Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cois na Bríde</title><author><name type="main">Liam Inglis; Risteárd Ó Foghluada</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L139</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1730c 18T</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L139</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Cois na Bríde</title><author>Liam Inglis; Risteárd Ó Foghluada</author><imprint><publisher>B.Á.C.: O.S., 1937</publisher><date>1730c 18T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>1 - AG TARRAING AR AONACH NA gCOIRRÍNÍ</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Ag tarraing ar aonach na gCoirríní</span>
<lb n="4"/><span>An deichmhadh lá de mhí agus dFhoghmhar</span>
<lb n="5"/><span>Do casadh ina haonar sa tslighe orm</span>
<lb n="6"/><span>Cois leasa, 'sí an faoileann beag óg.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>A cuacha go dualach 'n-a timcheall</span>
<lb n="9"/><span>Ag sileadh tré lítis 'n-a snódh</span>
<lb n="10"/><span>Coisbheart a coise 'n-a haoil-chrobh</span>
<lb n="11"/><span>Is Cuipid go líonmhar 'n-a clódh.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Do bheannuigheas do bhábán an aoil-chnis</span>
<lb n="14"/><span>'S mo haitín go híseal im dhóid</span>
<lb n="15"/><span>Do rinneadh mar aisling aréir dam</span>
<lb n="16"/><span>Go rabhas is í ar thaobh faille ag ól.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Grianán is dian-ghrádh fear Éireann</span>
<lb n="19"/><span>I bpearsain i scéimh is i gclódh</span>
<lb n="20"/><span>Dá gcreidfí mo theann-mholadh bréige</span>
<lb n="21"/><span>Ní mise an réic sin dar ndóigh.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>2. - DO THÁRLAIGH INDÉ ORM</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>Do thárlaigh indé orm 's me im aonar sa ród</span>
<lb n="26"/><span>Fánach beag béithe, agus éistígh lem ghlór;</span>
<lb n="27"/><span>Ba bhreágh deas a béal 's ba chraorach mar rós,</span>
<lb n="28"/><span>'S ba lághach deas a claon-rosc ag géilleadh don spórt.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Do bheannuigh go tapa is chuir maig ar a beól:</span>
<lb n="31"/><span>"Sir, I am your servant - how far do you go?"</span>
<lb n="32"/><span>"Béarla níl agam, 's ní chanaim a shórt,</span>
<lb n="33"/><span>Acht Gaedhilg liom labhair is freagra gheóbhair."</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="34"/><p><span>"As I hope to be married, a word I can't speak</span>
<lb n="35"/><span>Of that silly language, which makes my heart ache;</span>
<lb n="36"/><span>Some token or other I beg you will show</span>
<lb n="37"/><span>For I have the colic agus cannot well go."</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>"Ná trácht liom ar chailligh - ní maith liom féin iad -</span>
<lb n="40"/><span>Ár ortha is easba agus galar is pian;</span>
<lb n="41"/><span>Do bfhearr liomsa ainnir n-a mbéadh lasadh 'n-a ciabh</span>
<lb n="42"/><span>'S dhá mhama geala mar shneachta ar an sliabh."</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Bzzzzz1733 18L</span>
<lb n="45"/><span>3.  CIDH hEASBATHACH D'ÉIRINN.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>Liam Inglis agus Liam Ruadh Mac Coitir cct,</span>
<lb n="48"/><span>gach re rann eatortha, ar bhás na flatha fíor-uaisle</span>
<lb n="49"/><span>.i. Donnchadh Óg Mac Craith, noch d'éag A.D. 1733</span>
<lb n="50"/><span>.i. Donnchadh Choill Bhéine.  Liam Inglis do cheap</span>
<lb n="51"/><span>rann a haon, Liam Ruadh rann a dó, etc, etc.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Cidh heasbathach d'Éirinn eág mic Golaimh na dtreas,</span>
<lb n="54"/><span>Mar leagadh le Déirdre, féach, clann Uisnigh na n-each</span>
<lb n="55"/><span>Flatha na Féinne is tréan-Chúchulainn na gcleas</span>
<lb n="56"/><span>Níor teascadh go léir a bpréamh go Donnchadh i nglas.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Glas-tsnaim dhoilbhis dochair i gcríochaibh Fáil</span>
<lb n="59"/><span>Is cneadh-chlí is follus tar srothaibh do shín ón Spáinn</span>
<lb n="60"/><span>Lachtaidhe cosnaimh na n-ollamh fá líg go táir</span>
<lb n="61"/><span>Do cheap síor-gholfairt is osna mar chíos don dáimh.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Dáimh is cléir gan séan gan sochar a nduain</span>
<lb n="64"/><span>Ní sámh guth éan, 's is tréan tig tonna chum cuain</span>
<lb n="65"/><span>D'árduigh Phoebus daol-bhrat orchra is gruaim</span>
<lb n="66"/><span>Ó támhadh féile Gaedhal le Donnchadh is truagh.</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="67"/><p><span>Truagh loma-ghreadadh is loscadh bas na laoch go lag</span>
<lb n="68"/><span>Uaill bhrostathach na solas-bhan le taobh na bhflaith,</span>
<lb n="69"/><span>Cuaird chorruightheach le golaibh guirte ag béithibh leas</span>
<lb n="70"/><span>Ar uaigh Dhonnchaidh meic Dhonnchaidh mheic caomh-chlainn</span>
<lb n="71"/><span>Chraith.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Caomh-chlann Chraith i dtreas nár bh'íseal treóir</span>
<lb n="74"/><span>Dfhuil éachtaigh Chais de mhaicne Mhílidh mhóir</span>
<lb n="75"/><span>An féinneadh geal do cheap gach saoi le brón</span>
<lb n="76"/><span>Go faon 'san bhfeart ó thaisce an tsaoi go hóg.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Ógáin Mhumhan fá smúit in orchra liach</span>
<lb n="79"/><span>Gan seól ná stiúir mar long ar stoirm gan riaghail</span>
<lb n="80"/><span>Is brónán túirseach liúm ná cloisim a thriall</span>
<lb n="81"/><span>I gcómhdháil trúip mar chongnadh cosnaimh dá thriaith.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>A thriath in' easbaidh ní machtnadh linn daor an phúdhair</span>
<lb n="84"/><span>Is liacha cleachta caoidhe ag maithibh síl Éibhir úir</span>
<lb n="85"/><span>Níl iasc ar chaisí agus aistríghid réilte a ngnúis</span>
<lb n="86"/><span>'S ní cian do gheallaim díbh d'fhanfaidh aon bhraon 'san</span>
<lb n="87"/><span>tSiúir.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>An tSiúir 's an tSionainn go tirim 's an Laoi in éinfheacht</span>
<lb n="90"/><span>Srúill is Life 's ní hiongna an Bhríd éigneach</span>
<lb n="91"/><span>Gach ciúin-tsruith mhilis ó Dhoire go Baoi Bhéarra</span>
<lb n="92"/><span>'S na dúile ag filleadh tar fuirm ag caoidh n-éachta.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>Éacht Aoibhle fé'n sceimhle do shearg me i nguais</span>
<lb n="95"/><span>Léan daoirse na ríogan ón gCarn do ghluais</span>
<lb n="96"/><span>Créacht chaointeach na sídh-bhan re sleasaibh na gcuan -</span>
<lb n="97"/><span>An saor-thaoiseach de chlainn Chraith ó taisceadh in uaigh.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>'San uaigh 'n-a dtaisceathar taise agus clí an fhéinnidh</span>
<lb n="100"/><span>Is muar an gradam 's an ceannas don líg fé'r luigh</span>
<lb n="101"/><span>Acht a Uain na bhFlaitheas beir a anam gan díol péine</span>
<lb n="102"/><span>Go cuan na n-aingeal cidh heasbaidh an chríoch d'Éirinn.</span>
<lb n="103"/></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="104"/><p><span>Bzzzzz1740c 18L</span>
<lb n="105"/><span>4. - NÍL SÚGAIDHEACHT NÁ DÚIL GHRINN.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Fonn: An Rós Geal Dubh</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>Ní súgaidheacht ná dúil ghrinn le spás im ghaobhar</span>
<lb n="110"/><span>Ach lúth-shaighead dom brughadh síos le grádh don bhéith</span>
<lb n="111"/><span>A shiúirín na bhfionn-dlaoi ag fás go féar</span>
<lb n="112"/><span>Ó dhúisighis mo chúis chaoidhe ná fág me i bpéin.</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>Tá a cúirnín go cúl-bhuidhe ag fás go féar</span>
<lb n="115"/><span>'S a com buidhe go dlúth mín mar shnáithe caol</span>
<lb n="116"/><span>Nach cumha-chroidheach i gcúigíbh mar táimse i bpéin</span>
<lb n="117"/><span>Ag lúibín na mbúclaí 's nach áil léi mé?</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>A chúil dhuinn den chrú chaoin do sháruigh mé</span>
<lb n="120"/><span>'S gur dubhach bhím dom chiúin-tsníomh de ghnáth it dhéidh</span>
<lb n="121"/><span>A mhúirnín is tu ghuidhim ar ghrádh Mhic Dé</span>
<lb n="122"/><span>Ó stiúruighis an phúdhair thríom, uch!  slánuigh mé.</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>Tá úr-ghnaoi agem  rúinín 'n-a bhfuil scáil na gcaor</span>
<lb n="125"/><span>Mar chubhar chruinn ar chiúin-linn 'n-a snámhann an ghéis</span>
<lb n="126"/><span>Is búch binn a tiúin fuinn mar gháir na dtéad</span>
<lb n="127"/><span>Dfhúig sinn go dubhach tinn 's an bás lem béal.</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Im thrú bím i gcúinní go fánach faon</span>
<lb n="130"/><span>Ag brúchtghail mo chubhar-chroidhe do sháruigh mé</span>
<lb n="131"/><span>Ag siubhal slighe nuair smúiním ar ghrádh mo chléibh</span>
<lb n="132"/><span>Ionntuighim is dúbluighim go hárd mo ghéim.</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>A rúin chroidhe, 's a chnú chaoin 's a ghrádh mo chléibh</span>
<lb n="135"/><span>Do lonnruigheadh ó chrú-shíol den árd-fhuil Ghréag</span>
<lb n="136"/><span>A stiúruigheas gach súgaidheacht ar chlár go séimh</span>
<lb n="137"/><span>Is le humhlaidheacht dot ghnúis ghrinn do tháinig mé.</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="138"/><p><span>Do shiubhluigheas is d'iompuigheas gach lá lem ré</span>
<lb n="139"/><span>Idir chúigíbh is dúithibh is bán-bhruigh ghlé</span>
<lb n="140"/><span>Ag cúscraidheacht le clú chaoin i gcáil 's i méinn</span>
<lb n="141"/><span>'San gcúis díbh níor shamhluigheas mar táid i scéimh.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>Bzzzzz1737 18L</span>
<lb n="144"/><span>5.  - TURRAINN TÁMHTHA SHEÁIN MHIC GHEARAILT.</span></p>
<lb n="145"/>
<lb n="146"/><p><span>Ar bhás Sheáin mac Ridire an Ghleanna, 10/8/1737,</span>
<lb n="147"/><span>d'éis mór-chuid ringce a dhéanamh an oidhche roimhe</span>
<lb n="148"/><span>sin, in Eóchaill.  In aon roilig amháin do cuireadh</span>
<lb n="149"/><span>é féin agus an file .i. Reilig Eóin, i Sráid Dhubhghlaise,</span>
<lb n="150"/><span>i gcathair Chorcaighe.</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>Turrainn támhtha Sheáin Mhic Ghearailt</span>
<lb n="153"/><span>Ara láidir lághach lannach</span>
<lb n="154"/><span>Beangán lonn, is foghail a mharbh</span>
<lb n="155"/><span>Do dhul in úir i dtúis a ratha.</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>Codhnac coimirceach Ridire an Ghleanna</span>
<lb n="158"/><span>Oll-fhear oscardha chiorrbhadh danair</span>
<lb n="159"/><span>Dursan é dá phréimh mar gearradh</span>
<lb n="160"/><span>Ursa Gaedhal 's a bhféinneadh bagair.</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>Céad léan cráidhte cásmhar ceasach</span>
<lb n="163"/><span>Ar an mbás is bearnadh is bascadh</span>
<lb n="164"/><span>Do chlaoidh céadfadh an té nár laiste</span>
<lb n="165"/><span>Do chlaoidh gaois is gníomh do b'fhearra.</span></p>
<lb n="166"/>
<lb n="167"/><p><span>Do chlaoidh scéimh is tréine talcair</span>
<lb n="168"/><span>Do chlaoidh maordhacht méinn is maitheas</span>
<lb n="169"/><span>Do chlaoidh cródhacht leódhadh gan glagar</span>
<lb n="170"/><span>An leógain nár ónadh i dtreasaibh.</span></p>
<lb n="171"/>
<lb n="172"/><p><span>Mál geal curanta cumasach creachach</span>
<lb n="173"/><span>Seán mac Ridire an ridire reannach</span>
<lb n="174"/><span>Géag chúmhra den úr-fhuil chathach</span>
<lb n="175"/><span>Nár dhruid an troigh d'éinne i dtaca.</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="176"/><p><span>Triath áluinn i gcliaith mháiligh ghairbh</span>
<lb n="177"/><span>Nár ling ar gcúl ar dúnadh a scabail</span>
<lb n="178"/><span>'N-a dhóid nuair bhídís cloidheamh is cealtair</span>
<lb n="179"/><span>Do réidheadh slighe gan sceimhle meathtacht,</span></p>
<lb n="180"/>
<lb n="181"/><p><span>Treóraidhe do b'eólaidhe ar chleasaibh</span>
<lb n="182"/><span>Lúth is lámhach is áitheas athlamh</span>
<lb n="183"/><span>Caomhthach caoin ba bhríoghmhar gaisce</span>
<lb n="184"/><span>Is macaomh suairc nár chruaidh um aisce,</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p><span>Síogaidhe suaimhneach sluaighteach seacach</span>
<lb n="187"/><span>Cuirmeac cuanach cuachach caithmheach</span>
<lb n="188"/><span>Fithcheallach fíontach físeach fleadhach</span>
<lb n="189"/><span>Fíochmhar fobhach boghach breasach,</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>Fear 's a ghnaoi ba lí-gheal lasmhar</span>
<lb n="192"/><span>Fear i ngníomh mar Chaoilte i gcathaibh</span>
<lb n="193"/><span>Fear ar lann mar Chonn i dTeamhair</span>
<lb n="194"/><span>Tarbh tána is táirseach treasach,</span></p>
<lb n="195"/>
<lb n="196"/><p><span>Éigne fíor i mbruidhin an Ghleanna</span>
<lb n="197"/><span>Gréagach groidhe dá ndíon ar dheacair</span>
<lb n="198"/><span>Fiann-fhear fial do thriall chum baile</span>
