Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Agallaimh agus Rannta
Title
Agallaimh agus Rannta
Author(s)
Údair éagsúla,
Composition Date
1918
Publisher
Na Caipisínigh
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N Fr.Mt.R._1918> <L 10> <B 1918> <C Prós> <M 8> <T The Father Mathew Record> <U Údair éagsúla> <F Na Caipisínigh> AGALLAMH — AN BHÁBÓG. 2. O! tá agus bábóg atá seacht n-uaire níos deise ná do cheann- sa. 1. Caidé an seort bábóige atá agat? 2. Tá sí chomh mór liom féin. 1. Go díreach, má tá, ní mór sin! 2. Agus thig leithe siubhal. 1. An dtig? O! is iongantach sin. Agus an dtig leithe bheith i n-a codladh? 2. Thig. Nuair a chuirtear i n-a luighe ar a druim í, druideann sí a súile, & bíonn sí i n-a codladh ar a' bhumaite (neomat). 1. Go díreach, sin é mo dhálta-sa. Chomh luath is a bhíos mo cheann ar an adhart bím in mo chodladh go sámh. 2. Bhal, caidé do bharamhail de mo bhábóig-se anois? 1. O! tá sí deas go leor; ach i n-a dhiaidh sin is uilig, b'fhearr liom mo bhábóg-sa ná bábóg ar bith eile ar dhruim an domhain. Brat anuas! AGALLAMH I. 1. Hum! Agus nar chuala tusa seo: — “Tá trí droch-nósa ag na fir: Ag ól a' ghloine A' chaitheamh an phíopa Is a' leagadh na dríuchta go mall 's an oidhche. 2. Béidh an focal deireannach agat cibé ar bith; ní bhéinn a' cur m'am amugha a' conspóid leat. 2. Cad chuige a dtainig tú go dtí an scoil seo. 1. Thainig mé chum a' Ghaedhilg a' fhoghluim 2. Cár b'as duit. 1. As B'lath Cliath mé. 2. Caidé an rang a mbíonn tú ann? 1. An bun Rang. 2. 'Bhfuil Gaedhilc agaibh 's a' Bhun Rang? Go dearbhtha tá. 2. 'Bhfuil sí chomh maith leis a' Ghaedhilg atá aca 's an Árd Rang? 1. Chomh maith? Ar dhubhairt tú chomh maith” tá sí seacht n-uaire níos fearr. Tá Gaedhilg mhaith againn 's a' Bhun Rang. 2. Agus an saoileann tú nach bhfuil Gaedhilg mhaith aca 's an Árd Rang? 1. Bhal, a chroidhe, caidé shaoileann tú fhéin? Tá fhios agat maith go leor nach í an Ghaedhilg cheart atá aca 's an Árd Rang ar chor ar bith. 2. Maise! Ní fhuil sí cosamhail leis a' Ghaedhilg atá againne cibé ar bith; ach nach dtuigeann tú iad? 1. O! Tuigim iad maith go leor. Tá fhios agam caidé bhíos siad a' féachaint le n-a rádh; ach i n-a dhiaidh sin is uilig, ní bhíonn snas na Gaedhilge air a gcuid cainnte ar chor ar bith. 2. Is fíor dhuit sin. Labhrann siad go h-an-fhadalach: Bíonn cúig moimidí eadar an dá fhocal aca; shaoilfeá gur leabhar a bhí a' cainnt. 1. Maise, bhain tú an focal as mo bhéal! Agus nach dtug tú fá dear an cárr a bhí ar na scoláiribh 's an Árd Rang indé agus iad ag féachaint leis an Ghaedhilg a labhairt? 2. O! Maise thug! Bhí cárr ortha a chuirfeadh an aicid ar na preataí. 1. Och: Och: Sonas ort a mhic-o (nó a chroidhe) ar son an fhocail sin; sin a' focal a rabh féidhm agam ais. Chonnaic mé buachaill bocht as an Árd Rang maidin indiu, agus bhí eagal orm go mbrisfeadh sé a ghiall — go sabhailidh Dia sinn uilig! 2. 'Bhfuil fhios agat caidé an fath nach bhfuil Gaedhilig níos fearr aca 's an Árd Rang? 1. Sin rud nach bhfuil fhios agam; ach dá dtiocadh siad anuas go dtí an Bun Rang gheobhadh siad an Ghaedhilig ann “chomh milis binn blasta le h-amhrán nó ceol na n-aingeal ins na flaithis.” 2. Gheobhadh cinnte; nó dá racadh beirt nó triúr de na sean-daoinibh as Oméith go dtí an tÁrd Rang: caidé mar bhéadh an sgéal? 1. O! dá racadh siad-san suas seal míosa nó coigthighis ar cuairt d'fhoghluimfeadh na mic-léighinn 's an Árd Rang níos mó Gaedhilge ins an am sin ná d'fhoghluimfeadh siad i seacht mbliadhna 'réir mar <L 11> tá siad ag deanamh gnaithe 's an am atá i láthair. 2. Fuist! Coimhead thú féin: B'féidir go bhfuil duine aca ag éisteacht leat. 1. Is cuma liom! Bíonn an fhírinne searbh agus go ndéanaidh sí maith dobhtha. Och! Och! B'fhearr liom go rabh mé 's a' bhaile slán sábháilte arís. Tá mo chroidhe briste ag an áit seo. (Tá mé cortha de'n áit seo). Chaitfidh mé bheith ag imtheacht anois. 2. 'Bhfuil praidhinn (deifre) ort? 1. Tá. Ní fhuirigheann na traedheantaí ar dhuine ar bith. 2. Ná fan í bhfad ar shiubhal. 1. Tá go maith: Ní fhánfaidh. 2. Go n-éirighidh do bhothar leat! 1. Go rabh maith agat! Go gcuiridh Dia an t-adh ort-sa! RHYME. HOMPAIGH DOMPAIGH. Bhí Hompaigh Dompaigh i n-a shuidhe ar a' bhalla: Shéid a' ghaoth & thuit sé ar a' talamh. Pléasgadh a bhlaosg & briseadh a chroidhe, Cé go rabh sé bán anois tá sé buidhe. Thainig amach an t-Sean-bhean Bhuidhe; Dhearc sí ar Hompaigh Dompaigh i n-a luighe: “Anois” adeir sí “ní thiocadh leis a' Righ, Nó leis an méid capall is fear atá faoi, Hompaigh Dompaigh a chur arís mar bhí. NA GADUIDHTHE. I. Seo iad na gaduidhthe amuigh ag siubhal, Amuigh ag siubhal, amuigh ag siubhal, Seo iad na gaduidhthe amuigh ag siubhal, A óig-bhean uasal áluinn. II. 'Dtug na Gaduidhthe dadaidh uait? Dadaidh uait, &c. 