
<lb n="902"/><span>an lasáin sin, is chorruigh sé ó chois go cois.</span></p>
<lb n="903"/>
<lb n="904"/><p><span>"Sibh-se —?" arsa fear an chréachta, ag</span>
<lb n="905"/><span>cúnlú na súile géara ar an mbeirt.</span></p>
<lb n="906"/>
<lb n="907"/><p><span>"Maolánaigh, Seán is Séamas."</span></p>
<lb n="908"/>
<lb n="909"/><p><span>"Seadh," ars' eisean, ag tarrac go</span>
<lb n="910"/><span>feidhmiúil ar an bpíp, "fuaireabhair mo</span>
<lb n="911"/><span>litir."</span></p>
<lb n="912"/>
<lb n="913"/><p><span>"Ó chianaibh."</span></p>
<lb n="914"/>
<lb n="915"/><p><span>"Tá an choinne seo oiriúnach fós, chím:</span>
<lb n="916"/><span>fúinn féin amháin.  Beul, cad deir sibh?"</span></p>
<lb n="917"/>
<lb n="918"/><p><span>Do labhair an duine do b'aoirde den</span>
<lb n="919"/><span>mbeirt.</span></p>
<lb n="920"/>
<lb n="921"/><p><span>"Ní féidir a dhéanamh anocht ach t' fhocal</span>
<lb n="922"/><span>a thógaint air.  Cad tá uait?"</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>"Cúig mhíle ar an stuif go léir,"</span>
<lb n="925"/><span>"Ní féidir é.  Cúig mhíle?  Tá san</span>
<lb n="926"/><span>tharainn amach is amach.  Ní dh'fhéadfaimíst</span>
<lb n="927"/><span>é, ná thar a leath.  Is ansan an chúntúirt;</span>
<lb n="928"/><span>is caithfear na soillse móra a ghearra, is</span>
<lb n="929"/><span>ansan cad is fiú iad?  Tógfaimíd a leath."</span></p>
<lb n="930"/>
<lb n="931"/><p><span>"Seadh, ach ní scarfad-sa leo," ars' an</span>
<lb n="932"/><span>duine eile.  "Íad léir go léir, nó faic.</span>
<lb n="933"/><span>Beidh cothrom agaibh ar iad a dh'fheiscint</span>
<lb n="934"/><span>amáireach is tairiscint a dhéanamh, má's</span>
<lb n="935"/><span>áil libh.  Ach éistighidh: ní bheidh aon roinnt</span>
<lb n="936"/><span>ná togha ann.  Tá's agam cad táim á rá</span>
<lb n="937"/><span>nuair a deirim gur fiú trí mhíle eile</span>
<lb n="938"/><span>iad, is b'fhearra liom bheith scartha leo.</span>
<lb n="939"/><span>Bead-sa críochnuithe leis an obair feasta,</span>
<lb n="940"/><span>is sé seo an casa deireanach.  An dtiocfaidh</span>
<lb n="941"/><span>tu, an dtiocfaidh sibh, fé leath-uair tar éis</span>
<lb n="942"/><span>a h-ocht amáireach?  So nó súd: ach</span>
<lb n="943"/><span>b'fearra liom gur agaibh-se a bheidís."</span>
<lb n="944"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="945"/><p><span>"Deirim airíst," ars' an fear ab' aoirde,</span>
<lb n="946"/><span>nach féidir linn dul thar dhá mhíle go leith.</span>
<lb n="947"/><span>Ní bhfuighimíd iad a díol go ceann blianta</span>
<lb n="948"/><span>is blianta, is ansan an chúntúirt, mar a</span>
<lb n="949"/><span>dúbhras.  Ach — raghaimíd 'on tig ósta leath-</span>
<lb n="950"/><span>uair tar éis a h-ocht mar a dubhraís."  "Nó</span>
<lb n="951"/><span>a naoi," ars' an duine eile a bhíodgh fé</span>
<lb n="952"/><span>sholus an lasáin úd.  "Beidh sé luath go</span>
<lb n="953"/><span>leór."</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>Socruíodh san.</span></p>
<lb n="956"/>
<lb n="957"/><p><span>"Is an seóla?"</span></p>
<lb n="958"/>
<lb n="959"/><p><span>"Lampa an Óir."</span></p>
<lb n="960"/>
<lb n="961"/><p><span>"Agus an ainm?"</span></p>
<lb n="962"/>
<lb n="963"/><p><span>"An ainm chéadna."</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>Do scaradar.</span></p>
<lb n="966"/>
<lb n="967"/><p><span>"Sa deire," ars' an duine árd, nuair</span>
<lb n="968"/><span>a bhí sé deimhnitheach ná raibh éinne 'na dhiaidh,</span>
<lb n="969"/><span>"sa deire tá sé gabhtha, is againne.  An</span>
<lb n="970"/><span>"Cuitín Glic" da deire.  Beidh áthas ortha</span>
<lb n="971"/><span>anocht sa stáisiún nuair a chloisfidh siad.</span>
<lb n="972"/><span>An "Cuitín Glic"! le cúig bliana ar fhichid</span>
<lb n="973"/><span>tá sé ag obair, thall indé i bhfus indiu,</span>
<lb n="974"/><span>is gan 'na dhiaidh ach a ainm — is leas-ainm é</span>
<lb n="975"/><span>sin féinig.  An Cuitín!  Dhein sé barra-</span>
<lb n="976"/><span>thuisle sa deire, is sinne a fuair ar lár é.</span>
<lb n="977"/><span>Beidh bille deas 'na choinnibh má's féidir é</span>
<lb n="978"/><span>chruthú."</span></p>
<lb n="979"/>
<lb n="980"/><p><span>"Má's féidir?  Cunathaobh nách féidir,</span>
<lb n="981"/><span>a Bharraigh?  An bobhta so —."</span></p>
<lb n="982"/>
<lb n="983"/><p><span>"Seadh, an bobhta so, ceart go leór:</span>
<lb n="984"/><span>ach cad a dh'fhéadfaimíst a chruthú i dtaobh</span>
<lb n="985"/><span>aon trus eile?  Ní mór faisnéis."</span></p>
<lb n="986"/>
<lb n="987"/><p><span>"Seadh, is ní raibh ann, dar ndó, ach</span>
<lb n="988"/><span>seans an trus so féinig.  Ach amháin go</span>
<lb n="989"/><span>raibh an Taoiseach droch-amhraisteach, is gur</span>
<lb n="990"/><span>deineadh litreacha na Maolánach a dh'oscailt</span>
<lb n="991"/><span>i gan fhios, is gur chuir an Cuitín an litir</span>
<lb n="992"/><span>tríd an bpost (is n'fheadar cad a thug é</span>
<lb n="993"/><span>chun sin a dheanamh) cad é an fios a bhéadh</span>
<lb n="994"/><span>againn?  Luach deich míle eile ceannuithe</span>
<lb n="995"/><span>díolta, is na páipéirí ag maga fúinn.  Ach,</span>
<lb n="996"/><span>a bhuidhe le Dia, tá an taoide linn an uair</span>
<lb n="997"/><span>seo, is tiocfaimíd 'on gcuan fé mhaise.</span>
<lb n="998"/><span>Seadh, tá an méid sin críochnuithe anois.</span>
<lb n="999"/><span>Aon órdú?"</span></p>
<lb n="1000"/>
<lb n="1001"/><p><span>"A h-ocht ar maidin, a Mhicil, is féach</span>
<lb n="1002"/><span>i dtaobh an ghluaisteáin faid a bhead-sa chun</span>
<lb n="1003"/><span>an Taoisigh."</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>"Tá go maith: chífead," arsa Micil.</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>"Slán is beannacht": is bhíodar scartha.</span></p>
<lb n="1008"/>
<lb n="1009"/><p><span>"Ag trácht thar an gCuitín," ars' an</span>
<lb n="1010"/><span>Barrach, ar maidin nuair a bhí an gluaisteán</span>
<lb n="1011"/><span>sa tsiúl aca, "an bhfeadaraís cad é an</span>
<lb n="1012"/><span>chreach ba mhó a dhein sé riamh?"</span></p>
<lb n="1013"/>
<lb n="1014"/><p><span>"Creach?" ars' an duine eile, ag baint</span>
<lb n="1015"/><span>gal tréan as an dtuitín, "n'fheadar, munab</span>
<lb n="1016"/><span>é An Cóifrín Órtha úd é.  Áirmhigheadh san</span>
<lb n="1017"/><span>ar fiche míle."</span></p>
<lb n="1018"/>
<lb n="1019"/><p><span>"Agus ar chualáis riamh an rabhadar i</span>
<lb n="1020"/><span>n-aon ghiorracht do theacht suas leis an trus</span>
<lb n="1021"/><span>san?"</span></p>
<lb n="1022"/>
<lb n="1023"/><p><span>"Ní fhéadfainn san a rá.  Cheapadar</span>
<lb n="1024"/><span>go rabadar, ach nuair a deineadh cuardach</span>
<lb n="1025"/><span>bhí sé glanta as an áit.  Ach — sé is úntaighe</span>
<lb n="1026"/><span>liom ná fuarthas riamh a ainm.  Riamh ní</span>
<lb n="1027"/><span>bhfuarthas.  Anso indiu is as so amáireach</span>
<lb n="1028"/><span>chómh ciúin san go samhlófá é le sprid nó</span>
<lb n="1029"/><span>taidhreamh.  Is an ainm seo a fuarthas leis</span>
<lb n="1030"/><span>an litir, ní h-é seo é, dar ndó.  "Seosamh</span>
<lb n="1031"/><span>Mac Seasnáin."  Do shloinne féin, am baic!</span>
<lb n="1032"/><span>Dá mbéad fhios aige gur duine den sloinne</span>
<lb n="1033"/><span>sin -.  Ach níor chosúla san mar ainm ná</span>
<lb n="1034"/><span>Chioutsci."</span></p>
<lb n="1035"/>
<lb n="1036"/><p><span>"Níorbh eadh, gan amhras," arsa Micil,</span>
<lb n="1037"/><span>ag casachtaigh, is é ag déanamh tarrac tréan,</span>
<lb n="1038"/><span>mar bhí an deatach imithe lé n'anáil is bhí</span>
<lb n="1039"/><span>an aghaidh deargtha aige, "ná Ching Chí.</span>
<lb n="1040"/><span>Ach anois rud eile.  Má thugan sé troid?</span>
<lb n="1041"/><span>Tusa atá i gceannas."</span></p>
<lb n="1042"/>
<lb n="1043"/><p><span>"Má thugan?" ars' an Barrach, "bhuel,</span>
<lb n="1044"/><span>b'fhearra dhó gan é.  Má nochtan sé na</span>
<lb n="1045"/><span>fiacla gheóidh sé a chúl so;" is bhuail sé</span>
<lb n="1046"/><span>lámh ar a chromán-phóca.  "Ní fearr aon</span>
<lb n="1047"/><span>chlampar."</span></p>
<lb n="1048"/>
<lb n="1049"/><p><span>"Tá go maith: bead-sa ullamh, a dhuine.</span>
<lb n="1050"/><span>Seo anois an tig ósta.  "Lampa an Óir";</span>
<lb n="1051"/><span>ainm deas.  Conus tá an clog?"</span></p>
<lb n="1052"/>
<lb n="1053"/><p><span>"Leat-uair tar eis, geall leis."  Is</span>
<lb n="1054"/><span>bhuaileadar isteach.  Seadh, bhí an Seasnánach</span>
<lb n="1055"/><span>eirithe, a dubhairt an dóirseóir.  Thóg sé</span>
<lb n="1056"/><span>isteach a uisce bearrtha leath-uair tar éis</span>
<lb n="1057"/><span>a seacht, is táinig sé anuas cun breicfeasta</span>
<lb n="1058"/><span>ar a h-ocht.  Fuair sé cúpla litir is chuaidh</span>
<lb n="1059"/><span>sé thar n-ais 'on seomra tar éis breicfeasta</span>
<lb n="1060"/><span>á léigheamh.  An gcuirfeadh sé fios air?</span></p>
<lb n="1061"/>
<lb n="1062"/><p><span>Dubhradar nar ghá, go raibh coinne déanta</span>
<lb n="1063"/><span>aca, is go bhfanfaidís go dtí n-a naoi:</span>
<lb n="1064"/><span>gur cháirde iad, is go raghaidís suas ansan.</span>
<lb n="1065"/><span>Uimhir 34?  Ceart go leór.</span></p>
<lb n="1066"/>
<lb n="1067"/><p><span>Ní gá scéal gearra a dhéanamh fada.</span>
<lb n="1068"/><span>D'aimsíodar 34 ar a naoi, is dheineadar</span>
<lb n="1069"/><span>cnagaire-cnag ar an ndoras; ach níor tháinig</span>
<lb n="1070"/><span>freagra.  Bhí an seomra fé ghlas.  Dheinea-</span>
<lb n="1071"/><span>dar an cnagaire-cnag aríst níos láidre;</span>
<lb n="1072"/><span>is nuair már tháinig freagra fós, thugadar</span>
<lb n="1073"/><span>araon guala amháin don doras, is siúd le</span>
<lb n="1074"/><span>duine aca ar a dhrom chun talún.  Bhí gach</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1075"/><p><span>aon ní i gcóir chun gluaiseachta ach bhí Mac</span>
<lb n="1076"/><span>Seasnáin gluaiste!</span></p>
<lb n="1077"/>
<lb n="1078"/><p><span>Thánadar anuas ag léimrigh, is dúbhradh leó</span>
<lb n="1079"/><span>gur tháinig Mac Seasnáin as an oifig nuair</span>
<lb n="1080"/><span>a ghluais an bheirt an staighre suas, gur thug</span>
<lb n="1081"/><span>sé síntús don ndóirseóir, gur fhág sé slán ag</span>
<lb n="1082"/><span>cáirde leis, is gur ghlán sé ins an ngluais-</span>
<lb n="1083"/><span>teán go cúin neamh-thoghtha.  Bhí an gluaisteán</span>
<lb n="1084"/><span>imithe.</span></p>