<lb n="199"/><span>Ó Sheán na Sursainge, an sconnaire fleadhach.</span></p>
<lb n="200"/>
<lb n="201"/><p><span>Is méala do Ghaedhlaibh a thaisce</span>
<lb n="202"/><span>I gcré-chuilt fhuair gan luadhail 'n-a bhallaibh,</span>
<lb n="203"/><span>Gríobh ghusmhar dár iomchuibhe arm</span>
<lb n="204"/><span>Is laoch líomhtha go fíor-bhrúcht ghalaigh.</span></p>
<lb n="205"/>
<lb n="206"/><p><span>Is saoth liom a chaomh-chorp gan tapadh</span>
<lb n="207"/><span>An t-éadan mín le haois nár threabhach</span>
<lb n="208"/><span>A réidh-suirc righin go mbraoithibh ganna</span>
<lb n="209"/><span>'S a bhéal tearc binn na bhfuighle mblasta.</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="210"/><p><span>Lámh éachtach i dtréan-ghail nár feacadh</span>
<lb n="211"/><span>'S an chliathán ghlé mar sciathán eala</span>
<lb n="212"/><span>Sliasadh lán ba ghárda ar eachaibh</span>
<lb n="213"/><span>Is glún i ngliaidh ná hiarradh taca.</span></p>
<lb n="214"/>
<lb n="215"/><p><span>Lairg lúthmhar is úire d'eascair</span>
<lb n="216"/><span>Troigh shlím gan teimheal ba tana</span>
<lb n="217"/><span>Croidhe córach nár fhóbair an meabhal</span>
<lb n="218"/><span>Is méinn uasal nár smuain bheith meangach.</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>Go ríomhthar réilte is féar ar fhaithche</span>
<lb n="221"/><span>Tonna an tsáile 's sa tráigh an ghainimh</span>
<lb n="222"/><span>Nuimhir a thréithe ní féidir aithris</span>
<lb n="223"/><span>Branán brághaid-gheal báidheach gan bhaiseal.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>Níl dúil le béad a ghné nár atharruigh</span>
<lb n="226"/><span>Réilte ar tír, 's an tír gan ceathra</span>
<lb n="227"/><span>Éisc ar muigh is éanlaith in easaibh</span>
<lb n="228"/><span>An teine ag snighe is an t-uisce ar lasadh!</span></p>
<lb n="229"/>
<lb n="230"/><p><span>Urdhubhadh ar ghréin, do chlaochla' a gartha,</span>
<lb n="231"/><span>Do mhúch an ré i néallaibh scamall</span>
<lb n="232"/><span>Atá an bhóchna go glórach garbh</span>
<lb n="233"/><span>Ag bréid-fhilleadh le fraoch-bhuile chum tailimh,</span></p>
<lb n="234"/>
<lb n="235"/><p><span>Ag réabadh long i dteannta faille,</span>
<lb n="236"/><span>'S níl díon ag bád ná snámh ag barcaibh,</span>
<lb n="237"/><span>Tairm 'san spéir is caora 'á gcaitheamh.</span>
<lb n="238"/><span>Is fraoch ainmhín na gaoithe ag seasamh.</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>Tá Tonn Clíodhna ag maoidheamh tar cleachtadh</span>
<lb n="241"/><span>Is Tonn Rudhraighe go cubhar-lítheach ceathach</span>
<lb n="242"/><span>Tonn Ógla ag fógairt feasta</span>
<lb n="243"/><span>Géim uathmhar ó bhruach gach mara.</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="244"/><p><span>Atá Fódhla go brónach 's a beanna</span>
<lb n="245"/><span>'S a gorm-choillte 'n-a bhfolairí gan taradh</span>
<lb n="246"/><span>A gaorthaí ag géar-chaoidh gan lagadh</span>
<lb n="247"/><span>'S a corra-chnuic 'n-a n-otharluith ón scathamh.</span></p>
<lb n="248"/>
<lb n="249"/><p><span>Níl feár ag fás ar clár a haighthe</span>
<lb n="250"/><span>Ioth a bhúir, ná ubhla ar chrannaibh</span>
<lb n="251"/><span>In éigriocht truaighe táid buaibh gan lachtas</span>
<lb n="252"/><span>Is faoidh na n-éan go léanmhar balbh.</span></p>
<lb n="253"/>
<lb n="254"/><p><span>Atá an tSionainn tuaidh go ruagach rachtmhar</span>
<lb n="255"/><span>Is Abhainn Mhuar ag bualadh um leasaibh</span>
<lb n="256"/><span>An Bhríd bhaoghlach 'n-a caor-thuile dhearg</span>
<lb n="257"/><span>'S on Laoi uaine scuabadh cairb.</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>Atá an tSiúir shona go hurthanna atmhar</span>
<lb n="260"/><span>Feóir is Bearbha ag mearughadh reatha</span>
<lb n="261"/><span>Atá Abhainn Life ag briseadh gan daingin</span>
<lb n="262"/><span>Is Bóinn gheal na n-ór-bhrat ar meascadh.</span></p>
<lb n="263"/>
<lb n="264"/><p><span>A caithmhíli 'n-a sraithí, gan chalg,</span>
<lb n="265"/><span>Gan frais-ghníomha i mbrais-íorghail ná a malairt,</span>
<lb n="266"/><span>A huaisle go gruadh-fhliuch fá mhairg</span>
<lb n="267"/><span>'S a béithe ag géar-ghol ar leachtaibh.</span></p>
<lb n="268"/>
<lb n="269"/><p><span>Atá an chliar chráibhtheach fá cháibean feasta</span>
<lb n="270"/><span>Ionnarbadh ar órdaibh, seóladh is scaipeadh</span>
<lb n="271"/><span>I ndiaidh Sheáin ghil, fál a bhfartha</span>
<lb n="272"/><span>Is díon a gcáis ar árd-ghoin Breatan.</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>Atáid éigse go céim-leisc gan aiteas</span>
<lb n="275"/><span>Gan laoithe ar chaoin-chruit dá spreagadh,</span>
<lb n="276"/><span>Iachtach bhróin i mbeólaibh leanbh</span>
<lb n="277"/><span>'S is tóirseach ar bóithribh bhíd bacaigh.</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="278"/><p><span>Is uaigneach an fuadar so bhraithim</span>
<lb n="279"/><span>Ar gach árd-chnoc fá'n mhuigh fhairsing</span>
<lb n="280"/><span>I gCuirreach cnu-bhuidhe Chille Dara</span>
<lb n="281"/><span>'S i machairí míne Chluana Meala.</span></p>
<lb n="282"/>
<lb n="283"/><p><span>Atá Cloichín ciúin, is ionnsa Malla</span>
<lb n="284"/><span>Is sraoilleán Móirín cróiligheach cathach</span>
<lb n="285"/><span>Níl óifrideach meóir-fhrithir mar chleachtadh</span>
<lb n="286"/><span>In aolbhrog aoibhinn i gcroidhe gach baile</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>Mar a mbíodh ringce greadhnach gasta</span>
<lb n="289"/><span>Is óg-bhuidhean go ceól-chaoin dá fhaire</span>
<lb n="290"/><span>Ní bhfuair Fódla cló dá shamhail</span>
<lb n="291"/><span>Ó d'éag Curadh an Bhruit Lachtna.</span></p>
<lb n="292"/>
<lb n="293"/><p><span>Nó Cú na hÉamhna do réidheadh bealach</span>
<lb n="294"/><span>Nó Firdia an mál 'san Áth do cailleadh,</span>
<lb n="295"/><span>Nó Eógan Mór an treón ar ar fealladh</span>
<lb n="296"/><span>Nó Conn na ruag ler buadhadh Teamhair,</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>Nó Lughaidh Lágha tug ár a charad</span>
<lb n="299"/><span>'S do leighis a n-éag ar bhéine teascadh</span>
<lb n="300"/><span>Nó Fionn Mac Cumhaill nár chúb ó threasaibh</span>
<lb n="301"/><span>Nó Oscar amhra, san nGabhra cailleadh.</span></p>
<lb n="302"/>
<lb n="303"/><p><span>Nuimhir chaomh a phréimh' ní bhacfad</span>
<lb n="304"/><span>'S ní luadhfad an uaisle Ghreagach</span>
<lb n="305"/><span>Dá mbíodh sluaighte is suaithnidhe ar leathadh</span>
<lb n="306"/><span>Mar táimse óg is m'eólas gearra.</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>Acht nár ghluais aon chuain tar caladh</span>
<lb n="309"/><span>An mhéid atbádh nó atá 'n-a mbeathaidh,</span>
<lb n="310"/><span>Brianaigh miadhmhala is Carrthaigh,</span>
<lb n="311"/><span>Clanna Néill, síol gCéin, 's síol Eachadh.</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="312"/><p><span>Búrcaigh, Brúnaigh is Barraigh</span>
<lb n="313"/><span>Paoraigh, Builtéaraigh is Breatnaigh</span>
<lb n="314"/><span>Róistigh, Mac Fheórais fá'n angadh</span>
<lb n="315"/><span>Gan a ngaol go déin it ghreanadh.</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>Ní mhaoidhim leirg chirt meirge Gearalt</span>
<lb n="318"/><span>Ná gach áit a ráinig a sealbh</span>
<lb n="319"/><span>I dtaobh a mháthair, tá sí feasach</span>
<lb n="320"/><span>'S ní féidir smál a dfhaghaíl ar a athair.</span></p>
<lb n="321"/>
<lb n="322"/><p><span>Ó's éigean bás dfhuil Ádhaimh gan aiseag</span>
<lb n="323"/><span>Éighim tráth an t-ár so theagmhuigh;</span>
<lb n="324"/><span>Acht guidhim go díleas an Rí-Mhac rathmhar</span>
<lb n="325"/><span>A anam séimh do chaomhnadh i bhFlaitheas.</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>Seacht gcéad déag is tríochaid taistil</span>
<lb n="328"/><span>Is seacht mbang tug samhradh lasmhar 1737</span>
<lb n="329"/><span>Ó breith an Tighearna diadha dath-ghil</span>
<lb n="330"/><span>Go teacht támhtha Sheáin Mhic Ghearailt.</span></p>
<lb n="331"/>
<lb n="332"/><p><span>An Ceangal.</span></p>
<lb n="333"/>
<lb n="334"/><p><span>Turraing ghuirt an Ridire do bhíodh 'san Ghleann</span>
<lb n="335"/><span>Sconnaire na Sursainge ba ghníomhach teann</span>
<lb n="336"/><span>Uchbhadh luit an siollaire fá dhíon na gceall</span>
<lb n="337"/><span>Ursa cnuic gan iomarca, is díth a bheith fann.</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>Dalta dil na Banba an féinneach Seán</span>
<lb n="340"/><span>Gearaltach gan ainimh chuil ba saoghain sámh;</span>
<lb n="341"/><span>A ghairbh-lic, sin fachain guil let thaobh go brách</span>
<lb n="342"/><span>Faraire den arad-fhuil, an Gréagach cáidh.</span>
<lb n="343"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="344"/><p><span>Bzzzzz1760c 18L</span>
<lb n="345"/><span>Uzzzzz0275</span>
<lb n="346"/><span>6. - LIAM DE BHRIOTAIBH .i. Liam Inglis</span></p>
<lb n="347"/>
<lb n="348"/><p><span>I mBarántas agus Órdughadh dár cuireadh amach fé</span>
<lb n="349"/><span>ughdarás na beirte sin Liam Ruadh Mac Coitir agus an</span>
<lb n="350"/><span>tAthair Seán Ó Briain, chum filí na Mumhan, dfhonn breith</span>
<lb n="351"/><span>ar Dháibhí Brún, file gan fáscadh, tá an méid seo:</span></p>
<lb n="352"/>
<lb n="353"/><p><span>" ... Fáidh ná file ná fágtar libhse san Mhumhain ársa</span>
<lb n="354"/><span>Gan fáil 'n-a choinnibh; ar lár go gcuiridh an Brúnach bearnach.</span>
<lb n="355"/><span>Do mhaoidhimh an Brúnach buidhean dá chongnamh mar aois dána-</span>
<lb n="356"/><span>Is díobhsan Tomás caoin-mhac Tighearnáin is Mac Giolla Pádraig</span>
<lb n="357"/><span>Is díobh Párthalón an bráthair Códach, rannaire Dáibhí,</span>
<lb n="358"/><span>Is gliadhaire cumais, Liam de Bhriotaibh, is duine ná háirighim;</span>
<lb n="359"/><span>Gach n-aon eile 's an méid seo adeirim de chongnamh Dháibhí</span>
<lb n="360"/><span>Tabhraidh chughainne fé thearmonn cúirte cumais na bhfáidhe ..."</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>Liam de Bhriotaibh - ionann san nó Liam Inglis, nó English.</span></p>
<lb n="363"/>
<lb n="364"/><p><span>Bzzzzz1738C 18L</span>
<lb n="365"/><span>UzzzzzLiam Inglis</span>
<lb n="366"/><span>7. - ISÉ SEÓN AN SIOLLAIRE</span></p>
<lb n="367"/>
<lb n="368"/><p><span>'Anna Príor, óinseach arrachtach do bhíodh ag imtheacht</span>
<lb n="369"/><span>ó fhile go file ar fuaid na Mumhan.</span></p>
<lb n="370"/>
<lb n="371"/><p><span>Isé Seón an siollaire scothas na fuinn-se Fáil -</span>
<lb n="372"/><span>Óig-bhean chumasach churata chaoin-tias cháidh;</span>
<lb n="373"/><span>Lóiste soilbhir, ionmhas grinn na ndámh</span>
<lb n="374"/><span>Dá seóladh chugainn de thurraic, an scaoinse mná.</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="375"/><p><span>Bean is binne, dar linne, 'ná glór na n-éan,</span>
<lb n="376"/><span>Bean bhíos fireann is boineann dá dóchas féin,</span>
<lb n="377"/><span>Bean is mise do ritheas an fód so Chéin,</span>
<lb n="378"/><span>Anna an bhroingheal, is goirthear dhi Seón le scléip!</span></p>
<lb n="379"/>
<lb n="380"/><p><span>Is eól di Inis is Doire is Loch Éirne fós,</span>
<lb n="381"/><span>Bóinn is Life, Cill Chainnigh, agus Béarra leó;</span>
<lb n="382"/><span>Óinseach bhuile do milleadh i gcéill 's i gcló</span>
<lb n="383"/><span>Ó dóghadh a hionar go huile, 's a héadach nódh.</span></p>
<lb n="384"/>
<lb n="385"/><p><span>8. - IM LEABAIN ARÉIR.</span></p>
<lb n="386"/>
<lb n="387"/><p><span>Cúrsaí Sheáin Chláraigh atá dá luadh aige.  I ndrochscríbhinn atá an</span>
<lb n="388"/><span>iarracht so le fagháil.</span></p>
<lb n="389"/>
<lb n="390"/><p><span>Im leabain aréir is mé im shuan</span>
<lb n="391"/><span>d'amharc me spéir-bhean mhaordha uaim,</span>
<lb n="392"/><span>Bhí lasadh na gcaor gan bhréig 'n-a gruadh</span>
<lb n="393"/><span>Is a carn-fholt léi go féar anuas.</span>
<lb n="394"/><span>Dubhart gan stad - dlúith lem ais, a rún tabhair póg,</span>
<lb n="395"/><span>Le taitneamh dot ghnúis táim dubhach i mbrón.</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>Do fhreagair an bhéibhionn mhaordha shuairc</span>
<lb n="398"/><span>"Le fearaibh an tsaoghail táim réidh, dar Duach;</span>
<lb n="399"/><span>Do ceangladh mé le réic gan ghruaim</span>
<lb n="400"/><span>'S ní feas dam cé'n taobh n-ar éaluigh uaim."</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>"Is ádhbhar léin don taobh so, is truagh,</span>
<lb n="403"/><span>Fear sár-oilt' séimh, fear saordha suairc,</span>
<lb n="404"/><span>Fear dán is dréacht do dhéanadh is duan</span>
<lb n="405"/><span>Ar fán chum sléibhe i gcéin gur ghluais."</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="406"/><p><span>"Seo an fáth mo léan óm thaobh gur ghluais</span>
<lb n="407"/><span>An sáir-fhear séimh, den tréan-fhuil mhuair</span>
<lb n="408"/><span>A pháirt le béithe 's a chlaon-chlis chluain</span>
<lb n="409"/><span>Chuir táinte tréan mar mé ar buairt."</span></p>
<lb n="410"/>
<lb n="411"/><p><span>"Páris féach, is Aonghus buadhach,</span>
