Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Cois na Bríde
Title
Cois na Bríde
Author(s)
Inglis, Liam,
Compiler/Editor
Ó Foghluada , Risteárd
Composition Date
1730
Publisher
(B.Á.C.: O.S., 1937)
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N L139> <L 1> <B 1730c 18T> <C Fil.> <M 8> <T Cois na Bríde> <U Liam Inglis; Risteárd Ó Foghluada> <F B.Á.C.: O.S., 1937> 1 - AG TARRAING AR AONACH NA gCOIRRÍNÍ Ag tarraing ar aonach na gCoirríní An deichmhadh lá de mhí agus dFhoghmhar Do casadh ina haonar sa tslighe orm Cois leasa, 'sí an faoileann beag óg. A cuacha go dualach 'n-a timcheall Ag sileadh tré lítis 'n-a snódh Coisbheart a coise 'n-a haoil-chrobh Is Cuipid go líonmhar 'n-a clódh. Do bheannuigheas do bhábán an aoil-chnis 'S mo haitín go híseal im dhóid Do rinneadh mar aisling aréir dam Go rabhas is í ar thaobh faille ag ól. Grianán is dian-ghrádh fear Éireann I bpearsain i scéimh is i gclódh Dá gcreidfí mo theann-mholadh bréige Ní mise an réic sin dar ndóigh. 2. - DO THÁRLAIGH INDÉ ORM Do thárlaigh indé orm 's me im aonar sa ród Fánach beag béithe, agus éistígh lem ghlór; Ba bhreágh deas a béal 's ba chraorach mar rós, 'S ba lághach deas a claon-rosc ag géilleadh don spórt. Do bheannuigh go tapa is chuir maig ar a beól: "Sir, I am your servant - how far do you go?" "Béarla níl agam, 's ní chanaim a shórt, Acht Gaedhilg liom labhair is freagra gheóbhair." <L 2> "As I hope to be married, a word I can't speak Of that silly language, which makes my heart ache; Some token or other I beg you will show For I have the colic agus cannot well go." "Ná trácht liom ar chailligh - ní maith liom féin iad - Ár ortha is easba agus galar is pian; Do bfhearr liomsa ainnir n-a mbéadh lasadh 'n-a ciabh 'S dhá mhama geala mar shneachta ar an sliabh." <B 1733 18L> 3. CIDH hEASBATHACH D'ÉIRINN. Liam Inglis agus Liam Ruadh Mac Coitir cct, gach re rann eatortha, ar bhás na flatha fíor-uaisle .i. Donnchadh Óg Mac Craith, noch d'éag A.D. 1733 .i. Donnchadh Choill Bhéine. Liam Inglis do cheap rann a haon, Liam Ruadh rann a dó, etc, etc. Cidh heasbathach d'Éirinn eág mic Golaimh na dtreas, Mar leagadh le Déirdre, féach, clann Uisnigh na n-each Flatha na Féinne is tréan-Chúchulainn na gcleas Níor teascadh go léir a bpréamh go Donnchadh i nglas. Glas-tsnaim dhoilbhis dochair i gcríochaibh Fáil Is cneadh-chlí is follus tar srothaibh do shín ón Spáinn Lachtaidhe cosnaimh na n-ollamh fá líg go táir Do cheap síor-gholfairt is osna mar chíos don dáimh. Dáimh is cléir gan séan gan sochar a nduain Ní sámh guth éan, 's is tréan tig tonna chum cuain D'árduigh Phoebus daol-bhrat orchra is gruaim Ó támhadh féile Gaedhal le Donnchadh is truagh. <L 3> Truagh loma-ghreadadh is loscadh bas na laoch go lag Uaill bhrostathach na solas-bhan le taobh na bhflaith, Cuaird chorruightheach le golaibh guirte ag béithibh leas Ar uaigh Dhonnchaidh meic Dhonnchaidh mheic caomh-chlainn Chraith. Caomh-chlann Chraith i dtreas nár bh'íseal treóir Dfhuil éachtaigh Chais de mhaicne Mhílidh mhóir An féinneadh geal do cheap gach saoi le brón Go faon 'san bhfeart ó thaisce an tsaoi go hóg. Ógáin Mhumhan fá smúit in orchra liach Gan seól ná stiúir mar long ar stoirm gan riaghail Is brónán túirseach liúm ná cloisim a thriall I gcómhdháil trúip mar chongnadh cosnaimh dá thriaith. A thriath in' easbaidh ní machtnadh linn daor an phúdhair Is liacha cleachta caoidhe ag maithibh síl Éibhir úir Níl iasc ar chaisí agus aistríghid réilte a ngnúis 'S ní cian do gheallaim díbh d'fhanfaidh aon bhraon 'san tSiúir. An tSiúir 's an tSionainn go tirim 's an Laoi in éinfheacht Srúill is Life 's ní hiongna an Bhríd éigneach Gach ciúin-tsruith mhilis ó Dhoire go Baoi Bhéarra 'S na dúile ag filleadh tar fuirm ag caoidh n-éachta. Éacht Aoibhle fé'n sceimhle do shearg me i nguais Léan daoirse na ríogan ón gCarn do ghluais Créacht chaointeach na sídh-bhan re sleasaibh na gcuan - An saor-thaoiseach de chlainn Chraith ó taisceadh in uaigh. 'San uaigh 'n-a dtaisceathar taise agus clí an fhéinnidh Is muar an gradam 's an ceannas don líg fé'r luigh Acht a Uain na bhFlaitheas beir a anam gan díol péine Go cuan na n-aingeal cidh heasbaidh an chríoch d'Éirinn. <L 4> <B 1740c 18L> 4. - NÍL SÚGAIDHEACHT NÁ DÚIL GHRINN. Fonn: An Rós Geal Dubh Ní súgaidheacht ná dúil ghrinn le spás im ghaobhar Ach lúth-shaighead dom brughadh síos le grádh don bhéith A shiúirín na bhfionn-dlaoi ag fás go féar Ó dhúisighis mo chúis chaoidhe ná fág me i bpéin. Tá a cúirnín go cúl-bhuidhe ag fás go féar 'S a com buidhe go dlúth mín mar shnáithe caol Nach cumha-chroidheach i gcúigíbh mar táimse i bpéin Ag lúibín na mbúclaí 's nach áil léi mé? A chúil dhuinn den chrú chaoin do sháruigh mé 'S gur dubhach bhím dom chiúin-tsníomh de ghnáth it dhéidh A mhúirnín is tu ghuidhim ar ghrádh Mhic Dé Ó stiúruighis an phúdhair thríom, uch! slánuigh mé. Tá úr-ghnaoi agem rúinín 'n-a bhfuil scáil na gcaor Mar chubhar chruinn ar chiúin-linn 'n-a snámhann an ghéis Is búch binn a tiúin fuinn mar gháir na dtéad Dfhúig sinn go dubhach tinn 's an bás lem béal. Im thrú bím i gcúinní go fánach faon Ag brúchtghail mo chubhar-chroidhe do sháruigh mé Ag siubhal slighe nuair smúiním ar ghrádh mo chléibh Ionntuighim is dúbluighim go hárd mo ghéim. A rúin chroidhe, 's a chnú chaoin 's a ghrádh mo chléibh Do lonnruigheadh ó chrú-shíol den árd-fhuil Ghréag A stiúruigheas gach súgaidheacht ar chlár go séimh Is le humhlaidheacht dot ghnúis ghrinn do tháinig mé. <L 5> Do shiubhluigheas is d'iompuigheas gach lá lem ré Idir chúigíbh is dúithibh is bán-bhruigh ghlé Ag cúscraidheacht le clú chaoin i gcáil 's i méinn 'San gcúis díbh níor shamhluigheas mar táid i scéimh. <B 1737 18L> 5. - TURRAINN TÁMHTHA SHEÁIN MHIC GHEARAILT. Ar bhás Sheáin mac Ridire an Ghleanna, 10/8/1737, d'éis mór-chuid ringce a dhéanamh an oidhche roimhe sin, in Eóchaill. In aon roilig amháin do cuireadh é féin agus an file .i. Reilig Eóin, i Sráid Dhubhghlaise, i gcathair Chorcaighe. Turrainn támhtha Sheáin Mhic Ghearailt Ara láidir lághach lannach Beangán lonn, is foghail a mharbh Do dhul in úir i dtúis a ratha. Codhnac coimirceach Ridire an Ghleanna Oll-fhear oscardha chiorrbhadh danair Dursan é dá phréimh mar gearradh Ursa Gaedhal 's a bhféinneadh bagair. Céad léan cráidhte cásmhar ceasach Ar an mbás is bearnadh is bascadh Do chlaoidh céadfadh an té nár laiste Do chlaoidh gaois is gníomh do b'fhearra. Do chlaoidh scéimh is tréine talcair Do chlaoidh maordhacht méinn is maitheas Do chlaoidh cródhacht leódhadh gan glagar An leógain nár ónadh i dtreasaibh. Mál geal curanta cumasach creachach Seán mac Ridire an ridire reannach Géag chúmhra den úr-fhuil chathach Nár dhruid an troigh d'éinne i dtaca. <L 6> Triath áluinn i gcliaith mháiligh ghairbh Nár ling ar gcúl ar dúnadh a scabail 'N-a dhóid nuair bhídís cloidheamh is cealtair Do réidheadh slighe gan sceimhle meathtacht, Treóraidhe do b'eólaidhe ar chleasaibh Lúth is lámhach is áitheas athlamh Caomhthach caoin ba bhríoghmhar gaisce Is macaomh suairc nár chruaidh um aisce, Síogaidhe suaimhneach sluaighteach seacach Cuirmeac cuanach cuachach caithmheach Fithcheallach fíontach físeach fleadhach