Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Beacha Meala (V).  An Chuid Uachtarach</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1900_09_22_435</note>
                         <note type="L">435</note>
                         <note type="B">1900</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1900_09_22_435</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Beacha Meala (V).  An Chuid Uachtarach</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1900</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>BEACHA MEALA (V).  AN CHUID UACHTARACH</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Nuair chídhtear go bh-fuil a n-dóthain beach 'san</span>
<lb n="4"/><span>chorcóig chun níos mó meala a dheunadh ná a bheidh a</span>
<lb n="5"/><span>teastáil uatha ar feadh na bliadhna, cuirthear cruib</span>
<lb n="6"/><span>adhmuid ós cionn frámaidhe na n-áll.  Bíonn an chruib</span>
<lb n="7"/><span>so lán de bhosgaibh beaga, fosgailte ar dhá thaobh,</span>
<lb n="8"/><span>cheithre órlaighe agus ceathramha i bh-faid agus i n-doimhneacht,</span>
<lb n="9"/><span>agus dhá orlach i leithead.  Caithfear stiall (a) tanaidhe</span>
<lb n="10"/><span>céire a bheith socruighthe ionta so mar stiúrthóir do na</span>
<lb n="11"/><span>beachaibh ionnus go n-deunfaidh siad an chír mheala (1)</span>
<lb n="12"/><span>'san áit ceart.  Má bhíonn an aimsir breágh ní fada</span>
<lb n="13"/><span>go d-tosnuigheann na beacha ag oibriughadh na céire so,</span>
<lb n="14"/><span>agus leanaid siad uirthi go m-bíonn gach bosga lán de</span>
<lb n="15"/><span>chír nó chadhanaibh folamha ag feitheamh air iad do líonadh</span>
<lb n="16"/><span>le mhil nuair thiocfaidh an "sgéith."</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Tuig anois cé go m-beirthear an mhil asteach coitche-</span>
<lb n="19"/><span>anta i g-caitheamh an t-Samhraidh go bh-fuil am áirighthe</span>
<lb n="20"/><span>ann a m-beirthear í níosa ráidhseamhla na a theas-</span>
<lb n="21"/><span>duigheann ó na beachaibh féin.  Glaodhtar an "sgéith</span>
<lb n="22"/><span>meala" (2) ar an raidhse no an flúirse so.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Ní thagann an sgéith 'san am ceudhna gach bliadhain</span>
<lb n="25"/><span>is é an príomh-rud budh chóir do gach beachadóir (3) a</span>
<lb n="26"/><span>choimeád in a aigneadh an oiread círeach is mó is féidir</span>
<lb n="27"/><span>leis a bheith taraice (tarraingthe) amach agus ullamh i slighe</span>
<lb n="28"/><span>ná beidh aon mhoill acht iad do líonadh nuair thiocfaidh</span>
<lb n="29"/><span>an "Sgéith."</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>Chaithfear píosa glan de bheathfite (1) cur ós cionn</span>
<lb n="32"/><span>na cruibe so, i slighe go m-beidh na coda slachtmhar; agus</span>
<lb n="33"/><span>clúdadh maith d'aon t-sadhas eudaigh eile taobh amuigh</span>
<lb n="34"/><span>de sin chun na céire do choiméad te agus bog.  Dá m-beadh</span>
<lb n="35"/><span>an chéir ró-fuar ní dheunfadh na beacha aon iarracht chun</span>
<lb n="36"/><span>círe a dheunadh aisti óir gheabhadh siad an iomad</span>
<lb n="37"/><span>trioblóide ag a tarrach amach.  Nuair a bhíonn gach</span>
<lb n="38"/><span>cruib beag nách lán de chíreachaibh cuirthear ceann eile</span>
<lb n="39"/><span>fúithi, agus mar sin ale (5) go mbíonn cúig no sé cruibe-</span>
<lb n="40"/><span>anna san cuid uachtarach ullamh chun níos mó ná ceud</span>
<lb n="41"/><span>meala glé do chur i d-taisge ionta.  Tóg fé n-deara</span>
<lb n="42"/><span>gur ab éigin an ceann nuadh do chur faoi (11) i</span>
<lb n="43"/><span>g-cómhnuidhe.  Muna g-cuirfidhe an san í bheadh an</span>
<lb n="44"/><span>chéir ró-fhuar chun bheith taraice amach.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>Ní i g-cómhnuidhe bíonn an stoc láidir a dhóthain chun</span>
<lb n="47"/><span>sé cruibeann a líonadh.  Go deimhin bheidhmís sásta dá</span>
<lb n="48"/><span>líonfadh siad cheithre cínn, sé sin cheithre coda (6) agus cheithre</span>