<lb n="412"/><span>Ajax laochda léadmhach luath</span>
<lb n="413"/><span>Jason caomh an chraobh-fhuilt shuain</span>
<lb n="414"/><span>Gur mná do thraoch 's a dtréanta sluagh.</span></p>
<lb n="415"/>
<lb n="416"/><p><span>"Ó sháruigh an méid sin laoch i nguais</span>
<lb n="417"/><span>Dáibhí an réx is céad ná luadhaim,</span>
<lb n="418"/><span>Ní nár duit géill nár thaobhuigh cnuas</span>
<lb n="419"/><span>Acht fáilte is féile béas ar buadh."</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>"A ghrádh mo chléibh ...</span></p>
<lb n="422"/>
<lb n="423"/><p><span>Trághadh na bléithe is gné gan ghruaim</span>
<lb n="424"/><span>Mo shlán go héag dá chaomhnadh buan."</span>
<lb n="425"/><span>Dfhúig me anois dubhach i gcanntlamh, mo bhrón,</span>
<lb n="426"/><span>Ag sileadh na súl le cumha 'n-a dheóidh.</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>"Ó's feas dam gur thréig do chéile thú,</span>
<lb n="429"/><span>A ainnir na gcraobh is féile clú,</span>
<lb n="430"/><span>Tabhair taitneamh dam féin, ná léig me in úir</span>
<lb n="431"/><span>'S ní scarfadh leat féin go héag, a shiúr."</span>
<lb n="432"/><span>A chúilfhionn tais, dlúith lem ais, a rún, tabhair póg,</span>
<lb n="433"/><span>Le taitneamh dot ghnúis táim dubhach i mbrón.</span></p>
<lb n="434"/>
<lb n="435"/><p><span>"Scuir feasta dhet phlás 's det ráidhte baois,</span>
<lb n="436"/><span>Fanfad mar táim mo ráib go dtighidh;</span>
<lb n="437"/><span>Ní chreidfeadh dar láimh mo cháirdeas Críost</span>
<lb n="438"/><span>Ná feicfead mo ghrádh 'n-a shláinte arís."</span>
<lb n="439"/><span>Dfhúig me anois dubhach i gcanntlamh, mo bhrón,</span>
<lb n="440"/><span>Ag sileadh na súl le cumha 'n-a dheóidh.</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="441"/><p><span>"Aithris dam féin, a spéir-bhean tsuairc,</span>
<lb n="442"/><span>Ainm do réic' nó cár éaluigh uait;</span>
<lb n="443"/><span>Cadé an tsamhail duine é do thréig tú a chuach,</span>
<lb n="444"/><span>Nó a scarfadh go héag le béith gan ghruaim."</span>
<lb n="445"/><span>A chúilfhionn tais, dlúith lem ais, a rún, tabhair póg,</span>
<lb n="446"/><span>Le taitneamh dot ghnúis, táim dubhach i mbrón.</span></p>
<lb n="447"/>
<lb n="448"/><p><span>"Is feasach don tsaoghal mo réic dar Duach,</span>
<lb n="449"/><span>Fear scaipitheach tréan, fear léighte duan,</span>
<lb n="450"/><span>Fear tapa nach baoth i gcéim dá chruadhacht</span>
<lb n="451"/><span>'S do chaithfeadh a réal le haon go suairc."</span>
<lb n="452"/><span>Dfhúig me anois dubhach gan sult, i gcanntlamh, mo bhrón,</span>
<lb n="453"/><span>Le taitneamh dot ghnúis táim dubhach i mbrón.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>9. - TÁ ÓIG-BHEAN SA TÍR.</span></p>
<lb n="456"/>
<lb n="457"/><p><span>Bzzzzz1740c 18L</span></p>
<lb n="458"/>
<lb n="459"/><p><span>Tá óig-bhean sa tír</span>
<lb n="460"/><span>'S is eólach dam í</span>
<lb n="461"/><span>Is trom a folt</span>
<lb n="462"/><span>Is reamhar a rosc</span>
<lb n="463"/><span>Is modhmhail 's is maiseach í.</span></p>
<lb n="464"/>
<lb n="465"/><p><span>Le n-a méaraibh seinneann sí</span>
<lb n="466"/><span>Ar théada puirt go binn</span>
<lb n="467"/><span>Mo léan, mo chreach,</span>
<lb n="468"/><span>Ná féadaim teacht</span>
<lb n="469"/><span>I gcéin tar lear gnuig í.</span></p>
<lb n="470"/>
<lb n="471"/><p><span>Tá stáid-bhean chóir sa tír</span>
<lb n="472"/><span>Grádh gach óig-fhir í</span>
<lb n="473"/><span>Réiltean eólais</span>
<lb n="474"/><span>Gréin ar bóthar</span>
<lb n="475"/><span>Báibín órdha an ghrinn.</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="476"/><p><span>Níl claon ná cleas 'n-a croidhe</span>
<lb n="477"/><span>Acht tréithe maithe grinn</span>
<lb n="478"/><span>Mo léan, mo chreach,</span>
<lb n="479"/><span>Ná féadaim teacht</span>
<lb n="480"/><span>I gcéin tar lear is í.</span></p>
<lb n="481"/>
<lb n="482"/><p><span>Tá a hór-fholt búclach buidhe</span>
<lb n="483"/><span>Ó choróinn go cúl a cinn</span>
<lb n="484"/><span>Ler seóladh sinn</span>
<lb n="485"/><span>Mar leóithne ón ngaoith</span>
<lb n="486"/><span>I gcómhgar tríd an gcoill.</span></p>
<lb n="487"/>
<lb n="488"/><p><span>Le n-a béilín binn tais bláth</span>
<lb n="489"/><span>Léigheann sí an Bíobla ar clár</span>
<lb n="490"/><span>'S gach fód den tír</span>
<lb n="491"/><span>'N-a ngeóbhaidh mo bhaoin</span>
<lb n="492"/><span>Go dtógaidh Críost léi a lámh.</span></p>
<lb n="493"/>
<lb n="494"/><p><span>Tá scáil na gcaor 'n-a gruadh,</span>
<lb n="495"/><span>An bháin-chnis tséimh gan ghruaim,</span>
<lb n="496"/><span>Níor bheag den tsaoghal</span>
<lb n="497"/><span>d'éin-fhear fé'n spéir</span>
<lb n="498"/><span>Gheóbhadh ceangal léi go buan.</span></p>
<lb n="499"/>
<lb n="500"/><p><span>Do b'fhada réidh mo chuaird</span>
<lb n="501"/><span>Ag éalódh léi cois cuain,</span>
<lb n="502"/><span>Dá mbeinn gan aon</span>
<lb n="503"/><span>Ag gol tar m'éis</span>
<lb n="504"/><span>Ná bean do dhéanfadh buairt.</span></p>
<lb n="505"/>
<lb n="506"/><p><span>Raghadsa anois anonn</span>
<lb n="507"/><span>Tar sáile ghlas na dtonn</span>
<lb n="508"/><span>Is fágfa mé</span>
<lb n="509"/><span>Mo ghrádh géal féin</span>
<lb n="510"/><span>'San áit seo ag éigheamh go dubhach.</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="511"/><p><span>A Mhuire fortuigh dúinn,</span>
<lb n="512"/><span>Réidh anois ár bpúdhair</span>
<lb n="513"/><span>Is ná fágfainnse</span>
<lb n="514"/><span>An bháin-chnis dil</span>
<lb n="515"/><span>Dá mb'áil léi-sin teacht liúm.</span></p>
<lb n="516"/>
<lb n="517"/><p><span>Dá dtéighinnse anonn tar tuinn</span>
<lb n="518"/><span>'S go dtiocfainn chughat gan mhoill</span>
<lb n="519"/><span>An dtiocfá liúm</span>
<lb n="520"/><span>Go caethamhail ciúin</span>
<lb n="521"/><span>Go dtógfá an smúit dem chroidhe?</span></p>
<lb n="522"/>
<lb n="523"/><p><span>Chuirfinn fút gan mhoill</span>
<lb n="524"/><span>Gillín súgach groidhe</span>
<lb n="525"/><span>Do bhéarfainn tú</span>
<lb n="526"/><span>Abhfad ót dhútha</span>
<lb n="527"/><span>A ainnir chiúin tais mhín.</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>A Bhríd, a mhaighdean shéimh</span>
<lb n="530"/><span>Na gcaoin-rosc ngreadhnach réidh</span>
<lb n="531"/><span>Nach díth leat mé</span>
<lb n="532"/><span>Bheith claoidhte tréith</span>
<lb n="533"/><span>Gan suim i nídh san tsaoghal?</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>Nach náireach díbh mar scéal</span>
<lb n="536"/><span>Bheith 'om cháineadh i dtúis gach lae?</span>
<lb n="537"/><span>'S gur le hórdughadh Chríost</span>
<lb n="538"/><span>Do fuair ár sinnsear</span>
<lb n="539"/><span>Tosach slighe ar an saoghal.</span>
<lb n="540"/>
<pb n="17"/></p>
<lb n="541"/>
<lb n="542"/><p><span>10. - RAGHADSA FÉIN ANONN</span></p>
<lb n="543"/>
<lb n="544"/><p><span>Raghadsa féin anonn</span>
<lb n="545"/><span>Faoi thuile bharc na dtonn</span>
<lb n="546"/><span>Is fágfa mé</span>
<lb n="547"/><span>Mo ghrádh geal féin</span>
<lb n="548"/><span>'San áit seo ag éigheamh fá smúit.</span></p>
<lb n="549"/>
<lb n="550"/><p><span>'Sé mo chiach mo chreach mo chumha</span>
<lb n="551"/><span>Gan fagháil fortaigh dúinn</span>
<lb n="552"/><span>Is ní fhágfainn</span>
<lb n="553"/><span>Go bráth thu</span>
<lb n="554"/><span>Dá mb'áil leat teacht liúm.</span></p>
<lb n="555"/>
<lb n="556"/><p><span>Is eólach dam sa tír</span>
<lb n="557"/><span>Óig-bhean dheas gan teimheal</span>
<lb n="558"/><span>Is trom a folt,</span>
<lb n="559"/><span>Is leabhair a crobh,</span>
<lb n="560"/><span>Is modhmhail 's is maiseach í.</span></p>
<lb n="561"/>
<lb n="562"/><p><span>Níl claon-bheart ina croidhe</span>
<lb n="563"/><span>Acht tréithe is iomad grinn</span>
<lb n="564"/><span>'S is é mo chreach</span>
<lb n="565"/><span>Ná féadaim teacht</span>
<lb n="566"/><span>I gcéin tar lear is í.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>Is áluinn í ins gach céim</span>
<lb n="569"/><span>Ó bharr a cinn go féar</span>
<lb n="570"/><span>Bláth an droighin</span>
<lb n="571"/><span>Gur sháruigh sí</span>
<lb n="572"/><span>Is scáil a píp mar aol.</span></p>
<lb n="573"/>
<lb n="574"/><p><span>A dhá crobh mhíne réidhe</span>
<lb n="575"/><span>Ba dáilteach iad sa déirc</span>
<lb n="576"/><span>'S gur b'í grádh mo chroidhe</span>
<lb n="577"/><span>Rug bárr ón mnaoi</span>
<lb n="578"/><span>Ler fágadh claoidhte an Trae.</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="579"/><p><span>Táid mo cháirde ar mo dhruim</span>
<lb n="580"/><span>Gach lá geal dá dtigheann</span>
<lb n="581"/><span>I dtaobh grádh thabhairt</span>
<lb n="582"/><span>Don bhan-chnis</span>
<lb n="583"/><span>Do sháruigh mo chroidhe.</span></p>
<lb n="584"/>
<lb n="585"/><p><span>Ní thréigfeadsa mo bhaoin</span>
<lb n="586"/><span>Le haon chumann díbh</span>
<lb n="587"/><span>Chum go dtígheadsa</span>
<lb n="588"/><span>'S mo laogh gheal</span>
<lb n="589"/><span>In éinfheacht don chill.</span></p>
<lb n="590"/>
<lb n="591"/><p><span>Dá dtiginn chughat arís</span>
<lb n="592"/><span>A bhroingheal mhúinte mhín</span>
<lb n="593"/><span>An dtiocfá liúm</span>
<lb n="594"/><span>Go caethamhail cúthail</span>
<lb n="595"/><span>A Eiléan chlúmhail gan teimheal?</span></p>
<lb n="596"/>
<lb n="597"/><p><span>Do chuirfinn fút gan mhoill</span>
<lb n="598"/><span>Gillín súgach groidhe</span>
<lb n="599"/><span>Dfhuadfadh thú</span>
<lb n="600"/><span>Abhfad ót dhútha</span>
<lb n="601"/><span>Mar a gcuirfá an smúit sin díot.</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span>'Sé mo bhrón agus mo dhíth</span>
<lb n="604"/><span>Gan mé ar bóchna im shuidhe</span>
<lb n="605"/><span>Nó ar mhór-chnoc</span>
<lb n="606"/><span>Na Tóime</span>
<lb n="607"/><span>'S gan feóirling na slighe.</span></p>
<lb n="608"/>
<lb n="609"/><p><span>Bheadh mo dhóchas-sa a' Críost</span>
<lb n="610"/><span>Go bhfaghainn mo dhóth gan mhoill</span>
<lb n="611"/><span>'S go dtógfadh</span>
<lb n="612"/><span>An óig-bhean</span>
<lb n="613"/><span>An ceó so dem chroidhe.</span>
<lb n="614"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="615"/><p><span>Bzzzzz1778ob 18D</span>
<lb n="616"/><span>11. - DO MHUIRE MHÁTHAIR</span></p>
<lb n="617"/>
<lb n="618"/><p><span>Mar chéile gabhaimse leatsa, a Bhuime Íosa,</span>
<lb n="619"/><span>A bhéith gan chealg ler shnaimeas mo spirid dhíleas</span>
<lb n="620"/><span>Ón gcléir ó caitheadh me, a chara, is fiosach guidhim thu</span>
<lb n="621"/><span>'S dot thréad me ghlacadh, is geallaim gan filleadh choidhche.</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>A Dhé na n-aingeal do dhealbhuigh tuile is taoide</span>
<lb n="624"/><span>Ó's léir duit m'aigne, is agat tá fios mo smaointe</span>
<lb n="625"/><span>Dá réir sin, maith dham gach peaca dem chionta daoira</span>
<lb n="626"/><span>'S mar éiric glacaim gach peannaid dar fhuiling Íosa.</span></p>
<lb n="627"/>
<lb n="628"/><p><span>Ó's léir gur peacach me, a Athair, 'san uile-phoinnte,.</span>
<lb n="629"/><span>Go claonmhar cealgach gangaideach tuilte 'e dhíomas,</span>
<lb n="630"/><span>An saoghal 'om mhealladh 's nár cheaduigh me 'om fhilleadh i ndíogras</span>
<lb n="631"/><span>'S pé rud is fearra 'om anam go dtige im intinn!</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>Má dhéineas peaca 's nár cheadas le hoideas Íosa</span>
<lb n="634"/><span>Is méin liom aithreachas cathach do ghlacadh tríd sin</span>
<lb n="635"/><span>Glaodhaim, a bhanaltra, ar dhalta do chruinne-chích dhil</span>
<lb n="636"/><span>Dom shaoradh ón ngalar 's me tharraing ó nimh mo naimhde.</span></p>
<lb n="637"/>
<lb n="638"/><p><span>Trí ráithe fada do chaitheas im óg-bhráthair</span>
<lb n="639"/><span>'S go deó níor mheasas go scarfainn le hÓrd Mháire,</span>
<lb n="640"/><span>Ó thá gur caitheadh me asta, mo sceól cráidhte,</span>
<lb n="641"/><span>Le cómhachta an Athar go gcastar me leó páirteach.</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>Is dóigh gur ghangaid fé ndeara don mhór-bhráthair</span>
<lb n="644"/><span>Ón órd me chaitheamh, ag taisteal gan ró-áiteamh,</span>
<lb n="645"/><span>'N-a chómhair go gcaithfinnse teastas gan seóid fagháltais</span>
<lb n="646"/><span>Mo stór 'n-a thaisce gan aiseag go deo is áil leis.</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="647"/><p><span>Feóil is fleadha an tailimh 's gach sógh is áil leis,</span>
<lb n="648"/><span>Is gach sórt is fearra dá anam i mbeól-ráidhte</span>
<lb n="649"/><span>Mar seódh nó sneachta nuair scaipeas roimh mhór-bháistigh</span>
<lb n="650"/><span>Acht stór na bhflaitheas is é a mhairfeas go deó lánmhar.</span></p>
<lb n="651"/>
<lb n="652"/><p><span>12. - A DHÁITH UÍ GHLASÁIN.</span></p>
<lb n="653"/>
<lb n="654"/><p><span>Bzzzzz1750 18L</span></p>
<lb n="655"/>
<lb n="656"/><p><span>A.D. 1750</span></p>
<lb n="657"/>
<lb n="658"/><p><span>A Dháith Uí Ghlasáin, mo ghreadán brón tú,</span>