Fíochmhar fobhach boghach breasach, Fear 's a ghnaoi ba lí-gheal lasmhar Fear i ngníomh mar Chaoilte i gcathaibh Fear ar lann mar Chonn i dTeamhair Tarbh tána is táirseach treasach, Éigne fíor i mbruidhin an Ghleanna Gréagach groidhe dá ndíon ar dheacair Fiann-fhear fial do thriall chum baile Ó Sheán na Sursainge, an sconnaire fleadhach. Is méala do Ghaedhlaibh a thaisce I gcré-chuilt fhuair gan luadhail 'n-a bhallaibh, Gríobh ghusmhar dár iomchuibhe arm Is laoch líomhtha go fíor-bhrúcht ghalaigh. Is saoth liom a chaomh-chorp gan tapadh An t-éadan mín le haois nár threabhach A réidh-suirc righin go mbraoithibh ganna 'S a bhéal tearc binn na bhfuighle mblasta. <L 7> Lámh éachtach i dtréan-ghail nár feacadh 'S an chliathán ghlé mar sciathán eala Sliasadh lán ba ghárda ar eachaibh Is glún i ngliaidh ná hiarradh taca. Lairg lúthmhar is úire d'eascair Troigh shlím gan teimheal ba tana Croidhe córach nár fhóbair an meabhal Is méinn uasal nár smuain bheith meangach. Go ríomhthar réilte is féar ar fhaithche Tonna an tsáile 's sa tráigh an ghainimh Nuimhir a thréithe ní féidir aithris Branán brághaid-gheal báidheach gan bhaiseal. Níl dúil le béad a ghné nár atharruigh Réilte ar tír, 's an tír gan ceathra Éisc ar muigh is éanlaith in easaibh An teine ag snighe is an t-uisce ar lasadh! Urdhubhadh ar ghréin, do chlaochla' a gartha, Do mhúch an ré i néallaibh scamall Atá an bhóchna go glórach garbh Ag bréid-fhilleadh le fraoch-bhuile chum tailimh, Ag réabadh long i dteannta faille, 'S níl díon ag bád ná snámh ag barcaibh, Tairm 'san spéir is caora 'á gcaitheamh. Is fraoch ainmhín na gaoithe ag seasamh. Tá Tonn Clíodhna ag maoidheamh tar cleachtadh Is Tonn Rudhraighe go cubhar-lítheach ceathach Tonn Ógla ag fógairt feasta Géim uathmhar ó bhruach gach mara. <L 8> Atá Fódhla go brónach 's a beanna 'S a gorm-choillte 'n-a bhfolairí gan taradh A gaorthaí ag géar-chaoidh gan lagadh 'S a corra-chnuic 'n-a n-otharluith ón scathamh. Níl feár ag fás ar clár a haighthe Ioth a bhúir, ná ubhla ar chrannaibh In éigriocht truaighe táid buaibh gan lachtas Is faoidh na n-éan go léanmhar balbh. Atá an tSionainn tuaidh go ruagach rachtmhar Is Abhainn Mhuar ag bualadh um leasaibh An Bhríd bhaoghlach 'n-a caor-thuile dhearg 'S on Laoi uaine scuabadh cairb. Atá an tSiúir shona go hurthanna atmhar Feóir is Bearbha ag mearughadh reatha Atá Abhainn Life ag briseadh gan daingin Is Bóinn gheal na n-ór-bhrat ar meascadh. A caithmhíli 'n-a sraithí, gan chalg, Gan frais-ghníomha i mbrais-íorghail ná a malairt, A huaisle go gruadh-fhliuch fá mhairg 'S a béithe ag géar-ghol ar leachtaibh. Atá an chliar chráibhtheach fá cháibean feasta Ionnarbadh ar órdaibh, seóladh is scaipeadh I ndiaidh Sheáin ghil, fál a bhfartha Is díon a gcáis ar árd-ghoin Breatan. Atáid éigse go céim-leisc gan aiteas Gan laoithe ar chaoin-chruit dá spreagadh, Iachtach bhróin i mbeólaibh leanbh 'S is tóirseach ar bóithribh bhíd bacaigh. <L 9> Is uaigneach an fuadar so bhraithim Ar gach árd-chnoc fá'n mhuigh fhairsing I gCuirreach cnu-bhuidhe Chille Dara 'S i machairí míne Chluana Meala. Atá Cloichín ciúin, is ionnsa Malla Is sraoilleán Móirín cróiligheach cathach Níl óifrideach meóir-fhrithir mar chleachtadh In aolbhrog aoibhinn i gcroidhe gach baile Mar a mbíodh ringce greadhnach gasta Is óg-bhuidhean go ceól-chaoin dá fhaire Ní bhfuair Fódla cló dá shamhail Ó d'éag Curadh an Bhruit Lachtna. Nó Cú na hÉamhna do réidheadh bealach Nó Firdia an mál 'san Áth do cailleadh, Nó Eógan Mór an treón ar ar fealladh Nó Conn na ruag ler buadhadh Teamhair, Nó Lughaidh Lágha tug ár a charad 'S do leighis a n-éag ar bhéine teascadh Nó Fionn Mac Cumhaill nár chúb ó threasaibh Nó Oscar amhra, san nGabhra cailleadh. Nuimhir chaomh a phréimh' ní bhacfad 'S ní luadhfad an uaisle Ghreagach Dá mbíodh sluaighte is suaithnidhe ar leathadh Mar táimse óg is m'eólas gearra. Acht nár ghluais aon chuain tar caladh An mhéid atbádh nó atá 'n-a mbeathaidh, Brianaigh miadhmhala is Carrthaigh, Clanna Néill, síol gCéin, 's síol Eachadh. <L 10> Búrcaigh, Brúnaigh is Barraigh Paoraigh, Builtéaraigh is Breatnaigh Róistigh, Mac Fheórais fá'n angadh Gan a ngaol go déin it ghreanadh. Ní mhaoidhim leirg chirt meirge Gearalt Ná gach áit a ráinig a sealbh I dtaobh a mháthair, tá sí feasach 'S ní féidir smál a dfhaghaíl ar a athair. Ó's éigean bás dfhuil Ádhaimh gan aiseag Éighim tráth an t-ár so theagmhuigh; Acht guidhim go díleas an Rí-Mhac rathmhar A anam séimh do chaomhnadh i bhFlaitheas. Seacht gcéad déag is tríochaid taistil Is seacht mbang tug samhradh lasmhar 1737 Ó breith an Tighearna diadha dath-ghil Go teacht támhtha Sheáin Mhic Ghearailt. An Ceangal. Turraing ghuirt an Ridire do bhíodh 'san Ghleann Sconnaire na Sursainge ba ghníomhach teann Uchbhadh luit an siollaire fá dhíon na gceall Ursa cnuic gan iomarca, is díth a bheith fann. Dalta dil na Banba an féinneach Seán Gearaltach gan ainimh chuil ba saoghain sámh; A ghairbh-lic, sin fachain guil let thaobh go brách Faraire den arad-fhuil, an Gréagach cáidh. <L 11> <B 1760c 18L> <U 0275> 6. - LIAM DE BHRIOTAIBH .i. Liam Inglis I mBarántas agus Órdughadh dár cuireadh amach fé ughdarás na beirte sin Liam Ruadh Mac Coitir agus an tAthair Seán Ó Briain, chum filí na Mumhan, dfhonn breith ar Dháibhí Brún, file gan fáscadh, tá an méid seo: " ... Fáidh ná file ná fágtar libhse san Mhumhain ársa Gan fáil 'n-a choinnibh; ar lár go gcuiridh an Brúnach bearnach. Do mhaoidhimh an Brúnach buidhean dá chongnamh mar aois dána- Is díobhsan Tomás caoin-mhac Tighearnáin is Mac Giolla Pádraig Is díobh Párthalón an bráthair Códach, rannaire Dáibhí, Is gliadhaire cumais, Liam de Bhriotaibh, is duine ná háirighim; Gach n-aon eile 's an méid seo adeirim de chongnamh Dháibhí Tabhraidh chughainne fé thearmonn cúirte cumais na bhfáidhe ..." Liam de Bhriotaibh - ionann san nó Liam Inglis, nó English. <B 1738C 18L> <U Liam Inglis> 7. - ISÉ SEÓN AN SIOLLAIRE 'Anna Príor, óinseach arrachtach do bhíodh ag imtheacht ó fhile go file ar fuaid na Mumhan. Isé Seón an siollaire scothas na fuinn-se Fáil - Óig-bhean chumasach churata chaoin-tias cháidh; Lóiste soilbhir, ionmhas grinn na ndámh Dá seóladh chugainn de thurraic, an scaoinse mná. <L 12> Bean is binne, dar linne, 'ná glór na n-éan, Bean bhíos fireann is boineann dá dóchas féin, Bean is mise do ritheas an fód so Chéin, Anna an bhroingheal, is goirthear dhi Seón le scléip! Is eól di Inis is Doire is Loch Éirne fós, Bóinn is Life, Cill Chainnigh, agus Béarra leó; Óinseach bhuile do milleadh i gcéill 's i gcló Ó dóghadh a hionar go huile, 's a héadach nódh. 8. - IM LEABAIN ARÉIR. Cúrsaí Sheáin Chláraigh atá dá luadh aige. I ndrochscríbhinn atá an iarracht so le fagháil. Im leabain aréir is mé im shuan d'amharc me spéir-bhean mhaordha uaim, Bhí lasadh na gcaor gan bhréig 'n-a gruadh Is a carn-fholt léi go féar anuas. Dubhart gan stad - dlúith lem ais, a rún tabhair póg, Le taitneamh dot ghnúis táim dubhach i mbrón. Do fhreagair an bhéibhionn mhaordha shuairc "Le fearaibh an tsaoghail táim réidh, dar Duach; Do ceangladh mé le réic gan ghruaim 'S ní feas dam cé'n taobh n-ar éaluigh uaim." "Is ádhbhar léin don taobh