Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Oráid Shéamuis Uí Dhubhghaill ag Céilidhe Dhoire</title><author><name type="main">Séamus Ó Dubhghaill</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1900_12_15_625a</note>
                         <note type="L">625</note>
                         <note type="B">1900</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1900_12_15_625a</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Séamus Ó Dubhghaill</author><title>Oráid Shéamuis Uí Dhubhghaill ag Céilidhe Dhoire</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1900</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Oráid Shéamuis Uí Dhubhghaill ag Céilidhe Dhoire</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>A Dhaoine Uaisle,</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Is maith atá fhios agamsa anois nách caint atá</span>
<lb n="6"/><span>ag tasdáil uaibh-se acht ceól; nídh nach locht orraibh é.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Ach mar sin féin is uile ba mhaith liomsa focal nó</span>
<lb n="9"/><span>dhó a rádh libh fá dtaobh de'n obair seo atá ar bun</span>
<lb n="10"/><span>againn.</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Mar a deir amhráin a bheidh againn ar ball —</span>
<lb n="13"/><span>"Ar son Éireann támaoid bailighthe"</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>agus go mór-mhór ar son teangadh na hÉireann.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>An ceart dúinn ar dteanga a chuinneáilt beó inár</span>
<lb n="18"/><span>measag?</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Is beag duine go gcurfá an cheist seo air nách é an</span>
<lb n="21"/><span>freagra gheóbhthá uaidh gur ceart gan dobhtha.  Acht</span>
<lb n="22"/><span>cuir ceist eile air:—</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>"Cad tá agatsa á dhéanamh chum na rudaí so tá</span></p>
</div>
<pb n="626"/>
<div><lb n="25"/><p><span>ceart a chur 'un cinn?" agus is tapaidh a bheidh leath-sgéal</span>
<lb n="26"/><span>aige.  Tá sé ró-aosta, nó ní'l am aige; agus má bhíonn</span>
<lb n="27"/><span>tú ró-dhian air déarfaidh sé leat go dána agus gan náire</span>
<lb n="28"/><span>ná fuil maith ar bith 'sa teangaidh anois.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Tá 'sa chathair seo mórán sgolacha, árd agus ísiol, beag</span>
<lb n="31"/><span>agus mór.  Tá Coláiste Chuilm Cille, Coláiste na Feabhla,</span>
<lb n="32"/><span>agus Coláiste Mhic Aoidh.  Tá sgoil na mbráithre agus sgoil</span>
<lb n="33"/><span>na mban ríaghalta againn.  Tá trí nó ceathair árd</span>
<lb n="34"/><span>sgoil do chailínibh óga againn agus is ionnta bhídheann siad</span>
<lb n="35"/><span>ag obair go dian gach lá.  Is beag teanga na hEórpa</span>
<lb n="36"/><span>ná fuil á múineadh i measg na sgol so — acht ní'l aon</span>
<lb n="37"/><span>an-chaoi aca ar theangaidh na hÉireann a mhúineadh dá</span>
<lb n="38"/><span>mbeidheadh fonn ortha bheidheidh uain aca.</span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>D'réir an seórd foghluma atá ar bun 'sa tír seo</span>
<lb n="41"/><span>anois, ba dheacair í bheith níos measa ná mar tá sí.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Is 'mdha go mór an fios a bheidh ag páistíbh óga ar</span>
<lb n="44"/><span>thíorthaibh atá i bhfad ó bhaile 'ná ar an gcondae is</span>
<lb n="45"/><span>giorra dhóibh.  Agus má théidheann duine aca go dtí</span>
<lb n="46"/><span>árd-sgoil nó coláiste nuair fhásann sé suas 'na ógánach,</span>
<lb n="47"/><span>bheidh iachall air fios a bheith aige air imtheachtaibh na</span>
<lb n="48"/><span>Róimhe na mílte bliadhan ó shoin, acht ní gádh dhó aon</span>
<lb n="49"/><span>trioblóid do chur air féin mar gheall ar stáir na</span>
<lb n="50"/><span>hÉireann - is cuma dhó cúntas a bheith aige uirthi no</span>
<lb n="51"/><span>gan a bheith.  An í seo an foghluim ceart?  Deirimse</span>
<lb n="52"/><span>nách í acht foghluim ar mhór-dtuathal.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>Tamall beag ó shoin agus bhí sé mar leath-sgéal ag</span>
<lb n="55"/><span>daoinibh go raibh na leabhair ró-dhaor.  Ní'l sin mar</span>
<lb n="56"/><span>leath-sgéal aca anois.  Tá páipéar dá chur amach gach</span>
<lb n="57"/><span>seachtmhain "An Claidheamh Soluis agus Fáinne an Lae,"</span>
<lb n="58"/><span>ar phinginn ruaidh.  'Sa pháipéar so tá neart Gaedhilge,</span>
