Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Athchuinge na bh-Focal chum Scríbhneoir na Gaedhilge</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1901_01_26_722</note>
                         <note type="L">722</note>
                         <note type="B">1901</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1901_01_26_722</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Athchuinge na bh-Focal chum Scríbhneoir na Gaedhilge</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1901</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>ATHCHUINGE NA BH-FOCAL CHUM SCRÍBHNEOIR NA</span>
<lb n="2"/><span>GAEDHILGE.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Ár g-carad 's ar g-cumann ró-dhílis.  Bhí cruinni-</span>
<lb n="5"/><span>ughadh mór go deirionnach againn fa d-taobh de'n</span>
<lb n="6"/><span>droch-íde a táthar aig tabhairt orainn anns na páip-</span>
<lb n="7"/><span>éiribh le tamall agus siud agus go rabh fear céilligh ciúin,</span>
<lb n="8"/><span>cóir againn anns an chathaoir ní tháinic linn a bheith air</span>
<lb n="9"/><span>aon inntinn agus is é an chomhairle a righneamuid le na</span>
<lb n="10"/><span>cheile, gach aon againn ar g-casaoid féin a chur chum</span>
<lb n="11"/><span>tosaigh.  Deirim go deimhin gur mór agus gur ró-mhór an</span>
<lb n="12"/><span>truaighe sinn.  Támuid gach lá agus gach oidhche, maidin,</span>
<lb n="13"/><span>neóin agus tráthnóna, d'ár sgrios agus d'ar milleadh aig an</span>
<lb n="14"/><span>iomad scríbhneoir gan oiread agus le do thoil a rádh linn,</span>
<lb n="15"/><span>agus ní sheasfaidhmid é níos fuide.  Támuid chómh athruighthe</span>
<lb n="16"/><span>agus chómh briste, brúighte sin, nach féidir do ár n-athair</span>
<lb n="17"/><span>féin ár n-aithne.  Sheasmuid seo chómh fad agus bhí sé ann</span>
<lb n="18"/><span>ar g-cumas acht bídheadh a fhios ag cách nach g-cuirfea-</span>
<lb n="19"/><span>muid suas leis níos fuide.  Is maith atá a fhios againn,</span>
<lb n="20"/><span>go síleann sibh ann bhur n-inntinnibh féin gur cuma 'sa</span>
<lb n="21"/><span>diabhal libh fa d-taoibh dínn acht fanaidh go fóil agus bhéar-</span>
<lb n="22"/><span>faidhmid le fios daoibh nach m-beidh an uile rud 'sa</span>
<lb n="23"/><span>domhan seó mar shíleann sibhse.  Smuainidh air na</span>
<lb n="24"/><span>Sasanaighe agus na Bóraighe.  Shíl na Sasanaighe nach rabh</span>
<lb n="25"/><span>le deanamh aca acht dul ann sin agus go m-béidheadh gach</span>
<lb n="26"/><span>nidh ar a nós féin acht ní h-amhlaidh a bhí.  Tuigeadh</span>
<lb n="27"/><span>gach aon dhe na scríbhneoiribh gur Bóraigh a tá ionnainne</span>
<lb n="28"/><span>agus go bh-fuil urchar díreach againn.  Tá mórán Éirionnach</span>
<lb n="29"/><span>agus Sasanach aig teacht abhaile air eagla go ngortfachaidhe</span>
<lb n="30"/><span>iad leis an sgaoileadh díreach seo, agus sin sompla</span>
<lb n="31"/><span>daoibhse, muna leasuighe sibh bhur m-bealach go m-béidh</span>
<lb n="32"/><span>aithreachas orraibh go lán tapaidh.  Caitheadh crainn</span>
<lb n="33"/><span>eadrainn agus thuit sé ar chrann fhocail bhig shuaraigh an</span>
<lb n="34"/><span>chéad urchar a bheith aige agus seo an bealach aige anois.</span>
<lb n="35"/><span>Sin sgeula agaibh anois agus má ghortfaidhear sibh 'na dhiaigh</span>