<lb n="1085"/>
<lb n="1086"/><p><span>Is fada fada an lá ó thárluigh an méid seo</span>
<lb n="1087"/><span>thuas, is toisc go bhfuair an Cuitín bás le</span>
<lb n="1088"/><span>déanaí is gur tháinig athrú ag an stáisiún,</span>
<lb n="1089"/><span>níl de cheangal orm aon ní a cheilt a thuille.</span>
<lb n="1090"/><span>Nuair a bhí na cosa saor ag an Cuitín —</span>
<lb n="1091"/><span>agus Seósamh Mac Seasnáin ab ainm ceart</span>
<lb n="1092"/><span>dó — bhailigh sé leis 'on Austráil ó dheas.</span>
<lb n="1093"/><span>Ansan do cheannuigh sé feirm fairsing; is</span>
<lb n="1094"/><span>toisc gur tháinig aimsir mhaith is ádh air,</span>
<lb n="1095"/><span>is gur chuir sé a dhúthracht ins an obair, bhí</span>
<lb n="1096"/><span>sé ag cárnán na céadta is mílte fé ghearra-</span>
<lb n="1097"/><span>thamall.  Bhí sé scartha glan leis an saol</span>
<lb n="1098"/><span>cam a bhí aige roimis sin, is nuair nár theastuigh</span>
<lb n="1099"/><span>uaidh an saibhreas so go léir a bhí á dhéanamh</span>
<lb n="1100"/><span>aige thosnuigh sé go ciúin socair — seadh,</span>
<lb n="1101"/><span>is go gasta glic, 'na theannta — ar chúiteamh</span>
<lb n="1102"/><span>'na chaimiléireacht.</span></p>
<lb n="1103"/>
<lb n="1104"/><p><span>Ní amháin eile.  An mhaidin sin a theith</span>
<lb n="1105"/><span>sé ó "Lampa an Óir" fuair sé an litir</span>
<lb n="1106"/><span>seo:-</span></p>
<lb n="1107"/>
<lb n="1108"/><p><span>"A Sheosamh,</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>Tán tu meallta.  Ní seodóirí sinne,</span>
<lb n="1111"/><span>is beimíd fút amáireach 8.30 nó 9.  Teith</span>
<lb n="1112"/><span>leat má's binn leat an tsaoirse.  Ach éist</span>
<lb n="1113"/><span>leis seo: D'aithníos aréir thu fé sholus</span>
<lb n="1114"/><span>an lasáin sin.  Dubhraís go raibh deire</span>
<lb n="1115"/><span>leis an gcaimiléireacht seo.  Bíodh: nó,</span>
<lb n="1116"/><span>má dh'fhágan Dia beo me, tiocfar suas leat:</span>
<lb n="1117"/><span>is má tagtar, ní bhfuighid tu fuascailt eile</span>
<lb n="1118"/><span>uaim-se.  Slán agat.</span></p>
<lb n="1119"/>
<lb n="1120"/><p><span>Do dhritháir fós,</span></p>
<lb n="1121"/>
<lb n="1122"/><p><span>MICIL,</span>
<lb n="1123"/><span>(Stáisiún na mBraitheadóirí).</span></p>
<lb n="1124"/>
<lb n="1125"/><p><span>AN t-ATH SEOIRSE MAC CLÚIN.</span></p>
<lb n="1126"/>
<lb n="1127"/><p><span>Ná Dearmhadaidh Lucht na bhFógraí sa</span>
<lb n="1128"/><span>"Sguab."</span></p>
<lb n="1129"/>
<lb n="1130"/><p><span>FEALLSAMHNACHT NA NDEAGH-</span>
<lb n="1131"/><span>BHEART.  Ag tagairt do Shólás.</span></p>
<lb n="1132"/>
<lb n="1133"/><p><span>Ní dhéineann duine a bhfuil a mheabhair</span>
<lb n="1134"/><span>aige aon rud gan chúis.  Bíonn maith éigin</span>
<lb n="1135"/><span>ag baint le gach aon chúis.  Má dhéintear</span>
<lb n="1136"/><span>droch-bheart is chun teacht ar mhaith éigin</span>
<lb n="1137"/><span>do dhéintear é, nó báint éigin a bheith aige</span>
<lb n="1138"/><span>le maitheas; ní dhéineann aoinne droch-</span>
<lb n="1139"/><span>bheart le gradh do an droch-bheart sin.</span>
<lb n="1140"/><span>Thuiteadh amach gur thoil le duine droch-bheart</span>
<lb n="1141"/><span>do dheunamh acht is chun teacht ar mhaith éigin é.</span></p>
<lb n="1142"/>
<lb n="1143"/><p><span>Tá ceud rud agus níl olc ná maith ionnta</span>
<lb n="1144"/><span>.i. ionnta féin.  Ní bheadh aon chúis go</span>
<lb n="1145"/><span>ndeunfaidhe iad acht go dtugann siad congnamh</span>
<lb n="1146"/><span>chun teacht ar mhaith éigin leath-is-amuigh dhíobh</span>
<lb n="1147"/><span>féin nó duine do shaoradh ó olc éigin, agus</span>
<lb n="1148"/><span>tuigtear gur mhaith an rud duine do shaoradh</span>
<lb n="1149"/><span>ó olc.  Tugtar gean do rud, dá réir sin,</span>
<lb n="1150"/><span>mar gheall ar an mhaith atá ann féin nó i</span>
<lb n="1151"/><span>ngrádh teacht ar mhaith éigin eile.  Aon uair</span>
<lb n="1152"/><span>amháin a thugann duine gean do rud éigin</span>
<lb n="1153"/><span>olc i ngradh teacht ar mhaith éigin, tugann</span>
<lb n="1154"/><span>sé gean in a dhiaidh sin dó gan cuimhneamh</span>
<lb n="1155"/><span>ar aon mhaith.  Acht is ag cuimhneamh ar an</span>
<lb n="1156"/><span>mhaith a bhí sé an cheud uair do thosnuigh sé.</span>
<lb n="1157"/><span>Thabharfaidhe gean do rud i ngrádh teacht</span>
<lb n="1158"/><span>ar rud eile agus thabharfaidhe gean do an</span>
<lb n="1159"/><span>tara ceann i ngrádh teacht ar an tríómhadh</span>
<lb n="1160"/><span>ceann; cuir i gcás go mbeadh dúil ag duine</span>
<lb n="1161"/><span>i bhfoghluimh, bheadh dúil aige ann chun teacht</span>
<lb n="1162"/><span>ar léigheann agus b'fhéidir go mbeadh an</span>
<lb n="1163"/><span>léigheann uaidh chun sgrúdughadh do sheasamh,</span>
<lb n="1164"/><span>agus an sgrúdughadh chun teacht ar shlighe-</span>
<lb n="1165"/><span>bheathaidh, agus mar sin de.  An rud a</span>
<lb n="1166"/><span>leagann duine a aigne air agus go dteas-</span>
<lb n="1167"/><span>tuigheann sé uaidh thar aon rud eile tugtar</span>
<lb n="1168"/><span>an Fíor Fáth air sin.</span></p>
<lb n="1169"/>
<lb n="1170"/><p><span>An bhfuil fíor fáth le gach nídh dhéineann</span>
<lb n="1171"/><span>duine?  An bhfuil cúis fé leith le gach aon</span>
<lb n="1172"/><span>rud do dhéineann duine le n-a shúile osgailte?</span>
<lb n="1173"/><span>Ar an gceud dul síos ba dhóigh leat ná beadh,</span>
<lb n="1174"/><span>mar raghadh an duine ceudna ag obair uair-</span>
<lb n="1175"/><span>eannta chun ainm do dheunamh dó féin, uair-</span>
<lb n="1176"/><span>eannta eile chun teacht ar airgead, agus</span>
<lb n="1177"/><span>uaireannta eile le grádh do'n rud.  Acht</span>
<lb n="1178"/><span>níl ann ach aon chúis amháin 'sa' deire, sé</span>
<lb n="1179"/><span>sin, go mbeadh an sceul go maith aige féin</span>
<lb n="1180"/><span>agus ag á mhuintir, agus tá gach aon fhear</span>
<lb n="1181"/><span>mar a chéile sa méid sin.  Gach aon rud</span>
<lb n="1182"/><span>a déineann duine le n-a thoil is chun teacht ar</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1183"/><p><span>an fior fáth sin é agus is é an ainm tugtar</span>
<lb n="1184"/><span>air sin nach Sólás.</span></p>
<lb n="1185"/>
<lb n="1186"/><p><span>Ní h-é an rudh ceudna a thugann sólás</span>
<lb n="1187"/><span>do gach aoinne.  Ithe agus ól do chuirfeadh</span>
<lb n="1188"/><span>sólás ar dhaoine, teacht ar airgead do</span>
<lb n="1189"/><span>bheadh ó dhaoine eile, dul ag gáibheireacht</span>
<lb n="1190"/><span>ó daoine eile, agus mar sin.  Bíonn gach</span>
<lb n="1191"/><span>aoinne ag lorg an rud is maith leis féin mar</span>
<lb n="1192"/><span>ritheann sé leis nuair a bheadh sé aige go</span>
<lb n="1193"/><span>mbeadh an sceul go maith aige.  Tuigtear</span>
<lb n="1194"/><span>mar sin go ndéineann gach duine, a bhfuil a</span>
<lb n="1195"/><span>mheabhair aige, gach aon rud do dhéineann sé</span>
<lb n="1196"/><span>chun teacht ar sólás ar shon nach é an rud</span>
<lb n="1197"/><span>ceudna thugann sólás do gach aoinne.</span></p>
<lb n="1198"/>
<lb n="1199"/><p><span>Nuair a theigheann duine ar bhóthar ní gádh</span>
<lb n="1200"/><span>dó a bheith ag cuimhneamh, gach aon cois-céim</span>
<lb n="1201"/><span>do thabhairfidh sé, cá bhfuil sé ag dul, ar shon</span>
<lb n="1202"/><span>go bhfuil gach aon cois-céim ag á thabhairt</span>
<lb n="1203"/><span>go dtí an áit a bhfuil sé ag dul.  'Sa'</span>
<lb n="1204"/><span>tslighe ceudna, ní gádh do dhuine a bheith ag</span>
<lb n="1205"/><span>cuimhneamh ar sólás in gach aon chor do chuirfidh</span>
<lb n="1206"/><span>sé dhe, acht mar sin féin is chun teacht ar</span>
<lb n="1207"/><span>sólás do dhéineann sé gach aon rud.  Dá</span>
<lb n="1208"/><span>ndeurfá le fear ná raibh sé ar an mbóthar</span>
<lb n="1209"/><span>ceart go dtí áit éigin ní leanfadh sé de'n</span>
<lb n="1210"/><span>mbóthar sin.  Dá gcuirfeá in a luidhe ar</span>
<lb n="1211"/><span>fear ná beadh a leithéid seo de rud go maith</span>
<lb n="1212"/><span>dó, ná tabharfadh sé aon sólás dó: fad do</span>
<lb n="1213"/><span>fhanfadh an comhairle in a aigne dheunfadh sé</span>
<lb n="1214"/><span>an rud sin do sheachaint.  Acht tá a leithéid</span>
<lb n="1215"/><span>seo ann, go raghadh duine ag taisdil mar</span>
<lb n="1216"/><span>slighe beathaidh dó féin agus sa deire go</span>
<lb n="1217"/><span>mbeadh sé chomh mór sin i ngrádh leis an</span>
<lb n="1218"/><span>dtaisdileacht go raghadh sé ag gabháilt dó</span>
<lb n="1219"/><span>gan aon ghnó eile nach i ngrádh a bheith ag gabháilt</span>
<lb n="1220"/><span>dó.  An rud do dhéinimid chun sólás do</span>
<lb n="1221"/><span>thabhairt dúinn bainimíd sólás as sin féin</span>
<lb n="1222"/><span>sa deire.  Teidhimíd chomh mór sin in a</span>
<lb n="1223"/><span>thaithighe is gur deacair linn éirighe as.  Tá</span>
<lb n="1224"/><span>baoghal go dtiocfadh olc as so nuair a leigeann</span>
<lb n="1225"/><span>duine do bheus éigin maighistireacht do dheunamh</span>
<lb n="1226"/><span>air, agus rud do dheunamh mar gheall ar a</span>
<lb n="1227"/><span>bheith i dtaithighe é do dheunamh, ar son go</span>
<lb n="1228"/><span>dtuigeann sé nach maith an rud é agus gur</span>
<lb n="1229"/><span>fada ó shólás é.  Tá toil an duine as ionad</span>
<lb n="1230"/><span>nuair a thuiteann a leithéid sin amách.</span></p>
<lb n="1231"/>
<lb n="1232"/><p><span>Brigh an tSóláis.  Ar shon go ndéineann</span>
<lb n="1233"/><span>an duine gach aon rud do dhéineann sé chun</span>
<lb n="1234"/><span>go mbeadh an sceul go maith aige féin agus</span>
<lb n="1235"/><span>ag á mhuintir sé sin, go mbeadh sólás aige,</span>
<lb n="1236"/><span>mar a thuigeann sé é, is deacair do dheunamh</span>
<lb n="1237"/><span>amach dé rud é an sólás.  An rud do</span>
<lb n="1238"/><span>thabharfadh sólás do dhuine ní h-é sin do</span>
<lb n="1239"/><span>thabharfadh dó dhuine eile é, agus ba dhóigh</span>
<lb n="1240"/><span>leat mar gheall air sin go b'é an duine</span>
<lb n="1241"/><span>féin, fé leith, do chaithfeadh a mheas 'dé rud</span>
<lb n="1242"/><span>é an sólás.  Ní mar sin atá.  Ní féidir</span>
<lb n="1243"/><span>le duine an sólás a thomhas amach dó fhéin</span>
<lb n="1244"/><span>nach an oiread is is féidir leis an tslánte</span>
<lb n="1245"/><span>do thomhas dó fhéin.  An biadh do chaitheann</span>
<lb n="1246"/><span>sé chun neart agus sláinte do thabhairt dó</span>