'Dtug &c… A óig-bhean, &c. III. Uaireadóir is slabhradh nuadh, &c. IV. Druidfear iad I gcarcair chruaidh, &c. (An cheist: Cé aca is fearr leat ubhall ná oráiste?) CNÓ, CNÓ, CNÓ. I. Tá sinne ag teacht a' dh'iarraidh cnó, A' dh'iarraidh cnó, a' dh'iarraidh cnó; Tá sinne, &c… Cnó, cnó, cnó. II. Cé bhéas libh fá dhéin na gcnó, &c. gcnó, gcnó, gcnó? III. Anna Nic Channa fá dhéin na gcnó, &c. IV. Cé bhéarfas leis (leithe) í 'bhaint na gcnó, &c. Seaghan Ua Baoighill go gasta beo, &c. Beo, beo, beo. Maith go leor a lucht na gcnó, &c. Note: — When playing the game the names of those taking part are substituted for above. STORIES. 1. STORY FOR IRREGULAR VERB. 1. Past Tense. Affirmative. 1. Bhí mé 's a' bhaile indé 2. Chuaidh mé 'na scoile. 3. Tháinig mé ar ais arís. 4. Rinne mé deor beag tae. 5. Thug mé do mo mháthair é. 6. Fuair mé ceapaire (= árán & im). 7. Chonnaic mé go rabh sé maith. a. Bhris mé &. b. D'ith mé é. 8. Chuala mé torann amuigh. 9. Dubhairt mé go rabh mé ag dul amach. 10. Rug mé ar mo bhata — agus amach liom. B. Past Negative. Same story: — Ní rabh Séamus 's a' bhaile; ní dheachaidh; Ní thainig; ní dhearn; ní thug; ní fhuair; Ní fhaca. Níor bhris, níor ith. Níór chuala, dhubhairt, rug. Beidh mé 's a' bhaile; rachaidh; tiocaidh; déanfaidh; béarfaidh; gheobhaidh; teidhfidh. Brisfidh mé; íosaidh, Cluinfidh; déarsaidh; béarfaidh. bhí, ní rabh. Chuaidh, ní dheachaidh, &c. Bhí mé 's a' bhaile — ní rabh Séamus, &c <L 20> AGALLAMH II. 'BHFUIL GAEDHILG AGAT? 1. Go mbeannuighidh Dia dhuit. 2. Dia 's Muire dhuit. 1. 'Bhfuil Gaedhilg agat? 2. Ní fhuil mórán. Tá rud beag (beagán). 1. 'Bhfuil tú a' foghluim na Gaedhilge? 2. Tá mé a' féachaint le n-a foghluim (tá mé ag iarraidh bheith 'á foghluim). 1. 'Bhfuil tú i bhfad a' foghluim na Gaedhilge? 2. Ach, ní fhuil. 1. Cá fhad a bhfuil tú a' foghluim? 2. Ní fhuil fhios agam i gceart. 1. Cá h-uair a thoisigh tú? 2. O, is minic a thoisigh mé agus chomh minic 's thoisigh mé stad mé duithe arís (is minic a thoisigh mé ach níor mhair mé i bhfad ag gabhail duithe am ar bith.) 1. Mo bhrón: Tá an sgéal céadna agam-sa le h-innse agus ag an iomad daoine diomaoidhte díom (ag a lán daoine nach mé.) 2. Agat sa? Nach rabh an Ghaedhilg agat-sa ó'n chliabhán? 1. Maise, ní rabh; gidh go rabh tréan Gaedhilge ag mo mháthair agus m' atháir; agus dheamhan focal Béarla bhí ag mo mháthair-mhóir ar chor ar bith. 2. Cad chuige nach bhfuil an Ghilgeadh agat sa agus an Ghaedhilg aca san chomh maith sin? 1. Bhí mise ar scoil agus ní rabh siad san. (1) AN MHUICÍN SEO. Chuaidh an mhuc bheag seo 'n a' mhargaidh. D'fhán an mhuc bheag seo 's a' bhaile. Fuair an mhuc bheag seo im is árán. An mhuc bheag seo ní fhuair sí dadaidh, Agus ars' an mhuicín bheag seo: — “Bhuidhe! bhuidhe! bhuidhe! Caidé gheobhas mise? (2) HEIGH DAODAL DOIDEAL. Héig daodal doideal an cat 's an fhidil; Do léim an bhó thar an ghealaigh, Thoisigh an madadh beag a gháiridhe Nuair a chonnaic sé an greann; Agus rith an mhias ar shiubhal leis an spanóig. BAISTEADH AN IÚDAIGH. Bhí beirt fhear ann fad ó, & is fad' ó bhí, & is cuma cé aca bhí nó nach rabh. Catoiliceach duine aca, húdach an duine eile. Aon lá amháin chuaidh an bheirt fhear seo amach a bhádóireacht ar loch; & gan i bhfad thoisig siad a chonspóid fá'n Chreideamh. Thug an t-Iúdach dí-mheas ar Chreideamh an fhir eile. Chuir sin fhearg mhór ar an Chatoiliceach —nídh nach iongnadh — & theilg (chaith) sé an t-Iúdach amach as a' bhád & thuit sé isteach 's an uisge. Chuaidh sé síos, agus síos, agus síos go dtí an tón; agus tháinig sé aníos, & aníos, & aníos go barr an uisge arís. Chuir sé suas a cheann, & sgairt sé amach; “Sábháil mé! Sábháil mé! Sábháil mé!” Rug an fear eile ar a ghruaig. “Abair; ‘I n-ainm Dé & Muire,’” arsa seisean. “Ní abrochaidh (chan abraim)” ars' an duine eile. “Tá go maith,” ars' an Catoiliceach, “má 's mar sin atá, téigh síos arís,” Agus chuir sé síos arís é. Chuaidh an duine bocht síos, & síos, & síos go dtí an tón; agus thainig sé aníos, & aníos, & aníos go barr an uisge arís. Chuir sé suas a cheann & a lámha; & sgairt sé amach an dara h-uair; “Sábháil mé! Sábháil mé! Sábháil mé!” Rug an fear eile ar a ghruaig arís, “Abair; ‘I n-ainm Dé & Muire,‘” arsa seisean. <L 21> “Ní abrochaidh,” ars' an duine eile. “Tá go maith! Síos leat arís,” ars' an Catoiliceach. Agus chuir sé síos arís é; & chuaidh sé síos, &c… arís. Is beag (cha mhór) nach rabh sé báidhte an t-am seo. Chuir sé suas a cheann, & sgairt sé amach — chomh maith is thainig leis agus a bhéal lán d'uisge — “Sábháil mé! Sábháil mé! Sábháil mé! — I n-ainm Dé & Muire.” Is I gcogar a dubhairt sé an chuid deireannach de. Rug an fear eile ar a ghruaig le n-a láimh chlé; & thóg sé braon uisge i n-a láimh dheis. Dhort sé an t-uisge ar cheann an Iúdaigh trí h-uaire, 'á rádh fá'n am chéadna: “Baistighim thú i n-ainm an