<lb n="659"/><span>Och, mo dhiombáidh, an coileán cródha,</span>
<lb n="660"/><span>I gCarraig Thuathail is truagh go deó thu</span>
<lb n="661"/><span>Marbh gan luadhail go fuar ar feóchadh.</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>Ba chas do chúl 's ba bhúclach ómrach,</span>
<lb n="664"/><span>Ba ghlas do shúil mar dhrúcht an fheóir ghlais,</span>
<lb n="665"/><span>Do ghruadh chraorach 's í ag géilleadh 'o rósaibh</span>
<lb n="666"/><span>Do bhéal binn suairc gan bhuaidhirt gan mhóide.</span></p>
<lb n="667"/>
<lb n="668"/><p><span>Ba thú buinneán an tslinneáin le fóirneart,</span>
<lb n="669"/><span>Fear fíor-áluinn forránta fórsach,</span>
<lb n="670"/><span>Croidhe gan mheang 'n-a raibh greann na gcómhursan,</span>
<lb n="671"/><span>Gan bhaois gan bhaiseal gan mhairg gan mhórtas.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>Do lámh éachtach nár claonadh i gcómhlann</span>
<lb n="674"/><span>Do chliathán gléigeal is é nár leónadh</span>
<lb n="675"/><span>Asain teann ba lonn i ngleó-bhroid</span>
<lb n="676"/><span>Is cos nár ghann go bonn a bhróige.</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>Atá Carraig Thuathail go buaidhearta brónach</span>
<lb n="679"/><span>Ag cruadh-ghol ód chualadar an sceól san</span>
<lb n="680"/><span>Cuan na bhFaoileann taoibh le Cóf theas</span>
<lb n="681"/><span>'S an Bhéilic ag géimrigh gach neóin doich.</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="682"/><p><span>Atá fhios ag daoine ó Bhríd go bóchna</span>
<lb n="683"/><span>Nó dá n-abrainn timcheall críche Fódla</span>
<lb n="684"/><span>Gur bh'é Dáth Glas an fear nár bhfólta -</span>
<lb n="685"/><span>An fear nár mhaoidhimh a ghnímh go glórach,</span></p>
<lb n="686"/>
<lb n="687"/><p><span>Fear do bhí dathamhail flaitheamhail foghanta</span>
<lb n="688"/><span>Fear do bhí súgach lúthmhar leoghanta</span>
<lb n="689"/><span>Fear do bhí 'n-a fhear an fhaid mhair sé beó againn</span>
<lb n="690"/><span>Fear ar tír nó ar tuinn bhí cómhmaith,</span></p>
<lb n="691"/>
<lb n="692"/><p><span>Fear nár stríoc do ghaoith ar mhór-mhuir,</span>
<lb n="693"/><span>Fear do cheap na sean bhíodh treórach,</span>
<lb n="694"/><span>Fear do b'innealta cuisle insa chórda</span>
<lb n="695"/><span>Fear breágh maiseamhail, deagh-chlúmhail córach.</span></p>
<lb n="696"/>
<lb n="697"/><p><span>Is ceasnaidhe croidhe le saoithe cóige</span>
<lb n="698"/><span>An gleacaidhe groidhe nár claoidheadh i gcómhlann</span>
<lb n="699"/><span>Faraire fíochmhar fíor-ghlan ó óige</span>
<lb n="700"/><span>Marbh i gcill ghlas sínte i gcómhrainn.</span></p>
<lb n="701"/>
<lb n="702"/><p><span>Ba lúthmhar láidir gárda a dhóide</span>
<lb n="703"/><span>Nuair thigheadh ar stáitse sráid nó móinte,</span>
<lb n="704"/><span>Thuaidh i gCorca ar a gcorp ghnídh feólmhach</span>
<lb n="705"/><span>'San Áth Fhada do rinn gearradh agus stróiceach.</span></p>
<lb n="706"/>
<lb n="707"/><p><span>Séimh-fhear seasamhach calma cródha,</span>
<lb n="708"/><span>Féinneadh feargach in achrann slóighte</span>
<lb n="709"/><span>Do ghearradh go tapa a dtagadh 'n-a threó dhíobh</span>
<lb n="710"/><span>Le faobhar glan bata 's a mhalairt do b'eól do.</span></p>
<lb n="711"/>
<lb n="712"/><p><span>Cad do b'áil liom dá n-áireamh?  ní heól dam</span>
<lb n="713"/><span>Fear dá láimh ón Ráth go hEóchaill</span>
<lb n="714"/><span>Ná ó Dhoire go himeall Tighe Móire</span>
<lb n="715"/><span>Do chuirfeadh an ball 'san phionnsa chóir air,</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="716"/><p><span>Dá mbeadh triatha dfhuil Bhriain na sróll-bhrat,</span>
<lb n="717"/><span>A nIarla nó a dTiarna, insan bhFódla,</span>
<lb n="718"/><span>Do bheadh do cháil-se, a Dháth, go cródha,</span>
<lb n="719"/><span>Do bheadh do thásc ag bárr na n-eólaidhe.</span></p>
<lb n="720"/>
<lb n="721"/><p><span>Do bheadh do chléir let thaobh go ceólmhar</span>
<lb n="722"/><span>Do bheidís uaisle gruaidh-fhliuch deórach</span>
<lb n="723"/><span>Do bheadh mná ag gárthaidh is gárlaigh óga</span>
<lb n="724"/><span>'S do bheidís bacaigh ag screadaigh ar bóithre.</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>Do b'éidir marbhna do b'fhada ba chló dhuit,</span>
<lb n="727"/><span>A thréin-fhir ghairbh ba taca le mór-mhuir,</span>
<lb n="728"/><span>Acht fé mar mheasaimse go mb'fhearra fé dhó dhuit</span>
<lb n="729"/><span>Guidhe let anam go Cathair na Glóire.</span></p>
<lb n="730"/>
<lb n="731"/><p><span>13. - AR MAIDIN AG CAOIDH DHAM.</span></p>
<lb n="732"/>
<lb n="733"/><p><span>Bzzzzz1740c 18L</span>
<lb n="734"/><span>Ar maidin ag caoidh dham go fann táir</span>
<lb n="735"/><span>Go dearbh ar thaoibh chnuic ar meabhrán</span>
<lb n="736"/><span>Do thaisteal 'om choimhdeacht</span>
<lb n="737"/><span>Ó shleasaibh na bruidhne</span>
<lb n="738"/><span>Eala-bhean aoibhinn is leabhair dfhás.</span></p>
<lb n="739"/>
<lb n="740"/><p><span>Tan dhearcas an faoileann glic modhmhail mná</span>
<lb n="741"/><span>Ba cailce geal mín-chruth is feann scáil</span>
<lb n="742"/><span>Lasann mo chroidhe istigh</span>
<lb n="743"/><span>Le taitneamh don mhinnsigh</span>
<lb n="744"/><span>Is stadaim dem chaoidh-ghoil le greann grádha.</span></p>
<lb n="745"/>
<lb n="746"/><p><span>Ar dtarraing di taoibh liom le lútáil</span>
<lb n="747"/><span>Dfheasas di cér bh'í go mall-rádhach</span>
<lb n="748"/><span>Dfhreagair an ríogan</span>
<lb n="749"/><span>Go tapa le caoineas</span>
<lb n="750"/><span>"Is me teachtaire díleas an tSeabhaic Bháin."</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="751"/><p><span>Do phreabas go bríoghmhar gan teanntán</span>
<lb n="752"/><span>Im sheasamh le sceimhle go seang sámh</span>
<lb n="753"/><span>Is feasaim arís di</span>
<lb n="754"/><span>Ar bh'aithnidh di an Stíobhart</span>
<lb n="755"/><span>Nó an gcasfadh le buidhin chnuic go fonn Fáil.</span></p>
<lb n="756"/>
<lb n="757"/><p><span>"Is dearbh a chaoin-fhir, 's a ghreann dáimh</span>
<lb n="758"/><span>Go dtaistealfa an taoiseach go teann tráth</span>
<lb n="759"/><span>Le seascadh ar míle</span>
<lb n="760"/><span>De bharcaibh go buidheanmhar</span>
<lb n="761"/><span>Chum danair do dhíbirt don tseann-áit."</span></p>
<lb n="762"/>
<lb n="763"/><p><span>"In' fhochair  do chífear go lonn-lán</span>
<lb n="764"/><span>Gasra Gaoidhlach an antláis</span>
<lb n="765"/><span>Calm-choin Laoisigh</span>
<lb n="766"/><span>Is fearra sa choimheascar</span>
<lb n="767"/><span>Is aicme le fíor-ghail ón nglonn-Spáinn.</span></p>
<lb n="768"/>
<lb n="769"/><p><span>Níl fanatic cíor-dhubh is gann-cháil</span>
<lb n="770"/><span>Cé ceannasach suidheann sin ag ceann cláir</span>
<lb n="771"/><span>Ná smalaire an chroidhe bhoicht</span>
<lb n="772"/><span>Is ceachardha i gcuibhreann</span>
<lb n="773"/><span>Ná caithfeam 'san aoileach, dá bpleangcáil.</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>Glacaidh-se intinn is fonn árd</span>
<lb n="776"/><span>Is canaidh bhur laoithe agus streanncáin,</span>
<lb n="777"/><span>Lasaidh na fíonta</span>
<lb n="778"/><span>Agus scaipidh ar mhíltibh</span>
<lb n="779"/><span>Le meanmain croidhe anois is antláis.</span></p>
<lb n="780"/>
<lb n="781"/><p><span>Don tabhairne tígidh le greann-gháir</span>
<lb n="782"/><span>Ag ragairne ag ringce is ag rangcás,</span>
<lb n="783"/><span>An baraille díogaidh</span>
<lb n="784"/><span>Go dearg le hintinn</span>
<lb n="785"/><span>An cnagaire líonta is an tancárd.</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="786"/><p><span>Casaigidh binn-phuirt ar theampáin</span>
<lb n="787"/><span>Is caithidh i nglinntibh le mórdháil</span>
<lb n="788"/><span>Bhur hataí go díreach</span>
<lb n="789"/><span>Ar mhullach gach aoirde</span>
<lb n="790"/><span>Ag gairm an Ríogh chirt le lúthgháir.</span></p>
<lb n="791"/>
<lb n="792"/><p><span>Bzzzzz1745c 18L</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>14. - AN TAODHAIRE ÓG</span></p>
<lb n="795"/>
<lb n="796"/><p><span>Is déarach an bheart do chéile ghil Airt</span>
<lb n="797"/><span>Bheith i ndaor-bhroid, i ngéibheann, 's ag éigheamh gach ló;</span>
<lb n="798"/><span>Is géar-ghuirt a scread ag réabadh a bas</span>
<lb n="799"/><span>Is méala í in éagcruth 's i néallaibh bróin;</span>
<lb n="800"/><span>A laochra go lag, a cléirigh gan cheart,</span>
<lb n="801"/><span>A héigeas gan dréacht, ag maothughadh a ndeór</span>
<lb n="802"/><span>'S na faol-choin gur scaip a tréada ar fad</span>
<lb n="803"/><span>Ó b'éigean dó tréigean, - an tAodhaire Óg.</span></p>
<lb n="804"/>
<lb n="805"/><p><span>Níl éigne ar eas, ná gaortha go glas,</span>
<lb n="806"/><span>Acht éanlaith go héadmhar ag séanadh a gceóil,</span>
<lb n="807"/><span>Ar aon dair níl meas acht a ngéaga go cas</span>
<lb n="808"/><span>'S na sléibhte in éinfheacht fé bhréidibh ceóidh;</span>
<lb n="809"/><span>Le géire na reacht do claonadh a rath</span>
<lb n="810"/><span>Do céasadh ár laochra, níl éinne aca beó</span>
<lb n="811"/><span>'S an spréidh bheag so mhair, anois séidfar í as -</span>
<lb n="812"/><span>Ó b'éigean dó tréigean - an tAodhaire Óg.</span></p>
<lb n="813"/>
<lb n="814"/><p><span>Léan ar an bhfear nár léig chughainn tar lear</span>
<lb n="815"/><span>Scaoth sin den Ghaedheal-fhuil do dhéanfadh an gleó</span>
<lb n="816"/><span>Sul ar traochadh sa chath fir éachtach na mbrat</span>
<lb n="817"/><span>Tréada de phréimh Scuit, is taom a mbeith ag dreóghadh</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="818"/><p><span>A Dhé ghil, ó's feas, do shaoras gach ceas,</span>
<lb n="819"/><span>Chuir craos-mhuir i mbréid-fhilleadh ag déanamh an róid</span>
<lb n="820"/><span>Ár n-aon-gcoinneal las, ár dtréin-bhile cas</span>
<lb n="821"/><span>Le faobhar ina réim cheart, - an tAodhaire Óg.</span></p>
<lb n="822"/>
<lb n="823"/><p><span>15. - PÓINÍ AN LEASA</span></p>
<lb n="824"/>
<lb n="825"/><p><span>"A bhéith na bhfód nglas ródach rannach</span>
<lb n="826"/><span>Thréadach sheódach chróda chathach</span>
<lb n="827"/><span>Ba thréine fóirne</span>
<lb n="828"/><span>Faobhrach fórsach</span>
<lb n="829"/><span>An t-éag it bheól mun bpósair feasta!"</span></p>
<lb n="830"/>
<lb n="831"/><p><span>"Is baoth mo ghlórtha, is dóigh nár mheathas</span>
<lb n="832"/><span>Cé gur phósas Eoghan is a athair</span>
<lb n="833"/><span>Is gléigeal snódh</span>
<lb n="834"/><span>Mo ghéag ar ndóigh</span>
<lb n="835"/><span>'S me im mhéirdrigh óig ag Seóirse Breatan."</span></p>
<lb n="836"/>
<lb n="837"/><p><span>"Mo léan, mo bhrón, do ghlórtha mheabhail,</span>
<lb n="838"/><span>A chéile chóir na leógan lannach,</span>
<lb n="839"/><span>A ghné mar rós</span>
<lb n="840"/><span>Is baoth an gnó</span>
<lb n="841"/><span>Duit géill ná góbhail le stróinse smeartha</span></p>
<lb n="842"/>
<lb n="843"/><p><span>d'éis na móide, a stór, do gheallais</span>
<lb n="844"/><span>d'Éibhear Mhór 's don phór 'n-a dheabhaidh</span>
<lb n="845"/><span>is d'Éireamhón</span>
<lb n="846"/><span>Ba déine slógh</span>
<lb n="847"/><span>'S na laochra leóghain ó Bhóinn na mbratach."</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="848"/><p><span>"Níor réabas móid, a shórt ná habair,</span>
<lb n="849"/><span>Acht craos is ól do bhreóidh mo bhalla,</span>
<lb n="850"/><span>Claonta nódha</span>
<lb n="851"/><span>'S gan géill do chóir</span>
<lb n="852"/><span>Gur bh'éigean góbhail le Seóirse Breatan."</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>"Féach-sa, a óig-bhean mhódhmhrach mhaiseach</span>
<lb n="855"/><span>T'fhéinnidh feóidhte is ceó ar do cheallaibh</span>
<lb n="856"/><span>An chléir go deórach</span>
<lb n="857"/><span>Baoghlach brónach</span>
<lb n="858"/><span>Tréig-se Seóirse, is gheóbhair a mhalairt."</span></p>
<lb n="859"/>
<lb n="860"/><p><span>"Cé hé an t-óg 'san Eóraip fhairsing</span>
<lb n="861"/><span>Cé gur mór é, gheóbhadh mo mhealladh</span>
<lb n="862"/><span>'S an laoch do leónadh</span>
<lb n="863"/><span>I bpléidh na Fódla</span>
<lb n="864"/><span>I gcéin gur seóladh fós tar caladh?"</span></p>
<lb n="865"/>
<lb n="866"/><p><span>"Tá Caesar óg sa Róimh 'n-a bheathaidh</span>
<lb n="867"/><span>Aon den phór úd phósais cheana</span>
<lb n="868"/><span>Ag gléasadh a shlóighte</span>
<lb n="869"/><span>Ag téacht tar bóchna</span>
<lb n="870"/><span>Is é sin nóchar Phóiní an Leasa."</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>16. - LEASTAR AN BHRÁTHAR.</span></p>
<lb n="873"/>
<lb n="874"/><p><span>Bzzzzz1757 18L</span></p>
<lb n="875"/>
<lb n="876"/><p><span>A.D. 1757</span></p>
<lb n="877"/>
<lb n="878"/><p><span>Cré agus cill go bhfaghaidh gach bráthair</span>
<lb n="879"/><span>Chuir spéis ná suim in im ná i mbláthaigh,</span>
<lb n="880"/><span>Drong do mhionnuigh go bruinne an bhrátha</span>
<lb n="881"/><span>In aghaidh gach cruinnighthe, ciste agus cána.</span>
<lb n="882"/><span>Drong do chleacht bheith ag canadh na dtrátha</span>
