Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Sgéalta Thairis - An Cheard
Title
Sgéalta Thairis - An Cheard
Author(s)
Ní fios,
Composition Date
1902
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1902_05_03_144> <L 144> <B 1902> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Ní fios> <F An Claidheamh Soluis> Sgéalta Thairis AN CHEARD Déantar fáinní óir i nÉirinn ó am go ham, & is iomdha cuma a bhíos orra. Tá cineál ann a mbíonn dealbh dhá láimh air, & croidhe eatorra. Bhí Gearmánach ag féachaint ar cheann aca so an lá cheana, & níor thaithnigh leis chomh maith & bhí méaracha na lámh déanta. Dubhairt sé nach raibh na hingne ná na stríocanna beaga atá trasna ar dhruim na méar, ar an dealbh i n-éan chor, & nach mbéadh meas ar bith ina thír féin ar obair nach mbéadh deilbhthe níos fearr ná sin. B'fhéidir go bhfuil ann-san na méaracha, & na hingne a dhéanamh go ceart. Níl amhras nach maith na fir iad na Gear- mánaigh le obair mar sin a dhéanamh, acht más maith ní gan adhbhar é — fuaradar teasgasg chuige. Ní hé sin d'fhearaibh oibre na hÉireann, ní bhfuaradar-san teagasg ná oideachas chuige, & tá a shliocht orra, níl siad chomh cliste ina lán neithe leis an eachtrannach. COMHAIRLE Is maith atá fhios ag na heasbuig an díoghbháil a ghníthear do'n tír na daoine imtheacht aisti. Bhí cruinninghadh ag Comhairle Seasta na nEasbog le goirid, & chuireadar i n-iúl go raibh ceathramhadh mil- liún duine imthighthe as an tír le deich mbliadhna. Dubhairt siad go raibh sé riachtanach orra moladh do na daoinibh gan a bheith ag imtheacht as a dtír féin inar chuir Dia iad, & inar chuir Sé a ndóthain le n-a gcothughadh, dá luighidís le n-a shaothrughadh. Fá láthair is mó atá thar lear ná fhéadas obair fhagháil ann, & níl teóra le dailleacht na bhfear & na mban a imthigheas anonn go 'Meiriocá, & a chaitheas iad féin ar seachrán imeasg na mbailte móra annsin. Deir na hEasbuig gur mór an sásadh leo an iarracht atá Bórd na gCeanntar a dhéanamh an talamh cimin a bhriseadh suas, & talamh cuir a dhéanamh dhe, i gcruth is go mbéidh na feirmeóirí beaga i n-ann fairsneacht bheag a bheith aca, & slighe bheathadh bheith aca níos fearr ná mar bhí roimhe sin. Badh mhaith leo fósda go gcuirfidhe tighthe ar bun ina ndéanfaidhe éadach & earraidh na hÉireann. Badh mhór an chabhair a leithéid sin le daoine a shuaimhniughadh, & misneach a thabhairt dóibh. BIORÁIN AGUS AIRGEAD Bhí fear i Meiriocá cúig nó sé bhliadhnta ó shoin, & dubhairt sé leis féin dá mb'fhéidir dhó oibriughadh i n-aisge go ceann bliadhna lena ghnó, go mb'fhéidir leis a shaidhbhreas a dhéanamh ina dhiaidh sin leis an ngnó céadna. Mhínigh sé an cás leis féin mar so: “Tá mise ag díol & ag déanamh bioráin anois le fada, & taréis mo shaoghail nach beag dhá bhárr atá agam? Bhínn ag baint sulamar éigin as nuair nach raibh an oiread daoine ag pléidh leis an ngnó & tá anois. Caithfidh mé iad do chur as an mbealach arís, & béidh an trácht ar fad orm féin as sin amach.” D'imthigh leis go dtí beirt eile bhí sa ngnó céadna 'na raibh sé féin. Dubhairt sé leis an gcéad fhear: “Tá sgéal nuaidh agam dhuit. Tar, thú féin & Siúnach Phreabach, isteach i gcuideachta liom 'sa ngnó, & bánoghmuid a bhfuil sa mbaile ag déanamh bioráin.” D'fhéach an fear eile suas insan éadan air go hiongantach. “Agus bainfidh sinn féin saidhbhreas as,” adeir sé. “Abair leat,” arsan fear eile. “Déanfamaoid na bioráin & díolfamaoid iad níos saoire 'ná an mhuinntir eile. Caithfear airgead a chailleadh leis, acht ní dhíolfaidh éinne sa mbaile biorán chomh fada is tá bioráin le fagháil uainne i n-aisge is beag nach.” “Tuigim thú,” adeir mac Labhrais Fheicín. Sgram- aire mór fir a bhí ann, & é chomh láidir le tarbh. “Tuigim thú,” adeir sé, “& 'sé mo mheas go mbéidh mé leat, má thigeann Siúnach linn.” Bá hé an cás é, chuaidh an triúr aca i gcuideachta a chéile, bhí milliún go leith punnta aca i n-éinfheacht, & chaitheadar dhá chuid de, nó gur bhriseadar na cean- naidhthe biorán eile i n-imtheacht trí ráithe, iad-san ag díol na mbioráin i n-ionnann is i n-aisge, & gan na ceannuidhthe bochta eile ag sgaradh le ceann dá raibh aca féin. Nuair bhí an trácht & an glaodhach go léir tar- rainghthe orra féin ag an triúr i gcruth is nach raibh éinneach acht iad féin leis an ngnó, thosnuigheadar ag árdughadh luach na mbiorán nó go rabhadar fá dheireadh níos daoire fá dhó 'ná bhíodar riamh roimhe. Fá cheann sé bliadhna 'na dhiaidh sin ní raibh cuimse ar bith lena raibh d'airgead déanta aca. Sgar a gcuid oibre go fíor leathan, & bhí a gcáil ar fhuaid an domhain. “MUIRGHÉIS” Is fada féadhm le cheol úr Ghaedhealach againn, & is fada sinne ag agairt ar an lucht-siansa gan ár gcosg air níos fuide, acht, Éire bheith orainn! nuair tháinig sé i ndeireadh na dálach, cad é an sgéal chluin- imid acht nach bhfuil an uain cheart againn go fóill. Bíodh sin mar atá sé, acht gabhadh giotaí tóghtha as <L 145> “Muirghéis” os comhair an tsluagh i mBaile Átha Cliath tá corraidh & seachtmhain ó shoin ann. Ní'l fhios againn cad é ba bhun leis, acht is beag an chomplacht do bhí láithreach. Cibé an sgéal, ní suarach mar bhí ag an Bhuitléarach, an fear do cheap an ceol, le haghaidh an deasgáin daoine do bhí ann, & dar ndóigh gur breágh an éisteacht fuair sé. Bhí cuid de gan mórán súghtán, cionn gan stuaim an Bhuitléaraigh do bheith ann, acht an chuid is mó de, bhí a shleacht féin air, & bhí “Ceol Sidhe,” “Ceol an Phosaidh”, & “Leanbh mo Chroidhe,” go h-éag leis an áille. Tá cromtha ar an obair fa dheireadh & fa dheóigh, &, cibé olc maith an tosughadh, tuilleann sé a éisdeacht & a cheart a fhaghbháil. Tá súil againn go gcuirfear an gnó ar fad os ár gcomhair sula dtí go mbéidh an samhradh thart.
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