Athar, agus an Mhic, agus an Spiorad Naoimh. “Anois,” arsa seisean, “nuair atá tú in do Chríostaidhe mhaith agam, síos leat arís, & go dtéidh tú slán go Flaitheas Dé!” Agus chuir sé síos arís é; & chuaidh sé síos, & síos, & síos go dtí an tón; agus ní thainig (cha dt.) sé aníos ní ba mhó. Ach tá súil agam go deachaidh a anam suas, & suas, & suas go Flaitheas Dé, & go bhfuil sé shuas ag Dia anois; agus tá súil agam fósta go rachaidh gach duine againne suas, & suas, & suas mar a' gcéadna, & go bhfeicidhmid Íosa & a Mháthair ins na flaithis. NAOMH PÁDRAIG AGUS AN t-SEAMRÓG. Nuair a Thainig Naomh Pádraig go talamh glas na h-Éireann, Shaoil na daoine i n-Éirinn go rabh ní ba mhó ná aon Dia amháin ann. Chrúinnig Naomh Pádraig an t-aos óg & na daoine aosta timcheall air lá; agus arsa seisean; “Ní fhuil ach aon Dia amháin ann, ach tá trí Pearsanna i nDia; an t-Athair, an Mac, & an Spiorad Naomh — Sin Triúr i n-Aon.” Bhí na daoine ag éisteacht leis & arsa siad-san; “Ní thuigim (cha dt.) sin, “Ní chreidim (cha ch.) sin, & “Ní chreidfidh mé (= cha chreidim) go h-éag nó go deo é,” ars' an Rí, ars an Draoi & arsa gach uile dhuine aca. Ní (cha) rabh fhios ag Naomh Pádraig bocht caidé Dhéanfadh sé ar chor ar bith; & Thoisigh sé 'á thochas a chinn, & 'á smaoin-tiughadh, & 'á ghuidhe Dé go dian dúthrachtach. Chuir Dia i n-a smaoineadh amharc síos ar an talamh; & D'amharc sé síos ar an talamh; & Chonnaic sé an t-Seamróg bheag ghlas ag a chois. “Ó! Glóir do Dhia, & moladh do Mhuire!” arsa seisean, “sin a' rud leis a dteagasgfaidh mé an Trionóid Naomhtha dobhtha.” Chrom sé síos; Thóg sé gas de'n t-seamróig; & thaisbean sé do na páistibh é. “Bhfeic sibh seo?” arsa seisean. “Sin gas amháin, & tá trí duilleóga ag fas as — sin triúr i n-aon. “Mar sin de,” arsa seisean, agus é ag amharc suas chuig Flaitheas Dé, “Ní fhuil ach aon Dia amháin ann, ach tá trí Pearsanna i nDia! an t-Athair, An Mac, & an Spiorad Naomh — sin Triúr i n-Aon.” Bhí cluas le h-éisteacht ag na páistidhí; “Creidim sin! Creidim sin! Creidim sin!” arsa gach uile dhuine aca. Nuair a Chuala na sean-daoine na páistidhe 'á rádh gur chreid siad, Thug siad-san isteach do Phádraig fósta; agus arsa siad-san: “Creidim sin, & “Creidfidh mé go h-éag is go deo é,” ars' an Rí, ars' an Draoi, & arsa gach uile dhuine aca. Agus Chreid siad; & Creideann sinne, & Creidfidh, le cuidiughadh 'n Rí (Dé), le cuidiughadh Phádraig, & le n-ár gcuid- iughadh fhéin! <L 53> AGALLAMH III. 1. Céilidhe — an Sagart & an Luchóg. II. Páidí óg do Mháthair. III. An Nodlaig féirín. IV. Aimsir fá Nodlaig. 1. 1. Dia's Muire dhuit! 2. Mar sin agus duit-se! 1. Caidé an dóigh atá ort ar chor ar bith, is fada ó leag mé mo shúile ort anois? 2. Tá mé mar tchidh tú — cibé ar bith an dóigh sin — Caidé mar tá tú fhéin? 1. Tá mé go maith, agus fhad 's bhéas an tsláinte ag duine ní bhíonn ádhbhar gearáin aige. 2. Sin díreach an fhírinne. Ní bhíonn fios féidhm 1 na sláinte ag duine go dtí go mbíonn sé tamall gan í. An bhfuil sgéal nuadh ar bith agat? 1. Maise, ní fhuil focal. 2. Ní fhaca mé tú ní b'fhearr ariamh; ach i n-a dhiaidh sin agus uilig is fearr a bheith gan sgéal ná droch- sgéal a bheith agat. 1. Is fíor sin go díreach. Ar chuala tusa a bheag iongantach (a dhath, rud ar bith)? 2. Chuala. 1. Caidé chuala tú? Innis damh le do thoil é. 2. Ar chuala tú go bhuil Céilidhe i gcoinne a bheith (le bheith) in ár sgoil gan i bhfad? 1. Maise, níor chuala. Cá h-uair a bhéas sé ann? 2. Ní'l fhios agam i gceart: Bhí sé le bheith ann roimhe le Nodlaig; ach cuireadh ar ath-lá é; agus ní fhuil fhios agam cé aca tá lá eile socruighthe aca go fóill nó nach bhfuil. 1. Agus an bhfuil tú dearbhtha go mbeidh Céilidhe ann ar chor ar bith? <L 54> 2. O: tá; mur a bhfuil a' múinteóir (nó, an sagart) ag innse bréige. I. Agus an saoileann tú nach dtig (léithe) leis sin a dhéanamh? 2. O! saoilim nach dtig le múinteóir (sagart) ar bith bréag a innse: Is tric minic a chuala mé mo mháthair a rádh: “Tá sin chomh fíor leis a' mhúinteóir (an t-sagart).” 1. Ní abraim a bheag fá sin; ach tá mé dearbhtha de seo: D'innis sí (sé) bréag damh-sa uair amháin. 2. Bréag! D'innis múinteóir (sagart) bréag? 1. D'innis. 2. Bhal. Ní chreidim sin, agus ní chreidfidh mé go h-éug nó go deo é. Caidé an bhréag a d'innis sí (sé) duit cibé ar bith? 1. Tá. Dubhaírt sí go rabh sí i n-a codladh, lá, agus í a' srannfaigh agus a béal fosgailte, nuair a léim luchóg síos a sgornach. (If “sagart” is used, change to suit.) 2. Luchóg? 