Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Seósamh Bán agus na Constáblaí</title><author><name type="main">Fear Feasa</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1901_06_01_177a</note>
                         <note type="L">177a</note>
                         <note type="B">1901</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1901_06_01_177a</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Fear Feasa</author><title>Seósamh Bán agus na Constáblaí</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1901</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Seósamh Bán agus na Constáblaí</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Ní raibh an ghrian ag éirighe fós, acht do bhí an dá</span>
<lb n="4"/><span>néal ag deargadh agus na constáblaí ag teacht agus ngoireacht</span>
<lb n="5"/><span>do thig Risteáird Bháin Uí Bhriain an stileóra neamh</span>
<lb n="6"/><span>dhleathaigh.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>An mhí roimhe sin do chuarduigheadar teach Risteáird</span>
<lb n="9"/><span>cheana, acht d'éirigh an chuaird sin leo mar d'éirigh</span>
<lb n="10"/><span>mórán cuaird do thugadar ar an tigh úd roimhe sin, is</span>
<lb n="11"/><span>é sin go raibh sé in aisdir.  Acht ní raibh an tsúil sin</span>
<lb n="12"/><span>aca an mhaidin ar dtráchtamaoid annso; do bhí chún-</span>
<lb n="13"/><span>tas cruinn faghálta aca ó spídeáir éigin go raibh dá</span>
<lb n="14"/><span>fhichid galún poitín déanta ag Risteárd, agus go raibh sé</span>
<lb n="15"/><span>i gcisde aige i n-áit éigin in aice a thighe féin.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Ar an ádhbhar sin, bhíodar go han-mhisneamhail dóchasach</span>
<lb n="18"/><span>ag siubhal amach ó'n mbarraic dóibh; sé cinn aca bhí</span>
<lb n="19"/><span>ann, fá ordughadh chinn uraidh agus sáirsint.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Acht má bhíodar-san shuas go grod, do bhí Seósamh</span>
<lb n="22"/><span>mac Risteáird (garsún timcheall a seacht mbliadhan</span>
<lb n="23"/><span>déag) amuigh chómh grod leó.  D'éirigh sé do thabhairt</span>
<lb n="24"/><span>aire do bhuin bhí le breith agus bhí sé thuas ar thúrtóig bhí os</span>
<lb n="25"/><span>cionn an tighe agus na constáblaí ag teacht aníos an</span>
<lb n="26"/><span>bóthar.  Do chonnaic sé iad agus má chonnaic do rith chum</span></p>
</div>
<pb n="178"/>
<div><lb n="27"/><p><span>an tighe.  Do chonnaic an ceann uraidh ag rith é agus</span>
<lb n="28"/><span>d'órduigh ar a chuid fear brostughadh.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Isteach ins an macha leó.  Do phreab Seósamh amach</span>
<lb n="31"/><span>an doras agus cliabh 'na láimh aige agus do sgiúrd timcheall</span>
<lb n="32"/><span>an tighe.  “'N-a dhiaidh libh go dian,” ar an ceann ag</span>
<lb n="33"/><span>preabadh 'n-a dhiaidh é féin.</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>Nuair do shroich na constáblaí taobh eile an tighe bhí</span>
<lb n="36"/><span>Seósamh imthighthe faid páirce uatha agus d'éirigh an ceann</span>
<lb n="37"/><span>as an tóruigheacht, do chuir an sáirseant agus beirt fhear</span>
<lb n="38"/><span>'na dhiaidh agus d'fhan sé féin i n-éinfheacht leis an gcuid</span>
<lb n="39"/><span>eile chum an tighe do chuardach.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>N-a dhiaidh leis an sáirseant agus an bheirt ar sgiúirse</span>