<lb n="36"/><span>seo na bídhidh aig eugcaoin orm-se.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Acht, achd.  Bídheadh a fhios agaibh, a scríbhneoirídhe,</span>
<lb n="39"/><span>má tá mise beag féin, nach d-tig libh déanamh gan mé</span>
<lb n="40"/><span>agus air an ádhbhar sin is cóir daoibh aire mhaith a thabhairt</span>
<lb n="41"/><span>damh.  Rugadh agus beitheadh mé sul a rabh iomradh no</span>
<lb n="42"/><span>smuaineadh air bhur leithid-se.  Dearcaidh orm go gcur,</span>
<lb n="43"/><span>grinn.  Is leur daoibh gan amhrus go bh-fuil ceann,</span>
<lb n="44"/><span>corp, agus iarball agam mar na mongcaibh.  Muna bh-fuil</span>
<lb n="45"/><span>súile maithe agaibh ní orm-sa tá an locht agus b'fhéidir nach</span>
<lb n="46"/><span>orraibh-se, acht air aon chaoidh roimhe seo bhí meas agus onoir</span>
<lb n="47"/><span>agus urram le fághail agam, rud nach bh-fuil andiu.  Caid</span>
<lb n="48"/><span>é do bharamhail do mo charaid, Feargus Finn-Bheil na</span>
<lb n="49"/><span>Gaedhilge bhriathrach, bhlasda, an diaigh an iarbal a</span>
<lb n="50"/><span>bhuaint díom anns an Chlaidheamh Soluis deirionnach?</span>
<lb n="51"/><span>Caid é is cóir a dhéanamh leis?  Do réir na breithe-</span>
<lb n="52"/><span>amhnais aithrighe bhí ann tamall ó shoin, sílim go bh-fuil</span>
<lb n="53"/><span>cúig deichneamhar dhéag, cúig h-uaire déag an uile lá</span>
<lb n="54"/><span>go ceann bliadhna, beag go leor aige agus fágaim sin</span>
<lb n="55"/><span>air agus is éigin do na paidreacha seo a rádh i nGaedhilc.</span>
<lb n="56"/><span>Muna d-tugaidh seo air an iarbhall a chur orm an uile</span>
<lb n="57"/><span>uair feasda a m-beidh úsaid aige liom cuirfear go</span>
<lb n="58"/><span>Loch Dearg é agus bhéarfas air an treas uair a bheidheas</span>
<lb n="59"/><span>sé cionntach an trosgadh triadhanach a dhéanamh.  Ní</span>
<lb n="60"/><span>eisean amháin a m-beidh gairm chum dlighe air acht gach</span>
<lb n="61"/><span>duine a bhainfeas le mo iarball ó seo amach go deireadh</span>
<lb n="62"/><span>an domhain.  Acht mo léin caithfidh mé anois an bealach</span>
<lb n="63"/><span>a fhágbháil aig focal beag suarach air ar thuit an dara</span>
<lb n="64"/><span>crann.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Nach.  A bhíothamhnaigh bhradaigh, a d'imthigh, síleann</span>
<lb n="67"/><span>tú an iomad díot féin agus de do iarball nár chualaidh</span>
<lb n="68"/><span>aon duine ariamh iomradh air i g-canamhaint na tíre.</span>
<lb n="69"/><span>Caid é an bhris no'n dochar an iarball a bhaint díot mar</span>
<lb n="70"/><span>nach rabh úsaid air bith agat féin no duine air bith eile</span>
<lb n="71"/><span>leis.  Ní h-é a dhalta sin liom-sa.  Ní thig liom deanadh</span>
<lb n="72"/><span>gan mo iarbhall de bhrigh gur b'iomdha giall Sasanach a</span>
<lb n="73"/><span>briseadh ariamh aig iarraidh greim a fhághail orm agus níor</span>
<lb n="74"/><span>éirigh leó.  'Sé shílim go bh-fuil mórán de na h-Éire-</span>
<lb n="75"/><span>annaibh aig iarraidh a bheith 'na Sasanaibh anois, réir</span>
<lb n="76"/><span>mar tá siad do mo mharbhughadh-sa.  Bhí mé foighideach</span>
<lb n="77"/><span>agus ró-fhoighideach 'san am a chuaidh thart acht tá deireadh</span>
<lb n="78"/><span>leis feasda.  Níor ghoill dadaidh orm chomh mór ariamh</span>
