Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Sgéalta Thairis - An Cheard</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1902_05_03_144</note>
                         <note type="L">144</note>
                         <note type="B">1902</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1902_05_03_144</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Sgéalta Thairis - An Cheard</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1902</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Sgéalta Thairis</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>AN CHEARD</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Déantar fáinní óir i nÉirinn ó am go ham, & is</span>
<lb n="6"/><span>iomdha cuma a bhíos orra.  Tá cineál ann a mbíonn</span>
<lb n="7"/><span>dealbh dhá láimh air, & croidhe eatorra.  Bhí Gearmánach</span>
<lb n="8"/><span>ag féachaint ar cheann aca so an lá cheana, & níor</span>
<lb n="9"/><span>thaithnigh leis chomh maith & bhí méaracha na lámh déanta.</span>
<lb n="10"/><span>Dubhairt sé nach raibh na hingne ná na stríocanna</span>
<lb n="11"/><span>beaga atá trasna ar dhruim na méar, ar an dealbh</span>
<lb n="12"/><span>i n-éan chor, & nach mbéadh meas ar bith ina thír féin ar</span>
<lb n="13"/><span>obair nach mbéadh deilbhthe níos fearr ná sin.  B'fhéidir</span>
<lb n="14"/><span>go bhfuil ann-san na méaracha, & na hingne a dhéanamh</span>
<lb n="15"/><span>go ceart.  Níl amhras nach maith na fir iad na Gear-</span>
<lb n="16"/><span>mánaigh le obair mar sin a dhéanamh, acht más maith ní</span>
<lb n="17"/><span>gan adhbhar é — fuaradar teasgasg chuige.  Ní hé sin</span>
<lb n="18"/><span>d'fhearaibh oibre na hÉireann, ní bhfuaradar-san</span>
<lb n="19"/><span>teagasg ná oideachas chuige, & tá a shliocht orra, níl</span>
<lb n="20"/><span>siad chomh cliste ina lán neithe leis an eachtrannach.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>COMHAIRLE</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Is maith atá fhios ag na heasbuig an díoghbháil a</span>
<lb n="25"/><span>ghníthear do'n tír na daoine imtheacht aisti.  Bhí</span>
<lb n="26"/><span>cruinninghadh ag Comhairle Seasta na nEasbog le</span>
<lb n="27"/><span>goirid, & chuireadar i n-iúl go raibh ceathramhadh mil-</span>
<lb n="28"/><span>liún duine imthighthe as an tír le deich mbliadhna.</span>
<lb n="29"/><span>Dubhairt siad go raibh sé riachtanach orra moladh do</span>
<lb n="30"/><span>na daoinibh gan a bheith ag imtheacht as a dtír féin</span>
<lb n="31"/><span>inar chuir Dia iad, & inar chuir Sé a ndóthain le n-a</span>
<lb n="32"/><span>gcothughadh, dá luighidís le n-a shaothrughadh.  Fá láthair</span>
<lb n="33"/><span>is mó atá thar lear ná fhéadas obair fhagháil ann, &</span>
<lb n="34"/><span>níl teóra le dailleacht na bhfear & na mban a</span>
<lb n="35"/><span>imthigheas anonn go 'Meiriocá, & a chaitheas iad féin</span>
<lb n="36"/><span>ar seachrán imeasg na mbailte móra annsin.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Deir na hEasbuig gur mór an sásadh leo an iarracht</span>
<lb n="39"/><span>atá Bórd na gCeanntar a dhéanamh an talamh cimin a</span>
<lb n="40"/><span>bhriseadh suas, & talamh cuir a dhéanamh dhe, i gcruth is</span>
<lb n="41"/><span>go mbéidh na feirmeóirí beaga i n-ann fairsneacht</span>
<lb n="42"/><span>bheag a bheith aca, & slighe bheathadh bheith aca níos fearr</span>
<lb n="43"/><span>ná mar bhí roimhe sin.</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>Badh mhaith leo fósda go gcuirfidhe tighthe ar bun ina</span>
<lb n="46"/><span>ndéanfaidhe éadach & earraidh na hÉireann.  Badh</span>
<lb n="47"/><span>mhór an chabhair a leithéid sin le daoine a shuaimhniughadh,</span>
<lb n="48"/><span>& misneach a thabhairt dóibh.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>BIORÁIN AGUS AIRGEAD</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Bhí fear i Meiriocá cúig nó sé bhliadhnta ó shoin, &</span>
<lb n="53"/><span>dubhairt sé leis féin dá mb'fhéidir dhó oibriughadh i</span>
<lb n="54"/><span>n-aisge go ceann bliadhna lena ghnó, go mb'fhéidir</span>
<lb n="55"/><span>leis a shaidhbhreas a dhéanamh ina dhiaidh sin leis an</span>
<lb n="56"/><span>ngnó céadna.  Mhínigh sé an cás leis féin mar so:</span>
<lb n="57"/><span>“Tá mise ag díol & ag déanamh bioráin anois le</span>
<lb n="58"/><span>fada, & taréis mo shaoghail nach beag dhá bhárr atá</span>
<lb n="59"/><span>agam?  Bhínn ag baint sulamar éigin as nuair nach</span>
<lb n="60"/><span>raibh an oiread daoine ag pléidh leis an ngnó & tá</span>
<lb n="61"/><span>anois.  Caithfidh mé iad do chur as an mbealach arís, &</span>
<lb n="62"/><span>béidh an trácht ar fad orm féin as sin amach.”</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>D'imthigh leis go dtí beirt eile bhí sa ngnó céadna</span>