<lb n="1247"/><span>níor dhóchaighde ar domhan rud a bheadh ann</span>
<lb n="1248"/><span>ná nimh in áit neart dó, agus an áit is 'mó</span>
<lb n="1249"/><span>ar dhóigh leis a gheobhadh sé sólás b'fhéidir</span>
<lb n="1250"/><span>gur ann is 'mó a bheadh buairt agus buan-</span>
<lb n="1251"/><span>aindise dó.  Caithfidh duine a cheart do</span>
<lb n="1252"/><span>thabhairt do an cholann chuu sláinte a bheith</span>
<lb n="1253"/><span>aige, sa tslighe ceudna caithfidh sé an dlighe</span>
<lb n="1254"/><span>atá ag baint le n-a aigne agus le deagh-</span>
<lb n="1255"/><span>bheusaibh do chomhlíonadh chum sólás do bheith</span>
<lb n="1256"/><span>aige.  Ar shon go bhfuil a aiteas beag féin</span>
<lb n="1257"/><span>ag baint le gach aoinne sé an nádúir ceudna</span>
<lb n="1258"/><span>atá ionnainn go léir agus dá bhrígh sin 'sé</span>
<lb n="1259"/><span>an brigh ceudna atá le sólás dúinn go léir.</span></p>
<lb n="1260"/>
<lb n="1261"/><p><span>Gníomh is eadh sólás, ní staid é.  Ní</span>
<lb n="1262"/><span>thugann sé sólás do dhuine a bheith ag deunamh</span>
<lb n="1263"/><span>rud éigin leis, ná ní thugann sé sólás dó</span>
<lb n="1264"/><span>a bheith in iúl ar rud do deunamh, acht sé rud</span>
<lb n="1265"/><span>a thugann sólás dó nach a bheith ag deunamh</span>
<lb n="1266"/><span>ruda.  Acht tá dá shórt gniomh ann.  Tá</span>
<lb n="1267"/><span>an gníomh do déineann duine le nidh eile mar</span>
<lb n="1268"/><span>bualadh nó gearradh agus rl.  Ní h-é seo an</span>
<lb n="1269"/><span>gníomh do thabharfadh sólás dó duine, acht</span>
<lb n="1270"/><span>tá gníomh eile do fhanann ag an té do dhéineann</span>
<lb n="1271"/><span>é, mar mothughad nó meabharughadh do thoil</span>
<lb n="1272"/><span>do chur le rud, agus bíonn breis ar fheabhas</span>
<lb n="1273"/><span>ar an té do dhéineann a leithéid sin de ghníomh.</span>
<lb n="1274"/><span>Is le gníomh de'n tsórt sin is féidir teacht</span>
<lb n="1275"/><span>ar sólás.  Is féidir gliadh agus gleó fuaim</span>
<lb n="1276"/><span>agus fotharm a bheith ag baint le gníomh nó</span>
<lb n="1277"/><span>is féidir cúineas agus cneastacht, suaimh-</span>
<lb n="1278"/><span>neas agus socaireacht a bheith ag baint leis.</span>
<lb n="1279"/><span>Is sé an tara ceann an ceann a bhfuil baint</span>
<lb n="1280"/><span>aige le sólás.  Is beag nach mar gheall</span>
<lb n="1281"/><span>air sin do ghlaodhtar sólás ar shuaineas</span>
<lb n="1282"/><span>uaireannta.  Tugtar staid ar sólás uair-</span>
<lb n="1283"/><span>eannta, agus is é cúis é nach go bhfuil</span>
<lb n="1284"/><span>buaineacht ag baint leis.  Cuirfear i dtuig-</span>
<lb n="1285"/><span>sint in a dhiaid so cionnos is féidir do</span>
<lb n="1286"/><span>sin a bheith amhlaidh.</span></p>
<lb n="1287"/>
<lb n="1288"/><p><span>Caithfear an sólás a lorg in gníomh do</span>
<lb n="1289"/><span>déineann an duine, mar gheall ar gur duine é.</span>
<lb n="1290"/><span>Tá gnó fé leith ag an tsúil agus ag an chluais</span>
<lb n="1291"/><span>agus ag gach ball de'n cholann, agus dá</span>
<lb n="1292"/><span>bhrigh sin caithfidh gnó fé leith a bheith le deunamh</span>
<lb n="1293"/><span>ag an duine, mar gheall ar gur duine é.</span>
<lb n="1294"/><span>Ní h-aon cheann des na rudaí gheóbhadh plannda</span>
<lb n="1295"/><span>nó beithidheach do dheunamh é sin.  Tá an</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1296"/><p><span>duine sólásach nuair atá sé ag deunamh an</span>
<lb n="1297"/><span>rud nach féidir le h-aon rud eile do dheunamh,</span>
<lb n="1298"/><span>sé sin, a mheabhair agus a thuigsint agus</span>
<lb n="1299"/><span>a éirim aigne do chur ag obair.  Is féidir</span>
<lb n="1300"/><span>leis an duine trí rudaí do dheunamh le</span>
<lb n="1301"/><span>h-éirim aigne.  Is féidir leis ainmhianta</span>
<lb n="1302"/><span>do chur fé chóis, agus is féidir leis an tuigsint</span>
<lb n="1303"/><span>do stiúrughadh chun obair éigin do dheunamh, mar</span>
<lb n="1304"/><span>teach a thógaint cur i gcás, agus airís, is</span>
<lb n="1305"/><span>féidir leis an tuigsint do stiúrughadh chun</span>
<lb n="1306"/><span>cuimhneamh agus meabharughadh agus marbhna</span>
<lb n="1307"/><span>do dheunamh, baineann sólás le ceann éigin</span>
<lb n="1308"/><span>acu so.</span></p>
<lb n="1309"/>
<lb n="1310"/><p><span>Ní bhaineann sólás le taithighe ná cleachta</span>
<lb n="1311"/><span>do dheunamh des na subhailcigh, daingneacht</span>
<lb n="1312"/><span>agus measaracht.  Tugann measaracht neart</span>
<lb n="1313"/><span>dó chun an bhuadh do fhághail ar gach cath do</span>
<lb n="1314"/><span>chuireann an colann air.  Ní bhaineann an</span>
<lb n="1315"/><span>sólás le bheith saor ó an rud do dheunfadh</span>
<lb n="1316"/><span>beithigheach de dhuine acht baineann sé le</span>
<lb n="1317"/><span>rud éigin do dheunfádh chomh uasal an duine</span>
<lb n="1318"/><span>agus is féidir dó a bheith.  Nuair a bhíonn</span>
<lb n="1319"/><span>duine i mbaoghál iseadh do dheuntar daing-</span>
<lb n="1320"/><span>neacht do cleachta agus ní bhaineann sólás</span>
<lb n="1321"/><span>le baoghal ná cantabhairt acht a mhalairt de</span>
<lb n="1322"/><span>sceul, caithfidh sé a bheith saor ó bhaoghal.</span>
<lb n="1323"/><span>Is é an cleas ceudna leis na deagh-bheusaibh</span>
<lb n="1324"/><span>eile, ní féidir iad do chleachta acht ar uair-</span>
<lb n="1325"/><span>eannta áirighthe, acht ní mar sin do shólás</span>
<lb n="1326"/><span>caithfidh sé a bheith seasamhach fíor-bhuan.</span></p>
<lb n="1327"/>
<lb n="1328"/><p><span>"AODH MAC FHINN."</span></p>
<lb n="1329"/>
<lb n="1330"/><p><span>(A thuille le teacht.)</span></p>
<lb n="1331"/>
<lb n="1332"/><p><span>DIXON & HEMPENSTALL</span>
<lb n="1333"/><span>Fir Deunta Speuclairi</span>
<lb n="1334"/><span>SEOMRAI UM TASTAIL RADHAIRC AR OSGAILT GACH LA</span>
<lb n="1335"/><span>Cuirimíd shuim speisiáltha in oideasaí liagh-súl.</span>
<lb n="1336"/><span>Nuair a chuireann tú fios ón dtuaith ar rud</span>
<lb n="1337"/><span>cuirimíd chugat é an lá ceudna.</span>
<lb n="1338"/><span>SRAID SUFFOLK, 12, ATH CLIATH.</span></p>
<lb n="1339"/>
<lb n="1340"/><p><span>Gheobhfar "An Sguabh" ón mBainis-</span>
<lb n="1341"/><span>teóir, 24 Cearnóg Montseoighe,</span>
<lb n="1342"/><span>Baile Átha Cliath, saor tríd an</span>
<lb n="1343"/><span>bpost ar feadh bliadhna ar 4</span>
<lb n="1344"/><span>sgillinge.</span></p>
<lb n="1345"/>
<lb n="1346"/><p><span>MO ANNCAIL SEÁRLAÍ.</span>
<lb n="1347"/><span>A CHUID SCEALTA.</span></p>
<lb n="1348"/>
<lb n="1349"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="1350"/>
<lb n="1351"/><p><span>An Samhradh so chaitheamar thug Maimí</span>
<lb n="1352"/><span>Ciarán a's mé féin leithi go Béal-Abha ag</span>
<lb n="1353"/><span>féachaint m'anncail Seárlaí.  Ní fhacamair-</span>
<lb n="1354"/><span>ne riamh cheana é, mar bhí sé i Sasanna Nua</span>
<lb n="1355"/><span>nó áit éigin le bliadhantaibh.  Bhí sé go deas</span>
<lb n="1356"/><span>linn mar sin féin, agus thugadh sé amach ag</span>
<lb n="1357"/><span>siúbhlóid sinn agus cheannuigheadh milseáin</span>
<lb n="1358"/><span>dúinn agus gach aon rud.  Bhíodh sé ag innsint</span>
<lb n="1359"/><span>scéalta dhúinn leis.  Lá, nuair bhí sé trágh-</span>
<lb n="1360"/><span>mhara shiúbhlamar amach go dtí oileán do bhí</span>
<lb n="1361"/><span>ann ag piocadh píothán agus diliosc agus</span>
<lb n="1362"/><span>shuidheamar ar an bhféar ann agus d'innis</span>
<lb n="1363"/><span>sé an scéal so dhúinn.  Do scríobh mé síos</span>
<lb n="1364"/><span>é nuair thánamar abhaile ar chomhairle Maimí.</span></p>
<lb n="1365"/>
<lb n="1366"/><p><span>"Léigheabhar, is dócha, ins na leabhraibh,</span>
<lb n="1367"/><span>mar gheall ar na h-Escuímós" — ar seisean.</span>
<lb n="1368"/><span>"An long a chuadhas-sa dtí Sasanna Nua an</span>
<lb n="1369"/><span>chéad uair innte, 'n-a measc siúd do tógadh</span>
<lb n="1370"/><span>an captaoin do bhí uirre.  Is amhlaidh do bhí</span>
<lb n="1371"/><span>a athair ar luing do bhí ag lorg an Mhuil</span>
<lb n="1372"/><span>Thuaidh agus thug sé an mac óg leis.  Acht</span>
<lb n="1373"/><span>tháinig an Geimhreadh orra agus do mhairbh an</span>
<lb n="1374"/><span>fuacht iad go léir acht amháin an garsún.</span>
<lb n="1375"/><span>Bean des na h-Escuímós do fuair é seo</span>
<lb n="1376"/><span>i gcuas fé mhullachán sneachta agus thug sí</span>
<lb n="1377"/><span>léithí abhaile é, agus mhair sé n-a measc go</span>
<lb n="1378"/><span>raibh sé i n-a fhear, geall leis.  Tháinig sé</span>
<lb n="1379"/><span>adtuaidh dtí Talamh an Éisc annsin, agus ag</span>
<lb n="1380"/><span>iascaireacht ann do bhí sé an t-am so a</span>
<lb n="1381"/><span>bhfuilim-se ag trácht air.  Ag casadh abhaile</span>
<lb n="1382"/><span>ó Lonndain tar éis an éisc do dhíol do bhí</span>
<lb n="1383"/><span>sé nuair do theagmhuig mise leis.</span></p>
<lb n="1384"/>
<lb n="1385"/><p><span>Acht, ní raibh sé sásta i dTalamh an Éisc.</span>
<lb n="1386"/><span>Bhí sé i gcómhnuidhe a rádh go raghadh sé féin</span>
<lb n="1387"/><span>dtí an Mol fé bhfuigheadh sé bás, agus nuair</span>
<lb n="1388"/><span>chonnaic sé cionnus d'oibrig mise an long</span>
<lb n="1389"/><span>ag dul amach d'iarr sé orm dul leis.  Bhí</span>
<lb n="1390"/><span>mé aereach, óg an uair sin — ní bheinn thar</span>
<lb n="1391"/><span>fiche bliadhain d'aois, is dóigh liom, — agus ba</span>
<lb n="1392"/><span>chuma liom cá raghainn.  Do chuadhas leis.</span>
<lb n="1393"/><span>D'iarr sé ar an gcuid eile de'n fhuirinn</span>
<lb n="1394"/><span>teacht chómh maith, acht ní leigfeadh eagla</span>
<lb n="1395"/><span>dhóibh é, aoinne aca acht amháin garsún ó</span>
<lb n="1396"/><span>Chonndae an Chláir.  Ógáin do b'ainm dó,</span>
<lb n="1397"/><span>Seán Ó h-Ógáin.  Dubhairt seisean go</span>
<lb n="1398"/><span>dtiocfadh sé agus fuair an captaoin triúr</span>
<lb n="1399"/><span>phúncán, agus ó thuaidh linn.</span></p>
<lb n="1400"/>
<lb n="1401"/><p><span>D'eirigh go deas linn ar feadh ráithe nó</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1402"/><p><span>mar sin, acht annsin thosnuig an leac-oidhre</span>
<lb n="1403"/><span>ag bailiughadh timcheall orrainn agus bhí obair</span>
<lb n="1404"/><span>againn d'iarraidh ár slíghe dhéanamh tríthe.</span>
<lb n="1405"/><span>San oidhche go mór-mhór ní bheadh a fhios agat</span>
<lb n="1406"/><span>cá mbeitheá ag imtheacht, mar ní fheicfeá</span>