1. Seadh. Léim luchóg síos a sgornach. Bhí go maith, agus ní rabh go h-olc go deachaidh an cat síos in a diaidh. Rith an madadh i ndiaidh an chait; agus ach ab é go bfuair a' múin- teóir greim ar urball a' mhadaidh, agus é a' dul síos, tá eagal orm go bhfuigheadh an bhean bhocht bás. Ach le sgéal fada a dhéanamh goirid, agus le sgeal goirid a dhéanamh greannmhar, tharraing an múinteóir amach an madadh, tharraing an madadh amach a' cat, agus tarraing a' cat an luchóg. Agus nuair a thainig an luchóg amach, caidé bhí go teann ar a ceann aici ach sean-mhearacáin a chaill a máthair-mhór — go ndéanaidh Dia trócaire ar a h-anam — nuair a bhí an múinteóir in a leanbh. Caidé do bharramhail 2 de'n mhúin- teóir anois? 2. O! Is beag sin do mhíorbháilte Dé. B'fhearr liom an sgeul iongantach sin a chreidbheáil na a chreidbheáil gur innis múinteóir bréag. 1. Tá go maith! Béidh do dhóigh fhéin agat cibé ar bith. II. Caidé mar tá na daoine uilig i mBeulfeirsde? 2. Tá go bréagh; ach chuala mé gur fhosgail Páidí Óg a bhéal oidhche Nodlag agus nar éirigh leis a dhruid arís. 1. Agus an fíor sin? 2. Ní'l fhios agam-sa; ach Dubhairt bean liom Gur dhubhairt bean leithe Go bhfaca sise bean A chonnaic bean A chuala bean ghá rádh Go bhfaca sise bean A chonnaic Páidí agus a bhéal fosgailte agus nach dtainig leis a dhruid fhad is bhí sise ann; ach ní abraim gur fíor an sgéal. 1. Caidé mar tá do mháthair indiu? 2. Tá sí go bréagh, Glór do Dhia ar a shon. 1. Caidé atá sí a dhéanamh? 2. Tá sí a'fuaghail cirteach na bpáisde. 1 Féidhm, need, want. 2 Barramhail = meas, opinion. DOMHNALL ó TUATHAIL, Sagart. <L 69> AGALLAMH III (ar leanamhaint). 1. Caidé mar chuir sibh isteach an Nod- laig? 2. Maith go leór. Caidé an seort Nodlag a bhí agaibh-se? 1. Bhí sí ciúin socair go leor. Bhí mé ag an chéad Aifreann agus níor fhág me an toigh i n-a dhiaidh sin. 2. Agus an bhfuair tú mórán féirin (3)? 1. Fuair. Ach ní fhuair mé an oiread i mbliadhna agus fuair anuiridh. Is dócha go bhfuair tusa neart féirín? 2. Maise, ní fhuair. Ní fhuair mé ach cúpla cárta Nodlag. 1. Agus nach bhfuair tú pronntanas ar bith ó d'unncal? 2. Ní fhuair, leoga. 1. Caidé is ciall de sin? 2. Ní'l fhios agam ar thalamh an Domhain caidé is ciall de, ná chuir mé ríbín deas buidhe ar a mhadadh bheag an lá deireannach a bhí sé i bhfos. 1. Ní chuirfinn ríbín eile air, dá mbéinn in d'áit. Tá's agam caidé dhéan- fainn leis. 2. Caidé dhéanfá? 1. Bhuailfinn buille de bhata air. 2. Chuirfeadh na péas (4) i bpríosúin thú, dá ndéanfá sin. 1. Ní leigfinn dóbhtha mé a fhéiceál. 2. Ar sgor ar bith béidh an madadh gan ríbín feasta. Shaoil mé go bhfuigh- inn uaireadóir, agus thug mo dheirbhshiúr domh braisléad le n-a chur ann. Ach is minic a chuala- muid “Ná tóg cro roimhe na h-eascáin.” 1. Bhal, tá an braisléad agat ar sgor ar bith; is fearr breac 's a' phota ná bradán 's a' loch; agus is fearr madadh beo ná leomhan marbh. 2. Seadh. Is fearr éan 's a' láimh ná beirt 's a' chrann; agus is fearr ligream lag (5) ná bheith folamh ar fad. Bhí sin i n-a fhocal mhór ag mo mháthair mhóir — go ndéanaidh Dia trócaire ar a h-anam! 1. Amen a Thighearna! 1. Nár mhaith an aimsir a bhí againn fá Nodlaig? 2. Ba mhaith; ach b'fhearr liom sioc agus sneachta a bheith ann. 1. Cad fhios sin? 2. Is minic a chuala mé mo mháthair a rádh; “ Nodlaig ghlas, roilig mhéith.” 1. Chuala mise sin fosta; ach ní thabh- raim mórán áirde ar na sean- raidhtí sin. Is dóigh liom go rabh do shaith sneachta agat anuiridh? 2. Bhí go dearbhtha! Ní fhaca mé bliadhain chomh doineannta leithe ariamh, ná an iomad daoine diomaoidhthe díom (= saor orm; nó, nach mé). 1. Bhí sé dona go leor. Bhí sioc ann, agus bhí sneachta ann, agus bhí an sneachta dhá shíobadh; bhí clocha- mealla agus flith-shneachta ann fosta, agus réabthlacha gaoithe móire. Is é a bhí iongantach garbh. 2. Sé. Bhal, bhí sé garbh, giobach, fuath- asach fuar, fliuch. Ní fhaca mé a leitheid ariamh, agus tá súil agam nach bhfeicim a choidhche. 1. O! bhal, rud ar bith a leagar Dia amach dúinn, caithfimid cur suas leis. 2. Go dearbhtha is fíor sin. Ní thig olc i dtír nach feairrde d'fhear éighinteach (7). 1. Caithfidh mé imtheacht anois. Bean- nacht leat! 2. Beannacht Dé leat! agus sábháilte 'na bhaile dhuit! (3) Féirín, present. (4) Ná péas, the police. (5) Ligream lag, a useless ricketty old thing, e.g., an old cart with wobbly wheels, hence anything useless. (6) Fuathasach = iongantach (lit. hateful). (7) Ní thig olc i dtír, &c. = no evil or misfortune comes to land that some man (person) is not the better of it. AN T-SEAN-BHEAN LIATH. 1. An bhfaca tú an t-sean-bhean liath, An t-sean-bhean liath, an t-sean- bhean liath, An bhfaca tú an t-sean-bhean liath Ag siubhal síos an bóthar? II. Bhí maide beag i n-a láimh aici, &c., Agus pighinn i n-a póca. III. 'S ar a druim bhí mala beag, &c., Lán de phlúr, is dócha. IV. Chualas í a' Guidhe Dé, &c., Agus Muire ana-ghlórmhar. V. O! Grádh mo chroidhe an t-sean- bhean liath, &c., Ag siubhal síos an bothar. <L 70> Och, och ár sgrúdughadh! Is mór an buaidhreadh; Cuir ins a' bhosca é, Agus leig linn ár saoirse. <L 86> ASAL SHÉAMUIS BHEARNAIGH. Asal Shéamuis Bhearnaigh, tá ball ar a iorball, Asal Shéamuis Bhearnaigh, tá ball ar a iorball, Asal Shéamuis Bhearnaigh, tá ball ar a iorball, Agus sinne ag gluaiseacht ar aghaidhe. Curfá Rí fol, rí fol, toiti fol la lae (Fá thrí). Agus sinne ag gluaiseacht ar aghaidhe. THART FÁ DTAOBH DE'N BHAILE. 