Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Lá na nAmadán (ar lean)</title><author><name type="main">Cúchulainn</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1901_11_16_562</note>
                         <note type="L">562</note>
                         <note type="B">1901</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1901_11_16_562</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cúchulainn</author><title>Lá na nAmadán (ar lean)</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1901</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>(So Dráma aoin-ghnímh do sgríobh “Cuchulainn” le</span>
<lb n="2"/><span>haghaidh Oireachtais na bliadhna so.)</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Lá na nAmadán</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>An Fhuireann</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Mícheál (Mangaire),</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>Constábla,</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Meirgeach (Déirceóir),</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>Seaghan Crón,</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Neill (Cailín aimsire),</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Bean Sheaghain,</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Sáirseant,</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>Brighid (Inghíon-Sheaghain).</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Brighid. — Airiu! táid ag teacht: féach anuas árd</span>
<lb n="25"/><span>an bhóthair iad ar a gcromruathar.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>Mícheál (Ag preabadh 'na sheasamh agus ag caitheamh a</span>
<lb n="28"/><span>mhála ar a dhruim). — Caithfead imtheacht, mar sin: beidh</span>
<lb n="29"/><span>radharc aca orm agus mé ag dul amach ar an mbóthar.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>(Imthigheann)</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>AN CÚIGEADH RADHARC</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>An Bóthar.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>(Tig Mícheál ó thaobh; an constábla agus an sáirseant ó'n</span>
<lb n="38"/><span>taobh eile.  Beireann an chonstábla ar Mhícheál agus</span>
<lb n="39"/><span>tosnuigheann ag cur an cheangail-lámh air.  Tógann</span>
<lb n="40"/><span>an sáirseant an mála, agus cuireann ar an talamh é.)</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Mícheál. — Cad tá uaibh airiu?  Cad é an rud atá</span>
<lb n="43"/><span>déanta as an tslíghe agam in aon-chor?</span>
<lb n="44"/></p>
</div>
<pb n="563"/>
<div><lb n="45"/><p><span>An Con. — Nach símplidhe ataoi anois, a mhangaire</span>
<lb n="46"/><span>bhreagh shúgach!  'Neósfamaoid duit é ar ball.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>An Sáir. — Gabhamaoid thú in ainm an riogh.  Tá tú</span>
<lb n="49"/><span>ag díol phoitín; tá sé id' sheilbh anois.  Cad is ainm</span>
<lb n="50"/><span>duit?</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Mícheál. —  Mícheál Breathnach, a sháirsint.  Acht ní'l</span>
<lb n="53"/><span>aon-phoitín agam; is bréag é, pé duine d'innis duit é.</span>
<lb n="54"/><span>(Beireann an sáirseant ar an mála, cuireann a lámh</span>
<lb n="55"/><span>isteach, tógann amach sean-chóta agus annsain sean-léine,</span>
<lb n="56"/><span>agus máilín plúir 'na dhiaidh sin; féachann ar an gcon-</span>
<lb n="57"/><span>stábla.  Annsain, tógann suas an mála, dóirteann a</span>
<lb n="58"/><span>bhfuil de phrátaibh ann, agus caitheann an mála ar an</span>
<lb n="59"/><span>talamh.)</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>An Sáir. (Go feargach). — Tá diabhal éigin ag imirt</span>
<lb n="62"/><span>cleas indiu orrainn.  (Leis an gconstábla).  Cuarduigh</span>
<lb n="63"/><span>é, agus féach an bhfuil aoin-nídh air.  (Cuarduigheann agus</span>
<lb n="64"/><span>fághann sé píosa beag tobac, bosga lasóg, agus dhá</span>
<lb n="65"/><span>sgilling i bpráis.)</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>Mícheál. — Cad chuige an cuardughadh so?  Och! Dia</span>
<lb n="68"/><span>linn! fear bocht mar mise.  Cad tá déanta agam?</span>