<lb n="1407"/><span>acht na cnoca móra leac-oidhre ag déanamh</span>
<lb n="1408"/><span>ort, gach cnoc aca chómh mór leis na Comairig</span>
<lb n="1409"/><span>annso thuaidh, agus gur dhóigh leat gur</span>
<lb n="1410"/><span>caisleáin uaireannta na stollaí suas asta</span>
<lb n="1411"/><span>ag na réilthíníbh ag taithneamh orra mar bheadh</span>
<lb n="1412"/><span>ar fuinneógaibh.  Uaireannta leis, nuair</span>
<lb n="1413"/><span>bhuaileadh an long i gcionn cnuic aca, thuiteadh</span>
<lb n="1414"/><span>maidhm mór sneachta anuas d'á bharr sa</span>
<lb n="1415"/><span>mullach orrainn agus ní bhíodh ann acht ná</span>
<lb n="1416"/><span>basctaí sinn.  Acht bhuaileamar chum cinn</span>
<lb n="1417"/><span>chómh maith agus d'fhéadamar é go dtí sa</span>
<lb n="1418"/><span>deire ná fuighmís dul níos sia.  Bhí na cnoca</span>
<lb n="1419"/><span>mór-thimcheall ar gach aon taobh orrainn agus</span>
<lb n="1420"/><span>bhíomar greamuighthe.</span></p>
<lb n="1421"/>
<lb n="1422"/><p><span>Maireach an captaoin ní fheadar mé cad</span>
<lb n="1423"/><span>dhéanfaimís annsin.  Choimeád sé an misneach</span>
<lb n="1424"/><span>ionnainn.  Mar gheall ar taithighe a bheith</span>
<lb n="1425"/><span>aige ar an áit ní raibh aon eagla air, agus</span>
<lb n="1426"/><span>dubhairt sé linn-ne gan aon eagla bheith</span>
<lb n="1427"/><span>orrainn acht oiread.  Ní h-eadh acht sin é</span>
<lb n="1428"/><span>díreach do bhí uaidh féin, adubhairt sé, an</span>
<lb n="1429"/><span>leac-oidhre do bhreith mar sin orrainn mar</span>
<lb n="1430"/><span>go mbéarfadh sí leithí go dtí an Mol sinn;</span>
<lb n="1431"/><span>bhí sí ag casadh timcheall an Mhuil i gcómhnuidhe,</span>
<lb n="1432"/><span>adubhairt sé, mar bhíonn an t-uisce i</span>
<lb n="1433"/><span>gcuilithe-ghuairne san abhainn.  An fhaid</span>
<lb n="1434"/><span>gheóbhaimís teacht ar rud éigin d'íosaimís,</span>
<lb n="1435"/><span>adubhairt sé, nárbh bhaoghal dúinn, agus ba</span>
<lb n="1436"/><span>shin é obair do bhíodh agam-sa gach aon lá,</span>
<lb n="1437"/><span>mé féin agus Seán Ó h-Ógáin, dul amach</span>
<lb n="1438"/><span>leis na gunnaibh, ag marbhadh tarmiogan agus</span>
<lb n="1439"/><span>girrfhidhthe bána agus mar sin: — i dtaoibh</span>
<lb n="1440"/><span>an leac-oidhre do bheith timcheall orrainn ní</span>
<lb n="1441"/><span>bhfuighmís teacht ar an uisce chum aon</span>
<lb n="1442"/><span>iascaireacht do dhéana.  B'fhuiris go leor</span>
<lb n="1443"/><span>teacht ar na h-ainmhidhibh mar ná facadar</span>
<lb n="1444"/><span>duine ná gunna riamh cheana, agus ní raibh</span>
<lb n="1445"/><span>sgáth ná eagla aca romhainn.</span></p>
<lb n="1446"/>
<lb n="1447"/><p><span>Acht, mara raibh eagla aca sin romhainne,</span>
<lb n="1448"/><span>do bhí cuid aca sin a raibh eagla againne</span>
<lb n="1449"/><span>rompa.  Na beithre bána, bhímís ag faire</span>
<lb n="1450"/><span>i gcomhnuidhe eagla go dtiocfaimís i gan</span>
<lb n="1451"/><span>fhios air cheann aca, agus b'fhuiris teacht i</span>
<lb n="1452"/><span>gan fhios orra mar ná tiubharfá fé ndear</span>
<lb n="1453"/><span>iad ag an sneachta.  D'fhóbair dúinn lá.</span></p>
<lb n="1454"/>
<lb n="1455"/><p><span>Aimsir bhreágh gréine do b'eadh í — tha's</span>
<lb n="1456"/><span>agaib go mbíonn leath bhliadhain de lá agus leath</span>
<lb n="1457"/><span>bhliadhain d'oidhche aca ag an Mol — agus níor</span>
<lb n="1458"/><span>airigheamar ag siubhal sinn féin gur thánamar</span>
<lb n="1459"/><span>amach ar bharr cnuic de'n leac-oidhre, agus</span>
<lb n="1460"/><span>an machaire deas, mín, fúinn thíos.  Bheadh</span>
<lb n="1461"/><span>an fhaill is dócha, céad troig ar aoirde, agus</span>
<lb n="1462"/><span>í chómh díreach le faill na h-Áirde Móire,</span>
<lb n="1463"/><span>agus bhíomar ag féachaint síos nuair cad do</span>
<lb n="1464"/><span>chífimís ag teacht de chúinne tulcha sneachta</span>
<lb n="1465"/><span>ar an dtaobh thall de'n mhachaire uainn acht</span>
<lb n="1466"/><span>sean-bheithir agus dá choileán ag rioth n-a</span>
<lb n="1467"/><span>diaidh 'ghá deól!  D'árduig Seán an gunna.</span></p>
<lb n="1468"/>
<lb n="1469"/><p><span>"Ní raibh a leithéid de sheans riamh linn"</span>
<lb n="1470"/><span>— ar seisean, "mar, bíodh gus ná marbhóchad</span>
<lb n="1471"/><span>í, ní bhfuighidh sí teacht aníos an fhaill seo</span>
<lb n="1472"/><span>chughainn," — agus bhí sé ag tarraingt an</span>
<lb n="1473"/><span>chasúirín arís nuair rug mé ar láimh air,</span>
<lb n="1474"/><span>agus dubhairt leis stad.  Theasduig uaim</span>
<lb n="1475"/><span>bhreith n-a mbeathaidh ar na coileáin.  Do</span>
<lb n="1476"/><span>bhí beirt gharsún ag an gcaptaoin sa mbaile,</span>
<lb n="1477"/><span>agus do bhí a fhios agam go dtiubhraidís na</span>
<lb n="1478"/><span>súile as a gceann ar choileán beithre.</span></p>
<lb n="1479"/>
<lb n="1480"/><p><span>"Stad, a Sheáin" — arsa mise, agus</span>
<lb n="1481"/><span>d'innis mé i gcogar dó cad do bhí i m'aigne.</span>
<lb n="1482"/><span>"Agus rud eile" — arsa mise, — "tharra-</span>
<lb n="1483"/><span>ingeóchadh fuaim an urchair a bhfuil de bheithribh</span>
<lb n="1484"/><span>agus eile i ngiorracht fiche míle dhúinn</span>
<lb n="1485"/><span>orrainn."</span></p>
<lb n="1486"/>
<lb n="1487"/><p><span>Do thuig sé go raibh an ceart agam agus</span>
<lb n="1488"/><span>do chuir sé an gunna uaidh, agus shuidheamar</span>
<lb n="1489"/><span>ar fhaobhar na faille ag féachaint orra.  Ní</span>
<lb n="1490"/><span>fheadar arbh' amhlaidh d'airig an tsean</span>
<lb n="1491"/><span>bheithir ag cogarnaig sinn nó cad d'airig</span>
<lb n="1492"/><span>sí, acht stad sí i lár baill agus do chuir</span>
<lb n="1493"/><span>cluas uirre féin.  Nuair chonnaic Seán sin,</span>
<lb n="1494"/><span>do dhruid sé siar beagán, nó b'fhéidir gurbh'</span>
<lb n="1495"/><span>amhlaidh do dhein teas a cholna an leac-oidhre</span>
<lb n="1496"/><span>do bhogadh fé, acht, pé scéal é, an chéad rud</span>
<lb n="1497"/><span>eile d'airig mé féin ná "Ó Ó Ó Ó!"</span>
<lb n="1498"/><span>uaidh, agus d'imthig sceilp mhór de faobhar</span>
<lb n="1499"/><span>na faille agus é féin síos le fánaidh.</span></p>
<lb n="1500"/>
<lb n="1501"/><p><span>Shileas go raibh sé marbh, acht ní raibh ná</span>
<lb n="1502"/><span>bascaighthe, mar bhí an sneachta go tiugh thíos,</span>
<lb n="1503"/><span>agus i n-a fhochair sin, bhí sé d'ádh air nár</span>
<lb n="1504"/><span>thuit aon charraig de'n leac-oidhre síos n-a</span>
<lb n="1505"/><span>dhiaidh.  Acht mara raibh sé gortuighthe, do</span>
<lb n="1506"/><span>baineadh geit as, agus do bhí sceón ann.</span>
<lb n="1507"/><span>Do bhí a fhios agam go raibh, an tslighe d'fhan</span>
<lb n="1508"/><span>sé gan cor as; — féachaint cad dhéanfadh an</span>
<lb n="1509"/><span>bheithir, is dócha.  Níor dhein sí dada, — is</span>
<lb n="1510"/><span>dócha go raibh taithighe aici ar failltreacha ag</span>
<lb n="1511"/><span>tuitim, — acht féachaint i dtreó na h-áite</span>
<lb n="1512"/><span>'n-a raibh Seán, agus nuair chonnaic sí an rud</span>
<lb n="1513"/><span>dubh do shiubhail sí i leith.  Má dhein, níor</span>
<lb n="1514"/><span>fhan Seán léithí.  B'shin é an uair tháinig lúth</span>
<lb n="1515"/><span>a chos dó, agus do bhailig sé suas é féin</span>
<lb n="1516"/><span>agus as go bráth leis.</span>
<lb n="1517"/></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1518"/><p><span>Badh dhóigh leat ar bheithir ná beadh aon rith</span>
<lb n="1519"/><span>aici.  Tá, agus an-rith.  Siúd sa tóir n-a</span>
<lb n="1520"/><span>dhiaidh í agus bhí mo chroidhe i' m' bhéal agam</span>
<lb n="1521"/><span>féin ag féachaint ar an rás.  Do bhí a fhios</span>
<lb n="1522"/><span>agam i gcómhnuidhe go raibh an-rioth ag Seán</span>
<lb n="1523"/><span>agus do bhí leis, agus níorbh' fhulár dó.  An</span>
<lb n="1524"/><span>teidheal deireannach chonnaic mé de, ní raibh</span>
<lb n="1525"/><span>fiche rámhann aige uirre ag imtheacht timcheall</span>
<lb n="1526"/><span>stolla uaim dó agus má bhí aon rud ann,</span>
<lb n="1527"/><span>ag breith suas leis sin adéarainn a bhí sí.</span>
<lb n="1528"/><span>Bheadh sé dian air, adubhairt mé liom féin,</span>
<lb n="1529"/><span>má dhéanfadh sé an lorg uirre.</span></p>
<lb n="1530"/>
<lb n="1531"/><p><span>D'fhan na coileáin mar a bhí aca mar ná</span>
<lb n="1532"/><span>raibh a fhios aca cad do bhí ar bun.  Dá</span>
<lb n="1533"/><span>bhfeictheá iad ag féachaint timcheall ortha</span>
<lb n="1534"/><span>agus ag smúsaoil san aer!  Níorbh' fhada</span>
<lb n="1535"/><span>d'fhan mé ag féachaint ortha, má 'seadh.</span>
<lb n="1536"/><span>"Dar fiadh!" — arsa mise liom féin, —</span>
<lb n="1537"/><span>"anois nó riamh an t-am agam," — agus síar</span>
<lb n="1538"/><span>ó'n bhfaobhar liom as a radharc, agus síos</span>
<lb n="1539"/><span>deiseal cliathán an chnuic, agus timcheall,</span>
<lb n="1540"/><span>agus amach ar an machaire gairid dóibh.  Nuair</span>
<lb n="1541"/><span>tháinig mé i n-a radharc do chromas agus do</span>
<lb n="1542"/><span>dhruideas chúca ar mo chromada agus, i n-a</span>
<lb n="1543"/><span>fhochair sin, do chaitheas iorrbal mo chasóige</span>
<lb n="1544"/><span>thar mo cheann amach chum beithir do dhéanamh</span>
<lb n="1545"/><span>díom féin chómh maith agus d'fhéadfainn, agus</span>
<lb n="1546"/><span>mé ag lapadaoil mar bheadh a máthair.</span></p>
<lb n="1547"/>
<lb n="1548"/><p><span>Do bhí amhras aca ar dtúis nárbh' í a máthair</span>
<lb n="1549"/><span>do bhí aca, agus bhíodar ag cúbadh uaim, —</span>
<lb n="1550"/><span>bhíos ag féachaint amach tré scoilt iorrbail</span>
<lb n="1551"/><span>na casóige, — acht i ndiaidh an ndiaidh ghlacádar</span>
<lb n="1552"/><span>misneach, agus nuair shíneas mo lámha chúca,</span>
<lb n="1553"/><span>agus na méaracha ar leathadh agam, do</span>
<lb n="1554"/><span>rugadar n-a mbéal orra, méar ag gach</span>
<lb n="1555"/><span>coileán, agus chromadar dá súmadh agus dá</span>
<lb n="1556"/><span>súpadh.  Ná bí ag trácht ar sucaí laoigh!</span>
<lb n="1557"/><span>Nuair nár shúghadar na méaracha amach ó ailt</span>
<lb n="1558"/><span>díom!</span></p>
<lb n="1559"/>
<lb n="1560"/><p><span>Ní raibh a thuilleadh le déanamh annsin, —</span>
<lb n="1561"/><span>agus ní raibh am agam, ar aon chuma — acht</span>
<lb n="1562"/><span>druideamhaint i ndiaidh mo chúil fé dhéin na</span>
