Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaidhe an tSaoghail - Éire</title><author><name type="main">Feargus Finn-Bhéil</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1901_03_09_817</note>
                         <note type="L">817</note>
                         <note type="B">1901</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1901_03_09_817</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Feargus Finn-Bhéil</author><title>Cúrsaidhe an tSaoghail - Éire</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1901</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaidhe an tSaoghail</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Éire</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Biadh agus Greann</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>Ní fhuil aon chineál dár cruithigheadh ná deineann</span>
<lb n="8"/><span>greann dóibh fein, do réir mar chloisim.  Bíonn a</span>
<lb n="9"/><span>ngreann féin ag eunlaith an aeir, agus ar ndóigh deine-</span>
<lb n="10"/><span>ann “éisg, róinte agus míola móra ceol, spórt, agus</span>
<lb n="11"/><span>imreas,” mar deir an sgeul Fiannuigheachta.  Deine-</span>
<lb n="12"/><span>ann ainmhidhthe na gceithre gcos mar an gceudna greann</span>
<lb n="13"/><span>dóibh féin, gach aon chineál i ndiaidh a nadúra féin, agus ní</span>
<lb n="14"/><span>bhfuil ainmhidhe beo acu a thuigeann aon saghas eile</span>
<lb n="15"/><span>grinn ach amháin an greann beag is nádúrtha dá chineál</span>
<lb n="16"/><span>féin.  Tá cuid des na h-ainmhidhthe beaga cos-eudtrom,</span>
<lb n="17"/><span>aerach, mear-chroidheach, agus tugaid siad leath a saoghail</span>
<lb n="18"/><span>ag damhas, agus ag rith, agus ag ranngás.  Ó bhíonn an croidhe</span>
<lb n="19"/><span>eudtrom acu is furus iad do shásamh i dtaobh bídh.</span>
<lb n="20"/><span>Tá ainmhidhthe eile ann, na h-ainmhidhthe troma feólmhara,</span>
<lb n="21"/><span>agus ní chuimhnighid siad riamh ar aon tsaghas caitheamh-</span>
<lb n="22"/><span>aimsire a dhéanamh dóibh féin nó go mbíonn an bolg</span>
<lb n="23"/><span>lán acu.  Nuair bhíonn a ndóthain itthe acu ní misde leó</span>
<lb n="24"/><span>bheith tamall ag caitheamh a dtóna.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Bíonn an t-ainmhidhe daonna ar an gcuma gceudna,</span>
<lb n="27"/><span>ag déanamh grinn do féin nuair a bhíonn uain aige air.</span>
<lb n="28"/><span>Ach deineann gach aon chineadh greann ar leith dhóibh féin,</span>
<lb n="29"/><span>do réir mar bhíonn an croidhe agus an spioraid ionnta.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>Is mór an lucht grinn na Sasanaigh, maidir le daoine</span>
<lb n="32"/><span>dúra troma.  Ach dáltha an sgéil ó chianaibh, ní bhain-</span>
<lb n="33"/><span>feadh do dhicheall greann ná sult asta no go mbíonn</span>
<lb n="34"/><span>an goile teann acu.  Nuair a chruinnigheann sgata acu</span>
<lb n="35"/><span>i dteannta a chéile chum caitheamh-aimsire, sé an chéad</span>
<lb n="36"/><span>ghnó a dheinid siad ná suidhe chum búird agus a ndóthain</span>
<lb n="37"/><span>d'ithe.  Eirigheann duine acu annsain, an té is mó</span>
<lb n="38"/><span>itheann is dócha, agus cuireann sé oráid fhada righin as, ghá</span>
<lb n="39"/><span>rádh leó gur'b iad na daoine is fearr lás-muigh de</span>