<lb n="883"/><span>An drong mhaol do ghéill don chrábhadh</span>
<lb n="884"/><span>Do chuala scéal  - fuair Éire náire</span>
<lb n="885"/><span>Fuair sí masladh a leanfaidh go brách di.</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="886"/><p><span>Do thriall leastar don bhaile seo i dtáimse</span>
<lb n="887"/><span>Go hÁrd an Gheata, 's is tapa do meádhadh é;</span>
<lb n="888"/><span>Ní raibh cine 'san chruinne nach táinig</span>
<lb n="889"/><span>Ag éileamh a ndathanna a' leastar an bhráthar.</span>
<lb n="890"/><span>Na síoga uaine do buadhadh le Clár Luirc</span>
<lb n="891"/><span>I dtaobh a harmais machaire is cláirseach,</span>
<lb n="892"/><span>Na síoga dearga Sasana ráinig,</span>
<lb n="893"/><span>Is rí na Fraíngce na síoga bána.</span>
<lb n="894"/><span>Na síoga buidhe fuair rí na Spáinne,</span>
<lb n="895"/><span>Is rug sí Lochlann an gorm go breágh leis,</span>
<lb n="896"/><span>An roinn bhí odhar fuair foghlaigh Áifric</span>
<lb n="897"/><span>'S an chuid do bearradh dhe chum madra thárla.</span>
<lb n="898"/><span>Ba ghránna an chuimhne é ar Stíobhart ársa</span>
<lb n="899"/><span>Gan roinn den im do chur 'n-a láthair;</span>
<lb n="900"/><span>Creidim gur éag le héad an Pápa</span>
<lb n="901"/><span>Ná fuair mír Pheadair den leastar mar ghnáthamh.</span>
<lb n="902"/><span>Do ghlac rí Pruise cnumh an lá san</span>
<lb n="903"/><span>Ná fuair roinn den im seo an bhráthar</span>
<lb n="904"/><span>Nochtann a cholg go hobann 'n-a láimh dheis</span>
<lb n="905"/><span>Is cuireann cogadh go hullamh ar Mháire -</span>
<lb n="906"/><span>An bhain-ímpre mhíonla mhánla,</span>
<lb n="907"/><span>Chuir sí an Brúnach mar Fhionn 'san áth roimhe,</span>
<lb n="908"/><span>Tug gleó agus goradh agus tolladh agus lámhach do -</span>
<lb n="909"/><span>An leógan lonnardha ó bhrollach an Fhál-ghuirt.</span>
<lb n="910"/><span>Tá ag triall adtuaidh sluagh go táinteach</span>
<lb n="911"/><span>Ó ríogain Ruise ursa thábhachtach,</span>
<lb n="912"/><span>Tá ag triall andeas go prap le dásacht</span>
<lb n="913"/><span>Frangcaigh chliste mar thuile le fánadh;</span>
<lb n="914"/><span>Tá anoir ag triall ó iaith Iodáile</span>
<lb n="915"/><span>Curadha cathbhuadhach eachluath láidir;</span>
<lb n="916"/><span>Tá an Eóraip uile 'n-a chuimil-a-mhála</span>
<lb n="917"/><span>I dtaobh an ime seo chruinnigh an bráthair.</span>
<lb n="918"/><span>Tá torann tonn ag bodhradh Hawke thoir</span>
<lb n="919"/><span>Is é gan im, gan meidhg, gan bláthaigh,</span>
<lb n="920"/><span>Tá a chobhlach uile i Muir Bhioscáine</span>
<lb n="921"/><span>d'uireasbha an ime seo ag tuitim i dtáimhe,</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="922"/><p><span>Táid leastiar 'n-a dhiaidh go cráidhte</span>
<lb n="923"/><span>Gan greim den im chum leighis a gcneadha aca,</span>
<lb n="924"/><span>Tá an donas ar tír 's an díth ar sáile-</span>
<lb n="925"/><span>Ní deire don challóid do rinn tionól an bhráthar</span>
<lb n="926"/><span>A Dhia, a dhuine, déin cuigean it lán-rith,</span>
<lb n="927"/><span>Bí ar buile, do loinithe lámhuigh,</span>
<lb n="928"/><span>Ceangail do mheadar le gad maith cárthainn,</span>
<lb n="929"/><span>'S ná leig le duine ar bith an teine thar táirsigh!"</span>
<lb n="930"/><span>Do bhuille cruinnighthe ar mbriseadh dhi, árduigh</span>
<lb n="931"/><span>Is cuir chum Pruise cuid i dtráth dhi,</span>
<lb n="932"/><span>An dá ríogain choidhche sásaimh,</span>
<lb n="933"/><span>Ríogain Rúise is crú Almáine</span>
<lb n="934"/><span>Ó rinnis an cogadh gabh síothcháin dúinn,</span>
<lb n="935"/><span>Mar shleagh Aicilés, gearruigh is slánuigh,</span>
<lb n="936"/><span>Siubhalfaidh an aiste seo fearann glan Fáilbhe</span>
<lb n="937"/><span>Ag faisnéis cruinnighthe an ime seo an bhráthar.</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p>
<lb n="940"/><span>17. - MO  CHUMHA IS MO DHANAID.</span></p>
<lb n="941"/>
<lb n="942"/><p><span>.i. Freagra ag Éadbhárd de Nógla, ar leastar an bhráthar.</span></p>
<lb n="943"/>
<lb n="944"/><p><span>A.D. 1757.</span></p>
<lb n="945"/>
<lb n="946"/><p><span>Mo chumha is mo dhanaid mar cailleadh le dásacht</span>
<lb n="947"/><span>Uaisle Bhanba is flaithe chríoch Fáilbhe -</span>
<lb n="948"/><span>Sluagh ba dheacair do thrascairt le námhaid</span>
<lb n="949"/><span>Gur ghluais go fearann Luirc clannaibh uile Shátain;</span>
<lb n="950"/><span>Triatha Gearaltach, Barraigh is Cárrthaigh</span>
<lb n="951"/><span>Ba dhian sa sparainn 's i machaire an ármhaigh</span>
<lb n="952"/><span>Sliocht Sheáin Challainne, aicme nár cáineadh,</span>
<lb n="953"/><span>Do bhrughadh na danair is feasach le háiteamh.</span>
<lb n="954"/><span>Seo an fáth bheir mise dom chreimeadh ag an árracht</span>
<lb n="955"/><span>Is nach fios fá'n gcruinne cé an cine ó dtáinig</span>
<lb n="956"/><span>Do réir a fhriotail ba duine gan áird é</span>
<lb n="957"/><span>Tug cúis a bheathadh 'n-a reachtaire ar fhásach;</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="958"/><p><span>Ba mhinic sa tsrathair ar chapall 'n-a sháinnrith</span>
<lb n="959"/><span>Idir dhá mheadair ag reic bainne bearrtha</span>
<lb n="960"/><span>Nuair thigeadh abhaile bhíodh salann 'n-a mhála</span>
<lb n="961"/><span>Is ceann mór tairbh nár dhealbh mar fhagháltas;</span>
<lb n="962"/><span>Is tapa do ghlacadh an canna ag bleaghadh an stuic</span>
<lb n="963"/><span>Ag sniogadh is ag stracadh an lachta le háthas</span>
<lb n="964"/><span>Ar mhaol do scagadh an bleachtas go tráthach</span>
<lb n="965"/><span>Do shuidheadh 'n-a aice is do mheascadh a lámh ann;</span>
<lb n="966"/><span>Nuair bhíodh aibidh an bainne le beárradh</span>
<lb n="967"/><span>Do dhoirteadh an barra 'n-a mheasar gur sháthach;</span>
<lb n="968"/><span>Do chuireadh duine fé imeall an árthaigh</span>
<lb n="969"/><span>Is pé cainnt adeireadh ní bhfuilimse ag trácht air.</span>
<lb n="970"/><span>Ar mbriseadh dá chuigin ní scuireadh dá ghárdadh</span>
<lb n="971"/><span>d'eagla duine ar bith, broingheal ná páiste,</span>
<lb n="972"/><span>Ghoidfeadh nó ghiobfadh ná sciobfadh aon tsáith leis</span>
<lb n="973"/><span>d'ím na Druimfhinne is Mhuirinn an mháis duibh;</span>
<lb n="974"/><span>De bhrígh ná tuigfeadh go rinneadh i gClár Luirc</span>
<lb n="975"/><span>Aon ghreim ime ba chirte 'ná a ghráin-chuid</span>
<lb n="976"/><span>Bhíodh buidhe agus dearg is dathanna breághtha ann</span>
<lb n="977"/><span>'S ní síogach, geallaim, ach meascaithe társna.</span>
<lb n="978"/><span>Nuair thigeadh don chathair leis, measaim gur ghnáthach</span>
<lb n="979"/><span>Geóin is gradadh agus aithis go hárd air,</span>
<lb n="980"/><span>Gach straeire reatha nó caile le dtárla</span>
<lb n="981"/><span>A gcoinneal do leagadh ar thalamh gur shásta.</span>
<lb n="982"/><span>Ní bréag dam aithris ná reacaireacht dáimhe</span>
<lb n="983"/><span>Acht rian a theangan air leanann le háiteamh</span>
<lb n="984"/><span>De thoisc na beathadh do chleachtadh gur bráthair</span>
<lb n="985"/><span>Is buan a mhagadh, 's tá a aithis 'n-a ráfla.</span>
<lb n="986"/><span>Is baoth dhó an leastar do thagair go plásmhar</span>
<lb n="987"/><span>Níor bh'é do b'adhbhar do sparainn na n-árd-fhlaith</span>
<lb n="988"/><span>Acht craos is cealg triúr eachtrannach bráthar</span>
<lb n="989"/><span>Do léim le gangaid ó bhrataigh an chrábhaidh.</span>
<lb n="990"/><span>Seachain-se an deifir, 's ná beirtear ar lár ort</span>
<lb n="991"/><span>d'eagla easmailt is tarcuisne dfhagháil duit,</span>
<lb n="992"/><span>Dá mhéid det charaid i Sasana atá anois</span>
<lb n="993"/><span>Beir tláth fé ghraithin ag fearaibh ná tráchtaim.</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="994"/><p><span>Mar aon le grabaire is aithnidh duit bráthair</span>
<lb n="995"/><span>Do mhéaduigh t'amhail le gangaid im dháil-se</span>
<lb n="996"/><span>Ar chrúsca is follus do ghoinfeadh a cháirde,</span>
<lb n="997"/><span>A thrú bhocht otair is tosach easláin duit.</span>
<lb n="998"/><span>A chómhairle is feasach má leanair trí ráithe</span>
<lb n="999"/><span>Beir dreóighte i dtalamh 's ní danaid le cách tú,</span>
<lb n="1000"/><span>An astrolaidheacht thacair do radair im dháil-se</span>
<lb n="1001"/><span>Is dearbh mar thaca ag mná reachtais an Fhál-ghuirt.</span>
<lb n="1002"/><span>Dá bhrígh sin stadaim, is geallaim gan spás duit</span>
<lb n="1003"/><span>Gleó do thabhairt, is ná bagair an Pápa.</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>UzzzzzLiam Inglis</span>
<lb n="1006"/><span>18.  - MO GHEARÁN CHRUAIDH LE HUAISLIBH FÓDLA.</span></p>
<lb n="1007"/>
<lb n="1008"/><p><span>Mo ghearán chruaidh le huaislibh Fódla</span>
<lb n="1009"/><span>Mar táim i nguais im thuar le deóraibh</span>
<lb n="1010"/><span>Ar an áird mhuair is fuacht dom leónadh</span>
<lb n="1011"/><span>Ón lá luadhaim ghoid fuaid mo bhróga.</span>
<lb n="1012"/><span>Cá bhfuil an dáimh ba sámh ar seóladh,</span>
<lb n="1013"/><span>Na suadha bleacht ba bhlasta cómhad,</span>
<lb n="1014"/><span>Na héigse ar aoncheist rug eólas</span>
<lb n="1015"/><span>Nó an léan libh me in éigean 's in eólchair?</span>
<lb n="1016"/><span>Ní futa fata do rinn mo bhróga</span>
<lb n="1017"/><span>Acht Pádraig, an sáir-fhear ar óirneis</span>
<lb n="1018"/><span>De shíol Mhurchadha chruthamhail chródha</span>
<lb n="1019"/><span>Do thug na gaill don eing tar bóchna.</span>
<lb n="1020"/><span>Tug a cheap ar fad ón Róimh leis</span>
<lb n="1021"/><span>Leathar Spáinneach bláthmhar córach</span>
<lb n="1022"/><span>Bonn is bálta is sál bhí ró-dheas</span>
<lb n="1023"/><span>Céir is cnáib go sásamh eólaigh.</span>
<lb n="1024"/><span>Do bhíodar áluinn sásta gleóite,</span>
<lb n="1025"/><span>Och, mo dhiombáidh! cad do b'áil leó anois?</span>
<lb n="1026"/><span>Cé ná tigeadh san duine dom sheómra</span>
<lb n="1027"/><span>Acht amháin na bráithre, d'imthigh mo bhróga!</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1028"/><p><span>Do b'é an lomadh é ar an eaglais mar chantar gan gó ar bith</span>
<lb n="1029"/><span>Is me gan airgead ná acartha órdha</span>
<lb n="1030"/><span>Gan fiú an phráis, cé táir, im póca,</span>
<lb n="1031"/><span>Ná an dara peidhre, greim ba mhó liom!</span>
<lb n="1032"/><span>Do fuaireas faisnéis, fionnaidh go fóill me.</span>
<lb n="1033"/><span>Gurab é rí Pruise agus uireasbha mhór air</span>
<lb n="1034"/><span>Do chuir teachta agus feasa le fórsa</span>
<lb n="1035"/><span>Le Pandúr go dúthaigh Eógain;</span>
<lb n="1036"/><span>Gurab é an fear so ghoid mo bhróga</span>
<lb n="1037"/><span>Is tug don rígh iad i ndiaidh an chómhraic,</span>
<lb n="1038"/><span>Nuair bhain chum reatha gan chapall gan chlóca</span>
<lb n="1039"/><span>Mar dhragún buidhe ó mhaidhm na Bóinne.</span>
<lb n="1040"/><span>Adeir cuid eile, agus creidim-se dhóibh-sean</span>
<lb n="1041"/><span>Nach é Pruise do rinn na gnótha</span>
<lb n="1042"/><span>Acht mac ár dtriaith-na Uilliam mac Sheóirse</span>
<lb n="1043"/><span>Acht fá chiach i ndiaidh Hanóbhar!</span>
<lb n="1044"/><span>Atá sé i dteannta ag Frangcaigh chródha</span>
<lb n="1045"/><span>In amhgar, in antart, i bpóna;</span>
<lb n="1046"/><span>Ní tualaing é ar ghluaiseacht i gcóiste</span>
<lb n="1047"/><span>Ná ar luath-each fá mhuar-phlaic a thóna.</span>
<lb n="1048"/><span>do rug Huzzar do tháine ar neón dubh</span>
<lb n="1049"/><span>I ndáil an diúic mo chúpla bróg leis,</span>
<lb n="1050"/><span>Atá sé ar sodar leó i gconair 's i mbóithre</span>
<lb n="1051"/><span>'S is é mo dheimhin ná faghad go deó iad.</span>
<lb n="1052"/><span>Och! cidh trácht atáimse dóighte</span>
<lb n="1053"/><span>Ar chlocha Chorcaighe is dortaí deór liom,</span>
<lb n="1054"/><span>Atáid mo throighthe ón bpluide go scólta</span>
<lb n="1055"/><span>Is fuachtáin ar mo chruadh-sháil le cóimhreamh.</span>
<lb n="1056"/><span>Ó's maith in aghaidh an uilc is oideas damhsa</span>
<lb n="1057"/><span>Ní dhéan laoi ná aoir don chóbach,</span>
<lb n="1058"/><span>Sladaidhe do chreach sinn gan fhóbairt</span>
<lb n="1059"/><span>Fágaim ag Dia é, liaigh na mór-fheart.</span>
<lb n="1060"/><span>Ní chloisfidh duine ar bith mar ghlór uaim -</span>
<lb n="1061"/><span>Ag cnead sa chroich go raibh an cóirneach</span>
<lb n="1062"/><span>Baic ar a cheann is cam 'n-a scórnaigh</span>
<lb n="1063"/><span>'S an crochaire go stollaidh de a bhróga.</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1064"/><p><span>Ringce an ghaid aige, as seasamh ar nóthing</span>
<lb n="1065"/><span>In anaithe an anma 's a theanga amuigh ar córda,</span>
<lb n="1066"/><span>Go bhfeice sé a shochraid agus a thórramh</span>
<lb n="1067"/><span>Agus tuagh na gceann in am dá spóladh,</span>
<lb n="1068"/><span>A cheann ar sparra agus saithe cuileóg air,</span>
<lb n="1069"/><span>A chorp dá stracadh ag madraí an bhóthair,</span>
<lb n="1070"/><span>Gan gein tsleachta 'n-a bheatha air, le cóimhreamh -</span>