<lb n="1563"/><span>luinge.  I ndiaidh mo chúil liom agus iad</span>
<lb n="1564"/><span>a' m' leanmhaint, agus na súile dúnta aca</span>
<lb n="1565"/><span>agus iad ag tarraingt na siní i gcomhnuidhe</span>
<lb n="1566"/><span>agus na cluasa síar aca, agus nuair</span>
<lb n="1567"/><span>shroicheamar an long, is ar éigean d'fhéadfadh</span>
<lb n="1568"/><span>an captaoin agus na púncáin sinn do thógaint</span>
<lb n="1569"/><span>ar bórd leis an ngáire.  Acht thógadar,</span>
<lb n="1570"/><span>agus ní raibh an bheirt bhioránach acht i bhfolach</span>
<lb n="1571"/><span>agam nuair chonnacamar Seán agus an bheithir</span>
<lb n="1572"/><span>chúghainn.</span></p>
<lb n="1573"/>
<lb n="1574"/><p><span>Bhíodar chúgainn agus gan órlach sa mbreis</span>
<lb n="1575"/><span>ag ceachtar aca ar a chéile ó chonnac cheana</span>
<lb n="1576"/><span>iad, acht bhí Seán i ndeire a anála, an fear</span>
<lb n="1577"/><span>bocht, agus ní raibh sé acht isteach ar bórd</span>
<lb n="1578"/><span>againn nuair thuit sé i bhfanntais ar chlár</span>
<lb n="1579"/><span>na luinge.  Rug mise ar tuagh annsin, agus</span>
<lb n="1580"/><span>do bhí an dá lapa tosaigh ag an mbeithir ar</span>
<lb n="1581"/><span>fhaobhar na luinge nuair tharraingeas an buille,</span>
<lb n="1582"/><span>agus do bhain do'n aon iarracht ar an áit</span>
<lb n="1583"/><span>sin dí iad.  Thuit sí síar idir an long agus</span>
<lb n="1584"/><span>an leac-oidhre agus do dhein luascadh na</span>
<lb n="1585"/><span>luinge císte dhí."</span></p>
<lb n="1586"/>
<lb n="1587"/><p><span>"Ar thug tú na coileáin dos na garsúin,</span>
<lb n="1588"/><span>a anncail," — arsa Ciarán.</span></p>
<lb n="1589"/>
<lb n="1590"/><p><span>"Ní thugas" — arsa m'anncail.  "Níor</span>
<lb n="1591"/><span>mhaireadar chuige.  Chaitheamar an Geimhreadh</span>
<lb n="1592"/><span>do bhí chúgainn i n-Inis Tuile ar ár slíghe</span>
<lb n="1593"/><span>abhaile dhúinn agus do sclogadh den teas</span>
<lb n="1594"/><span>ann iad."</span></p>
<lb n="1595"/>
<lb n="1596"/><p><span>CLOCH-LABHRAIS.</span></p>
<lb n="1597"/>
<lb n="1598"/><p><span>SA TIROL</span></p>
<lb n="1599"/>
<lb n="1600"/><p><span>Táim díreach tréis teacht abhaile ó áit</span>
<lb n="1601"/><span>iargcúlta ar Roinn na Eórpa, áit 'na bhfuil</span>
<lb n="1602"/><span>sléibhte a's gleannta, caraigeacha a's</span>
<lb n="1603"/><span>sneachta go leor.  Tá trí tíortha buailte</span>
<lb n="1604"/><span>lena chéile ann, gach ceann acu agus a</span>
<lb n="1605"/><span>poilitidheacht fé leith a's nósanna fé leith</span>
<lb n="1606"/><span>aici.  La fuar, fliuch, ceomhar bhíos ar barr</span>
<lb n="1607"/><span>an Bhearna Bernína i dtigh ósda mór, sean</span>
<lb n="1608"/><span>follamh.  Teach cosamhail le sean-mhainistir</span>
<lb n="1609"/><span>iseadh é, fallaí téagartha agus seómraí beaga</span>
<lb n="1610"/><span>ann agus fuinneóga beaga a bhféachtar amach</span>
<lb n="1611"/><span>asta ar loch mór dorcha agus ar sléibhte agus</span>
<lb n="1612"/><span>"glaciers" ag teacht anuas ortha go dtí</span>
<lb n="1613"/><span>an loch beagnach.</span></p>
<lb n="1614"/>
<lb n="1615"/><p><span>Bhí an lá go dona a's an gloine ag tuitim,</span>
<lb n="1616"/><span>tuitim, tuitim.  D'fhéachas ar an b'fhear a</span>
<lb n="1617"/><span>bhí im' fhochair; d'fhéach sé sin orm-sa.  "Tá</span>
<lb n="1618"/><span>grian a's teas san Iodáil thios," arsa duine</span>
<lb n="1619"/><span>againn.  "Tá," arsan duine eile, agus i</span>
<lb n="1620"/><span>gceann leath-uaire a chluig bhí an bheirt againn</span>
<lb n="1621"/><span>sa traen ag dul go dtí Tiráno.  Gabhann an</span>
<lb n="1622"/><span>bóthar iarainn ó ghleann doimhin san Eilbhéis</span>
<lb n="1623"/><span>go gleann doimhin eile atá leath má leath</span>
<lb n="1624"/><span>san Eilbhéis a's san Iodáil.  Ag dul síos</span>
<lb n="1625"/><span>dúinn gach nóimead bhí na tighthe ag teacht</span>
<lb n="1626"/><span>níos cosamhla leis an Iodáil agus nuair a</span>
<lb n="1627"/><span>shroicheamar an stát-teóra in aice Tirano</span>
<lb n="1628"/><span>bhíomar i gceart lár sibhílteacht an Iodáil.</span></p>
<lb n="1629"/>
<lb n="1630"/><p><span>Baile beag, sráideanna caola, tighthe</span>
<lb n="1631"/><span>móra agus gach rud roinnt salach</span>
<lb n="1632"/><span>— ar nós pictiúir — iseadh Tirano.  Tá</span>
<lb n="1633"/><span>saghas bainte ag an áit le h-Éirinn, leis.</span>
<lb n="1634"/><span>Tá teach mhuintir de Sales ann, agus tá duine</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1635"/><p><span>acu-san 'na thighearna talmhan i gCondae</span>
<lb n="1636"/><span>Luimnighe.  Ní fheicfidhe baile beag mar</span>
<lb n="1637"/><span>Tirano in aon tír ar dhroim an domhain acht</span>
<lb n="1638"/><span>san Iodáil.  Níl áit ar bith níos Iodáilighe</span>
<lb n="1639"/><span>ná é.  Bhí ár ndóthchaint teas againn annsin.</span>
<lb n="1640"/><span>D'éirigh an lá go breágh, agus annsin</span>
<lb n="1641"/><span>cheapamar go mbéimís in an dul ar ais sna</span>
<lb n="1642"/><span>sléibhte.  Suas linn i ngluaisteán mhór go</span>
<lb n="1643"/><span>dtí Trafoi ar an taobh eile den Stilsfer nó</span>
<lb n="1644"/><span>an Stelvio, an bóthar is aoirde san Eúróip.</span>
<lb n="1645"/><span>Ba é an Stilsfer an teóra idir an Iodáil</span>
<lb n="1646"/><span>a's an Ástraighe a's an Eilbhéis, acht anois,</span>
<lb n="1647"/><span>tréis an chogaidh, tá an teóra Iodáileach-</span>
<lb n="1648"/><span>Áitraigheach a bhfad níos sia ó thuaidh.  Suas</span>
<lb n="1649"/><span>go dtí barr an bhearna tá deallramh Iodálach</span>
<lb n="1650"/><span>ar gach rud.  Tá na daoine Iodálach, na</span>
<lb n="1651"/><span>tighthe Iodálach.  Ar barr an bhearna, ag</span>
<lb n="1652"/><span>seasamh ar an sean-stát-teóra duit, imeasc</span>
<lb n="1653"/><span>an t-sneachta, led' chul tá gach rud Iodálach</span>
<lb n="1654"/><span>agus os do chomhair tá gach rud Gearmánach</span>
<lb n="1655"/><span>ann.  Ag féachaint ar an Tirol Theas a bhíonn</span>
<lb n="1656"/><span>tú, áit na rugadh Andreas Hofer agus na</span>
<lb n="1657"/><span>rugadh an Ástraighe féin, d'fhéadfuidhe a rádh.</span>
<lb n="1658"/><span>Céad slat ar taobh do láimh clé tá teach atá</span>
<lb n="1659"/><span>san Eilbhéis, an t-aon tír amháin san Eúróip</span>
<lb n="1660"/><span>indiu, ón mBailtic go dtí an Mediteranian</span>
<lb n="1661"/><span>ón bhFairge Dhubh go dtí an Tír fo Thuinn,</span>
<lb n="1662"/><span>ná fuil tíorántacht éigin ar siubhal innte.</span>
<lb n="1663"/><span>Ar thaobh do láimh deise tá an t-Ortler</span>
<lb n="1664"/><span>Massif, an sliabh is aoirde imeasc na n-Alp</span>
<lb n="1665"/><span>Thoir, barra bána ag lonnradh sa ngrian air</span>
<lb n="1666"/><span>agus glaciers ag teacht anuas ar gach taobh</span>
<lb n="1667"/><span>dhé.  Bhí rian an chogaidh le feicsint ann.</span>
<lb n="1668"/><span>Bhíodh teach ósda mór ar barr an bhearna ach</span>
<lb n="1669"/><span>níl anois acht fallaí loma agus cúpla céad</span>
<lb n="1670"/><span>slat uaidh an teach mór Eilbhéiseach slán, gan</span>
<lb n="1671"/><span>lot.  Is maith an bhail ar an dtír ná bíonn</span>
<lb n="1672"/><span>páirteach i gcogadh.</span></p>
<lb n="1673"/>
<lb n="1674"/><p><span>Síos linn go dtí Trafoi.  Bhí eagla orrainn</span>
<lb n="1675"/><span>ag teacht aníos dúinn, mar tá breis a's</span>
<lb n="1676"/><span>triochad cúinne ar nós bhioráin gruaige sa</span>
<lb n="1677"/><span>mbóthar agus gach uair a ghabhamar thar ceann</span>
<lb n="1678"/><span>acu ní bhíodh an roth acht sé órdlaigh ón aill;</span>
<lb n="1679"/><span>ach bhí an scéal seacht n-uaire níos measa ag</span>
<lb n="1680"/><span>teacht aníos.  Sa deire shroicheamar Trafoi.</span>
<lb n="1681"/><span>Bhíomar i measc muintir an Ástraighe annsin;</span>
<lb n="1682"/><span>ní airighim na saighdiúirí Iodáileacha agus</span>
<lb n="1683"/><span>na cuairdeoirí.  Iodáiligh ba dhéadh a lán</span>
<lb n="1684"/><span>acu-san agus isiad a righne an tormán</span>
<lb n="1685"/><span>uathbhásach.  Is maith liom na h-Iodailigh san</span>
<lb n="1686"/><span>Iodáil, go mór, — acht sa Tirol!</span></p>
<lb n="1687"/>
<lb n="1688"/><p><span>Tá dlighe curtha i bhfeidhm acu ann agus</span>
<lb n="1689"/><span>dá réir coir iseadh é úsáid do dhéanamh den</span>
<lb n="1690"/><span>fhocal "Tirol" ar chor ar bith.  Aon duine</span>
<lb n="1691"/><span>a chuireann an focal sin ar barr pháipéir,</span>
<lb n="1692"/><span>nó ar chárta-phosta nó ar rud ar bith, is</span>
<lb n="1693"/><span>éigin dó é sgrios amach nó baintear fíneáil</span>
<lb n="1694"/><span>as.  Má bhíonn teach ósda ann a thugtí "Rot</span>
<lb n="1695"/><span>Adler" air, cuir i gcás, 'sé sin le rádh</span>
<lb n="1696"/><span>"fiolar ruadh," caithfear na focail Aguilla</span>
<lb n="1697"/><span>Rossa do chur os cionn na bhfocal Rot Adler!</span>
<lb n="1698"/><span>Tá an Iodáilís ghá múineadh sna scoileanna.</span>
<lb n="1699"/><span>Deirtear go gcaithfidh na daoine féin</span>
<lb n="1700"/><span>ainmeacha Iodáileacha do ghlacadh in ionad</span>
<lb n="1701"/><span>na n-ainm Gearmánach, acht ní chreidim é</span>
<lb n="1702"/><span>sin.  Ní fada a bhíonn duine sa Tirol Theas</span>
<lb n="1703"/><span>go mbíonn sé ar thaobh muintir an Ástraighe</span>
<lb n="1704"/><span>agus i n-aghaidh na n-Iodailigh — acht, má 'seadh,</span>
<lb n="1705"/><span>cuimhnigheann sé anois a's arís ar cionus</span>
<lb n="1706"/><span>mar a bhíodh na h-Ástraighigh go díreach chomh</span>
<lb n="1707"/><span>dona i n-aghaidh na n-Iodáiligh nuair a bhíodar</span>
<lb n="1708"/><span>san Iodáil, agus gan oiread a's céad</span>
<lb n="1709"/><span>bliadhan ó shoin fós!  Bíonn na daoine go</span>
<lb n="1710"/><span>h-olc in gach tír nuair a bhíonn an chumhacht</span>
<lb n="1711"/><span>acu.  Dá mbeadh an Breatain Beag ar ár</span>
<lb n="1712"/><span>gcumas-sa is dócha go ndéinimís iarracht</span>
<lb n="1713"/><span>ar gach saghas comhartha náisiúntachta do</span>
<lb n="1714"/><span>bhaint den tír sin agus an Ghaedhealg agus</span>
<lb n="1715"/><span>ár nósanna féin do chur ar bun i gCardiff!</span></p>
<lb n="1716"/>
<lb n="1717"/><p><span>Politidheacht — dheire, caithimís uainn mar</span>
<lb n="1718"/><span>scéal í.  Tá na sléibhte a's na gleannta</span>
<lb n="1719"/><span>ro-dheas: ná bímís ag smuaineadh ar aiteas</span>
<lb n="1720"/><span>na ndaoine.  San aer ghlan éadtrom</span>
<lb n="1721"/><span>éirigheann an spioraid: do bhuaileamar suas,</span>