so, is truagh, Fear sár-oilt' séimh, fear saordha suairc, Fear dán is dréacht do dhéanadh is duan Ar fán chum sléibhe i gcéin gur ghluais." <L 13> "Seo an fáth mo léan óm thaobh gur ghluais An sáir-fhear séimh, den tréan-fhuil mhuair A pháirt le béithe 's a chlaon-chlis chluain Chuir táinte tréan mar mé ar buairt." "Páris féach, is Aonghus buadhach, Ajax laochda léadmhach luath Jason caomh an chraobh-fhuilt shuain Gur mná do thraoch 's a dtréanta sluagh. "Ó sháruigh an méid sin laoch i nguais Dáibhí an réx is céad ná luadhaim, Ní nár duit géill nár thaobhuigh cnuas Acht fáilte is féile béas ar buadh." "A ghrádh mo chléibh ... Trághadh na bléithe is gné gan ghruaim Mo shlán go héag dá chaomhnadh buan." Dfhúig me anois dubhach i gcanntlamh, mo bhrón, Ag sileadh na súl le cumha 'n-a dheóidh. "Ó's feas dam gur thréig do chéile thú, A ainnir na gcraobh is féile clú, Tabhair taitneamh dam féin, ná léig me in úir 'S ní scarfadh leat féin go héag, a shiúr." A chúilfhionn tais, dlúith lem ais, a rún, tabhair póg, Le taitneamh dot ghnúis táim dubhach i mbrón. "Scuir feasta dhet phlás 's det ráidhte baois, Fanfad mar táim mo ráib go dtighidh; Ní chreidfeadh dar láimh mo cháirdeas Críost Ná feicfead mo ghrádh 'n-a shláinte arís." Dfhúig me anois dubhach i gcanntlamh, mo bhrón, Ag sileadh na súl le cumha 'n-a dheóidh. <L 14> "Aithris dam féin, a spéir-bhean tsuairc, Ainm do réic' nó cár éaluigh uait; Cadé an tsamhail duine é do thréig tú a chuach, Nó a scarfadh go héag le béith gan ghruaim." A chúilfhionn tais, dlúith lem ais, a rún, tabhair póg, Le taitneamh dot ghnúis, táim dubhach i mbrón. "Is feasach don tsaoghal mo réic dar Duach, Fear scaipitheach tréan, fear léighte duan, Fear tapa nach baoth i gcéim dá chruadhacht 'S do chaithfeadh a réal le haon go suairc." Dfhúig me anois dubhach gan sult, i gcanntlamh, mo bhrón, Le taitneamh dot ghnúis táim dubhach i mbrón. 9. - TÁ ÓIG-BHEAN SA TÍR. <B 1740c 18L> Tá óig-bhean sa tír 'S is eólach dam í Is trom a folt Is reamhar a rosc Is modhmhail 's is maiseach í. Le n-a méaraibh seinneann sí Ar théada puirt go binn Mo léan, mo chreach, Ná féadaim teacht I gcéin tar lear gnuig í. Tá stáid-bhean chóir sa tír Grádh gach óig-fhir í Réiltean eólais Gréin ar bóthar Báibín órdha an ghrinn. <L 15> Níl claon ná cleas 'n-a croidhe Acht tréithe maithe grinn Mo léan, mo chreach, Ná féadaim teacht I gcéin tar lear is í. Tá a hór-fholt búclach buidhe Ó choróinn go cúl a cinn Ler seóladh sinn Mar leóithne ón ngaoith I gcómhgar tríd an gcoill. Le n-a béilín binn tais bláth Léigheann sí an Bíobla ar clár 'S gach fód den tír 'N-a ngeóbhaidh mo bhaoin Go dtógaidh Críost léi a lámh. Tá scáil na gcaor 'n-a gruadh, An bháin-chnis tséimh gan ghruaim, Níor bheag den tsaoghal d'éin-fhear fé'n spéir Gheóbhadh ceangal léi go buan. Do b'fhada réidh mo chuaird Ag éalódh léi cois cuain, Dá mbeinn gan aon Ag gol tar m'éis Ná bean do dhéanfadh buairt. Raghadsa anois anonn Tar sáile ghlas na dtonn Is fágfa mé Mo ghrádh géal féin 'San áit seo ag éigheamh go dubhach. <L 16> A Mhuire fortuigh dúinn, Réidh anois ár bpúdhair Is ná fágfainnse An bháin-chnis dil Dá mb'áil léi-sin teacht liúm. Dá dtéighinnse anonn tar tuinn 'S go dtiocfainn chughat gan mhoill An dtiocfá liúm Go caethamhail ciúin Go dtógfá an smúit dem chroidhe? Chuirfinn fút gan mhoill Gillín súgach groidhe Do bhéarfainn tú Abhfad ót dhútha A ainnir chiúin tais mhín. A Bhríd, a mhaighdean shéimh Na gcaoin-rosc ngreadhnach réidh Nach díth leat mé Bheith claoidhte tréith Gan suim i nídh san tsaoghal? Nach náireach díbh mar scéal Bheith 'om cháineadh i dtúis gach lae? 'S gur le hórdughadh Chríost Do fuair ár sinnsear Tosach slighe ar an saoghal. <L 17> 10. - RAGHADSA FÉIN ANONN Raghadsa féin anonn Faoi thuile bharc na dtonn Is fágfa mé Mo ghrádh geal féin 'San áit seo ag éigheamh fá smúit. 'Sé mo chiach mo chreach mo chumha Gan fagháil fortaigh dúinn Is ní fhágfainn Go bráth thu Dá mb'áil leat teacht liúm. Is eólach dam sa tír Óig-bhean dheas gan teimheal Is trom a folt, Is leabhair a crobh, Is modhmhail 's is maiseach í. Níl claon-bheart ina croidhe Acht tréithe is iomad grinn 'S is é mo chreach Ná féadaim teacht I gcéin tar lear is í. Is áluinn í ins gach céim Ó bharr a cinn go féar Bláth an droighin Gur sháruigh sí Is scáil a píp mar aol. A dhá crobh mhíne réidhe Ba dáilteach iad sa déirc 'S gur b'í grádh mo chroidhe Rug bárr ón mnaoi Ler fágadh claoidhte an Trae. <L 18> Táid mo cháirde ar mo dhruim Gach lá geal dá dtigheann I dtaobh grádh thabhairt Don bhan-chnis Do sháruigh mo chroidhe. Ní thréigfeadsa mo bhaoin Le haon chumann díbh Chum go dtígheadsa 'S mo laogh gheal In éinfheacht don chill. Dá dtiginn chughat arís A bhroingheal mhúinte mhín An dtiocfá liúm Go caethamhail cúthail A Eiléan chlúmhail gan teimheal? Do chuirfinn fút gan mhoill Gillín súgach groidhe Dfhuadfadh thú Abhfad ót dhútha Mar a gcuirfá an smúit sin díot. 'Sé mo bhrón agus mo dhíth Gan mé ar bóchna im shuidhe Nó ar mhór-chnoc Na Tóime 'S gan feóirling na slighe. Bheadh mo dhóchas-sa a' Críost Go bhfaghainn mo dhóth gan mhoill 'S go dtógfadh An óig-bhean An ceó so dem chroidhe. <L 19> <B 1778ob 18D> 11. - DO MHUIRE MHÁTHAIR Mar chéile gabhaimse leatsa, a Bhuime Íosa, A bhéith gan chealg ler shnaimeas mo spirid dhíleas Ón gcléir ó caitheadh me, a chara, is fiosach guidhim thu 'S dot thréad me ghlacadh, is geallaim gan filleadh choidhche. A Dhé na n-aingeal do dhealbhuigh tuile is taoide Ó's léir duit m'aigne, is agat tá fios mo smaointe Dá réir sin, maith dham gach peaca dem chionta daoira 'S mar éiric glacaim gach peannaid dar fhuiling Íosa. Ó's léir gur peacach me, a Athair, 'san uile-phoinnte,. Go claonmhar cealgach gangaideach tuilte 'e dhíomas, An saoghal 'om mhealladh 's nár cheaduigh me 'om fhilleadh i ndíogras 'S pé rud is fearra 'om anam go dtige im intinn! Má dhéineas peaca 's nár cheadas le hoideas Íosa Is méin liom aithreachas cathach do ghlacadh tríd sin Glaodhaim, a bhanaltra, ar dhalta do chruinne-chích dhil Dom shaoradh ón ngalar 's me tharraing ó nimh mo naimhde. Trí ráithe fada do chaitheas im óg-bhráthair 'S go deó níor mheasas go scarfainn le hÓrd Mháire, Ó thá gur caitheadh me asta, mo sceól cráidhte, Le cómhachta an Athar go gcastar me leó páirteach. Is dóigh gur ghangaid fé ndeara don mhór-bhráthair Ón órd me chaitheamh, ag taisteal gan ró-áiteamh, 'N-a chómhair go gcaithfinnse teastas gan seóid fagháltais Mo stór 'n-a thaisce gan aiseag go deo is áil leis. <L 20> Feóil is fleadha an tailimh 's gach sógh is áil leis, Is gach sórt is fearra dá anam i mbeól-ráidhte Mar seódh nó sneachta nuair scaipeas roimh mhór-bháistigh Acht stór na bhflaitheas is é a mhairfeas go deó lánmhar. 