<lb n="69"/><span>Ní dleaghthach mo ghabhail mar so.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>(Tig Seaghan Crón.)</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Seaghan. — Cad é an t-éirleach é so, atá déanta</span>
<lb n="74"/><span>agaibh?</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Mícheál. — Féach ar so mar obair nach deas í.</span>
<lb n="77"/><span>Déirteoir bocht mar mise.  Féach ar mo phrátaíbh go</span>
<lb n="78"/><span>léir sgaipthe ar fud an bhóthair.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>An Sáir. — B'fhéidir go bhfuil dearmad déanta</span>
<lb n="81"/><span>againn.  Acht, cuireadh ar lorg mangaire sinn;</span>
<lb n="82"/><span>fuaras fios go raibh sé id' thigh-se a Sheaghain; chonnac</span>
<lb n="83"/><span>an duine so ag teacht amach as do thigh, agus bhíos cinnte</span>
<lb n="84"/><span>gurb é an mangaire é.</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>Seaghan. — Ní raibh aon-mhangaire im' thigh-se.  Tháinig</span>
<lb n="87"/><span>an duine bocht so isteach tímcheall leath-uair ó shoin,</span>
<lb n="88"/><span>acht ní fhaca aon-mhangaire; tá dearmad ort a</span>
<lb n="89"/><span>sháirsint.  Cia chuir ar lorg an mhangaire so sibh?</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>An Sáir. — Tháinig sé isteach go dtí an barraic,</span>
<lb n="92"/><span>cúpla uair ó shoin.  Ní rabhamar istigh, acht chuir Neill</span>
<lb n="93"/><span>ar a lorg sinn; chuadhmar 'na dhiaidh agus tángamar suas</span>
<lb n="94"/><span>le duine thall annsain; bhí sé díreach do réir na</span>
<lb n="95"/><span>gcómharthaí a fuaramar ó Neill agus bhíos cinnte gurbh</span>
<lb n="96"/><span>é an mangaire é, acht, ní raibh ann acht bacach.  Mheasas</span>
<lb n="97"/><span>annsain go raibh Neill ag déanamh amadáin dínn agus d'</span>
<lb n="98"/><span>fhilleamar abhaile.  Ní rabhamar ceathramhadh-uaire</span>
<lb n="99"/><span>istigh, amhach, nuair a tháinig mo bhacach le n-a sgéal go</span>
<lb n="100"/><span>bhfaca sé an mangaire ag dul isteach chum do thigh-se.</span>
<lb n="101"/><span>Siúd 'na dhiaidh arís linn agus atámaoid anois annso, níos</span>
<lb n="102"/><span>measa 'ná bhídheamar ar dtús.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Seaghan. — Agus, cad é an choir atá curtha i leith an</span>
<lb n="105"/><span>mhangaire so, go bhfuil sibh 'na dhiaidh chomh dían sin?</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>An Sáir. — Tá sé ag díol phoitín, agus dubhairt an bacach</span>
<lb n="108"/><span>nach raibh aon-chead aige a bheith 'na mhangaire leis, ag</span>
<lb n="109"/><span>siubhal tríd an tír.</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>Seaghan (ag leigint smigeadh gáire as). — Tuigim</span>
<lb n="112"/><span>an sgéal go léir anois.  Airiu! a sháirsint chroidhe</span>
<lb n="113"/><span>nach dóigh leat go raibh an mangaire úd an-shímplidhe</span>
<lb n="114"/><span>agus a dhul isteach go dtí an barraic mar dhallán.  Nach</span>
<lb n="115"/><span>dóigh leat go mb'fhéidir go mbéadh bacach úd i n-aoin-</span>
<lb n="116"/><span>feacht le Neill, ag déanamh amadán díbh.  (Ag sgartadh</span>
<lb n="117"/><span>ar gháiríbh).  An bhfuil fhios agat gurab é lá na namadán</span>
<lb n="118"/><span>an lá indiu?</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Mícheál. — Muna bhfuil aon rud déanta as an slíghe</span>
<lb n="121"/><span>agam-sa, cad chuige mé bheith ceangailte mar so?</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>An Sáir. — Bog an ceangal-lámh sin de, agus tar abhaile,</span>
<lb n="124"/><span>is ná bíodh na daoine ag magadh fúinn.  (Bogann an</span>
<lb n="125"/><span>constábla an ceangal-lámh de.  Imthigheann an sáir-</span>
<lb n="126"/><span>seant le n-a linn sin, imthigheann an constábla 'na</span>
<lb n="127"/><span>dhiaidh.)</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Seaghan. — Go n-eirighidh bhur mbóthar abhaile libh a</span>
<lb n="130"/><span>bhuachaill, a bheirt bhreagh amadán; bhí beirthe agaibh ar</span>
<lb n="131"/><span>an mangaire, agus ní fhéadfadh sibh é choiméad.  (Ag</span>
<lb n="132"/><span>sgartadh ar gháiribh).  Acht, dá mbéarfadaois ar</span>