<lb n="1722"/><span>agus ár bhfo-mhálaí ar ár nguailne, go dtí</span>
<lb n="1723"/><span>Payerhutte ar thaobh an Ortlar.  Thuas</span>
<lb n="1724"/><span>annsin imeasc an t-sneachta ba dhóigh leat</span>
<lb n="1725"/><span>gurb ar barr an domhain a bhéifeá id' sheasamh.</span>
<lb n="1726"/><span>Ar gach taobh níl dada le feicsint acht barr</span>
<lb n="1727"/><span>sliabh eile, agus taobh thiar dhíobh-san arís</span>
<lb n="1728"/><span>barr sliabh eile, go díreach mar a bhéifeá ag</span>
<lb n="1729"/><span>féachaint ar mhuir mhór an gheimhridh.  Acht</span>
<lb n="1730"/><span>ó dhéas uait an t-Ortler, mór, bán, ciuin,</span>
<lb n="1731"/><span>ag féachaint anuas ar an domhan.</span></p>
<lb n="1732"/>
<lb n="1733"/><p><span>"DEORAIDHE."</span></p>
<lb n="1734"/>
<lb n="1735"/><p><span>DEUNANN</span></p>
<lb n="1736"/>
<lb n="1737"/><p><span>SCOTT & A CHOMH., TEÓ.</span>
<lb n="1738"/><span>Ráin, Sluasaid, Grafáin, Piocóid, Héatair,</span>
<lb n="1739"/><span>agus &rl.</span></p>
<lb n="1740"/>
<lb n="1741"/><p><span>I MÓIN-ÁRD I gCO. CORCAIGHE.</span>
<lb n="1742"/><span>Oifig: Sráid Mhic Curtain i gCorcaigh.</span>
<lb n="1743"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1744"/><p><span>LÉIRMHEASA.</span>
<lb n="1745"/><span>LEABHAR NUA CEÓIL.</span></p>
<lb n="1746"/>
<lb n="1747"/><p><span>Teagosc-Leabhar na Bheidhlíne.  Treasa Ní Ailpín</span>
<lb n="1748"/><span>agus Seán Ó Cuirrín.  Brún Ó Nóláin.  5s.</span></p>
<lb n="1749"/>
<lb n="1750"/><p><span>An timpán iongantach úd Iubdáin nár ghábhadh aon</span>
<lb n="1751"/><span>eólus ná taithighe a bheith ag duine ar cheól chum seanma</span>
<lb n="1752"/><span>air, ní fúláir nó ceapadh go raibh an buadh céadhna ar</span>
<lb n="1753"/><span>gach úirlis ceóil d'á raibh i n-Éirinn le breis agus</span>
<lb n="1754"/><span>céad bliadhain anuas.  Mar ní raibh aon leabhar a</span>
<lb n="1755"/><span>mhúinfeadh ceól na h-Éireann do dhuine ar féadh na</span>
<lb n="1756"/><span>h-aimsire sin, pé rud is mar dhéanfadh aon cheól eile.</span>
<lb n="1757"/><span>Ní raibh, ná ní bhfuightheá a chur ar a súilibh — ná i n-a</span>
<lb n="1758"/><span>gcluasaibh — do lucht ceól do scriobhadh go raibh aon</span>
<lb n="1759"/><span>rud éagsamhlach ag baint le ceól na h-Éireann, ná</span>
<lb n="1760"/><span>aon teagasc ná tuigsint fé leith ag teasdáil uaidh.</span>
<lb n="1761"/><span>Ní raibh ann, dar leó, acht cuid de'n cheól coitcheannta,</span>
<lb n="1762"/><span>— agus ba shuarach an chuid é.</span></p>
<lb n="1763"/>
<lb n="1764"/><p><span>Tá an bodhaire agus an daille, agus an neamh-</span>
<lb n="1765"/><span>thuigsint leighiste fé dheóidh.  Tá agus an t-easnamh</span>
<lb n="1766"/><span>Adeir ughdair an Teagosc-Leabhair seo nár múineadh</span>
<lb n="1767"/><span>an ceól Ghaedhealach, an ceól rinnce go mór-mhór, i</span>
<lb n="1768"/><span>gceart i n-aon leabhar d'á raibh againn go dtí seo,</span>
<lb n="1769"/><span>agus deinid beart d'á réir.  An ceól dúthchasa atá</span>
<lb n="1770"/><span>i n-a leabhar ó thúis deireadh agus, i n-a fhocair sin,</span>
<lb n="1771"/><span>tá ceachtanna fé leith, agus tuarasgabháil fé leith,</span>
<lb n="1772"/><span>ar an gceól rinnce; — cionnus é scríobhadh agus</span>
<lb n="1773"/><span>cionnus é sheinm.  Ba mhithid, is dóigh liom-sa, a</span>
<lb n="1774"/><span>leithéid againn.  Ceólthóir dá oilte d'ár chasadh riamh</span>
<lb n="1775"/><span>orm féin, mara raibh an chluas Ghaedhealach aige, ní</span>
<lb n="1776"/><span>bhfuigheadh sé fiú puirt do sheinm chum mho shásaimh-se</span>
<lb n="1777"/><span>agus maidir le chor, is ar éigean má aithneóchainn</span>
<lb n="1778"/><span>uaidh ar aon chor é.  Ní air do bhí an locht, dar ndóigh,</span>
<lb n="1779"/><span>acht ar na leabhraibh.  Badh dheacair giorfhiadh do chur</span>
<lb n="1780"/><span>as an dtor ná raibh sé ann.</span></p>
<lb n="1781"/>
<lb n="1782"/><p><span>Tá súil agam go ndúiseóchaidh an Teagosc-Leabhar</span>
<lb n="1783"/><span>so an t-sealg i dtaobh an scéil go léir.  Táthar 'ghá</span>
<lb n="1784"/><span>rádh — "múintear gach aon rud tríd an nGaedhilg ins</span>
<lb n="1785"/><span>na scoileannaibh agus beidh idir Gaedhilg agus gach</span>
<lb n="1786"/><span>rud eile agat, agus Éire ó bhaoghal."  'Seadh, agus</span>
<lb n="1787"/><span>múintear gach aon saghas ceól tré'n gceól Gaedhealach</span>
<lb n="1788"/><span>agus beidh idir ceól na nGaedheal agus ceól na nGall</span>
<lb n="1789"/><span>agat, agus an chluas Ghaedhealach ó bhaoghal.  Má</span>
<lb n="1790"/><span>thuilleann an ceól so againn-e an moladh mór thugtar</span>
<lb n="1791"/><span>dó, badh chóir gur adhbhar maith é chum an t-aos óg do</span>
<lb n="1792"/><span>thabhairt isteach ar an gceól gcoitcheannta, agus má</span>
<lb n="1793"/><span>tá rudaí ann ná fuil ins an gceól g-coitcheannta,</span>
<lb n="1794"/><span>ní fuláir nó rudaí fóghanta is eadh iad, agus níor</span>
<lb n="1795"/><span>mhisde na ceólthóirí coitcheannta eólus acu orra.</span></p>
<lb n="1796"/>
<lb n="1797"/><p><span>Ná beireadh aoinne leis ó'n gcaint seo agam gurab</span>
<lb n="1798"/><span>amhlaidh atá aon rud diamhair, dorcha, do-thuigseanach</span>
<lb n="1799"/><span>san Teagosc-Leabhar so.  Ní'l.  Ní'l de dhifrigheacht</span>
<lb n="1800"/><span>idir é agus leabhra d'á shaghas eile acht amháin (1) gur</span>
<lb n="1801"/><span>ceól Gaedhlach ar fad atá ann, — fiú na gcleachta, tá</span>
<lb n="1802"/><span>nádúir an cheóil Ghaedhealaigh ionnta, agus (2) go</span>
<lb n="1803"/><span>múineann na h-úghdair cionnus an ceól rinnce do</span>
<lb n="1804"/><span>sheinm agus do scríobhadh.  'Sé sin, tá sé chómh maith,</span>
<lb n="1805"/><span>mara bhfuil sé níos feárr, ná aon leabhar eile chum</span>
<lb n="1806"/><span>cheóil do mhúineadh, agus ní'l aon leabhar acht é i n-a</span>
<lb n="1807"/><span>mhúintear ceól rinnce na nGaedheal.</span></p>
<lb n="1808"/>
<lb n="1809"/><p><span>Mo dhearmhad! — tá rud eile ann ná fuil i n-aon</span>
<lb n="1810"/><span>leabhar eile, — Gaedhilg.  Gaedhilg atá ann ó thúis</span>
<lb n="1811"/><span>deireadh; Gaedhilg Sheáin Uí Chuirrín, — agus ní beag</span>
<lb n="1812"/><span>sin d'á tuairisc do lucht léighte "An Scuab."  Mara</span>
<lb n="1813"/><span>bhfuil an ceól féin agat, a léightheóir, ná an chluas</span>
<lb n="1814"/><span>chuige, ceannuigh an Teagosc-Leabhar ar grádh an tsean-</span>
<lb n="1815"/><span>theanga da léigheamh d'á beartúghadh, agus d'á casadh,</span>
<lb n="1816"/><span>agus d'á lúbadh mar is dual dí.  Tá sí ann.</span></p>
<lb n="1817"/>
<lb n="1818"/><p><span>"DÉAGLÁN."</span></p>
<lb n="1819"/>
<lb n="1820"/><p><span>"RIAGHALACHA AN AMHRÁIN."</span>
<lb n="1821"/><span>ó Sheán Ó Cuill.</span></p>
<lb n="1822"/>
<lb n="1823"/><p><span>Ar n-a chur amach thar ceann an Ughdair le Comhlucht</span>
<lb n="1824"/><span>Oideachais na h-Éireann.  Scilling a luach.</span></p>
<lb n="1825"/>
<lb n="1826"/><p><span>Is iogantach an rud é a luighead suime a chuireann</span>
<lb n="1827"/><span>an gnáth-dhuine i bhfilidheacht na Gaedhilge.  Is annamh</span>
<lb n="1828"/><span>a bhíonn filidheacht le feiscint i gcúrsáibh na scoileanna</span>
<lb n="1829"/><span>nó i rangannaibh Chonnartha na Gaedhilge.  Tá daoine</span>
<lb n="1830"/><span>ann gur féidir leó formhór na cruadh-Gaedhilge a cumadh</span>
<lb n="1831"/><span>le n-ár linn féin do léigheamh gan mórán trioblóide</span>
<lb n="1832"/><span>(nó leigid siad orra gur féidir), acht mo thruagh an</span>
<lb n="1833"/><span>domhain iad nuair a chromaid siad ar Eoghan Ruadh!</span>
<lb n="1834"/><span>Nuair a dheinid siad iarracht air — is ní go minic é —</span>
<lb n="1835"/><span>bíonn siad mar a bheadh bacach i mbóithrín laithighe.</span></p>
<lb n="1836"/>
<lb n="1837"/><p><span>Sa leabhairín seo ó Sheán Ó Cuill gheobhaidh an mac</span>
<lb n="1838"/><span>léighinn míniú ceart símplídhe ar mheadaracht na n-amhrán</span>
<lb n="1839"/><span>is minicí le fáil i gCúige Mumhan.  Ní misde a rádh</span>
<lb n="1840"/><span>go bhfuil sár-eólas ag Seán sa ghnó so, mar fuair sé</span>
<lb n="1841"/><span>an chéad duais ar an Oireachtas fice bliadhain ó shoin</span>
<lb n="1842"/><span>le cnuasach sean-amhrán.  An té gur mhaith leis amhráin</span>
<lb n="1843"/><span>do léigheamh ós árd i gceart, ní mór dó scilling a</span>
<lb n="1844"/><span>chaitheamh ar an leabhrán so.</span></p>
<lb n="1845"/>
<lb n="1846"/><p><span>An Buachail Caol Dubh.</span></p>
<lb n="1847"/>
<lb n="1848"/><p><span>LEABHRA ÓSNA FOILLSIGHTHEOIRÍ.</span></p>
<lb n="1849"/>
<lb n="1850"/><p><span>Comhlucht Oideachais —</span></p>
<lb n="1851"/>
<lb n="1852"/><p><span>"Fionn agus a Chuideachta" — Micheál Ó Cionnfaola,</span>
<lb n="1853"/><span>IS. 3d.</span></p>
<lb n="1854"/>
<lb n="1855"/><p><span>"Teoiní agus Tighthe Lóistín" — Nioclás Tóibín. IS.</span></p>
<lb n="1856"/>
<lb n="1857"/><p><span>Cló-oifig Uí Mhathghamhna —</span>
<lb n="1858"/><span>"Árus na nGábhadh" — L. Ó Broin. IS. 6d.</span></p>
<lb n="1859"/>
<lb n="1860"/><p><span>Maunsel agus Roberts —</span>
<lb n="1861"/><span>"Mion-Mhíniú ar an dTeagasg Críostaidhe" — an</span>
<lb n="1862"/><span>t-Ath. Tadhg Ó Cúrnáin. IS. 6d.</span></p>
<lb n="1863"/>
<lb n="1864"/><p><span>Liam ó Tráighligh agus "fiosrach"</span>
<lb n="1865"/><span>feuchaidh an cheud uimhir eile dhen "Sguab."</span>
<lb n="1866"/><span>Beidh freagra iomlán ar na ceisteanna do</span>
<lb n="1867"/><span>chuireabhar orrainn ann.</span>
<lb n="1868"/></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1869"/><p><span>LITREACHA.</span></p>
<lb n="1870"/>
<lb n="1871"/><p><span>POST-SHEANCHAS.</span></p>
<lb n="1872"/>
<lb n="1873"/><p><span>A Fhir Eagair,</span></p>
<lb n="1874"/>
<lb n="1875"/><p><span>Chím go bhfuil daoine ag cur síos ar an ní seo thuas</span>
<lb n="1876"/><span>'sa "Scuab" le déidheanaighe agus gur mó rud ann</span>
<lb n="1877"/><span>a dteastuigheann leigheas uaidh.  Badh mhór an ní dá</span>
<lb n="1878"/><span>bhfuighbhthí gach aon áit a scríobhadh síos leis an leitreadh</span>
<lb n="1879"/><span>agus ar an mhíniughadh chóir.  Badh mhór an mhaise ar an</span>
<lb n="1880"/><span>sceul dá mbeifí ag cur ath-chló ar an leabhar foclóir</span>
<lb n="1881"/><span>a bheith in a dheireadh agus míniughadh ar na h-ainmeacha</span>
<lb n="1882"/><span>neamh-choitchíonta.  Bheadh eolas agus léigheann le fagháil</span>
<lb n="1883"/><span>as agus bheadh sé an úsáideach do na scoileanna nuair</span>