12. - A DHÁITH UÍ GHLASÁIN. <B 1750 18L> A.D. 1750 A Dháith Uí Ghlasáin, mo ghreadán brón tú, Och, mo dhiombáidh, an coileán cródha, I gCarraig Thuathail is truagh go deó thu Marbh gan luadhail go fuar ar feóchadh. Ba chas do chúl 's ba bhúclach ómrach, Ba ghlas do shúil mar dhrúcht an fheóir ghlais, Do ghruadh chraorach 's í ag géilleadh 'o rósaibh Do bhéal binn suairc gan bhuaidhirt gan mhóide. Ba thú buinneán an tslinneáin le fóirneart, Fear fíor-áluinn forránta fórsach, Croidhe gan mheang 'n-a raibh greann na gcómhursan, Gan bhaois gan bhaiseal gan mhairg gan mhórtas. Do lámh éachtach nár claonadh i gcómhlann Do chliathán gléigeal is é nár leónadh Asain teann ba lonn i ngleó-bhroid Is cos nár ghann go bonn a bhróige. Atá Carraig Thuathail go buaidhearta brónach Ag cruadh-ghol ód chualadar an sceól san Cuan na bhFaoileann taoibh le Cóf theas 'S an Bhéilic ag géimrigh gach neóin doich. <L 21> Atá fhios ag daoine ó Bhríd go bóchna Nó dá n-abrainn timcheall críche Fódla Gur bh'é Dáth Glas an fear nár bhfólta - An fear nár mhaoidhimh a ghnímh go glórach, Fear do bhí dathamhail flaitheamhail foghanta Fear do bhí súgach lúthmhar leoghanta Fear do bhí 'n-a fhear an fhaid mhair sé beó againn Fear ar tír nó ar tuinn bhí cómhmaith, Fear nár stríoc do ghaoith ar mhór-mhuir, Fear do cheap na sean bhíodh treórach, Fear do b'innealta cuisle insa chórda Fear breágh maiseamhail, deagh-chlúmhail córach. Is ceasnaidhe croidhe le saoithe cóige An gleacaidhe groidhe nár claoidheadh i gcómhlann Faraire fíochmhar fíor-ghlan ó óige Marbh i gcill ghlas sínte i gcómhrainn. Ba lúthmhar láidir gárda a dhóide Nuair thigheadh ar stáitse sráid nó móinte, Thuaidh i gCorca ar a gcorp ghnídh feólmhach 'San Áth Fhada do rinn gearradh agus stróiceach. Séimh-fhear seasamhach calma cródha, Féinneadh feargach in achrann slóighte Do ghearradh go tapa a dtagadh 'n-a threó dhíobh Le faobhar glan bata 's a mhalairt do b'eól do. Cad do b'áil liom dá n-áireamh? ní heól dam Fear dá láimh ón Ráth go hEóchaill Ná ó Dhoire go himeall Tighe Móire Do chuirfeadh an ball 'san phionnsa chóir air, <L 22> Dá mbeadh triatha dfhuil Bhriain na sróll-bhrat, A nIarla nó a dTiarna, insan bhFódla, Do bheadh do cháil-se, a Dháth, go cródha, Do bheadh do thásc ag bárr na n-eólaidhe. Do bheadh do chléir let thaobh go ceólmhar Do bheidís uaisle gruaidh-fhliuch deórach Do bheadh mná ag gárthaidh is gárlaigh óga 'S do bheidís bacaigh ag screadaigh ar bóithre. Do b'éidir marbhna do b'fhada ba chló dhuit, A thréin-fhir ghairbh ba taca le mór-mhuir, Acht fé mar mheasaimse go mb'fhearra fé dhó dhuit Guidhe let anam go Cathair na Glóire. 13. - AR MAIDIN AG CAOIDH DHAM. <B 1740c 18L> Ar maidin ag caoidh dham go fann táir Go dearbh ar thaoibh chnuic ar meabhrán Do thaisteal 'om choimhdeacht Ó shleasaibh na bruidhne Eala-bhean aoibhinn is leabhair dfhás. Tan dhearcas an faoileann glic modhmhail mná Ba cailce geal mín-chruth is feann scáil Lasann mo chroidhe istigh Le taitneamh don mhinnsigh Is stadaim dem chaoidh-ghoil le greann grádha. Ar dtarraing di taoibh liom le lútáil Dfheasas di cér bh'í go mall-rádhach Dfhreagair an ríogan Go tapa le caoineas "Is me teachtaire díleas an tSeabhaic Bháin." <L 23> Do phreabas go bríoghmhar gan teanntán Im sheasamh le sceimhle go seang sámh Is feasaim arís di Ar bh'aithnidh di an Stíobhart Nó an gcasfadh le buidhin chnuic go fonn Fáil. "Is dearbh a chaoin-fhir, 's a ghreann dáimh Go dtaistealfa an taoiseach go teann tráth Le seascadh ar míle De bharcaibh go buidheanmhar Chum danair do dhíbirt don tseann-áit." "In' fhochair do chífear go lonn-lán Gasra Gaoidhlach an antláis Calm-choin Laoisigh Is fearra sa choimheascar Is aicme le fíor-ghail ón nglonn-Spáinn. Níl fanatic cíor-dhubh is gann-cháil Cé ceannasach suidheann sin ag ceann cláir Ná smalaire an chroidhe bhoicht Is ceachardha i gcuibhreann Ná caithfeam 'san aoileach, dá bpleangcáil. Glacaidh-se intinn is fonn árd Is canaidh bhur laoithe agus streanncáin, Lasaidh na fíonta Agus scaipidh ar mhíltibh Le meanmain croidhe anois is antláis. Don tabhairne tígidh le greann-gháir Ag ragairne ag ringce is ag rangcás, An baraille díogaidh Go dearg le hintinn An cnagaire líonta is an tancárd. <L 24> Casaigidh binn-phuirt ar theampáin Is caithidh i nglinntibh le mórdháil Bhur hataí go díreach Ar mhullach gach aoirde Ag gairm an Ríogh chirt le lúthgháir. <B 1745c 18L> 14. - AN TAODHAIRE ÓG Is déarach an bheart do chéile ghil Airt Bheith i ndaor-bhroid, i ngéibheann, 's ag éigheamh gach ló; Is géar-ghuirt a scread ag réabadh a bas Is méala í in éagcruth 's i néallaibh bróin; A laochra go lag, a cléirigh gan cheart, A héigeas gan dréacht, ag maothughadh a ndeór 'S na faol-choin gur scaip a tréada ar fad Ó b'éigean dó tréigean, - an tAodhaire Óg. Níl éigne ar eas, ná gaortha go glas, Acht éanlaith go héadmhar ag séanadh a gceóil, Ar aon dair níl meas acht a ngéaga go cas 'S na sléibhte in éinfheacht fé bhréidibh ceóidh; Le géire na reacht do claonadh a rath Do céasadh ár laochra, níl éinne aca beó 'S an spréidh bheag so mhair, anois séidfar í as - Ó b'éigean dó tréigean - an tAodhaire Óg. Léan ar an bhfear nár léig chughainn tar lear Scaoth sin den Ghaedheal-fhuil do dhéanfadh an gleó Sul ar traochadh sa chath fir éachtach na mbrat Tréada de phréimh Scuit, is taom a mbeith ag dreóghadh <L 25> A Dhé ghil, ó's feas, do shaoras gach ceas, Chuir craos-mhuir i mbréid-fhilleadh ag déanamh an róid Ár n-aon-gcoinneal las, ár dtréin-bhile cas Le faobhar ina réim cheart, - an tAodhaire Óg. 15. - PÓINÍ AN LEASA "A bhéith na bhfód nglas ródach rannach Thréadach sheódach chróda chathach Ba thréine fóirne Faobhrach fórsach An t-éag it bheól mun bpósair feasta!" "Is baoth mo ghlórtha, is dóigh nár mheathas Cé gur phósas Eoghan is a athair Is gléigeal snódh Mo ghéag ar ndóigh 'S me im mhéirdrigh óig ag Seóirse Breatan." "Mo léan, mo bhrón, do ghlórtha mheabhail, A chéile chóir na leógan lannach, A ghné mar rós Is baoth an gnó Duit géill ná góbhail le stróinse smeartha d'éis na móide, a stór, do gheallais d'Éibhear Mhór 's don phór 'n-a dheabhaidh is d'Éireamhón Ba déine slógh 'S na laochra leóghain ó Bhóinn na mbratach." <L 26> "Níor réabas móid, a shórt ná habair, Acht craos is ól do bhreóidh mo bhalla, Claonta nódha 'S gan géill do chóir Gur bh'éigean góbhail le Seóirse Breatan." "Féach-sa, a óig-bhean mhódhmhrach mhaiseach T'fhéinnidh feóidhte is ceó ar do cheallaibh An chléir go deórach Baoghlach brónach Tréig-se Seóirse, is gheóbhair a mhalairt." "Cé hé an t-óg 'san Eóraip fhairsing Cé gur mór é, gheóbhadh mo mhealladh 'S an laoch do leónadh I bpléidh na Fódla I gcéin gur seóladh fós tar caladh?" "Tá Caesar óg sa Róimh 'n-a bheathaidh Aon den phór úd phósais cheana Ag gléasadh a shlóighte Ag téacht tar bóchna Is é sin nóchar Phóiní an Leasa." 