<lb n="59"/><span>acht tá cuid de i mBéarla.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Tá leabhairíní saor go leór againn.  Is féidir libh</span>
<lb n="62"/><span>iad a cheannach annso láithreach.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Támuid ag múineadh na sean-teangan i nDoire agus</span>
<lb n="65"/><span>i n-áitibh eile gan pínginn dá bhárr againn, acht mórán</span>
<lb n="66"/><span>caillte.  Acht is ar son Éireann atámuid ag obair, agus</span>
<lb n="67"/><span>táim-se anois ag iarraidh orraibh-se cuidiughadh linn.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Dá mbeidheadh duine agaibh-se a caint mar a táim-</span>
<lb n="70"/><span>se agus mise ag éisteacht 'sé bheidheadh i m'cheann agus</span>
<lb n="71"/><span>b'fhéidir ar bhárr mo theangan.  "Tá an donas ar a</span>
<lb n="72"/><span>bhfuil le rádh aige.  Is mithid do stad."</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Tá rud eile gur mhaith liom trácht air acht ní bheidh</span>
<lb n="75"/><span>mé i bhfad, geallaim díbh.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Nuair chaill sinn ár dteanga, chaill sinn léithi mórán</span>
<lb n="78"/><span>eile.  D'imthigh uainn an meas ba cheart dúinn a bheith</span>
<lb n="79"/><span>orrainn féin agus ar nithibh a bhaineas le n-ár dtír.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>Táimse anois ag iarraidh orraibh, ní amháin cabhair a</span>
<lb n="82"/><span>thabhairt do'n Ghaedhilg acht do nósaibh Gaedhealacha chomh</span>
<lb n="83"/><span>maith.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>Táim ag iarraidh orraibh, má tá rud 'á dhíothamhail</span>
<lb n="86"/><span>orraibh, úsáid a dhéanamh de rudaí atá déanta i nÉirinn.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>Ní'limse ag iarraidh orraibh droch-rud a cheannach 'ná</span>
<lb n="89"/><span>do chaitheamh mar gheall ar é bheith déanta i nÉirinn.</span>
<lb n="90"/><span>Nílim go deimhin.  Acht má tá an rud atá le fághail</span>
<lb n="91"/><span>ag baile chomh maith leis an rud deóranta, cheannuigh agus</span>
<lb n="92"/><span>caith an rud Gaedhealach, agus fág an rud a tháinig thar</span>
<lb n="93"/><span>lear.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>Beidh againn anocht ar gceol féin agus is dóigh liomsa</span>
<lb n="96"/><span>go mbeidh sibh sásta leis.  Sé a chuirfidh bhur gcroidhthe</span>
<lb n="97"/><span>preabadh ionnaibh agus b'fhéidir bhur gcosa.  Acht ba mhaith</span>
<lb n="98"/><span>liom a rádh le gach fear agus bean agus buachaill atá ag</span>
<lb n="99"/><span>éisteacht liom: - Coimeád do chosa socair má's mian</span>
<lb n="100"/><span>leat an cheól a chlos i gceart.</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>Tá aon nídh amháin eile nách ceart dom dearmad a</span>
<lb n="103"/><span>dhéanamh air.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Ní raibh fhios againn go dtí Dia hAoine seo ghabh</span>
<lb n="106"/><span>thart go mbeidheadh píobaire annso anocht.</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>Bhí Dochtúir Sain Cláir Buidhe chum bheith linn, agus</span>
<lb n="109"/><span>nuair nár tháinig leis féin teacht chuir sé chugainn an</span>
<lb n="110"/><span>píobaire.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Is truagh linn ná fuil an dochtúir 'nar measg, acht</span>
<lb n="113"/><span>chuir sé fear maith 'na ionad.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>Thug an duine uasal céadna cúig púint déag agus</span>
<lb n="116"/><span>tuille d'Fheis Uladh atá le bheith i mBéal Feirsde Dia</span>
<lb n="117"/><span>Sathairn seo chugainn.</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>Thug sé fiche púnt do Chonnradh na Gaedhilge an mhí</span>
<lb n="120"/><span>seo d'imthigh tharrainn, agus tá sé ag tabhairt deich bpúint</span>
<lb n="121"/><span>ar son na cúise céadna an mhí seo, má bhídheann oiread</span>
<lb n="122"/><span>eile bailighthe ar thalamh na hÉireann agus dhéanfaidh suas</span>
<lb n="123"/><span>cead púnt.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>Agus anois ó tá mórán ag éisteacht liom atá gan</span>
<lb n="126"/><span>Gaedhilg caithfidh mé casadh ar an mBéarla go fóill.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Oráid Shéamuis Uí Dhubhghaill ag Céilidhe Dhoire

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Oráid Shéamuis Uí Dhubhghaill ag Céilidhe Dhoire

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