<lb n="1071"/><span>Ní hé sin chanaimse, acht maithim go deó dhó!</span></p>
<lb n="1072"/>
<lb n="1073"/><p><span>19. - AN EÓL DÍBHSE A DHAOINE I BHFONN FÁIL?</span></p>
<lb n="1074"/>
<lb n="1075"/><p><span>An eól díbhse a dhaoine i bhfonn Fáil</span>
<lb n="1076"/><span>Seóirse go claoidhte 's i lom-ghábha?</span>
<lb n="1077"/><span>Aiteas mo chroidhe istigh</span>
<lb n="1078"/><span>Mar theagmhuigh a bhríste</span>
<lb n="1079"/><span>'S ná glanfadh an taoide a theampán!</span></p>
<lb n="1080"/>
<lb n="1081"/><p><span>Do tolladh na bodaigh le trom-ár</span>
<lb n="1082"/><span>Do goineadh 's do goradh 's do gabhadh lán,</span>
<lb n="1083"/><span>Is aithiseach íseal</span>
<lb n="1084"/><span>A gcatha ón íorghail</span>
<lb n="1085"/><span>'S an t-arm san Laoisigh go lonn sámh.</span></p>
<lb n="1086"/>
<lb n="1087"/><p><span>Geallaimse dhíbhse nár gabhadh Prág</span>
<lb n="1088"/><span>'S go mairid a mílidh 's gur tenn táid,</span>
<lb n="1089"/><span>Do fearadh go fíochmhar</span>
<lb n="1090"/><span>An deabhaidh le fír-nimh</span>
<lb n="1091"/><span>'S do greadadh an Rí anois le Count Daun.</span></p>
<lb n="1092"/>
<lb n="1093"/><p><span>Is tapaidh an t-amas tug Brown áigh</span>
<lb n="1094"/><span>'San taca nár mheathta, an prionnsa árd,</span>
<lb n="1095"/><span>Do gearradh na mílte</span>
<lb n="1096"/><span>Do glanadh an trínse</span>
<lb n="1097"/><span>Do scaipeadh 's do scaoileadh a bhfann-námhaid.</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1098"/><p><span>Tá an barra ar tír leó agus togha an ádha</span>
<lb n="1099"/><span>'S ní taise ar mín-mhuir le long-bháthadh</span>
<lb n="1100"/><span>Tá Sasana thíos de</span>
<lb n="1101"/><span>Gan tapa ina dtaoisigh</span>
<lb n="1102"/><span>Gan lagadh ar an bhuidhin acht ag cannrán!</span></p>
<lb n="1103"/>
<lb n="1104"/><p><span>Tá tóirneach ar bóchna agus foghail ghnáth</span>
<lb n="1105"/><span>Agus gheóbhthar poll dóighte sa chómhlán</span>
<lb n="1106"/><span>Airgfidh Laoiseach</span>
<lb n="1107"/><span>A mbailte 's a dtíortha</span>
<lb n="1108"/><span>Is casfaidh an Stíobhart go ceann-árd:</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>Faraire 'en fhíor-fhuil tá fionn breágh</span>
<lb n="1111"/><span>Ba mhaise don ríoghacht é fé bheann cháidh;</span>
<lb n="1112"/><span>Beidh easpuig 'n-a thimcheall</span>
<lb n="1113"/><span>Is sagairt go líonmhar</span>
<lb n="1114"/><span>'S a mbeatha aca dílis go seang sámh.</span></p>
<lb n="1115"/>
<lb n="1116"/><p><span>Beidh bráithre ar a dtrátha in am tráth,</span>
<lb n="1117"/><span>Beidh dánta ar chláirsigh is streanncáin,</span>
<lb n="1118"/><span>Beidh flatha chirt Mhílidh</span>
<lb n="1119"/><span>I dtalamh a sinnsear</span>
<lb n="1120"/><span>Is glacam dá bhrígh sin an steanncán!</span></p>
<lb n="1121"/>
<lb n="1122"/><p><span>UzzzzzPádraig Ó hÉigceartaigh</span>
<lb n="1123"/><span>20. - IS ACFUINNEACH AOIBHINN.</span>
<lb n="1124"/><span>A.d.1757</span></p>
<lb n="1125"/>
<lb n="1126"/><p><span>.i. Freagra ag Pádraig Ó hÉigceartaigh ar "An eól díbhse" etc.</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>Is acfuinneach aoibhinn do rann breágh</span>
<lb n="1129"/><span>'S is dearbhtha díleas gan antlás</span>
<lb n="1130"/><span>Is tarraingthe líonmhar</span>
<lb n="1131"/><span>Na cathanna coimheascair</span>
<lb n="1132"/><span>'N-ar leagadh ár naímhde go fann tláth.</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1133"/><p><span>I gcarcair bíodh aca 'n-a gconnlán</span>
<lb n="1134"/><span>Ag agall, ag tafann, 's ag dranntán</span>
<lb n="1135"/><span>Dá leagadh go claoidhte</span>
<lb n="1136"/><span>Le hacfuinn a gcraoiseach</span>
<lb n="1137"/><span>Le calmacht íorghail i gceann chách.</span></p>
<lb n="1138"/>
<lb n="1139"/><p><span>Beidh fearanna crích Luirc gan amhailt námhad</span>
<lb n="1140"/><span>'S a ndragain go díreach gan ceannsmách,</span>
<lb n="1141"/><span>Go greannamhar díonmhar</span>
<lb n="1142"/><span>Mar chleachtadh a sinnsear</span>
<lb n="1143"/><span>Go fleascamhail fíonmhar ag rangcás.</span></p>
<lb n="1144"/>
<lb n="1145"/><p><span>I gCaiseal beidh cantain na ndrong rádhaim -</span>
<lb n="1146"/><span>Easpuig is sagairt is sean-dáimh-</span>
<lb n="1147"/><span>Go ceannasach buidheanmhar</span>
<lb n="1148"/><span>Ag labhairt 's ag innsint</span>
<lb n="1149"/><span>Ar reachtaibh na líonrith sin tall tá.</span></p>
<lb n="1150"/>
<lb n="1151"/><p><span>Aitchim ort, a Íosa, a ghamhain ghrádhach</span>
<lb n="1152"/><span>Go dtagair dár gcoimhdeacht in am ghábha</span>
<lb n="1153"/><span>Go leagair ár naímhde</span>
<lb n="1154"/><span>Go talamh gan righneas</span>
<lb n="1155"/><span>I dtreasaibh sa choimheascar gan beann dáibh.</span></p>
<lb n="1156"/>
<lb n="1157"/><p><span>Muran peaca dham labhairt ar annrádh</span>
<lb n="1158"/><span>Gan maitheamh dá n-eascara i gcam-chás,</span>
<lb n="1159"/><span>Go dtagaidh gach íseal</span>
<lb n="1160"/><span>I ngradam dá aoirde</span>
<lb n="1161"/><span>Le ceannas an Ríogh chirt 'n-a cheann tá.</span></p>
<lb n="1162"/>
<lb n="1163"/><p><span>Beidh giolla na scríbe i ndeabhaidh chách</span>
<lb n="1164"/><span>Mar Iolann chum díoghaltais i gcabhair dáibh</span>
<lb n="1165"/><span>Is cumasach buidheanmhar</span>
<lb n="1166"/><span>Go curanta gníomhrach</span>
<lb n="1167"/><span>Mar Oscar an laoich mear nó Goll tráth.</span></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1168"/><p><span>I gcathaibh na n-arm 's na lann láimhe</span>
<lb n="1169"/><span>Chum trascairt is leagadh ar an bhfann-námhaid,</span>
<lb n="1170"/><span>Ursa 'n-a dtimcheall</span>
<lb n="1171"/><span>Do cumadh chum laoichais,</span>
<lb n="1172"/><span>Cúchulainn na gcríoch noch ba chrann Fáil.</span></p>
<lb n="1173"/>
<lb n="1174"/><p><span>UzzzzzLiam Inglis</span>
<lb n="1175"/><span>21. - IS RÓ-DHIAN A SCREADANN</span></p>
<lb n="1176"/>
<lb n="1177"/><p><span>A.D.1757</span></p>
<lb n="1178"/>
<lb n="1179"/><p><span>Fonn: Óró, a shean-dhuine leatsa ní gheóbhadsa</span></p>
<lb n="1180"/>
<lb n="1181"/><p><span>Is ró-dhian a screadann an sean-duine Seóirse</span>
<lb n="1182"/><span>"Ó, a Dhia, cá rachad? níl agam Hanóbhar</span>
<lb n="1183"/><span>Ná fós hesse-Cassel, mo bhaile beag cómhgair,</span>
<lb n="1184"/><span>Ná fód mo shean-athrach, táid airgthe dóighte!</span></p>
<lb n="1185"/>
<lb n="1186"/><p><span>Tá fuadar catha go tapaidh ar bóchna</span>
<lb n="1187"/><span>Duadh ar chrannaibh is stracadh ar sheóltaibh</span>
<lb n="1188"/><span>Uaisle Shacsan go heaglach ómhanda</span>
<lb n="1189"/><span>A gcuanta beidh creachta 's a mbailte beid tógtha!</span></p>
<lb n="1190"/>
<lb n="1191"/><p><span>Och! mo mhilleadh is me an duine fann críona</span>
<lb n="1192"/><span>Im ghéagaibh níl fuinneamh, is níl cine teann taoibh liom,</span>
<lb n="1193"/><span>Ní cóir anois oireas dom chloigeann mionn ríoghdha,</span>
<lb n="1194"/><span>'S an tóir seo ní scuirfidh go dtige an fionn-Stíobhart.</span></p>
<lb n="1195"/>
<lb n="1196"/><p><span>Níl suan im ghoire 's ní tirim mo chaoineadh,</span>
<lb n="1197"/><span>'S is cruaidh an choingeal 'n-a bhfuilim ag Laoiseach,</span>
<lb n="1198"/><span>I dtuath na Ruiseach 's a loingeas go fíochmhar</span>
<lb n="1199"/><span>Do buadhadh ar na Pruisigh is briseadh a gcroidhe istigh!</span></p>
<lb n="1200"/>
<lb n="1201"/><p><span>Do b'aerach ádhmhrach áluinn mo choróin seal,</span>
<lb n="1202"/><span>Mo léan mar do tháinig an lá so 'n-a dheóidh sin -</span>
<lb n="1203"/><span>Na Swédes le dásacht ag cárnadh mo shlóighte</span>
<lb n="1204"/><span>'S an tréan-trup san Mháire tug náire go deó dham!</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1205"/><p><span>Ní díon dam Breatain ná fearanna Fódla,</span>
<lb n="1206"/><span>Ní díleas dam Alba ó ghearras a scórnach,</span>
<lb n="1207"/><span>Ní díreach dam Danair - ní cara dham cómhursa -</span>
<lb n="1208"/><span>Sínidh im beathaidh me is caithidh fén bhfód mé!</span></p>
<lb n="1209"/>
<lb n="1210"/><p><span>Mo chiach! mo lagar! ní fheadar cá ngeobhaid sin -</span>
<lb n="1211"/><span>Iarmhar Chailbhin do sheachain na cómhachta -</span>
<lb n="1212"/><span>I mbliadhna béam bascaithe leagaithe leóinte</span>
<lb n="1213"/><span>Is cliar chliste Pheadair 's a mbeatha go deó aca!</span></p>
<lb n="1214"/>
<lb n="1215"/><p><span>Beidh diadhacht ar maidin 'n-a gceallaibh 's um neóna,</span>
<lb n="1216"/><span>Sians na salm is Aifreann glórmhar,</span>
<lb n="1217"/><span>Briathra na n-aspol dá gcanadh go céolmhar</span>
<lb n="1218"/><span>'S an gliadhaire gan ainm 'sa bhaile agus coróin air.</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>22. - ATÁ AN FHUIREANN SO THALL GAN AMHRAS DÍLEAS.</span></p>
<lb n="1221"/>
<lb n="1222"/><p><span>A.D. 1757</span></p>
<lb n="1223"/>
<lb n="1224"/><p><span>Fonn: An Craoibhín Aoibhinn Áluinn Óg</span></p>
<lb n="1225"/>
<lb n="1226"/><p><span>Atá an fhuireann so thall gan amhras díleas</span>
<lb n="1227"/><span>Don mháistir groidhe do bhí aca ar láimh,</span>
<lb n="1228"/><span>Ba bhinne liom labhairt ar fheabhas a ghníomhra</span>
<lb n="1229"/><span>'Ná diúgadh an fhíona so thigheann ón Spáinn;</span>
<lb n="1230"/><span>Dá dtigeadh an Frangcach in am le hintinn</span>
<lb n="1231"/><span>'S a chúpla campa go namhadach nimhneach</span>
<lb n="1232"/><span>Is breágh chrithfeadh an dream so do reamhruigh Aoine</span>
<lb n="1233"/><span>Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg.</span></p>
<lb n="1234"/>
<lb n="1235"/><p><span>Dá dtigeadh an t-aon so ghlaodhaim le hintinn</span>
<lb n="1236"/><span>'S a thaisteal thar tuinn do gheóbhainn cead spóirt,</span>
<lb n="1237"/><span>'S nár bh'eagal don éigse a dtréason d'innsint</span>
<lb n="1238"/><span>Gur b'iad lucht briste na hAoine do thuill a ndóghadh;</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1239"/><p><span>Go follus don tsaoighal go mbeidh sceimhle is scannradh</span>
<lb n="1240"/><span>Ar an aicme nár thuill riamh guidhe leó ag teampull</span>
<lb n="1241"/><span>Sul a gcaithfeam trí mhí gheóbhaid Gaoidhil cead labhartha</span>
<lb n="1242"/><span>Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg.</span></p>
<lb n="1243"/>
<lb n="1244"/><p><span>Atá Hanóbhar is Alba scartha le crón-phuic -</span>
<lb n="1245"/><span>'S is milis na ceólta a seólta ar lár -</span>
<lb n="1246"/><span>Leagadh ar a mbratacha is scaipeadh ar a dtórmach,</span>
<lb n="1247"/><span>Is dar Muiris nár thógtha Seóirse slán;</span>
<lb n="1248"/><span>Mo chara mo leanbh cé fada atá i gclampar</span>
<lb n="1249"/><span>Is é chuirfeadh Sasanaigh mhalluighthe i dteannta,</span>
<lb n="1250"/><span>Atá a thaisteal abhaile 's Dé n-a bheatha gan amhras</span>
<lb n="1251"/><span>Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg.</span></p>
<lb n="1252"/>
<lb n="1253"/><p><span>Bile agus craobh ná thréig an geimhreadh</span>
<lb n="1254"/><span>Is nár chailleam-na choidhche le críne an bláth</span>
<lb n="1255"/><span>'S gurab iad do théigheann le sna pléir ag coimheascar</span>
<lb n="1256"/><span>'S gur leó thuiteann an gníomh so is aoirde cáil.</span>
<lb n="1257"/><span>Dá dtigeadh ár leanbh cé fada tá ar slighe chughainn</span>
<lb n="1258"/><span>Is deimhin go gcaithfidís Sasanaigh stríocadh</span>
<lb n="1259"/><span>Bheadh an t-airgead marbh ag ár sagairt mar shaoirse</span>
<lb n="1260"/><span>Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg.</span></p>
<lb n="1261"/>
<lb n="1262"/><p><span>Is tiocfaidh ár leanbh-na abhaile um Fhéil Bríde</span>
<lb n="1263"/><span>'S is minic me ag guidhe dár mbuidhin bheith beó</span>
<lb n="1264"/><span>'S do-bheirim cead reatha do ghallaibh go dtí san</span>
<lb n="1265"/><span>'S dar Muiris nár thígid i dtír go deó!</span>
<lb n="1266"/><span>Níl aon agaibh-se tá as ionad bhur sinnsear</span>
<lb n="1267"/><span>Ná tabharfa súd margadh ar thalamh gan cíos díbh,</span>
<lb n="1268"/><span>Beidh ringce fada ag an eaglais timcheall</span>
<lb n="1269"/><span>Leis an gCraoibhín aoibhinn áluinn óg.</span>
<lb n="1270"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1271"/><p><span>23. - ATÁ AN BÁIRE IMEARTHA RÉIDH.</span></p>
<lb n="1272"/>
<lb n="1273"/><p><span>A.D. 1757</span></p>
<lb n="1274"/>
<lb n="1275"/><p><span>Atá an báire imeartha réidh,</span>
<lb n="1276"/><span>Atá an lá 's an cluiche curtha ortha is léir,</span>
<lb n="1277"/><span>Atá Daun an curadh go cumasach tréan</span>
<lb n="1278"/><span>'S dár leat is dubhach atá a námhaid;</span>
<lb n="1279"/><span>Ní tláth na Ruisigh i siosma na bpléar,</span>
<lb n="1280"/><span>Ní táir an ursa iad ag druidim le baoghal,</span>
<lb n="1281"/><span>Is breágh do chluichfidh an Pruiseach 's an scaoth,</span>
<lb n="1282"/><span>Is fágaimíd súd mar atá sé!</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>Atá an t-ár so tugtha 's an tubaist ar thaobh,</span>