16. - LEASTAR AN BHRÁTHAR. <B 1757 18L> A.D. 1757 Cré agus cill go bhfaghaidh gach bráthair Chuir spéis ná suim in im ná i mbláthaigh, Drong do mhionnuigh go bruinne an bhrátha In aghaidh gach cruinnighthe, ciste agus cána. Drong do chleacht bheith ag canadh na dtrátha An drong mhaol do ghéill don chrábhadh Do chuala scéal - fuair Éire náire Fuair sí masladh a leanfaidh go brách di. <L 27> Do thriall leastar don bhaile seo i dtáimse Go hÁrd an Gheata, 's is tapa do meádhadh é; Ní raibh cine 'san chruinne nach táinig Ag éileamh a ndathanna a' leastar an bhráthar. Na síoga uaine do buadhadh le Clár Luirc I dtaobh a harmais machaire is cláirseach, Na síoga dearga Sasana ráinig, Is rí na Fraíngce na síoga bána. Na síoga buidhe fuair rí na Spáinne, Is rug sí Lochlann an gorm go breágh leis, An roinn bhí odhar fuair foghlaigh Áifric 'S an chuid do bearradh dhe chum madra thárla. Ba ghránna an chuimhne é ar Stíobhart ársa Gan roinn den im do chur 'n-a láthair; Creidim gur éag le héad an Pápa Ná fuair mír Pheadair den leastar mar ghnáthamh. Do ghlac rí Pruise cnumh an lá san Ná fuair roinn den im seo an bhráthar Nochtann a cholg go hobann 'n-a láimh dheis Is cuireann cogadh go hullamh ar Mháire - An bhain-ímpre mhíonla mhánla, Chuir sí an Brúnach mar Fhionn 'san áth roimhe, Tug gleó agus goradh agus tolladh agus lámhach do - An leógan lonnardha ó bhrollach an Fhál-ghuirt. Tá ag triall adtuaidh sluagh go táinteach Ó ríogain Ruise ursa thábhachtach, Tá ag triall andeas go prap le dásacht Frangcaigh chliste mar thuile le fánadh; Tá anoir ag triall ó iaith Iodáile Curadha cathbhuadhach eachluath láidir; Tá an Eóraip uile 'n-a chuimil-a-mhála I dtaobh an ime seo chruinnigh an bráthair. Tá torann tonn ag bodhradh Hawke thoir Is é gan im, gan meidhg, gan bláthaigh, Tá a chobhlach uile i Muir Bhioscáine d'uireasbha an ime seo ag tuitim i dtáimhe, <L 28> Táid leastiar 'n-a dhiaidh go cráidhte Gan greim den im chum leighis a gcneadha aca, Tá an donas ar tír 's an díth ar sáile- Ní deire don challóid do rinn tionól an bhráthar A Dhia, a dhuine, déin cuigean it lán-rith, Bí ar buile, do loinithe lámhuigh, Ceangail do mheadar le gad maith cárthainn, 'S ná leig le duine ar bith an teine thar táirsigh!" Do bhuille cruinnighthe ar mbriseadh dhi, árduigh Is cuir chum Pruise cuid i dtráth dhi, An dá ríogain choidhche sásaimh, Ríogain Rúise is crú Almáine Ó rinnis an cogadh gabh síothcháin dúinn, Mar shleagh Aicilés, gearruigh is slánuigh, Siubhalfaidh an aiste seo fearann glan Fáilbhe Ag faisnéis cruinnighthe an ime seo an bhráthar. 17. - MO CHUMHA IS MO DHANAID. .i. Freagra ag Éadbhárd de Nógla, ar leastar an bhráthar. A.D. 1757. Mo chumha is mo dhanaid mar cailleadh le dásacht Uaisle Bhanba is flaithe chríoch Fáilbhe - Sluagh ba dheacair do thrascairt le námhaid Gur ghluais go fearann Luirc clannaibh uile Shátain; Triatha Gearaltach, Barraigh is Cárrthaigh Ba dhian sa sparainn 's i machaire an ármhaigh Sliocht Sheáin Challainne, aicme nár cáineadh, Do bhrughadh na danair is feasach le háiteamh. Seo an fáth bheir mise dom chreimeadh ag an árracht Is nach fios fá'n gcruinne cé an cine ó dtáinig Do réir a fhriotail ba duine gan áird é Tug cúis a bheathadh 'n-a reachtaire ar fhásach; <L 29> Ba mhinic sa tsrathair ar chapall 'n-a sháinnrith Idir dhá mheadair ag reic bainne bearrtha Nuair thigeadh abhaile bhíodh salann 'n-a mhála Is ceann mór tairbh nár dhealbh mar fhagháltas; Is tapa do ghlacadh an canna ag bleaghadh an stuic Ag sniogadh is ag stracadh an lachta le háthas Ar mhaol do scagadh an bleachtas go tráthach Do shuidheadh 'n-a aice is do mheascadh a lámh ann; Nuair bhíodh aibidh an bainne le beárradh Do dhoirteadh an barra 'n-a mheasar gur sháthach; Do chuireadh duine fé imeall an árthaigh Is pé cainnt adeireadh ní bhfuilimse ag trácht air. Ar mbriseadh dá chuigin ní scuireadh dá ghárdadh d'eagla duine ar bith, broingheal ná páiste, Ghoidfeadh nó ghiobfadh ná sciobfadh aon tsáith leis d'ím na Druimfhinne is Mhuirinn an mháis duibh; De bhrígh ná tuigfeadh go rinneadh i gClár Luirc Aon ghreim ime ba chirte 'ná a ghráin-chuid Bhíodh buidhe agus dearg is dathanna breághtha ann 'S ní síogach, geallaim, ach meascaithe társna. Nuair thigeadh don chathair leis, measaim gur ghnáthach Geóin is gradadh agus aithis go hárd air, Gach straeire reatha nó caile le dtárla A gcoinneal do leagadh ar thalamh gur shásta. Ní bréag dam aithris ná reacaireacht dáimhe Acht rian a theangan air leanann le háiteamh De thoisc na beathadh do chleachtadh gur bráthair Is buan a mhagadh, 's tá a aithis 'n-a ráfla. Is baoth dhó an leastar do thagair go plásmhar Níor bh'é do b'adhbhar do sparainn na n-árd-fhlaith Acht craos is cealg triúr eachtrannach bráthar Do léim le gangaid ó bhrataigh an chrábhaidh. Seachain-se an deifir, 's ná beirtear ar lár ort d'eagla easmailt is tarcuisne dfhagháil duit, Dá mhéid det charaid i Sasana atá anois Beir tláth fé ghraithin ag fearaibh ná tráchtaim. <L 30> Mar aon le grabaire is aithnidh duit bráthair Do mhéaduigh t'amhail le gangaid im dháil-se Ar chrúsca is follus do ghoinfeadh a cháirde, A thrú bhocht otair is tosach easláin duit. A chómhairle is feasach má leanair trí ráithe Beir dreóighte i dtalamh 's ní danaid le cách tú, An astrolaidheacht thacair do radair im dháil-se Is dearbh mar thaca ag mná reachtais an Fhál-ghuirt. Dá bhrígh sin stadaim, is geallaim gan spás duit Gleó do thabhairt, is ná bagair an Pápa. <U Liam Inglis> 18. - MO GHEARÁN CHRUAIDH LE HUAISLIBH FÓDLA. Mo ghearán chruaidh le huaislibh Fódla Mar táim i nguais im thuar le deóraibh Ar an áird mhuair is fuacht dom leónadh Ón lá luadhaim ghoid fuaid mo bhróga. Cá bhfuil an dáimh ba sámh ar seóladh, Na suadha bleacht ba bhlasta cómhad, Na héigse ar aoncheist rug eólas Nó an léan libh me in éigean 's in eólchair? Ní futa fata do rinn mo bhróga Acht Pádraig, an sáir-fhear ar óirneis De shíol Mhurchadha chruthamhail chródha Do thug na gaill don eing tar bóchna. Tug a cheap ar fad ón Róimh leis Leathar Spáinneach bláthmhar córach Bonn is bálta is sál bhí ró-dheas Céir is cnáib go sásamh eólaigh. Do bhíodar áluinn sásta gleóite, Och, mo dhiombáidh! cad do b'áil leó anois? Cé ná tigeadh san duine dom sheómra Acht amháin na bráithre, d'imthigh mo bhróga! <L 31> Do b'é an lomadh é ar an eaglais mar chantar gan gó ar bith Is me gan airgead ná acartha órdha Gan fiú an phráis, cé táir, im póca, Ná an dara peidhre, greim ba mhó liom! Do fuaireas faisnéis, fionnaidh go fóill me. Gurab é rí Pruise agus uireasbha mhór air Do chuir teachta agus feasa le fórsa Le Pandúr go dúthaigh Eógain; Gurab é an fear so ghoid mo bhróga Is tug don rígh iad i ndiaidh an chómhraic, Nuair bhain chum reatha gan chapall gan chlóca Mar dhragún buidhe ó mhaidhm na Bóinne. Adeir cuid eile, agus creidim-se dhóibh-sean Nach é Pruise do rinn na gnótha Acht mac ár dtriaith-na Uilliam mac Sheóirse Acht fá chiach i ndiaidh Hanóbhar! Atá sé i dteannta ag Frangcaigh chródha In amhgar, in antart, i bpóna; Ní tualaing é ar ghluaiseacht i gcóiste Ná ar luath-each fá mhuar-phlaic a thóna. do rug Huzzar do tháine ar neón dubh I ndáil an diúic mo chúpla bróg leis, Atá sé ar sodar leó i gconair 's i mbóithre 'S is é mo dheimhin ná faghad go deó iad. Och! cidh trácht atáimse dóighte Ar chlocha Chorcaighe is dortaí deór liom, Atáid mo throighthe ón bpluide go scólta Is fuachtáin ar mo chruadh-sháil le cóimhreamh. Ó's maith in aghaidh an uilc is oideas damhsa Ní dhéan laoi ná aoir don chóbach, Sladaidhe do chreach sinn gan fhóbairt Fágaim ag Dia é, liaigh na mór-fheart. Ní chloisfidh duine ar bith mar ghlór uaim - Ag cnead sa chroich go raibh an cóirneach Baic ar a cheann is cam 'n-a scórnaigh 'S an crochaire go stollaidh de a bhróga. <L 32> Ringce an ghaid aige, as seasamh ar nóthing In anaithe an anma 's a theanga amuigh ar córda, Go bhfeice sé a shochraid agus a thórramh Agus tuagh na gceann in am dá spóladh, A cheann ar sparra agus saithe cuileóg