<lb n="79"/><span>leis an fheall a righne Conán Maol orm anns an</span>
<lb n="80"/><span>Chlaidheamh Soluis na seachtmhaine seo tharainn.  An</span>
<lb n="81"/><span>iarball sin a bhí chomh dílis agam le m'anam, mar gheall</span>
<lb n="82"/><span>air an mhéid Sasanach rámhar láidir a mharbh sé, bhuain</span>
<lb n="83"/><span>mo Chonán Maol díom é.  Muna m-béidheadh aithne</span>
<lb n="84"/><span>agam air, leis na ciantaibh, ní chreidfinn nach Sasanach</span>
<lb n="85"/><span>é.  B'fhéidir gur dearmad a d'éirigh dó acht mar sin</span></p>
</div>
<pb n="723"/>
<div><lb n="86"/><p><span>féin muna g-cuiridh sé leith-sgeul láidir go tapaidh</span>
<lb n="87"/><span>chugam-sa béidh dlígheadh eadrainn.  'Nois, a Chonáin,</span>
<lb n="88"/><span>glacfadh le leith-sgeul uait an iarraidh seo, acht a</span>
<lb n="89"/><span>choidhche arís na bain le mo iarball.  Tá m'am-sa suas</span>
<lb n="90"/><span>anois agus muna m-béidheadh tá tuilleadh agam le rádh le</span>
<lb n="91"/><span>scríbhneoiribh eile acht b'fhéidir go bh-fuighinn faill orrtha</span>
<lb n="92"/><span>'san am le theacht.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>Dean.  Sibhse a d'imthigh gan iarball níor bh'fiú bhur</span>
<lb n="95"/><span>m-bris a áireamh le taobh an chaill a d'éirigh damh-sa;</span>
<lb n="96"/><span>éisd le mo sgeul truaighmhéileach-sa.  Roimhe seo bhí mé</span>
<lb n="97"/><span>ann mo fhear iomlain acht ní thig liom sin a rádh níos</span>
<lb n="98"/><span>mó.  Anns an Irisleabhar na míosa seo, buaineadh an</span>
<lb n="99"/><span>ceann agus na cosa agus feudaim a rádh an croiceann agus na</span>
<lb n="100"/><span>cnámha díom agus níos measa 'ná sin a bh-fad righneadh gé</span>
<lb n="101"/><span>díom, air con chaoidh cuireadh ceann géidh orm (feuch</span>
<lb n="102"/><span>sgeul Góbha an Stoic) agus anois táim mo luighe air mo</span>
<lb n="103"/><span>leaba go breóite, brúighte, briste, brónach gan súil</span>
<lb n="104"/><span>agam le h-éirigh a choidhche no shúil agam le biseach go</span>
<lb n="105"/><span>lá an lúain.  Muna b'é go bh-fuil mé mo luighe air mo</span>
<lb n="106"/><span>leaba, agus 'na choir sin, gur duine cneasda, riaghalta</span>
<lb n="107"/><span>a bhí ionnam ariamh, ráchfainn chomh fada le cailleach na</span>
<lb n="108"/><span>bpisreoig agus gheobhainn Sailm na mallacht léighte do'n</span>
<lb n="109"/><span>té a righne an eugcoir mhío-trócaireach seo orm.</span>
<lb n="110"/><span>B'fhéidir gur fearr damh foighid a bheith agam, agus guidhe go</span>
<lb n="111"/><span>duthrachdach, gur goirid go d-tigidh foclóir maith, saor</span>
<lb n="112"/><span>amach a thaisbeanas do lucht na Gaedhilge an litriughadh</span>
<lb n="113"/><span>ceart do chur air na foclaibh.  Acht 'san am i láthair</span>
<lb n="114"/><span>fagaim slán agus beannacht aig mo lucht gaoil agus muin-</span>
<lb n="115"/><span>teardha air eagla nach bh-feicfinn go bráthach arís iad.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>(Le beith air a leanamhain)</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Athchuinge na bh-Focal chum Scríbhneoir na Gaedhilge

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Athchuinge na bh-Focal chum Scríbhneoir na Gaedhilge

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
