Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Ár nGnó Féin
Title
Ár nGnó Féin
Author(s)
An Buailteán,
Pen Name
An Buailteán
Composition Date
1914
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1914_11_07_03> <L 03> <B 1914> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U An Buailteán> <F An Claidheamh Soluis> Ar nGnó Féin. Casaoid Lucht Bhéarla. Tá casaoid ghá dhéanamh le goirid fá lucht na Gaedhilge agus is ag sgrúdairíbh an Bhéarla atá an chasaoid dhá déanamh. Is cuibhe agus is cóir i gcomhnaidhe casaoid a bheith ag lucht an Bhéarla fúinn. Sé an Béarla an námha agus ba dona an lá ag an nGaedhilg i nÉirinn an lá nach mbeadh sé ina achrainn idir an dá theangain. Tá daoine ann ar mhaith leo go mbeadh a gcáil i mbéal an phobuil agus an tráth a shíleadar an Ghaedilg a bheith ag borradh go tréan bhíodar ag cuimil linn ar mhaith leo féin. Tá fhios againn nach ar mhaithe linn a bhaineadar ariamh linn mar nár chuireadar eolas ar an nGaedhilg agus le goirid nuair a bhí sosamhlacht na lige orainn shíl cuid dár “gcairdibh” bulle coise a thabhairt dúinn. Fíoradh aca an seanfhocal “An té atá thíos buailtear cos air.” Ní gádh orainn ar feadh tamaill. Bhídís go hárdghlórach ag cain fá náisiúntacht agus shaothruigheadar clú leis an gcaint ach ní dhearnadar aon obair. An té is mó caint, sé is lugha obair go minic. Professor Kettle. An lá cheana thug Professor Kettle masla do lucht na Gaedhilge. Shamhlaigh sé le tincéiríbh iad. Daoine a raibh aithne aca ar Kettle ní raibh súil aca le rud níos fearr uaidh, ach is baoghalach go gcreidfidh cor-dhuine de lucht an Bhéarla é. Duine cliste seadh Professor Kettle. Tig leis labhairt go blasta i bhFrainncis nó san nGearmáinis, agus tá sé ina mháighistir ar an mBéarla. Tá na hilteangach go breagh aige ach tá sé fós gan an dara focal Gaedhilge aige. Cé'n t-ughdarás atá ag a leithéid sin baramhail a thabhairt fá Chonnradh na Gaedhilge? Níl ughdarás ar bith, ach tá a chroidhe agus aigne calctha ag an ngalldachas agus milleann an galldachas an chneastacht. Muna dtig le gallaibh an buadh d'fhághail le cóire féachann siad le n-a fhághail le fealltacht. Shíl Professor Kettle buille feille a thabhairt do lucht na Gaedhilge ach is mó an dochar a dhéanfas an droch-iarracht úd dó fein ná dúinne. Tá fios againn go léir anois an mianach atá ann agus ní méadú ar ar meas air an t-eolas. Na Páipéir Nuaidheachta. Muna mbímid gustach bríoghmhar i mbun ár ngotha féin is beag meas a bheas ag lucht an Bhéarla orainn. Támuid le fad an lá go mín le lucht na bpáipéar nuaidheachta agus céard tá againn dá bharr? Tá gach páipéar i nÉirinn nach mór bheith gan focal Gaedhilge ortha. Shílfeadh duine nach raibh Gaedhilgeoir beo i nÉirinn, nó go raibh dlighe i n-aghaidh na Gaedhilge agus go raibh sí gá cosg ag Oifig an Chogaidh. Féach ar aon pháipéar laetheamhail ó Chorgaigh go Béalfeirste agus chídhfear duit go bhfuil an ceart agam. Chonnaic mé ar an “bhFreeman” an lá cheana cúig columhna fa rásaibh a bhí thall i Sasanaibh ach níor fheadas focal amháin Gaedhilge d'fhághail ann. Agus tá an sgéal céadna le hinnsint fútha ar fad. Tá na páipéir seachtmhaineamhla chomh dona céadna taobh amuich de dha cheann aca nó trí agus sé an dona mór nach bhfuil fú na fá gha rádh mar chasaoid ag lucht na Gaedhilge. An tSaoirse. An leigfimid do'n ghluaiseacht so na Gaedhilge dul chum deiridh d'easpaidh lámh chonganta i n-am an chruadhtáin? Is cinnte go bhfuiltear éadmhar linn agus go mba mhaith le daoinibh áithridhe an Connradh d'fheicsint ar lár. Támuid neamhspleadhach sa gConnradh. Is cuma linn cé'n phoilitidheacht atá ag duine an fhaid is tá se dílis dár gcúis féin. Is mór an nidh an tsaoirse sin ach daoine ar mhaith leo aigne Gaedheal do dhalladh agus do smachtú ní thig leo an tsaoirse d'fhullaingt. Muna mbeadh an tsaoirse sin ní mhairfeadh an Connradh bliadhain agus caithfidh an tsaoirse do chosaint agus an Connradh do bhuanadh. Is fearr dúinn go cinnte glacadh le comhairle an Chraoibhín agus leighine do chúrsaíbh poilitidheacht atá ag déanamh bhuadhartha do'n tír ar fad fá láthair. Tiocfaidh ciall dúinn go léir ar ball. Beidh congnamh gach aicme uainn leis an nGaedhilg do chur i gceart ar a bonnaibh arís. Ní mór dúinn cuimhne air sin. An Fhaillighe. Fá láthair tá daoine ar ndóthain ann chun na hoibre, dá ndeinidís obair. Uair ar bith a thagann gluaiseacht nua i gceist tá go leor againn a thréigeann obair na Gaedhilge le méad ar suime san rud nua. Tá Connradhthóirí go fairisn agus go gnóthach in gach aon ghluaiseacht fá láthair ach tá siad failligheach i n-obair a gcumainn féin. Féachmaois leis an gConnradh do neartú agus do chosaint i n-ainm Dé. Is furasta craobh do choinneál ar bun, agus is furasta daoine do choinneál le chéile chun gnó na Gaedhilge do chur ar agaidh ach fonn a bheith ortha chuige. Taithnigheann an obair leis na daoinibh mar gur féidir le gach duine a chion féin a dhéanamh. Cuireann an obair seo 'gainne spreacadh i ndaoinibh agus chídhtear dibh gan rómhaill nach bhfuil réidhteach i ndán do chás na hÉireann muna réidhtigheann lucht na Gaedhilge é. 'Sí an fhaillighe an námha is mó dá bhfuil againn. Má léigimid di marbhóchaidh sí an Connradh agus an Ghaedhilg léithe. An Buailteán.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