<lb n="49"/><span>fichid no an uimhir ceudna púnt, óir téidheann púnt</span>
<lb n="50"/><span>meala i n-gach chuid.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Ní tógtar amach na cruibeanna cómh luath a's líontar</span>
<lb n="53"/><span>iad.  Caitheann an mhil am a fhagháil sul a m-mbeidh sí</span>
<lb n="54"/><span>aibigh.  Bídheann an iomad uisge i mil amh agus tiománann</span>
<lb n="55"/><span>teas na corcóige an bhreis so 'san aer.  Dá suídhfeá le</span>
<lb n="56"/><span>h-ais corcóige aon tráthnóna feadh aimsire na Sgéith-</span>
<lb n="57"/><span>meala gheobhfá bolaithe an-mhilis ó'n uisge so a bhíonn</span>
<lb n="58"/><span>an galúghadh (7).  Nuair a cheapann na oibrigheóirí go bh-fuil</span>
<lb n="59"/><span>an mhil ramhar go leor clúduigheann siad gach cadhain</span>
<lb n="60"/><span>le céire bán.  Muna m-beadh an clúdadh so ní choim-</span>
<lb n="61"/><span>eádach an mhil i bh-fad, óir budh féidir leis an t-aer</span>
<lb n="62"/><span>dul asteach agus í a h-aistriúghadh.  Dheunann an clúdadh</span>
<lb n="63"/><span>cómhartha dúinne nách mísde an chruib a thógaint amach.</span>
<lb n="64"/><span>Árduighthear ann san agus chuirthear ós cionn an eudaigh í</span>
<lb n="65"/><span>i slíghe nách feudann aon bheach teacht air ais innti.</span>
<lb n="66"/><span>Nuair chuirthear suas í ar d-tús bíonn sí lán do bheachaibh,</span>
<lb n="67"/><span>acht tá inneal san chleith (8) tré a d-tagann siad amach</span>
<lb n="68"/><span>agus ní fheudann siad fíleadh.  I g-ceann ocht n-uaire is</span>
<lb n="69"/><span>beag a bhíonn aon bheach istigh, acht amháin fo-cheann</span>
<lb n="70"/><span>leath-mharbh (9), nách tabharfaidh aon trioblóid dúinn, agus</span>
<lb n="71"/><span>is féidir linn an chruib a thabhairt abhaile.  'San slíghe</span>
<lb n="72"/><span>ceudna tógthar amach gach cruib cómh luath a's bhíonn</span>
<lb n="73"/><span>an mhil aibigh no clúduighthe, agus tar éis iad go léir a</span>
<lb n="74"/><span>bheith tógtha bíonn a ndóthain bídh ag na beachaibh i</span>
<lb n="75"/><span>g-comhair na bliadhna anns an t-Seomra Ríoghdha.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Feudfar an chuid uachtarach a n-usáid i slíghe eile agus</span>
<lb n="78"/><span>sé seo í: - I n-ionad cruibeann cuirthear frámaidhe,</span>
<lb n="79"/><span>mar a bhíonn 'san t-Seomra Ríoghdha, isteach agus líonann</span>
<lb n="80"/><span>na beacha iad so go tapaidh.  Ann san baintear an mhil</span>
<lb n="81"/><span>asta le gleus dá n-glaodhtar an "Taracitheoir" (10)</span>
<lb n="82"/><span>agus cuirthear na frámaidhe folamha isteach arís chum</span>
<lb n="83"/><span>bheith líonta gan mhoill má bhíonn an Sgéith meala ann,</span>
<lb n="84"/><span>agus mar sin ale go m-bíonn dhá ceud púnt meala glé,</span>
<lb n="85"/><span>b'fhéidir againn ó gach corcóig.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>Míniughadh:</span>
<lb n="88"/><span>(a) stiall tanaidhe céire, a thin sheet of wax</span>
<lb n="89"/><span>(1) cír meala, honeycomb</span>
<lb n="90"/><span>(2) sgéith meala, honey-flow; the most important</span>
<lb n="91"/><span>event in the beekeeper's year; an unusual secretion</span>
<lb n="92"/><span>of honey by plants.</span>
<lb n="93"/><span>(3) beachadóir, beekeeper</span>
<lb n="94"/><span>(4) beathfite, calico</span>
<lb n="95"/><span>(5) Mar sin a (leith), so on</span>
<lb n="96"/><span>(6) coda, sections is the technical English word;</span>
<lb n="97"/><span>sing. cuid.</span>
<lb n="98"/><span>(7) galúghadh, evaporating</span>
<lb n="99"/><span>(8) inneal 'san chleith, a device or trap in the roof</span>
<lb n="100"/><span>of the hive</span>
<lb n="101"/><span>(9) fo-cheann leath-mharbh, an occasional dying one</span>
<lb n="102"/><span>(10) taraictheoir, an extractor</span>
<lb n="103"/><span>(11) do chur faoi, to put beneath</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Beacha Meala (V). An Chuid Uachtarach

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Beacha Meala (V). An Chuid Uachtarach

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