<lb n="42"/><span>an anama, acht reathuidhe maith do b'eadh Seósamh agus ba</span>
<lb n="43"/><span>bheag an maitheas dóibh a saothar muna moéadh gur</span>
<lb n="44"/><span>rith Seósamh go mall tar éis míle slighe nach mór do</span>
<lb n="45"/><span>cur de agus é ag dul isteach i bport mór.  Do chuir sin</span>
<lb n="46"/><span>misneach ins na constáblaíbh, bhíodar lán-deimhnitheach</span>
<lb n="47"/><span>gur easba anáile a bhí ag imirt air.  Do chuireadar</span>
<lb n="48"/><span>fuinneamh 'n-a reathaibh ionnas go rabhadar agus ngoireacht</span>
<lb n="49"/><span>cúig slat dhó nuair a shroicheadar lár an phuirt.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Do bhí an port go breagh réidh daingean fá na</span>
<lb n="52"/><span>gcosaibh go dtí so acht do bhí bogach mór contabhartach</span>
<lb n="53"/><span>annso.  Ní bhéadh a fhios ag duine gan eólas air gur</span>
<lb n="54"/><span>bhogach é, mar bhí sé clúduighthe le féar agus luachair</span>
<lb n="55"/><span>ionnas go raibh sé chómh réidh leis an gcuid eile de'n</span>
<lb n="56"/><span>phort cé nách raibh fá n-a bhun acht poll doimhin con-</span>
<lb n="57"/><span>tabhartach uisge.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Bhí cosán cumhang ag dul isteach ins an mbogach</span>
<lb n="60"/><span>agus chuige sin do rith Seósamh: ní dhearnaidh sé díreach ar</span>
<lb n="61"/><span>fad air ámh, acht do rith go himeall an bhogaigh coiscéim</span>
<lb n="62"/><span>ó 'n gcosán do thug truslóg fhada annsain ar an</span>
<lb n="63"/><span>gcosán agus do rith leis.  Bhí na constáblaí ar a shálaibh</span>
<lb n="64"/><span>le fuinneamh an beirt fhear ar dtús agus an sáirseant</span>
<lb n="65"/><span>'n-a ndiaidh: ní thugadar fá ndeara an bogach, bhí an</span>
<lb n="66"/><span>oiread sin — fhuadar fútha acht do leanadar díreach</span>
<lb n="67"/><span>'n-a dhiaidh, agus — síos leis an gcéad fhear, ceann agus uile,</span>
<lb n="68"/><span>an dara fhear ar a mhullach-sain agus an sáirseant anuas</span>
<lb n="69"/><span>air-sean.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Do sgread an sáirseant, do bhéic an dara fhear le</span>
<lb n="72"/><span>sgannradh “Ó! Táim báidhthe! Cabhair! cabhair!”</span>
<lb n="73"/><span>Acht gíog 'ná góg ní raibh as an bhfear eile mar bhí sé</span>
<lb n="74"/><span>fá uisge agus an bheirt eile anuas air.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Do rug an sáirseant ar an mbanc agus do tharraing</span>
<lb n="77"/><span>amach é féin; do thug sé a lámh do'n fhear eile agus do</span>
<lb n="78"/><span>tharraing sé amach é.  Do chuir an tríomhadh fear a</span>
<lb n="79"/><span>lámh aníos agus thosnuigh ag réabadh na luachra ag iarraidh</span>
<lb n="80"/><span>greim d'fhagháil.  Tháinig a cheann aníos.  “A' bháthadh!</span>
<lb n="81"/><span>táim tachtuighthe! cabhair! —” ar seisean le bhéic agus</span>
<lb n="82"/><span>chuaidh sé síos arís.  Do shín an sairseant a lámh isteach</span>
<lb n="83"/><span>agus é ag dul síos; do rug air agus do tharraing amach é,</span>
<lb n="84"/><span>leath bháidhte agus clúduighthe le láib agus salachar, acht ní</span>
<lb n="85"/><span>raibh sé i bhfad níos measa 'ná an bheirt eile.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>Ní raibh an cosán ag teacht amach ag an taobh eile</span>
<lb n="88"/><span>de'n bhogach i n-éan-chór; agus lár an bhogaigh bhí deireadh</span>