<lb n="40"/><span>neamh iad.  Annsain tosnuigheann an rinnce — ní rinnce</span>
<lb n="41"/><span>bhíonn acu amach, ach fuirse — agus na h-amhráin agus na</span>
<lb n="42"/><span>sgéalta.  Bíonn amhráin agus sgeulta acu ghá moladh féin </span>
<lb n="43"/><span>ar dtúis.  Na dhiaidh sin bíonn amhráin grinn agus sgeulta</span>
<lb n="44"/><span>grinn ar siubhal acu.  Ní thiubhraduís biorán buidhe ar</span>
<lb n="45"/><span>amhrán ná ar sgeul dá ghreannmhaire muna ndéanfaidhe</span>
<lb n="46"/><span>amach ionnta gur beithidheach salach no amadán críoch-</span>
<lb n="47"/><span>nuighthe an tÉireannach.  Tá “Irish songs” acu chomh</span>
<lb n="48"/><span>tiugh le cláiríní speal; i mBeurla iad ar fad gan</span>
<lb n="49"/><span>amhras.  Ní beag aon sompla amháin ar an mbrígh bhíonn</span>
<lb n="50"/><span>leó.  Ní dócha go gcualaidh an leightheóir riamh an</span>
<lb n="51"/><span>t-amhrán go dtugaidh siad “pógadh na muice” air.  Is</span>
<lb n="52"/><span>amhlaidh bhí, mar dh'eadh, na h-Éireannaigh seo, tuitthe</span>
<lb n="53"/><span>thall agus abhus ar meisge.  Thuit fear acu isteach i lea-</span>
<lb n="54"/><span>baidh na muice sa chúinne, agus chrom sé ar an muic a</span>
<lb n="55"/><span>phógadh i leith is gur bean duine eile bhí aige.  Amhrán</span>
<lb n="56"/><span>breágh iseadh é.  Baineann na Sasanaigh an-fhuaim as,</span>
<lb n="57"/><span>agus sult an domhain.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Seo anois sgeul grinn a bhíonn ghá innsint acu, agus</span>
<lb n="60"/><span>níor bh'fhiú liom é aithris ach go bhfuil múineadh ann.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>Chuaidh Éireannach isteach i dtigh ósda d'iarradh a</span>
<lb n="63"/><span>dhinéir lá.  Ráinig Sasanach ar an dtaobh thall de'n</span>
<lb n="64"/><span>bhórd.  “Tabhair chugham anbhruith iarball bhó,” do rádh</span>
<lb n="65"/><span>an Sasanach.  “An saghas ceudna dhomh-sa,” arsa</span>
<lb n="66"/><span>Pádraig.  D'óladar é, agus tháinig an giolla arís.</span>
<lb n="67"/><span>“Tabhair chugham a leithéid seo,” arsa an Sasanach.</span>
<lb n="68"/><span>“An saghas ceudna dhomh-sa,” arsa Pádraig, agus bhíodar</span>
<lb n="69"/><span>mar sin ó chúrsa go cúrsa no go ndubhairt an Sasanach,</span>
<lb n="70"/><span>“tabhair chugham ceap-bróige” ar seisean.  “An saghas</span>
<lb n="71"/><span>ceudna dhomh-sa,” arsa Pádraig.  Tháinig an giolla, agus</span>
<lb n="72"/><span>thug sé an ceap do'n tSasanach.  “Is féidir leat-sa,”</span>
<lb n="73"/><span>ar seisean leis an Éireannach, “an ceap-bróige bheith</span>
<lb n="74"/><span>agat chomh luath is bheidh sé seo réidh leis.”  Léim</span>
<lb n="75"/><span>Pádraig as a chorp.  “Th'anam do'n —” ar seisean,</span>
<lb n="76"/><span>“ná h-íosfainn-se féin ceap bróige chomh maith leis an</span>
<lb n="77"/><span>spreasán sain.”</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>Sgeul binn breugach iseadh é, ach tá múineadh ann.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>(Leanfar de)</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Feargus Finn-bhéil</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Éire

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Éire

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