air, A chorp dá stracadh ag madraí an bhóthair, Gan gein tsleachta 'n-a bheatha air, le cóimhreamh - Ní hé sin chanaimse, acht maithim go deó dhó! 19. - AN EÓL DÍBHSE A DHAOINE I BHFONN FÁIL? An eól díbhse a dhaoine i bhfonn Fáil Seóirse go claoidhte 's i lom-ghábha? Aiteas mo chroidhe istigh Mar theagmhuigh a bhríste 'S ná glanfadh an taoide a theampán! Do tolladh na bodaigh le trom-ár Do goineadh 's do goradh 's do gabhadh lán, Is aithiseach íseal A gcatha ón íorghail 'S an t-arm san Laoisigh go lonn sámh. Geallaimse dhíbhse nár gabhadh Prág 'S go mairid a mílidh 's gur tenn táid, Do fearadh go fíochmhar An deabhaidh le fír-nimh 'S do greadadh an Rí anois le Count Daun. Is tapaidh an t-amas tug Brown áigh 'San taca nár mheathta, an prionnsa árd, Do gearradh na mílte Do glanadh an trínse Do scaipeadh 's do scaoileadh a bhfann-námhaid. <L 33> Tá an barra ar tír leó agus togha an ádha 'S ní taise ar mín-mhuir le long-bháthadh Tá Sasana thíos de Gan tapa ina dtaoisigh Gan lagadh ar an bhuidhin acht ag cannrán! Tá tóirneach ar bóchna agus foghail ghnáth Agus gheóbhthar poll dóighte sa chómhlán Airgfidh Laoiseach A mbailte 's a dtíortha Is casfaidh an Stíobhart go ceann-árd: Faraire 'en fhíor-fhuil tá fionn breágh Ba mhaise don ríoghacht é fé bheann cháidh; Beidh easpuig 'n-a thimcheall Is sagairt go líonmhar 'S a mbeatha aca dílis go seang sámh. Beidh bráithre ar a dtrátha in am tráth, Beidh dánta ar chláirsigh is streanncáin, Beidh flatha chirt Mhílidh I dtalamh a sinnsear Is glacam dá bhrígh sin an steanncán! <U Pádraig Ó hÉigceartaigh> 20. - IS ACFUINNEACH AOIBHINN. A.d.1757 .i. Freagra ag Pádraig Ó hÉigceartaigh ar "An eól díbhse" etc. Is acfuinneach aoibhinn do rann breágh 'S is dearbhtha díleas gan antlás Is tarraingthe líonmhar Na cathanna coimheascair 'N-ar leagadh ár naímhde go fann tláth. <L 34> I gcarcair bíodh aca 'n-a gconnlán Ag agall, ag tafann, 's ag dranntán Dá leagadh go claoidhte Le hacfuinn a gcraoiseach Le calmacht íorghail i gceann chách. Beidh fearanna crích Luirc gan amhailt námhad 'S a ndragain go díreach gan ceannsmách, Go greannamhar díonmhar Mar chleachtadh a sinnsear Go fleascamhail fíonmhar ag rangcás. I gCaiseal beidh cantain na ndrong rádhaim - Easpuig is sagairt is sean-dáimh- Go ceannasach buidheanmhar Ag labhairt 's ag innsint Ar reachtaibh na líonrith sin tall tá. Aitchim ort, a Íosa, a ghamhain ghrádhach Go dtagair dár gcoimhdeacht in am ghábha Go leagair ár naímhde Go talamh gan righneas I dtreasaibh sa choimheascar gan beann dáibh. Muran peaca dham labhairt ar annrádh Gan maitheamh dá n-eascara i gcam-chás, Go dtagaidh gach íseal I ngradam dá aoirde Le ceannas an Ríogh chirt 'n-a cheann tá. Beidh giolla na scríbe i ndeabhaidh chách Mar Iolann chum díoghaltais i gcabhair dáibh Is cumasach buidheanmhar Go curanta gníomhrach Mar Oscar an laoich mear nó Goll tráth. <L 35> I gcathaibh na n-arm 's na lann láimhe Chum trascairt is leagadh ar an bhfann-námhaid, Ursa 'n-a dtimcheall Do cumadh chum laoichais, Cúchulainn na gcríoch noch ba chrann Fáil. <U Liam Inglis> 21. - IS RÓ-DHIAN A SCREADANN A.D.1757 Fonn: Óró, a shean-dhuine leatsa ní gheóbhadsa Is ró-dhian a screadann an sean-duine Seóirse "Ó, a Dhia, cá rachad? níl agam Hanóbhar Ná fós hesse-Cassel, mo bhaile beag cómhgair, Ná fód mo shean-athrach, táid airgthe dóighte! Tá fuadar catha go tapaidh ar bóchna Duadh ar chrannaibh is stracadh ar sheóltaibh Uaisle Shacsan go heaglach ómhanda A gcuanta beidh creachta 's a mbailte beid tógtha! Och! mo mhilleadh is me an duine fann críona Im ghéagaibh níl fuinneamh, is níl cine teann taoibh liom, Ní cóir anois oireas dom chloigeann mionn ríoghdha, 'S an tóir seo ní scuirfidh go dtige an fionn-Stíobhart. Níl suan im ghoire 's ní tirim mo chaoineadh, 'S is cruaidh an choingeal 'n-a bhfuilim ag Laoiseach, I dtuath na Ruiseach 's a loingeas go fíochmhar Do buadhadh ar na Pruisigh is briseadh a gcroidhe istigh! Do b'aerach ádhmhrach áluinn mo choróin seal, Mo léan mar do tháinig an lá so 'n-a dheóidh sin - Na Swédes le dásacht ag cárnadh mo shlóighte 'S an tréan-trup san Mháire tug náire go deó dham! <L 36> Ní díon dam Breatain ná fearanna Fódla, Ní díleas dam Alba ó ghearras a scórnach, Ní díreach dam Danair - ní cara dham cómhursa - Sínidh im beathaidh me is caithidh fén bhfód mé! Mo chiach! mo lagar! ní fheadar cá ngeobhaid sin - Iarmhar Chailbhin do sheachain na cómhachta - I mbliadhna béam bascaithe leagaithe leóinte Is cliar chliste Pheadair 's a mbeatha go deó aca! Beidh diadhacht ar maidin 'n-a gceallaibh 's um neóna, Sians na salm is Aifreann glórmhar, Briathra na n-aspol dá gcanadh go céolmhar 'S an gliadhaire gan ainm 'sa bhaile agus coróin air. 22. - ATÁ AN FHUIREANN SO THALL GAN AMHRAS DÍLEAS. A.D. 1757 Fonn: An Craoibhín Aoibhinn Áluinn Óg Atá an fhuireann so thall gan amhras díleas Don mháistir groidhe do bhí aca ar láimh, Ba bhinne liom labhairt ar fheabhas a ghníomhra 'Ná diúgadh an fhíona so thigheann ón Spáinn; Dá dtigeadh an Frangcach in am le hintinn 'S a chúpla campa go namhadach nimhneach Is breágh chrithfeadh an dream so do reamhruigh Aoine Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg. Dá dtigeadh an t-aon so ghlaodhaim le hintinn 'S a thaisteal thar tuinn do gheóbhainn cead spóirt, 'S nár bh'eagal don éigse a dtréason d'innsint Gur b'iad lucht briste na hAoine do thuill a ndóghadh; <L 37> Go follus don tsaoighal go mbeidh sceimhle is scannradh Ar an aicme nár thuill riamh guidhe leó ag teampull Sul a gcaithfeam trí mhí gheóbhaid Gaoidhil cead labhartha Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg. Atá Hanóbhar is Alba scartha le crón-phuic - 'S is milis na ceólta a seólta ar lár - Leagadh ar a mbratacha is scaipeadh ar a dtórmach, Is dar Muiris nár thógtha Seóirse slán; Mo chara mo leanbh cé fada atá i gclampar Is é chuirfeadh Sasanaigh mhalluighthe i dteannta, Atá a thaisteal abhaile 's Dé n-a bheatha gan amhras Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg. Bile agus craobh ná thréig an geimhreadh Is nár chailleam-na choidhche le críne an bláth 'S gurab iad do théigheann le sna pléir ag coimheascar 'S gur leó thuiteann an gníomh so is aoirde cáil. Dá dtigeadh ár leanbh cé fada tá ar slighe chughainn Is deimhin go gcaithfidís Sasanaigh stríocadh Bheadh an t-airgead marbh ag ár sagairt mar shaoirse Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg. Is tiocfaidh ár leanbh-na abhaile um Fhéil Bríde 'S is minic me ag guidhe dár mbuidhin bheith beó 'S do-bheirim cead reatha do ghallaibh go dtí san 'S dar Muiris nár thígid i dtír go deó! Níl aon agaibh-se tá as ionad bhur sinnsear Ná tabharfa súd margadh ar thalamh gan cíos díbh, Beidh ringce fada ag an eaglais timcheall Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg. <L 38> 23. - ATÁ AN BÁIRE IMEARTHA RÉIDH. A.D. 1757 Atá an báire imeartha réidh, Atá an lá 's an cluiche curtha ortha is léir, Atá Daun an curadh go cumasach tréan 'S dár leat is dubhach atá a námhaid; Ní tláth na Ruisigh i siosma na bpléar, Ní táir an ursa iad ag druidim le baoghal, Is breágh do chluichfidh an Pruiseach 's an scaoth, Is fágaimíd súd mar atá sé! Atá an t-ár so