<lb n="1884"/><span>a bheifí ag múineadh an tír-eolais.</span></p>
<lb n="1885"/>
<lb n="1886"/><p><span>I gcuid a II. de Phost-Sheanchus tá stiúrughadh ann ar</span>
<lb n="1887"/><span>conus leitreacha a sheoladh go dtí íseal agus uasal,</span>
<lb n="1888"/><span>agus go dtí sár-sár-uasal.  Caithfidh gach aon rud a</span>
<lb n="1889"/><span>bheith ar mhúlda agus ar cheap an Bheurla.  Is mór an</span>
<lb n="1890"/><span>masladh le daoine mar an mbeidh na focail chearta</span>
<lb n="1891"/><span>againn do "Mr" agus "Miss"; do "Honourable"</span>
<lb n="1892"/><span>agus do "Right Honourable"; do "His Worship"</span>
<lb n="1893"/><span>agus "His Excellency"; do "Reverend," "Right</span>
<lb n="1894"/><span>Reverend," agus "Very Reverend," agus &rl. Obhoch!</span>
<lb n="1895"/><span>mo chreach! i maithte, mar an bhfuil de thaca aca súd</span>
<lb n="1896"/><span>chum an uaisleacht a theasbáint acht an t-athbhaiste</span>
<lb n="1897"/><span>bheirim-se an ruaig iad féin agus a gcuid uaisleachta.</span>
<lb n="1898"/><span>Críostuidhthe is eadh sinn go léir dar ndóigh agus cadé</span>
<lb n="1899"/><span>an ainm ba chóir ba dhílse linn ná ár n-ainm baistidhe</span>
<lb n="1900"/><span>in ainm Dé bíodh sin againn agus ná bímís ag tabhairt</span>
<lb n="1901"/><span>bréigriocht an tSasanaigh isteach 'sa nGaedhilg linn.</span>
<lb n="1902"/><span>Táimíd ag tabhairt riaghal-tomhais an Bheurla isteach</span>
<lb n="1903"/><span>in gach aon rud linn.</span></p>
<lb n="1904"/>
<lb n="1905"/><p><span>Ní fhuil acht gothaí bréige in "I Remain, yours very</span>
<lb n="1906"/><span>Sincerely," nó "Yours very respectfully," agus, in</span>
<lb n="1907"/><span>ainm Chruim, caithimís uainn iad in am agus i dtráth.</span>
<lb n="1908"/><span>Saothruighinís dírígheacht, fírinnigheacht agus dúthrachtacht</span>
<lb n="1909"/><span>agus caithimís uainn beusa agus gothaí bréige.</span></p>
<lb n="1910"/>
<lb n="1911"/><p><span>Mise,</span></p>
<lb n="1912"/>
<lb n="1913"/><p><span>TADHG GAEDHEALACH.</span></p>
<lb n="1914"/>
<lb n="1915"/><p><span>Bealach an Chláir,</span>
<lb n="1916"/><span>Iubhar Chinn Trágha,</span>
<lb n="1917"/><span>11.11.1923.</span></p>
<lb n="1918"/>
<lb n="1919"/><p><span>A Charaid,</span></p>
<lb n="1920"/>
<lb n="1921"/><p><span>Tchím anns a' "Sguab" go bhfuil Aireacht a' Phosta</span>
<lb n="1922"/><span>a smaoineadh air "Post-Sheanchas" eile a chur i gcló</span>
<lb n="1923"/><span>agus gur deas leat leitreacha fhághail a chur i n-iuil</span>
<lb n="1924"/><span>duit fa dhearmad air bith atá anns a leabhar atá ann</span>
<lb n="1925"/><span>anois.</span></p>
<lb n="1926"/>
<lb n="1927"/><p><span>I gConndae Árd-Mhacha annseo tá Oifig air a bhfeil</span>
<lb n="1928"/><span>"Flurrybridge" anns a' tSacs-Bhéarla.  Cha dtearn</span>
<lb n="1929"/><span>Seosamh Laoide ach aistriughadh a dhéanamh air an fhocal</span>
<lb n="1930"/><span>seo i gcuid a hI., agus tá an focal céadna i gcuid</span>
<lb n="1931"/><span>a II. — sin "Droichead na Fliuchraighe" (Sol.).  Cha</span>
<lb n="1932"/><span>rabh locht air bith air an Laoideach air a shon seo fa</span>
<lb n="1933"/><span>na' dtiocfadh leis a mhalairt d'ainm a fhághail.  Ach</span>
<lb n="1934"/><span>char chuala me ariamh ó Ghaedhilgeoirí na h-áite, mar</span>
<lb n="1935"/><span>ainm air an áitidh uilig go léir air a bhfeil "Jones-</span>
<lb n="1936"/><span>boro" agus "Flurrybridge" anns a t Sacs-Bhéarla,</span>
<lb n="1937"/><span>ach "Bealach 'n Chláir" (gein. "Bheal 'n Chláir").</span>
<lb n="1938"/><span>Nár bhfhéarr an sean-ainm Gaodhlach a choinneáilt beo?</span>
<lb n="1939"/><span>Buaidh is beannacht air do pháipear.</span></p>
<lb n="1940"/>
<lb n="1941"/><p><span>Mise,</span></p>
<lb n="1942"/>
<lb n="1943"/><p><span>MATA MHAC GRÁNNDHA.</span></p>
<lb n="1944"/>
<lb n="1945"/><p><span>Comórtas</span></p>
<lb n="1946"/>
<lb n="1947"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="1948"/>
<lb n="1949"/><p><span>Ag sgrúdú na h-íarrachtaí a cuireadh isteach fé dhéin</span>
<lb n="1950"/><span>an chomórtas seo bhí sástacht agus mí-shástacht orainn i</span>
<lb n="1951"/><span>bhfocair a chéile.  Bhíomar sásta sa méid seo, ná</span>
<lb n="1952"/><span>fuaireadh ach trí dearmhad cló in uimhir Deire Foghmhair</span>
<lb n="1953"/><span>den "Sguab" sé sin le rádh leath is muigh de dhearmhadaí</span>
<lb n="1954"/><span>sínighthe agus teinighthe .i. "Beulra" in áit "Beurla"</span>
<lb n="1955"/><span>"gnó" in áit "ngnó" agus "gnádh" in áit "gnáth."</span>
<lb n="1956"/><span>Maidir le focail mar "imirche" do cheartaigh gach</span>
<lb n="1957"/><span>aoinne é sin, á rádh gur cheart "imriche" bheith ann.</span>
<lb n="1958"/><span>Ach deirtear "imirche," agus mar sin a bhí sé sgríobhtha</span>
<lb n="1959"/><span>ag an bhfear a sgríobh an alt agus d'fhágamar mar sin</span>
<lb n="1960"/><span>é d'aon am.  Ach ar an taobh eile den sgeul bhí sé</span>
<lb n="1961"/><span>dona go leór an méid dearmhadh sínighthe agus teinighthe</span>
<lb n="1962"/><span>a bhí le fághailt ann.  Ní dóigh linn gur bhféidir mórán</span>
<lb n="1963"/><span>den locht do chur ar na clódóirí ach an oiread: 'siad</span>
<lb n="1964"/><span>na daoine a sgríobhann is cionntach sa cheud dul síos,</span>
<lb n="1965"/><span>agus an Fear Eagair sa dara áit nuair ná tugann sé</span>
<lb n="1966"/><span>fé ndear go bhfuil na marcanna beaga so fágtha amach</span>
<lb n="1967"/><span>aca.  Agus in ainm na hamailéise a sgribhneórí pé</span>
<lb n="1968"/><span>slighe a litrigheann sibh focal bidhidh dílis don leitriú</span>
<lb n="1969"/><span>sin — fuaireamar "cathain" "caithin" "ca shoin"</span>
<lb n="1970"/><span>in aon lámhsgríbhinn amháin, agus déintear a leithéid sin</span>
<lb n="1971"/><span>de rud go minic.  Biodh truagh agaibh don bhfear Eagair</span>
<lb n="1972"/><span>bhocht.  An fear a bhuaidh an cheud duais sa rud seo</span>
<lb n="1973"/><span>.i. Seumas ó Foghlugha, 86 Sraid an Mhanair, Portláirge,</span>
<lb n="1974"/><span>níor dhein sé aon iarracht ar sinne agus ár gcuid</span>
<lb n="1975"/><span>Gaedhilge do cheartú gach ré nóimeant mar a dhein cuid</span>
<lb n="1976"/><span>aca.  An duine do chuir iarracht chughainn ón Róimh</span>
<lb n="1977"/><span>do thuigh sé sin go maith cionnus a bhaineann ceist na</span>
<lb n="1978"/><span>gcanamhaint leis an sgeul.  Deirimid leis, mar sin</span>
<lb n="1979"/><span>féin go bhfuil an focal "feoithne" ann chomh maith leis</span>
<lb n="1980"/><span>an bhfocal "leoithne."  Agus bíodh a fhíos ag daoine</span>
<lb n="1981"/><span>eile gurbh féidir "fagháilt" do sgríobhadh chomh maith</span>
<lb n="1982"/><span>le "fághailt," "neamh-nidh" is "neimh-nidh,"</span>
<lb n="1983"/><span>"Gaedhilgeoir" is "Gaedhilgeóir," "maighistir"</span>
<lb n="1984"/><span>is "máighistir;" go ndeirtear "fearaibh" (fir),</span>
<lb n="1985"/><span>"má thá" (má tá) "ar an taobh" (ar an dtaobh) agus</span>
<lb n="1986"/><span>mar sin dé.  Nuair a sgríobhamar "sgagfar" do</span>
<lb n="1987"/><span>mheasamar é agus níor mheasamar "sgarfar."  Támuíd</span>
<lb n="1988"/><span>ag tabhairt an dara duais do Annraoi de Múndógh</span>
<lb n="1989"/><span>35 Ardán Tibholí, Thóir, Dún Laoghaire toisg a</span>
<lb n="1990"/><span>chúramaighe a sgrúdaigh sé an "Sguab" tríd síos,</span>
<lb n="1991"/><span>ach focail den t-saghas atá ráidhte againn romhainn annso</span>
<lb n="1992"/><span>ba dheadh níos mó ná a leath den liosta do chuir sé isteach.</span>
<lb n="1993"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1994"/><p><span>Focail Gaedhilge Sa mBeurla.</span></p>
<lb n="1995"/>
<lb n="1996"/><p><span>Seo an chuid eile de liosta Sheáin uí</span>
<lb n="1997"/><span>Shíothcháin.  Má theastuigheann ó aoinne brigh</span>
<lb n="1998"/><span>aon fhocail neamh-choitchianta do dheunamh amach</span>
<lb n="1999"/><span>sgriobhadh sé chughainn agus míneochamuíd é.</span></p>
<lb n="2000"/>
<lb n="2001"/><p><span>Inis</span>
<lb n="2002"/><span>Leathartach</span>
<lb n="2003"/><span>Lóipín</span>
<lb n="2004"/><span>Lapaí.</span>
<lb n="2005"/><span>Lurgadán</span>
<lb n="2006"/><span>Leanbh</span>
<lb n="2007"/><span>Lúidín</span>
<lb n="2008"/><span>Liobar</span>
<lb n="2009"/><span>Lúb</span>
<lb n="2010"/><span>Leaca</span>
<lb n="2011"/><span>Lápair</span>
<lb n="2012"/><span>Ladharóg</span>
<lb n="2013"/><span>Liobarnach</span>
<lb n="2014"/><span>Leisge</span>
<lb n="2015"/><span>Lob</span>
<lb n="2016"/><span>Laipín</span>
<lb n="2017"/><span>Lapadáluidhe</span>
<lb n="2018"/><span>Lingire</span>
<lb n="2019"/><span>Lamhach</span>
<lb n="2020"/><span>Lúbaire</span>
<lb n="2021"/><span>Lóimíneach</span>
<lb n="2022"/><span>Lioprachán</span>
<lb n="2023"/><span>Leachanánuidhe</span>
<lb n="2024"/><span>("That is a</span>
<lb n="2025"/><span>leachaná-</span>
<lb n="2026"/><span>nuidhe."  Is</span>
<lb n="2027"/><span>mar sin adu-</span>
<lb n="2028"/><span>bhairt greas-</span>
<lb n="2029"/><span>aidhe le m'</span>
<lb n="2030"/><span>athair.  Do bhí</span>
<lb n="2031"/><span>sé ag obair</span>
<lb n="2032"/><span>sa tigh againn,</span>
<lb n="2033"/><span>agus do bris-</span>
<lb n="2034"/><span>eadh a dhúid</span>
<lb n="2035"/><span>air.  D'iarr</span>
<lb n="2036"/><span>sé ar m'athair</span>
<lb n="2037"/><span>píop a thabh-</span>
<lb n="2038"/><span>airt dhó; agus</span>
<lb n="2039"/><span>do thug.</span>
<lb n="2040"/><span>D'féuch sé ar</span>
<lb n="2041"/><span>an ndúid, agus</span>
<lb n="2042"/><span>ar seisean</span>
<lb n="2043"/><span>le m'athair, —</span>
<lb n="2044"/><span>"take that</span>
<lb n="2045"/><span>away from</span>
<lb n="2046"/><span>me, that is a</span>
<lb n="2047"/><span>leacaná-</span>
<lb n="2048"/><span>nuidhe."  'Sé</span>
<lb n="2049"/><span>sin le rádh</span>
<lb n="2050"/><span>gurab é idtigh</span>
<lb n="2051"/><span>tóraimh a</span>
<lb n="2052"/><span>fuair m'athair</span>
<lb n="2053"/><span>an dúid.)</span></p>
<lb n="2054"/>
<lb n="2055"/><p><span>Locht</span>
<lb n="2056"/><span>Múnlach</span>
<lb n="2057"/><span>Muise</span>
<lb n="2058"/><span>Machánta</span>
<lb n="2059"/><span>Móinteán</span>
<lb n="2060"/><span>Mustar</span>
<lb n="2061"/><span>Mochrais</span>
<lb n="2062"/><span>Mín-sgoth</span>
<lb n="2063"/><span>Múchadh</span>
<lb n="2064"/><span>Mismín</span>
<lb n="2065"/><span>Maol</span>
<lb n="2066"/><span>Maolán</span>
<lb n="2067"/><span>Manntóg</span>