<lb n="1285"/><span>An gnáth san aca agus tuilleadh den léan,</span>
<lb n="1286"/><span>Níor fágadh aca inis ná currach ná caoth,</span>
<lb n="1287"/><span>Ná sás mar chongnamh i ngábha ar bith;</span>
<lb n="1288"/><span>Contades glacfaidh an t-amas go cóir</span>
<lb n="1289"/><span>Is cionnárd a leanfaidh na danair sa tóir;</span>
<lb n="1290"/><span>Atá Brunswick i riocht puic gan treóir</span>
<lb n="1291"/><span>Is fágaimíd súd mar atá sé!</span></p>
<lb n="1292"/>
<lb n="1293"/><p><span>Impidheam an fabhar is labhram go hárd,</span>
<lb n="1294"/><span>Cé éisteas ní bodhar atá fionn-Mhac na ngrás</span>
<lb n="1295"/><span>A Ghaedhil bhoicht, seo an t-am ina dtabharfar faoi Sheán</span>
<lb n="1296"/><span>Fágfar gan chúig bheag ná cáirde iad!</span>
<lb n="1297"/><span>Uch, ar na Frangcaigh tá ionfairt ar lámhach,</span>
<lb n="1298"/><span>Féach ar an amhgar 'n-a bhfuil cabhlach Boscawen</span>
<lb n="1299"/><span>Féach ar an dteannta 'n-a raibh ag St. Cás</span>
<lb n="1300"/><span>Is fágaimíd súd mar atá sé!</span></p>
<lb n="1301"/>
<lb n="1302"/><p><span>In Americe siar tá an diabhal ortha ar fad,</span>
<lb n="1303"/><span>Do fágadh 'san ngliadh iad fá chiach is fá cheas,</span>
<lb n="1304"/><span>Ní tháinig leath a dtrian as, acht iarmhar beag lag</span>
<lb n="1305"/><span>An lá san do bhíodar ag Ticonderoga;</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1306"/><p><span>Ag Fort Dhu Quesne ní léire bhí a mbail</span>
<lb n="1307"/><span>Do túrnadh gach n-aon ar an gcléir Senegal</span>
<lb n="1308"/><span>Atá a dtóin leis an ngréin ag baoltaigh na mbrat</span>
<lb n="1309"/><span>Is fágaimíd súd mar atá sé!</span></p>
<lb n="1310"/>
<lb n="1311"/><p><span>Bzzzzz1740c 18L</span>
<lb n="1312"/><span>24. - DO MHEIDHBHÍN NÍ SHÚILLEABHAÍN.</span></p>
<lb n="1313"/>
<lb n="1314"/><p><span>A eólcha gasta an deigh-bhí</span>
<lb n="1315"/><span>Cé binn linn bhur gcunntas árd</span>
<lb n="1316"/><span>Do Mhóirín feasta éirghídh</span>
<lb n="1317"/><span>Ó foillsigheadh sin rún na ndámh;</span>
<lb n="1318"/><span>Seóidín cneasta is meadhraighe</span>
<lb n="1319"/><span>Dá bhfaghainn díbh ó Shiúir go Máigh</span>
<lb n="1320"/><span>Óig-bhean bhlasta an deagh-chroidhe</span>
<lb n="1321"/><span>'Sí Meidhbhín Ní Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="1322"/>
<lb n="1323"/><p><span>Atá brón le seal is leaghadh croidhe</span>
<lb n="1324"/><span>Is greim doighe go dubhach 'n-a ndáil,</span>
<lb n="1325"/><span>Deóra dearca tinn nimhe</span>
<lb n="1326"/><span>Do mheill gnaoi is gnúis don bháib,</span>
<lb n="1327"/><span>In óige an fhlaith dfhuil Raidhrí</span>
<lb n="1328"/><span>An mhaidhm ghroidhe den chrú nach táir</span>
<lb n="1329"/><span>Do sheól abhfad 'a radharc Gaoidheal</span>
<lb n="1330"/><span>'Sí Meidhbhín Ní Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="1331"/>
<lb n="1332"/><p><span>Atá an ceó ag scaipeadh is deimhin díbh</span>
<lb n="1333"/><span>A' foidhrí 's 'a dúnta Fáil</span>
<lb n="1334"/><span>Dfhúig módhmhar maiseach meadhar-chaoin</span>
<lb n="1335"/><span>Meidhbhín go súgach sámh,</span>
<lb n="1336"/><span>Is ómrach casta trillsigheach</span>
<lb n="1337"/><span>A filltí go drúcht ag fás -</span>
<lb n="1338"/><span>Seóidín searc is greidhin ríogh</span>
<lb n="1339"/><span>'Seadh Meidhbhín Ní Shúilleabháin.</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1340"/><p><span>Tar bóchna ghlais i luing chaoil</span>
<lb n="1341"/><span>Go aoird gcrainn na ndubh-shruthán,</span>
<lb n="1342"/><span>Tig slóighte cliste i bhfeidhm chloidhimh</span>
<lb n="1343"/><span>Le cruinn-ghaoith go lúthmhar lán,</span>
<lb n="1344"/><span>Beidh Móirín chuil go tinn-bhrígheach</span>
<lb n="1345"/><span>An leidhbhín nár dhiúlt 'on táin</span>
<lb n="1346"/><span>Is pósadh suilt ag Raidhrí</span>
<lb n="1347"/><span>Le Meidhbhín Ní Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="1348"/>
<lb n="1349"/><p><span>Beidh ceól na cléire i gcill Chríost</span>
<lb n="1350"/><span>Agus creidhill bhinn dá mhúscailt tráth,</span>
<lb n="1351"/><span>Beidh  pór na nGaedhal 'n-a ndeigh-thigheas</span>
<lb n="1352"/><span>'S a n-oidhrí 'n-a ndúthchas gnáth,</span>
<lb n="1353"/><span>An slógh atá tréan gan puinn bríghe -</span>
<lb n="1354"/><span>Na claidhrí do mhúch an dáimh -</span>
<lb n="1355"/><span>Le fóirneart géaga Raidhrí</span>
<lb n="1356"/><span>Agus Meidhbhín Ní Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="1357"/>
<lb n="1358"/><p><span>Bzzzzz1742 18L</span></p>
<lb n="1359"/>
<lb n="1360"/><p><span>25. - M'ATUIRSE TRAOCHTA NA FEARACHOIN AOSTA</span></p>
<lb n="1361"/>
<lb n="1362"/><p><span>t. A.D. 1742</span></p>
<lb n="1363"/>
<lb n="1364"/><p><span>Fonn: Seán Buidhe</span></p>
<lb n="1365"/>
<lb n="1366"/><p><span>M'atuirse traochta na fearachoin aosta -</span>
<lb n="1367"/><span>Ar lannaibh ba léire 's ar lámhach saighead -</span>
<lb n="1368"/><span>Do ghlanfadh a hÉirinn mar dhanair na méirligh</span>
<lb n="1369"/><span>'S ár mbailte do shaorfadh ó árd-chíos;</span>
<lb n="1370"/><span>Dá maireadh na féinnidh ár ngairm ba séanmhar</span>
<lb n="1371"/><span>Ár n-ainm ba thréanmhar ag trácht síos</span>
<lb n="1372"/><span>'S is mairg do bhéarfadh leas-ainm ar Shéarlas</span>
<lb n="1373"/><span>Do bhainfeadh a réim cheart de Sheán Bhuidhe.</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1374"/><p><span>Do cailleadh le tréimhse ár gcealla le chéile</span>
<lb n="1375"/><span>Ó d'eascair na faol-choin i bhFáil-chrích,</span>
<lb n="1376"/><span>Do leagadh ár laochra, chum catha ba tréine, -</span>
<lb n="1377"/><span>Níl acht creachadh agus céasadh agus crádh croidhe;</span>
<lb n="1378"/><span>Is araid tá an Béarla, 'is gan tapaidh 'san Ghaedhilg,</span>
<lb n="1379"/><span>Is balbh ár n-éigse ar gnáth-chaoidh</span>
<lb n="1380"/><span>Go dtagaidh lá éigin tar fairrge Séarlas</span>
<lb n="1381"/><span>A bhainfeas a réim cheart de Sheán Bhuidhe.</span></p>
<lb n="1382"/>
<lb n="1383"/><p><span>Mar theagmhuigh, is méala tar caladh gur b'éigean</span>
<lb n="1384"/><span>Don fharaire tréitheach so sáthadh arís</span>
<lb n="1385"/><span>Le cealg 's le claonadh na haicme ná déarfad</span>
<lb n="1386"/><span>Tug Banba déarach mar tá sí;</span>
<lb n="1387"/><span>Aitchim is éighmhim ar Athair an Aenmhic -</span>
<lb n="1388"/><span>Cidh Athair gach éinne an t-Árd-rí -</span>
<lb n="1389"/><span>Go gcastar chughainn Séarlas 's a bhanna go gléasta</span>
<lb n="1390"/><span>A bhainfeas a réim cheart de Sheán Bhuidhe.</span></p>
<lb n="1391"/>
<lb n="1392"/><p><span>UzzzzzMuiris Ó Gríobhtha</span></p>
<lb n="1393"/>
<lb n="1394"/><p><span>26. - TRÉM AISLING DO SMÚINEAS</span></p>
<lb n="1395"/>
<lb n="1396"/><p><span>.i. Freagra ar "M'atuirse traochta."</span></p>
<lb n="1397"/>
<lb n="1398"/><p><span>Trém aisling do smúineas 's me i gcreathaibh gan múscailt</span>
<lb n="1399"/><span>Ar barra chnuic úr-ghlais ós lán-Laoi</span>
<lb n="1400"/><span>Gur dhearcas an prionnsa dfhuil Chaisil Chuirc ionnraic</span>
<lb n="1401"/><span>Ar shleasaibh na srúill thoir ag rámhaidheacht;</span>
<lb n="1402"/><span>Ba ceannasach cúrsach ba calma crú-nirt,</span>
<lb n="1403"/><span>Do bfhearamhail fiúntach an fánaidhe</span>
<lb n="1404"/><span>Ag taisteal go trúpach tar caladh go congantach</span>
<lb n="1405"/><span>'S a bharca go lonnrach 's a ghárdaí.</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1406"/><p><span>Ar thalamh nuair thúirling go hacfuinneach lúthmhar</span>
<lb n="1407"/><span>Do ghairm gach crú chirt de shár-Ghaoidhil,</span>
<lb n="1408"/><span>Is do fhreagair gach fionn-fhlaith do creachadh gan chúinse -</span>
<lb n="1409"/><span>Calm-shliocht Lughaidh mhir is árd-Chuinn,</span>
<lb n="1410"/><span>Gach seabhac suilt súgach gan fearann do fúigeadh</span>
<lb n="1411"/><span>'S a ndeachaidh gan diúltadh tar sáil díobh,</span>
<lb n="1412"/><span>Is geallaid go mbrúghfaid an galla-whig ciontach</span>
<lb n="1413"/><span>Is bainfid sin liúgh as na Seáin Bhuidhe.</span></p>
<lb n="1414"/>
<lb n="1415"/><p><span>Lastar go lonnrach leó leasa agus dúnta,</span>
<lb n="1416"/><span>I mbailte puirt liúghtar le gáir ghrinn,</span>
<lb n="1417"/><span>Teamhair ar dtúis thoir ba thaitneamhach trúpach</span>
<lb n="1418"/><span>Do ceapadh mar chumhdach don Árd-rígh;</span>
<lb n="1419"/><span>Caiseal cirt dúthchais ba mheanmnach múirneach</span>
<lb n="1420"/><span>Seasamhach subhach sultmhar sláintigheach</span>
<lb n="1421"/><span>Ag gairm an chú chliste Carolus crú-nirt</span>
<lb n="1422"/><span>Le cantanaibh ciúl-stuic is cláirsighe.</span></p>
<lb n="1423"/>
<lb n="1424"/><p><span>Bzzzzz1757 18L</span>
<lb n="1425"/><span>UzzzzzLiam Inglis</span></p>
<lb n="1426"/>
<lb n="1427"/><p><span>27. - A ÉADBHÁIRD AOIBHINN UASAIL ÁLUINN.</span></p>
<lb n="1428"/>
<lb n="1429"/><p><span>A.D. 1757</span></p>
<lb n="1430"/>
<lb n="1431"/><p><span>Fonn: An Craoibhín Aoibhinn Áluinn Óg</span></p>
<lb n="1432"/>
<lb n="1433"/><p><span>A Éadbháird aoibhinn uasail áluinn</span>
<lb n="1434"/><span>A chraoibhín ghníomhaigh ghrádhmhair chóir</span>
<lb n="1435"/><span>Séad breágh dlighim duit mar dhuaise dána -</span>
<lb n="1436"/><span>Is fíor-bhinn snoidhte atá le ceól;</span>
<lb n="1437"/><span>Raon máighe roílle agus ruathar námhad,</span>
<lb n="1438"/><span>Tréan-ár tríotha agus buadh go brách leat,</span>
<lb n="1439"/><span>Mac an Loin go tailc it chrobh, is rinn nimhe an áithis</span>
<lb n="1440"/><span>I bhfíoghraíbh díbir do shnáthad leó!</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1441"/><p><span>Ní hóglách íseal mo Nóglach árd-sa -</span>
<lb n="1442"/><span>Gríobh chaoin dfhíor-fhuil dfhás gan ghó -</span>
<lb n="1443"/><span>Ró-ghrádh ríogan an t-ógmhac ármhach</span>
<lb n="1444"/><span>Ag síor-chlaoidh díorma 's ag cárnadh slógh,</span>
<lb n="1445"/><span>Leóghan lán-dídin na Fódla ársa</span>
<lb n="1446"/><span>Brón báis bíodhbha i ngleó de ghnáth é,</span>
<lb n="1447"/><span>An Liath Macha dhuit mar chapall d'éis Chuinn dfhágadh</span>
<lb n="1448"/><span>Is díomhaoin dícheall a dtáinig rómhat!</span></p>
<lb n="1449"/>
<lb n="1450"/><p><span>Tá osna agus liach im chliabh le ráithe</span>
<lb n="1451"/><span>Ag caoidh tríd bímse tráth gach ló,</span>
<lb n="1452"/><span>M'fhochall gur stiall an gliadhaire láidir -</span>
<lb n="1453"/><span>Íocaidhe fíochmhar do ráine an pórt;</span>
<lb n="1454"/><span>Ba bhorb 'n-a dhiaidh ag triall le dásacht</span>
<lb n="1455"/><span>Gach conair gur iaidh go riacht an áruis</span>
<lb n="1456"/><span>Dfhosta' istigh na bodaigh chuil gur críochnuigheadh lá leis</span>
<lb n="1457"/><span>'S is binn linn Byng is a cháirde i mbrón!</span></p>
<lb n="1458"/>
<lb n="1459"/><p><span>An dochar so riabhaidh sciamh an Fhál-ghuirt</span>
<lb n="1460"/><span>Is fíor-nimheach tríd sin crádhfaidhear Seón,</span>
<lb n="1461"/><span>Tug locartha fiar-lag triatha Fháilge</span>
<lb n="1462"/><span>Trínsí chífidhear lán den chóip;</span>
<lb n="1463"/><span>Le confadh triallfaidh Iarla an Chláir ghil</span>
<lb n="1464"/><span>Scoiltfidh a sciatha, a gcliabhradh gearrfaidh</span>
<lb n="1465"/><span>Is follus sinn gur obair shuilt don iaith-seo tráighte</span>
<lb n="1466"/><span>'S is binn linn Byng is an bás 'n-a bheól!</span></p>
<lb n="1467"/>
<lb n="1468"/><p><span>Tá cogar le cian do riacht ón Spáinneach</span>
<lb n="1469"/><span>Go sídh-bhruidhin Laoisigh láidir mhóir</span>
<lb n="1470"/><span>Do bhrostuigh go dian a chiall chum Máire -</span>
<lb n="1471"/><span>Mo chruinn-chíoch lí-gheal áluinn óg;</span>
<lb n="1472"/><span>An goradh so ag tiacht an diabhal ní stánfaidh</span>
<lb n="1473"/><span>Go nochtfaidh go dian a rian don fhánach</span>
<lb n="1474"/><span>Toradh a n-uilc is tolladh cuirp go bhfaghaidh gaill ghránna</span>
<lb n="1475"/><span>'S is binn linn Byng ó tá gan ghlór!</span>
<lb n="1476"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1477"/><p><span>Bzzzzz1762ob 18L</span>
<lb n="1478"/><span>UzzzzzSeán Ó Murchadha na Ráithíneach</span></p>
<lb n="1479"/>
<lb n="1480"/><p><span>28. - NÍL ÉINNE DEN ÉIGSE DO CHONNARC</span></p>
<lb n="1481"/>
<lb n="1482"/><p><span>Seán Ó Murchadha na Ráithíneach do cheap an rann tosaigh seo: -</span></p>
<lb n="1483"/>
<lb n="1484"/><p><span>"Is réic me bhí claon do gach cionta</span>
<lb n="1485"/><span>Ba mhéinn liom a n-imirt go buan,</span>
<lb n="1486"/><span>Gan spéis i ndlighe Dé agam do bhriseadh,</span>
<lb n="1487"/><span>Acht ag bréagadh na mbroingheal ar cuaird;</span>
<lb n="1488"/><span>Craos agus taoscadh na ngloine</span>
<lb n="1489"/><span>'S ag pléascadh gach mionna le huabhar</span>
<lb n="1490"/><span>'S is baoghal liom nuair fhéachfar im bille</span>
<lb n="1491"/><span>Go ndéarfar im choinne go cruaidh."</span></p>
<lb n="1492"/>
<lb n="1493"/><p><span>UzzzzzLiam Inglis</span>