1. Thart fá dtaobh de'n bhaile (fá thrí). Mar rinneamar fad ó. 2. Amach 's isteach an fhuinneóg (fá thrí) Mar rinneamar fad ó. 3. Dearc ar aghaidhe do chéile… Mar rinn' tú leí fad ó. 4.Umhluighim síos le grádh dí. Mar rinn' mé leí fad ó. 5. Siubhail 'mo dhiaidh go Banndan Mar rinn' tú liom fad ó. FÁ THOR NA GCAORTHA. 1. Seo thart fá thor na gcaortha sinn, Na gcaortha sinn, na gcaortha sinn, Seo thart fá thor na gcaortha sinn, 'S maidin shiocáin mhóir ann. 2. Seo mar nigheann sinn ár ngúnaí, sinn ár ngúnaí, &c. Seo mar, &c. 'S maidin, &c. 3. Seo mar ghní sinn iad 'á smúdáil, iad, &c. 4. Seo mar sguabann sinn ár seom- raí, &c. 5. Seo mar chóir 'eann sinn ár mbróga. 6. Seo mar nigheann sinn ár lámha. 7. Seo mar chíorann sinn ár ngruaig. 8. Seo mar shiubhlann sinn 'na scoile. 9. Seo mar thig sinn uaithi 'ris. AN SEAN-DUINE GRUAMDHA. 1. Bhí sean-duine gruamdha i gcró leis fhéin, I gcró leis fhéin, i gcró leis fhéin, Bhí sean-duine gruamdha i gcró leis fhéin, I n-aimsir bhreagh an t-Samhraidh. 2. D'fhás crann ubhla os coinne an chró, &c. I n-aimsir bhreagh, &c. 3. D'apaigh na h-ubhlaí, a's siud leo anuas, &c. Lá breagh te 's a' t-Samhradh. 4. Chuaidh sean-bhean ruadh dhá gcruin- niughadh suas, &c. Lá breagh te 's a's t-Samhradh. 5. Amach le Ruaidhrí a's bhuail oirthi cos, &c. Lá breagh, &c. 6. D'fhág sin an bhean bhocht ar lig- ream laig &c. 7. Chuir sin ar Ruaidhrí buaidhreadh fíor, Buaidhreadh fíor, buaidhreadh fíor; Ach bhuail siad suas le chéile arís, Lá breagh te 's a' t-Samhradh. BUAIL AR AN DORAS. Buail ar an doras (= éadan) Caoch isteach (súil); tóg an láitse (trón); Agus siubhal isteach (béal). Suidh ar a' stól; agus bhí ag ól, Caidé mar tá tú ar maidin? DHÁ ÉAN BHEAGA. Dhá éan bheaga i n-a suidhe ar a' bhalla. 1. Ceann aca Peadar, 2. An cean eile Pól. 3. Ar shiubhal leat a Pheadair! 4. Ar shiubhal leat a Phóil! 5. Tar ar ais a Pheadair! 6. Tar ar ais a Phóil! <L 103> AGALLAMH IV. 1. Ag bualadh arbhair. II. An Aimsir: an Ghaoth; an Ghrian 's an taobh chearr. III. An Baile Mór. IV. An Taidhbhse. V. Críoch. I. 1. Go mbeannuighidh Dia dhuit. 2. Go mbeannuighidh an fear céadna dhuit-se. 1. Caidé an dóigh atá ort ar chor ar bith? Is fada ó leag mé mo shúile ort anois! 2. Tá mé mar tchidh tú, cibé ar bith an dóigh sin. Caidé mar tá tú féin? 1. Ní fhuil ádhbhar gearáin agam, Glóir do Dhia ar a shon; caidé thainig ort nuair a d'fhan tú chomh fad ar shiubhal? 2. Bhí mé praidhinneach (gnóthach). 1. Bíonn tú i gcomhnuidhe praidhinneach. Caidé bhí tú a dhéanamh? 2. Bhí mé a' bualadh arbhair. 1. An 's a' sgioból nó amuigh 's a' pháirc a bhíos sibh dhá bhualadh? 2. O! 's a' sgioból, cinnte. 1. Agus nach mbíonn sibh plúchta ag an dústa? 2. Ní bhíonn. Tá fhios agat go mbíonn an doras agus na fuineóga fos- gailte. 1. Na fuinneóga! Ní fhaca mé fuinneóg ar sgioból ariamh. 2. Tá fhios agat gur toigh comhnuidhe a bhí ann an chéad uair, an ceann (i-n) a rugadh m'athair mór — go ndhéanaidh Dia trócaire ar a anam — agus rinneadh sgioból de. Nach 's a' sgioból a bhuaileas sibh-se? 1. Ní h-eadh, amuigh 's a' pháirc a bhuaileas sinne an t-arbhar. 2. Caidé ghní (nó “dhéanas”) sibh nuair a bhíos aimsir fhluich ann? 1. Fuirigheann sinn ar lá thirim. 2. Agus cuir i gcás nach mbéadh lá tirim ann? 1. Chaithfeamuis a bheith ag déanamh ár sgíste ins a' toigh. 2. Tá eagal orm go bhfuil sibh fuathasach (iongantach, an) fallsa. 1. Bhal, Ní bhíonn a bheag eile (dadaidh eile — rud ar bith eile) againn le déanamh. 2. Nach dtig libh a' bheith a' fuineadh, a' fuagháil nó a' cniotáil? 1. O! Bíonn mo mháthair a' fuineadh go minic, ach is annamh bhíos sí a' fuagháil nó a' cniotáil. 2. Agus nach dtiocfadh leat-sa a bheith a' cur paiste ar sean-bhrístí do dhearbhrathar? 1. Ní fhuil féidhm aige ar a leitheid; (ní fhuil a leitheid i n-a dhith air). II. 2. Caidé do bharamhail de'n aimsir? 1. Tá cuma na fearthann' air. Saoilim go mbéidh athrughadh ann gan i bhfad go dtí. 2. Caidé a shaoil tú de'n chéad lá de'n Bhliadhain Úir? 1. Bhí sé maith — bhí sé deas. 2. Bhí. Agus bhí an ghaoth as áird tirim. 1. Caidé an áird a rabh sí? 2. Bhí sí anoir dtuaidh. Agus chuala mé i gcomhnuidhe gur áird tirim í sin. 1. Ní'l fhios agam. Chonnaic mé fear- thainn ag teacht as an áird sin. 2. O! thig leis an fhearthainn theacht as áird ar bith is áil leithe. 1. Caide an áird a bhfuil a' ghaoth indiu? 