Corpas

<N CS1906_07_21_03a>
<L 03>
<B 1906>
<C Prós>
<M 8>
<T An Claidheamh Soluis>
<U Seosamh Ó Cléirigh>
<F An Claidheamh Soluis>
Ceapadh Focal

Ó'n gcéad lá ar thosuigh mé ar
Ghaedhilg a léigheamh níor thaithnigh alt
ar bith liom chomh mór leis an alt
beag úd Chonaill Chearnaigh i dtaoibh
na fola.  Tá áthas orm daoine eile a
bheith ar aon intinn liom fá dtaoibh
de.  Ní aontuighim, ámhthach, le gach a
bhfuil ráidhte ag Seaghán Ó Maoláin.
Is fíor dó gur fearr gníomh 'ná
cainnt.  Acht nach minic a dhéanas
duine droch-ghníomh agus é buailte isteach
i n-a aigne go bhfuil deagh-ghníomh dá
dhéanamh aige?  Buachaill do cuireadh
lá le fiadhaile a bhaint i ngarrdha,
d'oibrigh sé leis go dúthrachtach dí-
cheallach go ceann trí uair an chluig
mar ba buachaill maith a bhí ann.  Bhain
sé gach uile léas fiadhaile dá bhfaca
sé; acht, má bhain, bhain sé na meac-
áin óga agus na cóilise óga a bhí díreach
tar éis a theacht os cionn talaimh chomh
maith céadna.  Rinne an donas ar
an ngarrdha an bhliadhain sin.  Ní ar
an mbuachaill a bhí an locht soin, acht
ar an duine a d'fhág gan stiúradh é.
Is é is ceart do'n Chonnradh coiste
ceapadóireachta a chur ar bun láith-
reach le na ceapadóirí a cheapadh nó
ceapfaidh siad múineadh na n-eal-
adhan as Gaedhilg go ceann i bhfad.
Is soiléir ó'n dá alt atá againn go
dtí seo go bhfuil gábhadh mór le
coiste dá leithéid siúd.  Féach ar an
bhfocal a sgríobhas Seaghán ar hydro-
gen .i. “uisgein.”  Ní féidir le duine
ar bith focal níos fearr 'ná “uisgéin”
a cheapadh ar hydrogen dar liom-sa.
Cad chuige nach gcuireann sé oxygen
ar chomhthromas leis?  Cuireann sé
“beo-aer” ar oxygen.  Ní ceart é
sin ar fad.  Ní “beo-aer” oxygen
do na luibheannaibh acht “bás-aer.”
Cuireann Conall Ceárnach “géar-
ádhbhar” ar an rud céadna.  Tá
“cead mo chos” nó cead mo phinn
agam-sa.  Cuirim-se “géargein”
air.  Triúr againn ar aon intinn agus
focal fá leith ceaptha ag gach aon-
duine againn ar an rud ceannan
céadna!  Ní fhuil aon rath acht mar a
bhfuil an smacht!  “Ciandracán”
focal eile atá ceaptha aige.  Tá sé
gach uile pioc chomh maith le “huis-
gein.”  Ní fheadar an bhfaca Seaghán
“fiodán súile” ar field glass?
Gaedhilgeoir is mór le rádh i measg
Chonnradhthóirí do cheap.

Taithnigheann “fromh-shruth,” “sruth-
nocht,” agus “sruth-smacht” go mór liom.
Cheapas féin cuid mhaith focal ag
baint le healadhain na haibhleoige
fad ó.  Fromh-bhosca, test box; toib-
reacha líne, line batteries; agus toib-
reacha áiteamhla, local batteries.  Tá
an méid eile dearmadta againn, agus
b'fhéidir nach aon dochar é.  Seo beag-
án focal ag baint le healadhain eile
do cheapas le deireannaighe.  Ní
abraim go bhfuil aon mhaith ionnta:—

Craigeolas, geology.

Craigeolaidhe, geologist.

Cairrge crotail, sedimentary rocks.
(Crotal, the sediment at the
bottom of a liquid. — Dineen.)

Cairrge cnámharlaigh, organic rocks.
(Cnámharlach seems to mean both
animal and vegetable remains.)

<L 04>
Cairrge fuar-bhruithte, igneous rocks.
(Bruithim, I cook, I liquefy.  Rocks
that have been liquefied and
grown cold.)

Cloch chumaisgthe, conglomerate or
pudding stone.

Lábhloch, mud stone.

Leachloch, (leac-chloch), shale.

Sruthchloch, lava.

Brúchloch (brucht-chloch), volcanic tuff,
Cp. brucht-chur, discharge of
froth or foam. — Dineen.

Tóchnámh (tóch-chnámh), a fossil, (cp.
cur-fhásach, a poor crop of corn
not worth cutting and left on
the field. — Dineen).

Tóchámhach, fossilised.

Tollacáin, foraminifera
Caisreacáin, spirifera
cp. féascán (féasógan),
a mussel; ruacán (ruadhógan), a
cockle, etc.

Cloch-lil, stone lily or encrinite.

Cairrge criostail, crystalline rocks.

Cairrge blódhtracha, fragmental rocks.

Driothlainn mica (Is féidir go bhfuil
ainm dúthchasach ar mica.  Níor
chualas é, má tá.)

Tá a lán focal i n-úsáid i measg
na ndaoine ar bh'fhéidir le duine a
chuirfeadh roimhe léacht nó léighinn ar
chraigeolas a thabhairt uaidh, toradh a
bhaint asta.  Is dócha gur mar sin do
gach uile ealadhain eile.  Badh cheart
iad a chuartughadh agus a chur le chéile,
mar ní féidir cuid aca a shárughadh.

Tá níos mó ráidhte agam 'ná shíl-
eas a rádh, a cháirde.  Gabhaidh mo
leithsgéal.  Leanfaidh mé de'n cheap-
adóireacht, agus go gcuirtear an coiste
úd ar bun le na ceapadóirí a cheap-
adh, ceapfaidh mé mo shuaimhneas.

Seosamh Ó Cléirigh.
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Ceapadh Focal

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Ceapadh Focal

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