<lb n="2068"/><span>Maig</span>
<lb n="2069"/><span>Meas</span>
<lb n="2070"/><span>Mí-ádh</span>
<lb n="2071"/><span>Mairtíneach</span>
<lb n="2072"/><span>Méaróg</span>
<lb n="2073"/><span>Mar dheadh</span>
<lb n="2074"/><span>Meithiol</span>
<lb n="2075"/><span>Mórdháil</span>
<lb n="2076"/><span>Méisgre</span>
<lb n="2077"/><span>Múirnín</span>
<lb n="2078"/><span>Maoidheamh</span>
<lb n="2079"/><span>Mogall</span>
<lb n="2080"/><span>Nuadaí nádaí</span>
<lb n="2081"/><span>Neóinín</span>
<lb n="2082"/><span>Ógánach</span>
<lb n="2083"/><span>Olagón</span>
<lb n="2084"/><span>Óchón!</span>
<lb n="2085"/><span>Oidhe!</span>
<lb n="2086"/><span>Óinseach</span>
<lb n="2087"/><span>Priocal</span>
<lb n="2088"/><span>Poitín</span>
<lb n="2089"/><span>Púca</span>
<lb n="2090"/><span>Páircín</span>
<lb n="2091"/><span>Plisbín</span>
<lb n="2092"/><span>Poupáluidhe (?</span>
<lb n="2093"/><span>leitriú, F. E.)</span></p>
<lb n="2094"/>
<lb n="2095"/><p><span>Piseóg</span>
<lb n="2096"/><span>Pórsáil</span>
<lb n="2097"/><span>Prispín</span>
<lb n="2098"/><span>Poillín</span>
<lb n="2099"/><span>Puisín</span>
<lb n="2100"/><span>Pisgin</span>
<lb n="2101"/><span>Pigín</span>
<lb n="2102"/><span>Pilibín</span>
<lb n="2103"/><span>Prioslachán</span>
<lb n="2104"/><span>Pé-fhód</span>
<lb n="2105"/><span>Patalóg</span>
<lb n="2106"/><span>Pusachán</span>
<lb n="2107"/><span>Peata</span>
<lb n="2108"/><span>Púca peil</span>
<lb n="2109"/><span>Plucmas</span>
<lb n="2110"/><span>Putóg</span>
<lb n="2111"/><span>Pileárdaidhe</span>
<lb n="2112"/><span>Plámás</span>
<lb n="2113"/><span>Plámásaidhe</span>
<lb n="2114"/><span>Praiseach bhuidhe</span>
<lb n="2115"/><span>Palltóg</span>
<lb n="2116"/><span>Péast</span>
<lb n="2117"/><span>Púicín</span>
<lb n="2118"/><span>Pluabaire</span>
<lb n="2119"/><span>Pus</span>
<lb n="2120"/><span>Pruímpín</span>
<lb n="2121"/><span>Puraighil</span>
<lb n="2122"/><span>Rábaire</span>
<lb n="2123"/><span>Rinnce fada</span>
<lb n="2124"/><span>Reirse</span>
<lb n="2125"/><span>Reirseamhail</span>
<lb n="2126"/><span>Radamndaid-</span>
<lb n="2127"/><span>eacht</span>
<lb n="2128"/><span>Radlach</span>
<lb n="2129"/><span>Rí rádh</span>
<lb n="2130"/><span>Riseóigín</span>
<lb n="2131"/><span>Rabhcán</span>
<lb n="2132"/><span>Ráiméis</span>
<lb n="2133"/><span>Raispín</span>
<lb n="2134"/><span>Réidhteóir</span>
<lb n="2135"/><span>Ré</span>
<lb n="2136"/><span>Riabhach</span>
<lb n="2137"/><span>Ribe</span>
<lb n="2138"/><span>Rann</span>
<lb n="2139"/><span>Riasg</span>
<lb n="2140"/><span>Sgur-fhiacal</span>
<lb n="2141"/><span>Samh</span>
<lb n="2142"/><span>Suidhistín</span>
<lb n="2143"/><span>Slachtmhar</span>
<lb n="2144"/><span>Staigín</span>
<lb n="2145"/><span>Stagún</span>
<lb n="2146"/><span>Stalagán</span>
<lb n="2147"/><span>Stór</span>
<lb n="2148"/><span>Scealbóg</span>
<lb n="2149"/><span>Sceilp</span>
<lb n="2150"/><span>Sgairt</span>
<lb n="2151"/><span>Stócach</span>
<lb n="2152"/><span>Slait</span>
<lb n="2153"/><span>Seibneach</span>
<lb n="2154"/><span>Siog</span>
<lb n="2155"/><span>Srathar-fhada</span>
<lb n="2156"/><span>Síbín</span>
<lb n="2157"/><span>Spéannach</span>
<lb n="2158"/><span>Seó</span>
<lb n="2159"/><span>Straoill</span>
<lb n="2160"/><span>Seisg</span>
<lb n="2161"/><span>Stutháinín</span>
<lb n="2162"/><span>Slógan</span>
<lb n="2163"/><span>Sniugadh</span>
<lb n="2164"/><span>Seanchas</span>
<lb n="2165"/><span>Sgasgín</span>
<lb n="2166"/><span>Seancaidhe</span>
<lb n="2167"/><span>Seoinín</span>
<lb n="2168"/><span>Seilmide</span>
<lb n="2169"/><span>Streó</span>
<lb n="2170"/><span>Stibire</span>
<lb n="2171"/><span>Sleamhanánuidhe</span>
<lb n="2172"/><span>Seanbhean</span>
<lb n="2173"/><span>Seanduine</span>
<lb n="2174"/><span>Sleaghan</span>
<lb n="2175"/><span>Saothar</span>
<lb n="2176"/><span>Sgiath</span>
<lb n="2177"/><span>Slánlus</span>
<lb n="2178"/><span>Suaintrighe</span>
<lb n="2179"/><span>Smut</span>
<lb n="2180"/><span>Smúit</span>
<lb n="2181"/><span>Soighnín</span>
<lb n="2182"/><span>Slug</span>
<lb n="2183"/><span>Sgiodar</span>
<lb n="2184"/><span>Slámás</span>
<lb n="2185"/><span>Seóithín seó</span>
<lb n="2186"/><span>Seóthó</span>
<lb n="2187"/><span>Sgraith</span>
<lb n="2188"/><span>Strapaire</span>
<lb n="2189"/><span>Sop</span>
<lb n="2190"/><span>Slám</span>
<lb n="2191"/><span>Slámáil</span>
<lb n="2192"/><span>Sgafaire</span>
<lb n="2193"/><span>Sgeón</span>
<lb n="2194"/><span>Sgailp</span>
<lb n="2195"/><span>Súgán</span>
<lb n="2196"/><span>Smidirín</span>
<lb n="2197"/><span>Sgeodh</span>
<lb n="2198"/><span>Stubadán</span>
<lb n="2199"/><span>Sgudalach</span>
<lb n="2200"/><span>Suarach</span>
<lb n="2201"/><span>Slam</span>
<lb n="2202"/><span>Smigín</span>
<lb n="2203"/><span>Sliaibhín</span>
<lb n="2204"/><span>Stán</span>
<lb n="2205"/><span>Snámhaidhe</span>
<lb n="2206"/><span>Sodar</span>
<lb n="2207"/><span>Steótar</span>
<lb n="2208"/><span>Sidhe gaoithe</span>
<lb n="2209"/><span>Soipín</span>
<lb n="2210"/><span>Seacrán</span>
<lb n="2211"/><span>Steall</span>
<lb n="2212"/><span>Spailpín</span>
<lb n="2213"/><span>Sgarródh</span>
<lb n="2214"/><span>Sighle phíce</span>
<lb n="2215"/><span>Sgiollán</span>
<lb n="2216"/><span>Sgoilteán</span>
<lb n="2217"/><span>Stampí</span>
<lb n="2218"/><span>Seabhrach</span>
<lb n="2219"/><span>Spriosán</span>
<lb n="2220"/><span>Smeathán</span>
<lb n="2221"/><span>Siobhán a Chairn</span>
<lb n="2222"/><span>aoiligh</span>
<lb n="2223"/><span>Smután</span>
<lb n="2224"/><span>Súil</span>
<lb n="2225"/><span>Stailc</span>
<lb n="2226"/><span>Soc</span>
<lb n="2227"/><span>Seantigh</span>
<lb n="2228"/><span>Sgéal</span>
<lb n="2229"/><span>Sgrough</span>
<lb n="2230"/><span>(? Sgreabhach.</span>
<lb n="2231"/><span>F. E.)</span></p>
<lb n="2232"/>
<lb n="2233"/><p><span>Sgráib</span>
<lb n="2234"/><span>Tollaire</span>
<lb n="2235"/><span>Taoibhín</span>
<lb n="2236"/><span>Tóir</span>
<lb n="2237"/><span>Triopall</span>
<lb n="2238"/><span>Tiusgallach</span>
<lb n="2239"/><span>Tabhártóg</span>
<lb n="2240"/><span>Teasbach</span>
<lb n="2241"/><span>Tor</span>
<lb n="2242"/><span>Triuch</span>
<lb n="2243"/><span>Taoschán</span>
<lb n="2244"/><span>Táth</span>
<lb n="2245"/><span>Tráithnín</span>
<lb n="2246"/><span>Taobhan</span>
<lb n="2247"/><span>Taobh-fhód</span>
<lb n="2248"/><span>Trálacha</span>
<lb n="2249"/><span>Trangluim</span>
<lb n="2250"/><span>Tómhaisín</span>
<lb n="2251"/><span>Turmas</span>
<lb n="2252"/><span>Turmaisaidhe</span>
<lb n="2253"/><span>Trí na chéile</span>
<lb n="2254"/><span>Tuaiplis</span>
<lb n="2255"/><span>Útamáluidhe</span></p>
<lb n="2256"/>
<lb n="2257"/><p><span>(Deireann Seán Ó</span>
<lb n="2258"/><span>Síothcháin go bhfuil</span>
<lb n="2259"/><span>cainnteanna mar</span>
<lb n="2260"/><span>"t'anam ón diabh-</span>
<lb n="2261"/><span>al," "mo náire</span>
<lb n="2262"/><span>tú," "mo chuimh-</span>
<lb n="2263"/><span>neamh 's mo dhear-</span>
<lb n="2264"/><span>mhad," agus &rl. le</span>
<lb n="2265"/><span>cloisint fós, leis.</span>
<lb n="2266"/><span>F. É.)</span></p>
<lb n="2267"/>
<lb n="2268"/><p><span>OBAIR DO GHAEDHILGEOIRÍ.</span></p>
<lb n="2269"/>
<lb n="2270"/><p><span>Is mó duine a bhíonn ag lorg Gaedhilgeoirí le</span>
<lb n="2271"/><span>h-aghaidh oibre áirighthe ach is mó Gaedhilgeoir, mar sin</span>
<lb n="2272"/><span>féin, atá gan obair.</span></p>
<lb n="2273"/>
<lb n="2274"/><p><span>Támuíd ar aigne an columhan so do choimeád ar</span>
<lb n="2275"/><span>leith-i-leith chun a leithéidí do thabhairt le chéile.</span></p>
<lb n="2276"/>
<lb n="2277"/><p><span>Ba bhreágh linn dá bhfuighfimís lámh conganta do</span>
<lb n="2278"/><span>thabhairt chun Gaedhilgeoirí na h-Éireann do choimeád</span>
<lb n="2279"/><span>na dtír féin.  Dá bhrígh sin ní chuirfimíd ach costas</span>
<lb n="2280"/><span>an-eudtrom ar na fógraí so.  Gheobhfar gach fios ón</span>
<lb n="2281"/><span>mbainisteoir, Oifig an "Sguab," Cearnóg Mont-</span>
<lb n="2282"/><span>seoighe, Baile Átha Cliath.</span></p>
<lb n="2283"/>
<lb n="2284"/><p><span>Tá post le fághail ag buachaill a bhfuil eolas</span>
<lb n="2285"/><span>aige ar deuntús ime agus a bhfuil taithighe aige</span>
<lb n="2286"/><span>ar gach saghas oibre a bhaineann le buaibh bainne.</span>
<lb n="2287"/><span>Tuarasdal 38s. sa t-seachtain.  "A2," Oifig</span>
<lb n="2288"/><span>an "Sguab."</span></p>
<lb n="2289"/>
<lb n="2290"/><p><span>AR TEASTÁIL: bean — Sean nó Mheadhon aosta</span>
<lb n="2291"/><span>staideireach; le aire do thabhairt do tighe corr-</span>
<lb n="2292"/><span>uair, agus obair beag mná an tighe do déanamh i</span>
<lb n="2293"/><span>gcomhnuidhe.  Bheadh teghalach comhpórtach seasta ann</span>
<lb n="2294"/><span>do mnaoi críona.  B'fhearr linn gan aon Bhéarla.</span>
<lb n="2295"/><span>A.5. oifig an "Sguab."</span>
<lb n="2296"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="2297"/><p><span>BANNC NÁISIÚNTA NA TALMHAN, TTA.</span>
<lb n="2298"/><span>ÁRD-OIFIG: — FAITHCHE AN CHOLÁISTE,</span>
<lb n="2299"/><span>BAILE ÁTHA CLIATH.</span></p>
<lb n="2300"/>
<lb n="2301"/><p><span>DEINEANN AN BANNC GACH AON T-SÓRT</span>
<lb n="2302"/><span>GNÓTHA BHAINEAS LE BANNCAEREACHT.</span></p>
<lb n="2303"/>
<lb n="2304"/><p><span>Bun-airgead Geallta, £406,000.</span>
<lb n="2305"/><span>Bun-airgead Díolta, £203,000.</span>
<lb n="2306"/><span>Maoin Iomlán 30adh Meitheamh, 1923, £1,650,000.</span></p>
<lb n="2307"/>
<lb n="2308"/><p><span>BUNUIGHTHE 1920.</span></p>
<lb n="2309"/>
<lb n="2310"/><p><span>BRAINNSÍ:-</span>
<lb n="2311"/><span>68 Sráid Chille Mhuire, Baile Átha Cliath; Corcaigh,</span>
<lb n="2312"/><span>Luimneach, Portláirge, Tráighlí, Áth Luain, Inis,</span>
<lb n="2313"/><span>Mathchromtha.</span></p>
<lb n="2314"/>
<lb n="2315"/><p><span>THE</span>
<lb n="2316"/><span>NATIONAL</span>
<lb n="2317"/><span>LAND BANK</span>
<lb n="2318"/><span>LTD</span></p>
<lb n="2319"/>
<lb n="2320"/><p><span>Lucht Díolta "An Sguab" 'san iomlán: — Eason agus a Chomh.  Cuirtear cló air seo ag Cló-Oifig Uí Mhathghamhna, Áth Cliath</span>
<lb n="2321"/><span>agus foillsigheann Muintir "An Sguab" é ag Cearnóg Montseoighe 24, Áth Cliath.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Focail Ghaedhilge sa mBéarla

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Focail Ghaedhilge sa mBéarla

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