2. Maise ó thainig mé go Béalfeirsde, níor éirigh liom a' aithniughadh caidé an áird a rabh sí. “Tá an ghrian ins a' taobh chearr (taoibh cheairr) annseo,” mar dubhairt Phil? 1. Phil? Caidé dubhairt Phil? 2. Tá. Ba gnathach le Phil luighe i n-a leabaidh ach go mbéadh lár a' lae ann; ach lá amháin, d'éirigh sé go moch, agus d'amharc sé ar an ghréin, agus arsa sesean “O! nach mairg a éirigheas go moch, tá an ghrian ins a' taobh chearr.” 1. Ha! Ha! Is maith sin! Go deimhin is go dearbhtha tá dálta Phil orm- sa. Tógthar (tchidhthear) domh gur 's a' taobh chearr a bhíos sí. Ní bhíonn a fhios agam caidé an áit (i-n) a mbím, nó ciaca ar mo cheann nó ar mo chosa bhím 'mo sheasamh. Tá seort seachráin orm ó thainig mé annseo. Tá mé fríd a chéile ar fad. 2. Is mór an náire dhuit a bheith chomh seachránach sin. Ní fhuil a bheag cearr orm-sa. III. Caidé do bharamhail de'n áit seo? 2. Nil céist (=dúil, mian) agam inntí ar chor ar bith. B'fhearr liom lá i nGleann Áireamh, ná bhliadhain i mBéalfeirsde. 2. Caidé is ciall de sin? 1. Ní fheic tú a bheag anseo ach toighthe móra, toit, agus daoine granna, dalba dána. Caidé a saioleas tú fhéin dí? 2. Maise, níl dúil agam inntí ach oiread. Ní fhaca mé caora, gabhar, nó gamhain ó thainig mé annseo, agus níor chuala mé guth coiligh londubh nó an traon nó ceól éin ar bith eile, 'san bhaile ghruamdha stuacach seo. 1. Agus an bhfaca tú bó ó thainig tú chum an bhaile seo? 2. Maise, ní fhaca. 1. Faoi'n spéir, caidé'n dóigh a bhfagh- ann na daoine seo bainne? 2. Creidim gur as a' tsrúthan a gheibheas siad é. 1. O! is uisge a gheobhadh siad as a' tsruthan. 2. Bhal. Ní fhuil mé i bhfad cearr (ar seachrán) go seadh (go fóill): cluinim gur leath-uisge an bainne atá siad á fhághail. 1. Och, och na créatúirí! IV. 1. 'Bhfuil sgéal ar bith úr agat? 2. Ní fhuil focal. 'Bhfuil rud ar bith agat-sa? 1. Tá. Ar chuala tú fá'n taidhbhse a chonnaic Séamas Bheárnaigh? 2. Níor chuala. Innis damh an sgéal, le do thoil. 1. Tá. Ag teacht 'na bhaile dó ó Bhun- Abhann Dála, nuair a bhí sé leath bealaigh eadar Bun-a' n-Dála agus Bun-na-hAbann — ag an tsean- chaisleán tá fhios agat? 2. Tá fhios agam go fíor-mhaith. 1. Chonnaic sé duine bán ar thaobh a' bhóthair, ní rabh bairéad nó bróg air. 2. An rabh iorball air? 1. Ní fhuil fhios agam. Ní fhaca mise é. Cibé ar bith labhair Séamas leis, ach freagair nó freagair nó focal d'fhreagair ní fhuair sé. Chuaidh an duine bán fríd an talamh agus thoisigh Séamus a' chrith leis an eagal. D'imthigh sé i n-a rith agus dheamhan fear gasta chonnaic tú ariamh ach é agus é a' tabhairt iarraidh ar a' bhaile. Deir Séamas nach bhfeiceann duine ar bith amuigh é i ndiaidh luighe na gréine as seo amach go brathach. 2. An gcreideann tú an sgéal sin? 1. Maise, ní chreidim. 2. Cad chuige? Nar chuala tú é? 1. Chualaidh, cinnte. Ach má chreideann tú a gcluinfidh tú, féadann tú a bhfeicfidh tú a ithe. 2. Sin díreach an fhírinne. Caithfidh mé imtheacht anois. V. 1. Bhfuil deifir (praidhinn) ort. 2. Ní fhuil tuilleadh as a' chóir (a' chóir - an rud ceart) praidhinne orm (— not too much hurry, not very much.) 1. Cá bhfuil tú a' dul? 2. Innseochaidh mé sin duit aríst. 1. Innis damh anois é. 2. Ná bí dána! <L 120> SÉAMUS BHEARNAIGH AR AN CHRAOIBH. 1. Bhí amadán ann uair amháin dar bh'ainm Séamus Bhearnaigh, agus bhí féidhm aige ar bhrosnaidhe. Chuaidh sé amach agus tuireasg i n-a láimh aige, agus chonnaic sé crann mór glas a' fás chois na h-abhann, agus craobh fhada dheas a' fás ar an chrann trasna na h-abhann (nó, a' fás ós cionn na h-abhann.) Thoisigh Séamus a ghearradh na craoibhe; ach ní raibh sé abalta ar í a ghearradh, agus é i n-a sheasamh ar an talamh, agus dhreapuigh sé suas an crann, agus amach ar an chraoibh leis. Shuidh sé ar an chraoibh ós cionn na h-abhann, agus thoisigh sé a ghearradh na craoibhe eadar é féin agus an ghabhlóg. Mar sin a bhí nuair a thainig fear ciallmhar aníos. Chonnaic sé an t- amadán agus bhris sé amach a gháiridhe. “Och! och!” arsa seisean “nach mór an t-amadán thú! Brisfidh an chraobh; tuitfidh tú féin agus an chraobh isteach ins an abhainn; agus gheobhaidh tú bás.” Níor chreid an t-amadán é. D'éist sé leis; ach ní thug (cha dtug) sé áird air. Rug sé ar an tuireasg; agus chuaidh sé ar aghaidh leis an obair. Chuaidh an fear eile ar shiubhal, agus é sgoilteadh leis na gáiridhibh. II. Níor (char) bh'fhada gur briseadh an chraobh; agus thuit an fear bocht agus an chraobh isteach ins an abhainn; agus is beag (cha mhór) nar báidheadh é. Nuair a thainig sé amach bhí sé i n-a lipín bháidhte. Bhí sé fliuch go dtí an croiceann, agus ó bhárr a chinn go bonn a choise. Chroith sé é féin, agus thochas sé a cheann. “Och! och!” arsa seisean, “bhí ciall aige siud! Bhí fhios aige gach uile rud a thuitfeadh amach: ‘Brisfidh an chraobh,’ arsa seisean, agus bhris sí. ‘Tuitfidh tú féin agus an chraobh isteach ins an abhainn,” arsa seisean, agus thuit sinn. ‘Gheobhaidh tú bás,’ arsa seisean. “Och! och!” ars an t-amadán, “Is dócha go bhfuil