<lb n="1494"/><span>Freagra an Athar Liam Inglis air sin: -</span></p>
<lb n="1495"/>
<lb n="1496"/><p><span>Níl éinne den éigse do chonnarc</span>
<lb n="1497"/><span>Ná gur bh'éigean dóibh filleadh ar an uaimh,</span>
<lb n="1498"/><span>In aostacht le léithe 's i dtruime</span>
<lb n="1499"/><span>In éinfheacht go dtigeann an uair;</span>
<lb n="1500"/><span>Cuir bréithre chum Dé dhil go minic,</span>
<lb n="1501"/><span>Éighimh ar Mhac Muire tá thuas</span>
<lb n="1502"/><span>'S an cléireach do fhéachfaidh it bhille</span>
<lb n="1503"/><span>Ní baoghal duit go mbeiridh go cruaidh.</span></p>
<lb n="1504"/>
<lb n="1505"/><p><span>Bzzzzz1760 18L</span>
<lb n="1506"/><span>29. - DON ATHAIR DOMHNALLL Ó BRIAIN, DÓRD SAN</span>
<lb n="1507"/><span>DOIMINIC, I GCORCAIGH.</span></p>
<lb n="1508"/>
<lb n="1509"/><p><span>Mo chumann-sa thiar an diadhaire Domhnall,</span>
<lb n="1510"/><span>Curadh na gcliar an fial-fhear foghanta,</span>
<lb n="1511"/><span>Ursa go grianda riarfadh Fódla</span>
<lb n="1512"/><span>De bhorb-fhuil Bhriain do stialladh rómpa</span>
<lb n="1513"/><span>Cloigeann is cliabhrach, sliasta is srónaibh</span>
<lb n="1514"/><span>Cuilg is cliatha triatha is treónaibh,</span>
<lb n="1515"/><span>Do chuirfeadh fá riaghail an iath so Eoghain</span>
<lb n="1516"/><span>Fuireann ler mhian mo sciath go leónfadh.</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1517"/><p><span>Cinn-bheart clúmhail de chumhdach órdha</span>
<lb n="1518"/><span>Is colg do ghearradh gan feacadh le fóirneart</span>
<lb n="1519"/><span>Curadh dáimhe is ánraidh ar fórsa</span>
<lb n="1520"/><span>Curadh dáimhe ? filí is crutairí ceólmhar</span>
<lb n="1521"/><span>Is iad so sinnsear cinn tighe Dhomhnaill</span>
<lb n="1522"/><span>Curadh cathbhuadhach each-luath leóghanta</span>
<lb n="1523"/><span>Ar lár an chatha do bfhairsing a bhfeólmhach</span>
<lb n="1524"/><span>Is láthair fhada dá ghlanadh chum gleó dhóibh.</span>
<lb n="1525"/><span>Cá raibh riamh i bhfiadh na hEórpa</span>
<lb n="1526"/><span>Treibh ba samhailt lem ghasra leógan</span>
<lb n="1527"/><span>Ó d'imthigh Brian is Fiacha is Eógan</span>
<lb n="1528"/><span>Is Niall Naoi nGiall do thriall tar bóchna?</span>
<lb n="1529"/><span>Lughaidh is Goll is Conn na mór-chath,</span>
<lb n="1530"/><span>Oscar amhra is Fionn na ró-fhlaith,</span>
<lb n="1531"/><span>Cúraoi áigh mac Dáire  an dóid ghil</span>
<lb n="1532"/><span>Is Cúchulainn torc-churadh na dtreón-fhear?</span>
<lb n="1533"/><span>Diarmuid Donn ba greann le hógbhaibh</span>
<lb n="1534"/><span>Naois mac Uisnigh 's ar imthigh tar gó leis,</span>
<lb n="1535"/><span>Firdia fágadh 'san Áth leóinte</span>
<lb n="1536"/><span>Is Maoilsheachlain do mhairbh an crón-torc?</span>
<lb n="1537"/><span>Ceallachán Chaisil na ndanar do sceónadh,</span>
<lb n="1538"/><span>Is Murchadh cailleadh le seasamh an fhóid sin,</span>
<lb n="1539"/><span>Céad buidhe le Dia mar thriall chughainn Domhnall</span>
<lb n="1540"/><span>An Major fearamhail flaitheamhail Bóirmheach.</span>
<lb n="1541"/><span>Ó táid 'n-a luighe na groidhe-fhir feóidhte</span>
<lb n="1542"/><span>'S gur laguigh an bás a dtáine ón sóigh-fhear</span>
<lb n="1543"/><span>An méid tá thuaidh go buaidheartha brónach</span>
<lb n="1544"/><span>I gCúig' glan Uladh 's i gConnacht na slóighte.</span>
<lb n="1545"/><span>An méid a mhaireas de Charrathaigh chródha</span>
<lb n="1546"/><span>I gcraoibh an Easa, a gcaraid 's a gcómhgar,</span>
<lb n="1547"/><span>Ó thaoir féin it chléireach chródha</span>
<lb n="1548"/><span>Is arm do ghlacadh nach dleathach dot shórt-sa.</span>
<lb n="1549"/><span>Éirigh it sheasamh, a reachtaire Fódla</span>
<lb n="1550"/><span>Ar bórd Chnuic Gréine is glaodhaigh go fórsach</span>
<lb n="1551"/><span>Cuir Domhnall méara Ó Briain na sróll-bhrat</span>
<lb n="1552"/><span>'S an Liath Macha mar chapall fé'n óig-fhear;</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1553"/><p><span>Cuir Mac an Loin fé ghoimh 'n-a dhóid deis</span>
<lb n="1554"/><span>'S an Rinn Crithir do choimirc an mór-dhamh,</span>
<lb n="1555"/><span>Táthuigh thiar 'n-a dhiaidh an pór beag</span>
<lb n="1556"/><span>d'uaisle Dáil tá tráighte ró-lag;</span>
<lb n="1557"/><span>Socruigh le fonn an meann órdha</span>
<lb n="1558"/><span>Suas ar an siollaire agus tiomair an óig-bhean,</span>
<lb n="1559"/><span>Cuir-se fáinne ar bhárr a dóid gil'</span>
<lb n="1560"/><span>Is ceangail an ainnir le reahtaibh an Mhóir-Mhic</span>
<lb n="1561"/><span>Le héide Bhriain ghil i ndiaidh na cómhairle</span>
<lb n="1562"/><span>'S ba phríomhfháidh tú ar na cúig cóigí</span>
<lb n="1563"/><span>Bainidh an ceann le pleangc de Sheóirse</span>
<lb n="1564"/><span>Is cuiridh sa diabhal 'n-a dhiaidh na cóbaigh.</span></p>
<lb n="1565"/>
<lb n="1566"/><p><span>Bzzzzz1765 18L</span>
<lb n="1567"/><span>UzzzzzSeán Llúid</span>
<lb n="1568"/><span>30. - GAN AMHGAR TAISTIL</span></p>
<lb n="1569"/>
<lb n="1570"/><p><span>Seán Llúid cct don Athair Liam Inglis, O.S.A., i gConbhint</span>
<lb n="1571"/><span>Sheamlas an Éisc, i gCorcaigh, i mí Meitheamh, 1765.</span></p>
<lb n="1572"/>
<lb n="1573"/><p><span>Gan amhgar taistil, don Athair ghlan tséimh Ó Riain</span>
<lb n="1574"/><span>Go modhmhail beachtaimse beannacht is céad i gcian</span>
<lb n="1575"/><span>Gonuig rogha na sagart ar thaitneamh 's ar ghléireacht mian,</span>
<lb n="1576"/><span>'S cé gallda é a ainm, is aithnidh gur Gaedhlach Liam.</span></p>
<lb n="1577"/>
<lb n="1578"/><p><span>Bzzzzz1778ob 18D</span>
<lb n="1579"/><span>UzzzzzLiam Inglis</span>
<lb n="1580"/><span>31.  - ATÁIMSE SA tSÚSA</span></p>
<lb n="1581"/>
<lb n="1582"/><p><span>Atáimse sa tsúsa</span>
<lb n="1583"/><span>Gan fagháil ar mo dhúiseacht</span>
<lb n="1584"/><span>Ó dearnadh den ghúta freemason:</span>
<lb n="1585"/><span>Is é seo is é siúd é</span>
<lb n="1586"/><span>'S ní féidir é scrúdadh</span>
<lb n="1587"/><span>'S ní léir don dochtúir a fhíor-éifeacht!</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1588"/><p><span>Ar éiric na Mumhan</span>
<lb n="1589"/><span>Ní léigfeadh a rún leat</span>
<lb n="1590"/><span>I mBéarla ná i gcúrsa caoin-Ghaedhilge</span>
<lb n="1591"/><span>Le síneadh ná sméide</span>
<lb n="1592"/><span>Ní scaoilfeadh a ghéibheann</span>
<lb n="1593"/><span>Uch! díth air go daor is croidhe céasta!</span></p>
<lb n="1594"/>
<lb n="1595"/><p><span>'Sé Sampson na buidhne</span>
<lb n="1596"/><span>An fear so 's a chloidheamh air</span>
<lb n="1597"/><span>Ag faire le fíoch ar síor-éigean,</span>
<lb n="1598"/><span>Níl báidh aige ná suim</span>
<lb n="1599"/><span>I leághaibh ná i leigheas</span>
<lb n="1600"/><span>'S ní táire do luibheannaibh ríoghacht Éireann!</span></p>
<lb n="1601"/>
<lb n="1602"/><p><span>'Sí a bhacard 's a chompás</span>
<lb n="1603"/><span>Chuir m'alta chum rangcáis</span>
<lb n="1604"/><span>Gan tapa in am gábha ná gnímh éachtaigh</span>
<lb n="1605"/><span>A cheap-órd 's a léaghan</span>
<lb n="1606"/><span>Do chrap beó mo ghéag</span>
<lb n="1607"/><span>'S dar ndóigh a riaghail dom shíor-chéasadh!</span></p>
<lb n="1608"/>
<lb n="1609"/><p><span>Dá bhfaghainn amach a fhoraois</span>
<lb n="1610"/><span>Gheobhainn craoiseach is manaois</span>
<lb n="1611"/><span>Do chlaoidhfeadh an leadaidhe míbhéasach,</span>
<lb n="1612"/><span>Nó ghreadfainn na gadhair leis</span>
<lb n="1613"/><span>Do shracfadh an cladhaire</span>
<lb n="1614"/><span>'S do chaithfeadh le haill é a' crích Éibhir!</span></p>
<lb n="1615"/>
<lb n="1616"/><p><span>32. - AN DÉIRC</span></p>
<lb n="1617"/>
<lb n="1618"/><p><span>Maoidheadh gach n-aon a shlighe sa tsaoghal,</span>
<lb n="1619"/><span>Maoidheamh an chléir is maoidheadh an ceannaidhe,</span>
<lb n="1620"/><span>Maoidheadh na mílte a maoin 's a réim,</span>
<lb n="1621"/><span>Maoidhimse an déirc, 'sí céird is fearra í.</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1622"/><p><span>Ar mo thigheacht 'n-a luighe ar thréad-</span>
<lb n="1623"/><span>An bhuidhe 'san bhféith 's na héighmhe ag leanbaí,</span>
<lb n="1624"/><span>Báisteach daoirse is rinn ar ghaeith,</span>
<lb n="1625"/><span>Ó táim le déirc ní baoghal dom gharraidhe!</span></p>
<lb n="1626"/>
<lb n="1627"/><p><span>Is sámh do bhím im luighe le gréin</span>
<lb n="1628"/><span>Gan suime 'san tsaoghal acht scléip is staraidheacht,</span>
<lb n="1629"/><span>Gan cháin gan chíos acht m'intinn saor</span>
<lb n="1630"/><span>Nach fearr í an déirc 'ná céird is ealadha!</span></p>
<lb n="1631"/>
<lb n="1632"/><p><span>Lá má bhím le híota tréith</span>
<lb n="1633"/><span>Bím lá 'n-a dhéidh ag glaodhach na gcannaí,</span>
<lb n="1634"/><span>Lá le fíon is aris gan braon-</span>
<lb n="1635"/><span>Mo ghrádh-sa an déirc 's an Té do cheap í!</span></p>
<lb n="1636"/>
<lb n="1637"/><p><span>Ólaim punch is ólaim tae</span>
<lb n="1638"/><span>'S an lá n-a dhéidh sin ólaim toddy,</span>
<lb n="1639"/><span>Ní bhím ar meisce acht uair sa ré</span>
<lb n="1640"/><span>Mo ghrádh-sa an déirc 's an Té do cheap í!</span></p>
<lb n="1641"/>
<lb n="1642"/><p><span>Bzzzzz1740c 18L</span>
<lb n="1643"/><span>33. - COIS NA BRÍDE</span></p>
<lb n="1644"/>
<lb n="1645"/><p><span>Cois na Bríde seal do bhíos-sa go súgach sámh</span>
<lb n="1646"/><span>Ag tarraing síos ar ainnir chaoin an úrla bháin;</span>
<lb n="1647"/><span>Ba ghile a píob 'ná eala ar linn 's 'ná drúcht ar bhán</span>
<lb n="1648"/><span>'S ní coigcríoch mé acht buachaill bríoghmhar ó Dhún na mBád.</span></p>
<lb n="1649"/>
<lb n="1650"/><p><span>Searc mo chléibh do thugas féin duit is grádh tré rún,</span>
<lb n="1651"/><span>Is dá dtagadh sé dhom cor 'san tsaoghal go mbéinn lá agus tú</span>
<lb n="1652"/><span>Is ceangal cléire bheith orainn araon fé fháinne dlúth -</span>
<lb n="1653"/><span>Acht dá bhfaicinn féin tu ag fear 'san tsaoghal gheóbhainn</span>
<lb n="1654"/><span>bás le cumha!</span>
<lb n="1655"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1656"/><p><span>Tá úr-phíob ag mo rún chroidhe agus brághaid mar aol,</span>
<lb n="1657"/><span>'S a cúilín cas búclach ag fás go féar,</span>
<lb n="1658"/><span>Mo chumha tríom nach 'san úir sínte fágadh mé</span>
<lb n="1659"/><span>Sul ar stiúruigheadh me i gcúigí, is mo ghrádh tar m'éis!</span></p>
<lb n="1660"/>
<lb n="1661"/><p><span>Nach dubh-chroidheach me i bhfiúntaoir mar táim i bpéin</span>
<lb n="1662"/><span>'S nach iontaoibh leat sciúrsaidhe dem cháil gan spré,</span>
<lb n="1663"/><span>Go deimhin duitse, a mhaighdean, dá mb'áil leat é,</span>
<lb n="1664"/><span>Do leigheasfá an tsaigheadh so tré lár mo chléibh!</span></p>
<lb n="1665"/>
<lb n="1666"/><p><span>34.- BRÓN-CHOR NA BUIDHNE-SE 'SAN nGEARMÁIN</span></p>
<lb n="1667"/>
<lb n="1668"/><p><span>Fonn:  Maidin Bhog Aoibhinn</span></p>
<lb n="1669"/>
<lb n="1670"/><p><span>Atáid seo insan teannta is na Frangcaigh dhá ngearradh</span>
<lb n="1671"/><span>Is tuilleadh den amhgar 'n-a n-aice go bráth</span>
<lb n="1672"/><span>Gan bogadh ar a ndranndail acht a dtabharfar ó Shaxaibh</span>
<lb n="1673"/><span>A bhfuirinn i bhfanntais 's a gcapaill 'san ár.</span></p>
<lb n="1674"/>
<lb n="1675"/><p><span>Maidean bhóg aoibhinn choidhche in Éirinn Ó!</span>
<lb n="1676"/><span>Maidean bhog aoibhinn 's an aicme seo ar lár!</span>
<lb n="1677"/><span>Maidean bhog aoibhinn chum clanna dil Mhileadh</span>
<lb n="1678"/><span>Is Cormac Stíobhart ag seasamh an stáit!</span></p>
<lb n="1679"/>
<lb n="1680"/><p><span>An loingeas so ar tonn-mhuir go mbloghtar le carraig</span>
<lb n="1681"/><span>Is go huile a gcobhaltach go gcaithtear ar tráigh</span>
<lb n="1682"/><span>Go gcluine an rabharta le foghar gonta mara</span>
<lb n="1683"/><span>A gcine go gcromthar gan tapa go tláth etc.</span></p>
<lb n="1684"/>
<lb n="1685"/><p><span>Atá Pruise insa chlampar gan teannta gan taca</span>
<lb n="1686"/><span>Gan duine ar an domhan do ghlacfadh a pháirt</span>
<lb n="1687"/><span>Atá Ruise i longphort chum foghla ar faire</span>
<lb n="1688"/><span>Is brisfidh ar Loudoun ag Marascal Daun etc.</span></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1689"/><p><span>Téighfidh an samhradh beidh scannradh ortha is scaipeadh</span>
<lb n="1690"/><span>In éagcruth gan amhras 's in anfa an bháis</span>
<lb n="1691"/><span>Séidfidh an seann-racht go lonnrach ar lasadh</span>
<lb n="1692"/><span>A gcléirigh i dteampaill 's a n-easpuig go hárd etc.</span></p>
<lb n="1693"/>
<lb n="1694"/><p><span>Ar éigeas beidh greann, ar fhoghluim beid gasta</span>
<lb n="1695"/><span>Gaedhilg anois labharfar cidh fada le fán</span>
<lb n="1696"/><span>An Béarla beidh breall air, gan annsacht gan aiteas</span>
<lb n="1697"/><span>Téada arís teannfar is canfar an dán etc.</span></p>
<lb n="1698"/>
<lb n="1699"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cois na Bríde

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cois na Bríde

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