<lb n="133"/><span>Mheirgeach anois agus do mhála-sa aige?</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Mícheál. — Go deimhin, tá Meirgeach glan as a slíghe</span>
<lb n="136"/><span>um an dtaca so.  Ní chídhfidh siad Meirgeach go cheann</span>
<lb n="137"/><span>tamaill, geallaim duit é.  (Cromann ar phiocadh na</span>
<lb n="138"/><span>bprátaí).</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>Seaghan. — An dtiocfaidh Meirgeach annso arís chughat?</span>
<lb n="141"/><span>B'fhéidir go n-imtheochadh sé le do mhála.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>Mícheál. — Ní'l baoghal ar sin; tiocfaidh sé tar nais</span>
<lb n="144"/><span>annso gan amhras; fanfad leis annso.  (Críochnuigheann</span>
<lb n="145"/><span>an piocadh agus socruigheann an mála i leath-taoibh.)</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Seaghan. — Tar liom-sa suas go dtí an teach, agus fan</span>
<lb n="148"/><span>leis ann; ní baoghal ná go dtiocfaidh sé chum mo thighe-</span>
<lb n="149"/><span>se; cáirde móra is eadh sinn-ne.  Teanam ort; ní</span>
<lb n="150"/><span>bheidh sé annso go cheann tamaill; ní féidir leis teacht</span>
<lb n="151"/><span>an bóthar díreach ar eagla go gcasfaidhe na constáblaí</span>
<lb n="152"/><span>air.  Teanam.  (Buaileann Mícheál an mála ar a</span>
<lb n="153"/><span>dhruim agus imthighidh.)</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p><span>An Seiseadh Radharc</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>Teach Sheaghain Cróin.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>Seaghan, Mícheál, Bean Sheaghain, agus Brighid 'na suidhe.</span></p>
<lb n="160"/>
<lb n="161"/><p><span>Seaghan. — Is breagh an buachaill é Meirgeach; ní'l</span>
<lb n="162"/><span>aon lá ná go mbíonn sé ag imirt cleas ar dhuine</span>
<lb n="163"/><span>éigin, is ag magadh.  Is iomdha bob greannmhar atá</span>
<lb n="164"/><span>buailte aige, acht do rug an bob so an báire orra go</span>
<lb n="165"/><span>léir.  Maise ní fheadar an bhfuair sé an choróin, ní</span>
<lb n="166"/><span>dheárnaidh an sáirseant aon luadh air, pé ar domhan é.</span>
<lb n="167"/><span>Ó! seo chughainn é.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>(Tig Meirgeach)</span></p>
<lb n="170"/>
<lb n="171"/><p><span>Meir. (Ag taisbeánt na corónach). — Féach ar sin</span>
<lb n="172"/><span>nach breagh an roth é; nach maith an tuarasdal lae é.</span>
<lb n="173"/><span>(Cuireann 'na phóca é).  Airiu! ní fhacabhar riamh fós</span>
<lb n="174"/><span>fear chomh mór ar buile agus do bhí an sáirseant ag dul</span>
<lb n="175"/><span>abhaile.  Bhíos-sa 'dtaobh istigh de'n chlaidhe ag éisteacht,</span>
<lb n="176"/><span>agus bhí sé ag spálpadh easgainidhe móra agus ag tabhairt</span>
<lb n="177"/><span>na mionn go mbeadh díoghaltas aige ar an gcailín agus</span>
<lb n="178"/><span>orm-sa.  (Cuireann an mála ar an urlár agus suidheann</span>
<lb n="179"/><span>ar chathaoir.)</span></p>
<lb n="180"/>
<lb n="181"/><p><span>Bean Sheaghain. — Chonách sin ar an gcailín, pé i</span>
<lb n="182"/><span>n-Éirinn é; is olc do rinne sí an beart, an spídeoir.</span>
<lb n="183"/><span>Acht, caithfidh tú rith as an áit so anois nó beidh siad</span>
<lb n="184"/><span>anuas ar an mullach ort.</span>
<lb n="185"/></p>
</div>
<pb n="564"/>
<div><lb n="186"/><p><span>Mícheál (ag eirghe). — Is dócha go mbeidh siad dian</span>
<lb n="187"/><span>orrainn araon nuair a gheobhas siad amach an dearmad</span>
<lb n="188"/><span>a rinneadar; acht, is sinn-ne nach mbeidh i bhfad ag</span>
<lb n="189"/><span>glanadh as a slighe.  (Beireann as a mhála féin agus tógann</span>
<lb n="190"/><span>amach leath-phiúnt poitín.)  Acht is ceart dúinn sul a</span>
<lb n="191"/><span>imtheóchamaoid a sláinte d'ól.</span></p>
<lb n="192"/>
<lb n="193"/><p><span>Meir. — Ólamaois a sláinte in ainm an riogh.</span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>Brat anuas.</span></p>
<lb n="196"/>
<lb n="197"/><p><span>“Cúchulainn”</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>(Críoch)</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Lá na nAmadán (ar lean)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Lá na nAmadán (ar lean)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