mé marbh. Tchidhfidh mé,” arsa seisean. Leis sin rith sé i ndiaidh an fhir. Nuair a thainig sé fhad leis: “Och! och!” arsa seisean, “Is tusa atá ciallmhar críonna: d'arsuigh (d'innis) tú damh gach uile rud go díreach mar a tharla: — ‘Brisfidh an chraobh,’ arsa tusa, agus bhris sí. ‘Tuitfidh tú féin agus an chraobh isteach ins an abhainn,’ arsa tusa, agus thuit sinn. ‘Gheobhaidh tú bás,’ arsa tusa. “Och! och! a dhuine chóir, arsuigh (innis) seo damh anois; 'bhfuil mé beó, nó bfuil mé marbh?” “Tá tú marbh,” ars an fear ciallmhar, “Tá mé marbh! Tá mé marbh!” ars an t-amadán, agus é a' greadadh a lámh. “Má tá mé marbh, budh chóir damh a bheith in mo luighe ar an talamh.” Leis sin, luigh sé síos ar an talamh; shín sé amach é féin; agus dhruid sé a shuile go teann. Chuaidh an feár ciallmhar ar shiubhal arís; agus má bhí sé a' Gáiridhe an chéad uair, bhí sé a' gairidhe seacht n-uaire ní ba mhó an dara h-uair, (nó, má rinne sé gáire an chéad uair, rinne sé a shean- gháire an iarraidh seo). Bhí sé a' briseadh a chroidhe a' gáiridhe. Dubhairt sé leis fhéin nar chualaidh sé a léitheid ariamh ó thainig sé ar a' t-saoghal. Tharla go rabh fir oibre ag dul thart; Chonnaic siad an t-amadán; agus shaoil siad go rabh sé marbh. Thóg siad a lámh dheas; ach thuit sí síos go trom. Thóg siad a lámh chlí; ach thuit sise síos mar a' gcéadna. Labhair siad i n-a chluais go h-árd; ach, freagar ná freagar nó focal d' fhreagar, ní fhuair (chan fh.) siad. Dheamhan chor nó bogadh a chuir an t-amadán as. Chreid siad annsin go rabh sé marbh amach. Fuair siad sean-chomhla; chuir siad ar an chomhlaidh é; agus d'iomchair siad 'g a' bhaile é. Ní dheachaidh (cha d.) siad i bhfad go dtainig sid chuig cros-bhóthar. Ní raibh fhios aca caidé an bealach budh chóir dobhtha dul. “'Sé sin an bealach,” arsa fear aca. “Ní h-é (chan é); ach, 'sé siné” ars an fear eile. Thoisigh siad 'a chonspóid. “'Sé sin an bealach, adeirim leat! Is minic a chonnaic mé é, agus é ag dul suas an bhóthar sin. Chomh cinnte is tá mé beo, 'sé sin an bealach!” “Is cuma liom caidé chonnaic tú, nó bhfaca! Chomh cinnte agus tá an duine seo marbh; agus chomh cinte agus tá iorball ar chat 'se sin an bealach.” Agus mar sin chuaidh an chonspóid ar aghaidh. Tharraing focal géar focal ní ba ghéire. Ní dhearn (cha d.) duine aca poll nar chuir an duine eile tairnge ann. Bhí siad ag éirghe feargach, agus is beag (cha mhór) nach rabh siad a' troid. Bhí eagal ar an duine mhárbh go muirbh- feadh siad a chéile agus éisean fósta. D'éirigh an duine marbh i n-a shuidhe; d'fhosgail sé a leath-shúil; shín sé amach a lámh; agus arsa seisean. “Nuair a bhí mise beo — go ndéanaidh Dia trócaire ar m'anam! — 'sé sin an bealach a théighinn (nó, budh ghnáthach liom dul”). Agus leis sin luigh sé síos arís chomh marbh is bhí ariamh. Amadán amach Séamus bocht, bhí sé amuigh agus ug dul amudha. <L 135> AN t-SEILG. I. Istigh 's a' choillidh chraobhaigh seo tá madadh ruadh bréagh. I ndiaidh theacht na h-oidhche théid sé amach le súil go bhfuigheadh sé gé. (Nó, line 1: 'S a' choillidh seo bíonn madadh ruadh i n-a luighe ar feadh an lae). Curfá: Ach Gabhaigidh, a bhuachaillí, ar dhruim mar mbeitheach tréan, 'S cruinnigidh na Gadhair mhóra bhain- feas as boc-léim. II. Siud amach anois an gaduidhe! Nach siud a iarball racadh? Ó! Siubhailigidh fá dheifre anois, nó imtheochaidh sé uainn. A's gabhaigidh, &c. III. Éistigidh anois an gleo! Siud sgrea- dach ghéar na ngé. Tá na lachain a's na cearca bochta beagnach as a gcéill. IV. Anois a mhadaidh ruaidh ghlic, fág slán ag circ 's ag gé, Óir feasta béidh tú agam-sa 'do phríosúnach go h-éag. AN TSEAN-MHÁTHAIR ÉILIS. Chuaidh an tSean-Mháthair Éilis anonn chuig an phrios A chuartughadh cnáimh dá madadh, Ach bhí 'n prios beag, faraor! chomh folamh le h-aer, 'S chan fhuair (ní fhuair) a' madadh an dadamh. Shiubhal sí 'n a' mhargaidh a cheannacht greim aráin, 'S nuair a phill sí 'n a' bhaile bhí 'n madadh beag marbh. Cheannuigh sí comhra fa choinne a peata D'éirigh sé beo agus chuir air a hata. Thug sí fíon bán dó a fuair sí ó n-a cáirde, Sheasuigh sé ar a cheann a's a iorball i n-áirde. D'ól sé an fíon, is char (níor) fhág striog ins a' bhuidéal; 'S thoisigh sé a bhualadh puirt ar an fhidil. Bhí dúil aige i bhfoghluim 's cheannuigh sí leabhar; 'S casadh uirthi an madadh a' marcaidh- eacht ar ghabhar Chuir sí péire bróg úr air a fuair sí ó'n ghréasuidhe, Ghearr siad a chrúba 's thoisigh sé a sgréachaigh. D'éirigh sé fuar a's chuir sí a brat air Shuidh sé ag an teinidh a' léigheamh a' pháipéir. Lá chuaidh sé a sheilg 's bhí leis chuicí gé bhréag; 'S chaith sé an oidhche a' nighe a chuid éadaigh. “A mháthair,” ars an madadh, “is orm tá an íota,” D'ofhráil sí tae dó a's las sé a phíopa. “A mhadaidh,” ars an mháthair, “tá mé plúchta ag toit,” Nuair a d'amharc sí thart