<lb n="89"/><span>leis agus do shuidh Seósamh síos ar thurtóig bhig annso ag</span>
<lb n="90"/><span>féachaint ar na constáblaíbh agus ag baint suilt ar an</span>
<lb n="91"/><span>acharann 'na rabhadar.</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p>
<lb n="94"/><span>Do chonnaic an sáirseant 'na shuidhe ar an turtóig é, agus</span>
<lb n="95"/><span>nuair fuair sé amach nách raibh an fear eile báidhte ar fad</span>
<lb n="96"/><span>do lean sé isteach é.  Do chrom Seósamh ar lógóireacht</span>
<lb n="97"/><span>agus an sáirseant ag teacht isteach chuige; d'éirigh 'n-a</span>
<lb n="98"/><span>sheasamh agus d'fhéach 'na thimcheall, ag iarraidh imthighthe ó'n</span>
<lb n="99"/><span>sáirseant mar 'dh eadh, agus sgeón an tsaoghail 'n-a</span>
<lb n="100"/><span>chuid lógóireachta do rug sé air agus do bhain an cliabh dé.</span>
<lb n="101"/><span>Bhí sé lán deimhnitheach gur poitín bhí ann agus an sgannradh</span>
<lb n="102"/><span>go léir do bheith ar an ngarsún.  D'osgail sé é, acht —</span>
<lb n="103"/><span>a bhrón, agus a chathughadh — bhí sé follamh, cómh follamh le</span>
<lb n="104"/><span>n-a cheann féin agus do leig sé dhó tuitim as a láimh?</span>
<lb n="105"/><span>Do tharraing sé anál fhada agus do chuir as le fuinneamh í,</span>
<lb n="106"/><span>do las a shúile le fearg agus d'fhéach sé ar Sheósamh i</span>
<lb n="107"/><span>dtreó is go mbéadh fonn a bhuailte air, acht ní dubhairt</span>
<lb n="108"/><span>sé focal acht casadh ar a sháil agus filleadh go dtí an</span>
<lb n="109"/><span>bheirt eile bhí ghá nglanadh féin ar an mbanc; do innis</span>
<lb n="110"/><span>sé dhóibh mar do bhí an sgéal agus d'imthigheadar leó go</span>
<lb n="111"/><span>brónach agus go leamh dhíobh féin ag triall ar an gceann</span>
<lb n="112"/><span>chonstábla bhí ag cuardach an tighe, agus Seósamh ag</span>
<lb n="113"/><span>siubhal 'na ndiaidh ar a shocracht.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>Do bhí an teach agus an áit 'na thimcheall cuarduighthe ag</span>
<lb n="116"/><span>an gceann is a fhearaibh, gan éinnidh dá bhárr, mar ní</span>
<lb n="117"/><span>raibh braon poitín sa tigh ag Risteárd, nuair tháinig</span>
<lb n="118"/><span>an sáirseant agus a bheirt fhear.  Bhí dóchas ag an gceann</span>
<lb n="119"/><span>go mbéadh sgéal maith ag an sáirseant, acht nuair</span>
<lb n="120"/><span>chonnaic sé an triúr bocht leath bháidhte ag teacht, do</span>
<lb n="121"/><span>thuit a chroidhe ar an bhfear mbocht.  D'fhéach sé ar an</span>
<lb n="122"/><span>sáirseant agus do fhéach seisean ar an gceann: do</span>
<lb n="123"/><span>thuigeadar a chéile agus d'imthigheadar leó abhaile.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>Do shuidh Risteárd Bán isteach dá chéadphroinn le</span>
<lb n="126"/><span>croidhe éadtrom i n-éinfheacht le n-a mhuirighin an mhaidin</span>
<lb n="127"/><span>sin: d'fhéach go huaibhreach ar a mhac is é ag innsint</span>
<lb n="128"/><span>cúrsaidhe an reatha agus do gháir go fada bog mar ba</span>
<lb n="129"/><span>ghnáth leis.</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>Fear Feasa</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Seósamh Bán agus na Constáblaí

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Seósamh Bán agus na Constáblaí

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