tugtha 's an tubaist ar thaobh, An gnáth san aca agus tuilleadh den léan, Níor fágadh aca inis ná currach ná caoth, Ná sás mar chongnamh i ngábha ar bith; Contades glacfaidh an t-amas go cóir Is cionnárd a leanfaidh na danair sa tóir; Atá Brunswick i riocht puic gan treóir Is fágaimíd súd mar atá sé! Impidheam an fabhar is labhram go hárd, Cé éisteas ní bodhar atá fionn-Mhac na ngrás A Ghaedhil bhoicht, seo an t-am ina dtabharfar faoi Sheán Fágfar gan chúig bheag ná cáirde iad! Uch, ar na Frangcaigh tá ionfairt ar lámhach, Féach ar an amhgar 'n-a bhfuil cabhlach Boscawen Féach ar an dteannta 'n-a raibh ag St. Cás Is fágaimíd súd mar atá sé! In Americe siar tá an diabhal ortha ar fad, Do fágadh 'san ngliadh iad fá chiach is fá cheas, Ní tháinig leath a dtrian as, acht iarmhar beag lag An lá san do bhíodar ag Ticonderoga; <L 39> Ag Fort Dhu Quesne ní léire bhí a mbail Do túrnadh gach n-aon ar an gcléir Senegal Atá a dtóin leis an ngréin ag baoltaigh na mbrat Is fágaimíd súd mar atá sé! <B 1740c 18L> 24. - DO MHEIDHBHÍN NÍ SHÚILLEABHAÍN. A eólcha gasta an deigh-bhí Cé binn linn bhur gcunntas árd Do Mhóirín feasta éirghídh Ó foillsigheadh sin rún na ndámh; Seóidín cneasta is meadhraighe Dá bhfaghainn díbh ó Shiúir go Máigh Óig-bhean bhlasta an deagh-chroidhe 'Sí Meidhbhín Ní Shúilleabháin. Atá brón le seal is leaghadh croidhe Is greim doighe go dubhach 'n-a ndáil, Deóra dearca tinn nimhe Do mheill gnaoi is gnúis don bháib, In óige an fhlaith dfhuil Raidhrí An mhaidhm ghroidhe den chrú nach táir Do sheól abhfad 'a radharc Gaoidheal 'Sí Meidhbhín Ní Shúilleabháin. Atá an ceó ag scaipeadh is deimhin díbh A' foidhrí 's 'a dúnta Fáil Dfhúig módhmhar maiseach meadhar-chaoin Meidhbhín go súgach sámh, Is ómrach casta trillsigheach A filltí go drúcht ag fás - Seóidín searc is greidhin ríogh 'Seadh Meidhbhín Ní Shúilleabháin. <L 40> Tar bóchna ghlais i luing chaoil Go aoird gcrainn na ndubh-shruthán, Tig slóighte cliste i bhfeidhm chloidhimh Le cruinn-ghaoith go lúthmhar lán, Beidh Móirín chuil go tinn-bhrígheach An leidhbhín nár dhiúlt 'on táin Is pósadh suilt ag Raidhrí Le Meidhbhín Ní Shúilleabháin. Beidh ceól na cléire i gcill Chríost Agus creidhill bhinn dá mhúscailt tráth, Beidh pór na nGaedhal 'n-a ndeigh-thigheas 'S a n-oidhrí 'n-a ndúthchas gnáth, An slógh atá tréan gan puinn bríghe - Na claidhrí do mhúch an dáimh - Le fóirneart géaga Raidhrí Agus Meidhbhín Ní Shúilleabháin. <B 1742 18L> 25. - M'ATUIRSE TRAOCHTA NA FEARACHOIN AOSTA t. A.D. 1742 Fonn: Seán Buidhe M'atuirse traochta na fearachoin aosta - Ar lannaibh ba léire 's ar lámhach saighead - Do ghlanfadh a hÉirinn mar dhanair na méirligh 'S ár mbailte do shaorfadh ó árd-chíos; Dá maireadh na féinnidh ár ngairm ba séanmhar Ár n-ainm ba thréanmhar ag trácht síos 'S is mairg do bhéarfadh leas-ainm ar Shéarlas Do bhainfeadh a réim cheart de Sheán Bhuidhe. <L 41> Do cailleadh le tréimhse ár gcealla le chéile Ó d'eascair na faol-choin i bhFáil-chrích, Do leagadh ár laochra, chum catha ba tréine, - Níl acht creachadh agus céasadh agus crádh croidhe; Is araid tá an Béarla, 'is gan tapaidh 'san Ghaedhilg, Is balbh ár n-éigse ar gnáth-chaoidh Go dtagaidh lá éigin tar fairrge Séarlas A bhainfeas a réim cheart de Sheán Bhuidhe. Mar theagmhuigh, is méala tar caladh gur b'éigean Don fharaire tréitheach so sáthadh arís Le cealg 's le claonadh na haicme ná déarfad Tug Banba déarach mar tá sí; Aitchim is éighmhim ar Athair an Aenmhic - Cidh Athair gach éinne an t-Árd-rí - Go gcastar chughainn Séarlas 's a bhanna go gléasta A bhainfeas a réim cheart de Sheán Bhuidhe. <U Muiris Ó Gríobhtha> 26. - TRÉM AISLING DO SMÚINEAS .i. Freagra ar "M'atuirse traochta." Trém aisling do smúineas 's me i gcreathaibh gan múscailt Ar barra chnuic úr-ghlais ós lán-Laoi Gur dhearcas an prionnsa dfhuil Chaisil Chuirc ionnraic Ar shleasaibh na srúill thoir ag rámhaidheacht; Ba ceannasach cúrsach ba calma crú-nirt, Do bfhearamhail fiúntach an fánaidhe Ag taisteal go trúpach tar caladh go congantach 'S a bharca go lonnrach 's a ghárdaí. <L 42> Ar thalamh nuair thúirling go hacfuinneach lúthmhar Do ghairm gach crú chirt de shár-Ghaoidhil, Is do fhreagair gach fionn-fhlaith do creachadh gan chúinse - Calm-shliocht Lughaidh mhir is árd-Chuinn, Gach seabhac suilt súgach gan fearann do fúigeadh 'S a ndeachaidh gan diúltadh tar sáil díobh, Is geallaid go mbrúghfaid an galla-whig ciontach Is bainfid sin liúgh as na Seáin Bhuidhe. Lastar go lonnrach leó leasa agus dúnta, I mbailte puirt liúghtar le gáir ghrinn, Teamhair ar dtúis thoir ba thaitneamhach trúpach Do ceapadh mar chumhdach don Árd-rígh; Caiseal cirt dúthchais ba mheanmnach múirneach Seasamhach subhach sultmhar sláintigheach Ag gairm an chú chliste Carolus crú-nirt Le cantanaibh ciúl-stuic is cláirsighe. <B 1757 18L> <U Liam Inglis> 27. - A ÉADBHÁIRD AOIBHINN UASAIL ÁLUINN. A.D. 1757 Fonn: An Craoibhín Aoibhinn Áluinn Óg A Éadbháird aoibhinn uasail áluinn A chraoibhín ghníomhaigh ghrádhmhair chóir Séad breágh dlighim duit mar dhuaise dána - Is fíor-bhinn snoidhte atá le ceól; Raon máighe roílle agus ruathar námhad, Tréan-ár tríotha agus buadh go brách leat, Mac an Loin go tailc it chrobh, is rinn nimhe an áithis I bhfíoghraíbh díbir do shnáthad leó! <L 43> Ní hóglách íseal mo Nóglach árd-sa - Gríobh chaoin dfhíor-fhuil dfhás gan ghó - Ró-ghrádh ríogan an t-ógmhac ármhach Ag síor-chlaoidh díorma 's ag cárnadh slógh, Leóghan lán-dídin na Fódla ársa Brón báis bíodhbha i ngleó de ghnáth é, An Liath Macha dhuit mar chapall d'éis Chuinn dfhágadh Is díomhaoin dícheall a dtáinig rómhat! Tá osna agus liach im chliabh le ráithe Ag caoidh tríd bímse tráth gach ló, M'fhochall gur stiall an gliadhaire láidir - Íocaidhe fíochmhar do ráine an pórt; Ba bhorb 'n-a dhiaidh ag triall le dásacht Gach conair gur iaidh go riacht an áruis Dfhosta' istigh na bodaigh chuil gur críochnuigheadh lá leis 'S is binn linn Byng is a cháirde i mbrón! An dochar so riabhaidh sciamh an Fhál-ghuirt Is fíor-nimheach tríd sin crádhfaidhear Seón, Tug locartha fiar-lag triatha Fháilge Trínsí chífidhear lán den chóip; Le confadh triallfaidh Iarla an Chláir ghil Scoiltfidh a sciatha, a gcliabhradh gearrfaidh Is follus sinn gur obair shuilt don iaith-seo tráighte 'S is binn linn Byng is an bás 'n-a bheól! Tá cogar le cian do riacht ón Spáinneach Go sídh-bhruidhin Laoisigh láidir mhóir Do bhrostuigh go dian a chiall chum Máire - Mo chruinn-chíoch lí-gheal áluinn óg; An goradh so ag tiacht an diabhal ní stánfaidh Go nochtfaidh go dian a rian don fhánach Toradh a n-uilc is tolladh cuirp go bhfaghaidh gaill ghránna 'S is binn linn Byng ó tá gan ghlór! <L 44> <B 1762ob 18L> <U Seán Ó Murchadha na Ráithíneach> 28. - NÍL ÉINNE DEN ÉIGSE DO CHONNARC Seán Ó Murchadha na Ráithíneach do cheap an rann tosaigh seo: - "Is réic me bhí claon do gach cionta Ba mhéinn liom a n-imirt go buan, Gan spéis i ndlighe Dé agam do bhriseadh, Acht ag bréagadh na mbroingheal ar cuaird; Craos agus taoscadh na ngloine 'S ag pléascadh gach mionna le huabhar 'S is baoghal liom nuair fhéachfar im bille Go ndéarfar im choinne go cruaidh." <U Liam Inglis> Freagra an Athar Liam Inglis air sin: - Níl éinne den éigse do chonnarc Ná gur bh'éigean dóibh filleadh ar an uaimh, In aostacht le léithe 's i dtruime In éinfheacht go dtigeann an uair; Cuir bréithre chum Dé dhil go minic, Éighimh ar Mhac Muire tá thuas 'S an cléireach do fhéachfaidh it bhille Ní baoghal duit go mbeiridh go cruaidh. <B 1760 18L> 29. - DON ATHAIR DOMHNALLL Ó BRIAIN, DÓRD SAN DOIMINIC, I GCORCAIGH. Mo chumann-sa thiar an diadhaire Domhnall, Curadh na gcliar an fial-fhear foghanta, Ursa go grianda riarfadh Fódla De bhorb-fhuil Bhriain do stialladh rómpa Cloigeann is cliabhrach, sliasta is srónaibh Cuilg is cliatha triatha is treónaibh, Do chuirfeadh fá riaghail an iath so Eoghain Fuireann ler mhian mo sciath go leónfadh. <L 45> Cinn-bheart clúmhail de chumhdach órdha Is colg do ghearradh gan feacadh le fóirneart Curadh dáimhe is ánraidh ar fórsa Curadh dáimhe ? filí is crutairí ceólmhar Is iad so sinnsear cinn tighe Dhomhnaill Curadh cathbhuadhach each-luath leóghanta Ar lár an chatha do bfhairsing a bhfeólmhach Is láthair fhada dá ghlanadh chum gleó dhóibh. Cá raibh riamh i bhfiadh na hEórpa Treibh ba samhailt lem ghasra leógan Ó d'imthigh Brian is Fiacha is Eógan Is Niall Naoi nGiall do thriall tar bóchna? Lughaidh is Goll is Conn na mór-chath, Oscar amhra is Fionn na ró-fhlaith, Cúraoi áigh mac Dáire an dóid ghil Is Cúchulainn torc-churadh na dtreón-fhear? Diarmuid Donn ba greann le hógbhaibh Naois mac Uisnigh 's ar imthigh tar gó leis, Firdia fágadh 'san Áth leóinte Is Maoilsheachlain do mhairbh an crón-torc? Ceallachán Chaisil na ndanar do sceónadh, Is Murchadh cailleadh le seasamh an fhóid sin, Céad buidhe le Dia mar thriall chughainn Domhnall An Major fearamhail flaitheamhail Bóirmheach. Ó táid 'n-a luighe na groidhe-fhir feóidhte 'S gur laguigh an bás a dtáine ón sóigh-fhear An méid tá thuaidh go buaidheartha brónach I gCúig' glan Uladh 's i gConnacht na slóighte. An méid a mhaireas de Charrathaigh chródha I gcraoibh an Easa, a gcaraid 's a gcómhgar, Ó thaoir féin it chléireach chródha Is arm do ghlacadh nach dleathach dot shórt-sa. Éirigh it sheasamh, a reachtaire Fódla Ar bórd Chnuic Gréine is glaodhaigh go fórsach Cuir Domhnall méara Ó Briain na sróll-bhrat 'S an Liath Macha mar chapall fé'n óig-fhear; <L 46> Cuir Mac an Loin fé ghoimh 'n-a dhóid deis 'S an Rinn Crithir do choimirc an mór-dhamh, Táthuigh thiar 'n-a dhiaidh an pór beag d'uaisle Dáil tá tráighte ró-lag; Socruigh le fonn an meann órdha Suas ar an siollaire agus tiomair an óig-bhean, Cuir-se fáinne ar bhárr a dóid gil' Is ceangail an ainnir le reahtaibh an Mhóir-Mhic Le héide Bhriain ghil i ndiaidh na cómhairle 'S ba phríomhfháidh tú ar na cúig cóigí Bainidh an ceann le pleangc de Sheóirse Is cuiridh sa diabhal 'n-a dhiaidh na cóbaigh. <B 1765 18L> <U Seán Llúid> 30. - GAN AMHGAR TAISTIL Seán Llúid cct don Athair Liam Inglis, O.S.A., i gConbhint Sheamlas an Éisc, i gCorcaigh, i mí Meitheamh, 1765. Gan amhgar taistil, don Athair ghlan tséimh Ó Riain Go modhmhail beachtaimse beannacht is céad i gcian Gonuig rogha na sagart ar thaitneamh 's ar ghléireacht mian, 'S cé gallda é a ainm, is aithnidh gur Gaedhlach Liam. <B 1778ob 18D> <U Liam Inglis> 31. - ATÁIMSE SA tSÚSA Atáimse sa tsúsa Gan fagháil ar mo dhúiseacht Ó dearnadh den ghúta freemason: Is é seo is é siúd é 'S ní féidir é scrúdadh 'S ní léir don dochtúir a fhíor-éifeacht! <L 47> Ar éiric na Mumhan Ní léigfeadh a rún leat I mBéarla ná i gcúrsa caoin-Ghaedhilge Le síneadh ná sméide Ní scaoilfeadh a ghéibheann Uch! díth air go daor is croidhe céasta! 'Sé Sampson na buidhne An fear so 's a chloidheamh air Ag faire le fíoch ar síor-éigean, Níl báidh aige ná suim I leághaibh ná i leigheas 'S ní táire do luibheannaibh ríoghacht Éireann! 'Sí a bhacard 's a chompás Chuir m'alta chum rangcáis Gan tapa in am gábha ná gnímh éachtaigh A cheap-órd 's a léaghan Do chrap beó mo ghéag 'S dar ndóigh a riaghail dom shíor-chéasadh! Dá bhfaghainn amach a fhoraois Gheobhainn craoiseach is manaois Do chlaoidhfeadh an leadaidhe míbhéasach, Nó ghreadfainn na gadhair leis Do shracfadh an cladhaire 'S do chaithfeadh le haill é a' crích Éibhir! 32. - AN DÉIRC Maoidheadh gach n-aon a shlighe sa tsaoghal, Maoidheamh an chléir is maoidheadh an ceannaidhe, Maoidheadh na mílte a maoin 's a réim, Maoidhimse an déirc, 'sí céird is fearra í. <L 48> Ar mo thigheacht 'n-a luighe ar thréad- An bhuidhe 'san bhféith 's na héighmhe ag leanbaí, Báisteach daoirse is rinn ar ghaeith, Ó táim le déirc ní baoghal dom gharraidhe! Is sámh do bhím im luighe le gréin Gan suime 'san tsaoghal acht scléip is staraidheacht, Gan cháin gan chíos acht m'intinn saor Nach fearr í an déirc 'ná céird is ealadha! Lá má bhím le híota tréith Bím lá 'n-a dhéidh ag glaodhach na gcannaí, Lá le fíon is aris gan braon- Mo ghrádh-sa an déirc 's an Té do cheap í! Ólaim punch is ólaim tae 'S an lá n-a dhéidh sin ólaim toddy, Ní bhím ar meisce acht uair sa ré Mo ghrádh-sa an déirc 's an Té do cheap í! <B 1740c 18L> 33. - COIS NA BRÍDE Cois na Bríde seal do bhíos-sa go súgach sámh Ag tarraing síos ar ainnir chaoin an úrla bháin; Ba ghile a píob 'ná eala ar linn 's 'ná drúcht ar bhán 'S ní coigcríoch mé acht buachaill bríoghmhar ó Dhún na mBád. Searc mo chléibh do thugas féin duit is grádh tré rún, Is dá dtagadh sé dhom cor 'san tsaoghal go mbéinn lá agus tú Is ceangal cléire bheith orainn araon fé fháinne dlúth - Acht dá bhfaicinn féin tu ag fear 'san tsaoghal gheóbhainn bás le cumha! <L 49> Tá úr-phíob ag mo rún chroidhe agus brághaid mar aol, 'S a cúilín cas búclach ag fás go féar, Mo chumha tríom nach 'san úir sínte fágadh mé Sul ar stiúruigheadh me i gcúigí, is mo ghrádh tar m'éis! Nach dubh-chroidheach me i bhfiúntaoir mar táim i bpéin 'S nach iontaoibh leat sciúrsaidhe dem cháil gan spré, Go deimhin duitse, a mhaighdean, dá mb'áil leat é, Do leigheasfá an tsaigheadh so tré lár mo chléibh! 34.- BRÓN-CHOR NA BUIDHNE-SE 'SAN nGEARMÁIN Fonn: Maidin Bhog Aoibhinn Atáid seo insan teannta is na Frangcaigh dhá ngearradh Is tuilleadh den amhgar 'n-a n-aice go bráth Gan bogadh ar a ndranndail acht a dtabharfar ó Shaxaibh A bhfuirinn i bhfanntais 's a gcapaill 'san ár. Maidean bhóg aoibhinn choidhche in Éirinn Ó! Maidean bhog aoibhinn 's an aicme seo ar lár! Maidean bhog aoibhinn chum clanna dil Mhileadh Is Cormac Stíobhart ag seasamh an stáit! An loingeas so ar tonn-mhuir go mbloghtar le carraig Is go huile a gcobhaltach go gcaithtear ar tráigh Go gcluine an rabharta le foghar gonta mara A gcine go gcromthar gan tapa go tláth etc. Atá Pruise insa chlampar gan teannta gan taca Gan duine ar an domhan do ghlacfadh a pháirt Atá Ruise i longphort chum foghla ar faire Is brisfidh ar Loudoun ag Marascal Daun etc. <L 50> Téighfidh an samhradh beidh scannradh ortha is scaipeadh In éagcruth gan amhras 's in anfa an bháis Séidfidh an seann-racht go lonnrach ar lasadh A gcléirigh i dteampaill 's a n-easpuig go hárd etc. Ar éigeas beidh greann, ar fhoghluim beid gasta Gaedhilg anois labharfar cidh fada le fán An Béarla beidh breall air, gan annsacht gan aiteas Téada arís teannfar is canfar an dán etc.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