bhí sé a' pógadh an chait. <L 136> Chuaidh sí chuig an Tighearna a dhíol leis a' chíosa, Rith seisean ar shiubhal, 's char (níor) phill go ceann míosa. “Caidé seo,” ars sise,. Ar seisean, “Is bata é.” Is nuair a bhuail sí an madadh leis bhain seisean a hata de. D'imthigh sí chuig táilliúr gur órduigh sí cóta, 'S nuair a phill sí 'n a bhaile bhí sé a' damhsa ar rópa. Thug sí dó bóna mar chomhartha a meas; 'S chuaidh sé a comhrádh le cailín beag deas. Chuaidh sí chuig figheodóir a's d'fhig sé dí bráithlinn, Chuir sí ar a peata í: bhí sé go h- áluinn. Rinn an tsean-bhean dó umhlughadh; chrom seisean a cheann; A's thoisigh a thamhthann — Nach aige bhí greann! <L 151> CÉILIDH NA N-ÉAN. SEÁN MAC MAOLÁIN Cct. “Ó déanamuis ár gcéilidh,” ars an t- iolar leis na h-éanlaith Ó. (Fá dhó). “Ó dhéanfaimid ár gcéilidh 's béidh rinnce mór as tae againn, Is béidh againn oidhche phléisiurtha nach bhfeicidh sibh a léitheid Ó. “Cé bhéas 'n-a fhear a' tighe againn, a iolair?” ars an bhuidheog Ó. (Fá dhó). “Cé béadh 'n-a fhear a' tighe ach an traona doigheamhail buidhe Ó? 'S ní leigfidh sé daoibh suidhe le n-a chréach-chréach-chréach chroidheamhail Ó.” “Cé dhéanfas réidh an tae dhúinn, a iolair?” ars an céirseach Ó. (Fá dhó) “Dheanfaidh mise réidh an tae dhaoibh go blathmhar,” ars an fhaológ Ó “'S gheobhaidh sibh go te é istigh i slig- cán faochog Ó.” “Cé sheinnfeas dúinn an ceol binn, a iolair?” ars an seabhac Ó. (Fá dhó). “Buailfidh mise an droma mór le mo ruball (iorball),” ars a' dreolín Ó “'S ar ndóigh béidh sibh bodhar mura gcluinidh sibh an gleo, gleo, gleo. “Ó toisigidh go léir anois a éanach,” ars an traona Ó. (Fá dhó). “Ó thoisigidh go léir a dhéanamh damhsa aoibhinn aeraigh Ó. Is gearr úainn buille déag ó chlog; is ní'l tram (nó, carr) le faghail 'n a dhéidh sin Ó.” SÉAMAISÍN. Ar bhfaca tú mo buachaillín, mo bhua- chaill óg mo Shéamaisín Ar bhfaca tú mo bhuachaillín, ag gabháil síos an bóthar, Níl bróg ar bith ar a dhá choisín, a dhá choisín a dhá choisín Níl bróg ar bith ar a dhá choisín, ná caipín air ná stóca. (2) Ag dul ar scoil tá Séamaisín, mo mhuírnín is mo bhuachaillín Ag dul ar scoil tá Séamaisín, is a leabharín buidhe 'na phóca Ar a dhruim tá máilín beag, tá máilín beag tá máilín beag, Ar a dhruim tá máilín beag, is a lónsín ann is dócha. (3) Do rugadh é i Móin á' Lín, ar thaobh an chnuic i nid éinín Do rugadh é i Móin a' Lín in aice le Bun-Dóighte Ó! grádh mo chroidhe mo bhuachaillín, mo stóirín, Ó, mo Shéamaisín, Ó! grádh mo chroidhe mo bhuachaillín, ar maidin is tráthnóna. SEÁN Ó CLÚMHÁIN, O.S. <L 193> LÁ NODLAG Tháinigh an t-am agus do rug an Mhaighdean a mac, a céad-ghein agus d'fhill sí i n-éadaighibh é agus chuir sí na luighe i mainseur é mar ní raibh aon tslígh dhóibh i n-aon cheann des na tighthibh ósda a bhí sa chathair. Is mór an t-adhbhar machtnaimh do Chríosdaidhthibh atá sa méid sin cainte a phobul Dé. An Slánuightheóir a bhí geallta do'n chine daona ó thosach aim- sire, an Fuasgalóir ar a raibh na fáidhe go léir ag déanamh targaireachta ar feadh cheithre mhíle bliadhan, an Rígh go raibh a chómhacht agus a réim gan teora le luighe go h-iomlán agus go fóir leathan ar chómhachtaibh an tsaoghail seo agus an tsaoghail eile, é ag teacht ar an saoghal so gan gradam gan saidh- bhreas gan leabaidh na luighfeadh sé ann, gan díon os cionn a chinn. Sin mis- téir a pobul. Sin rún diamhar. Ní féidir dúinn é thuisgint go h-iomlán ach is ceart dúinn machtnamh go dlúth air, agus an brígh atá leis do thuisgint chómh fada agus is féidir dúinn é. Déarfadh ciall agus tuisgint an tsaoghail seo má theastuigh ó'n Slánuigh- theoir na daoine do chómhairliúghadh agus iad do chur ar a leas gur maith an rud do teacht ar an saoghal i gcruth éigin na mbeadh uraim ag an saoghal do, i gcruth éigin a bheadh uasal, creideamh- nach, onóireach. Ní mar sin a tháinigh sé ach díreach sa chruth is mó a gheibhean i i gcómhnuighe ó'n saoghal so easanóir agus droch-mheas agus tarcuisne. Ní'l aon rud is mó gheibhean droch-mheas ó'n saoghal so ná dealbhas. Tháinigh an Slánuightheoir go fíor dhealbh. In inead na h-uaisleachta do thogh sé an ísleacht. In inead pháláis an Rígh do thogh sé pluais na caraige. In inead an chliabh- áin óis do thogh sé mainseur an asail. Cad é an múineadh a thugan san dúinne a phobul? Múineann sé dhúinn nach fíor-uaisleacht i láthair Dé uaisleacht an tsaoghail seo. Gur uaisleacht bhréagach uaisleacht an tsaoghail seo. Gur saidhbhreas bhréagach saidhbreas an t-saoghail seo. Gurb' é an té a bhíon íseal ar an saoghal so an té is dóich- íghde bheith uasal i láthair Dé agus gurbh' é an té a thugan a chroidhe agus a aigne ar fad do shaidhbhreas agus do chreideamhaint agus d'onóir an tsaogh- ail seo is dóichíghde bheith suarach go maith i láthair dé.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