<lb n="65"/><span>'na raibh sé féin.  Dubhairt sé leis an gcéad fhear:</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>“Tá sgéal nuaidh agam dhuit.  Tar, thú féin &</span>
<lb n="68"/><span>Siúnach Phreabach, isteach i gcuideachta liom 'sa ngnó,</span>
<lb n="69"/><span>& bánoghmuid a bhfuil sa mbaile ag déanamh bioráin.”</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>D'fhéach an fear eile suas insan éadan air go</span>
<lb n="72"/><span>hiongantach.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>“Agus bainfidh sinn féin saidhbhreas as,” adeir sé.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>“Abair leat,” arsan fear eile.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>“Déanfamaoid na bioráin & díolfamaoid iad níos</span>
<lb n="79"/><span>saoire 'ná an mhuinntir eile.  Caithfear airgead a</span>
<lb n="80"/><span>chailleadh leis, acht ní dhíolfaidh éinne sa mbaile</span>
<lb n="81"/><span>biorán chomh fada is tá bioráin le fagháil uainne i</span>
<lb n="82"/><span>n-aisge is beag nach.”</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>“Tuigim thú,” adeir mac Labhrais Fheicín.  Sgram-</span>
<lb n="85"/><span>aire mór fir a bhí ann, & é chomh láidir le tarbh.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>“Tuigim thú,” adeir sé, “& 'sé mo mheas go</span>
<lb n="88"/><span>mbéidh mé leat, má thigeann Siúnach linn.”</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>Bá hé an cás é, chuaidh an triúr aca i gcuideachta a</span>
<lb n="91"/><span>chéile, bhí milliún go leith punnta aca i n-éinfheacht, &</span>
<lb n="92"/><span>chaitheadar dhá chuid de, nó gur bhriseadar na cean-</span>
<lb n="93"/><span>naidhthe biorán eile i n-imtheacht trí ráithe, iad-san ag</span>
<lb n="94"/><span>díol na mbioráin i n-ionnann is i n-aisge, & gan na</span>
<lb n="95"/><span>ceannuidhthe bochta eile ag sgaradh le ceann dá raibh</span>
<lb n="96"/><span>aca féin.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>Nuair bhí an trácht & an glaodhach go léir tar-</span>
<lb n="99"/><span>rainghthe orra féin ag an triúr i gcruth is nach raibh</span>
<lb n="100"/><span>éinneach acht iad féin leis an ngnó, thosnuigheadar ag</span>
<lb n="101"/><span>árdughadh luach na mbiorán nó go rabhadar fá dheireadh</span>
<lb n="102"/><span>níos daoire fá dhó 'ná bhíodar riamh roimhe.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Fá cheann sé bliadhna 'na dhiaidh sin ní raibh cuimse</span>
<lb n="105"/><span>ar bith lena raibh d'airgead déanta aca.  Sgar a</span>
<lb n="106"/><span>gcuid oibre go fíor leathan, & bhí a gcáil ar fhuaid</span>
<lb n="107"/><span>an domhain.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>“MUIRGHÉIS”</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>Is fada féadhm le cheol úr Ghaedhealach againn, &</span>
<lb n="112"/><span>is fada sinne ag agairt ar an lucht-siansa gan ár</span>
<lb n="113"/><span>gcosg air níos fuide, acht, Éire bheith orainn! nuair</span>
<lb n="114"/><span>tháinig sé i ndeireadh na dálach, cad é an sgéal chluin-</span>
<lb n="115"/><span>imid acht nach bhfuil an uain cheart againn go fóill.</span>
<lb n="116"/><span>Bíodh sin mar atá sé, acht gabhadh giotaí tóghtha as</span></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="117"/><p><span>“Muirghéis” os comhair an tsluagh i mBaile Átha</span>
<lb n="118"/><span>Cliath tá corraidh & seachtmhain ó shoin ann.  Ní'l fhios</span>
<lb n="119"/><span>againn cad é ba bhun leis, acht is beag an chomplacht</span>
<lb n="120"/><span>do bhí láithreach.  Cibé an sgéal, ní suarach mar bhí ag</span>
<lb n="121"/><span>an Bhuitléarach, an fear do cheap an ceol, le haghaidh</span>
<lb n="122"/><span>an deasgáin daoine do bhí ann, & dar ndóigh gur</span>
<lb n="123"/><span>breágh an éisteacht fuair sé.  Bhí cuid de gan mórán</span>
<lb n="124"/><span>súghtán, cionn gan stuaim an Bhuitléaraigh do bheith</span>
<lb n="125"/><span>ann, acht an chuid is mó de, bhí a shleacht féin air, & bhí</span>
<lb n="126"/><span>“Ceol Sidhe,” “Ceol an Phosaidh”, & “Leanbh mo</span>
<lb n="127"/><span>Chroidhe,” go h-éag leis an áille.  Tá cromtha ar an</span>
<lb n="128"/><span>obair fa dheireadh & fa dheóigh, &, cibé olc maith an</span>
<lb n="129"/><span>tosughadh, tuilleann sé a éisdeacht & a cheart a</span>
<lb n="130"/><span>fhaghbháil.  Tá súil againn go gcuirfear an gnó ar</span>
<lb n="131"/><span>fad os ár gcomhair sula dtí go mbéidh an samhradh</span>
<lb n="132"/><span>thart.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sgéalta Thairis - An Cheard

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Sgéalta Thairis - An Cheard

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
