Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Na Beacha Meala - II</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1900_07_28_306</note>
                         <note type="L">306</note>
                         <note type="B">1900</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1900_07_28_306</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Na Beacha Meala - II</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1900</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Na Beacha Meala - II</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Sul a bhfosgaileomaoid an chorcóg caithfeam a</span>
<lb n="4"/><span>innsint duit go bhfuil dhá phríomh-pháirt innti - (1) an</span>
<lb n="5"/><span>chuid íochtarach ar a nglaodhtar an "Seomra Ríoghdha",</span>
<lb n="6"/><span>óir is í áit chómhnuighthe na bainríoghna í, nó "Seomra</span>
<lb n="7"/><span>na n-ál," óir is innti a tógthar agus oiltear na beacha</span>
<lb n="8"/><span>óga - agus (2) an chuid uachtarach ina gcuirthear an mhil</span>
<lb n="9"/><span>ghlé i dtaisge.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Tionnsgnómaoid ar an tSeomra Ríoghdha a bhreath-</span>
<lb n="12"/><span>nughadh, óir is innti a thosnuigheann na beacha féin ag</span>
<lb n="13"/><span>obair, agus muna mbeadh an áit so i ríocht maith ní fhéad-</span>
<lb n="14"/><span>famaois aon mhil ghlé a fhagháil uatha.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Anois tóg an clúdach de'n chorcóig agus tá le feicsint</span>
<lb n="17"/><span>agat ins an gcuid íochtarach uimhir éigin do fhrámaidhibh,</span>
<lb n="18"/><span>d'á dtugthar mar ainm frámaidhe na n-ál.  Bídheann ó</span>
<lb n="19"/><span>chúig go dosaon díobh so in gach corcóig do réir nirt</span>
<lb n="20"/><span>an stoic.  Árduigh suas ceann díobh agus chídhfir go bh-fuil</span>
<lb n="21"/><span>sé cheithre orlaigh déag ar fhaid, agus ocht n-orlaigh go leith</span>
<lb n="22"/><span>i ndoimhneacht gur céir é go léir acht amháin an t-imeall</span>
<lb n="23"/><span>adhmaid, agus go bhfuil an chéir so lán do chadhanaibh.  Is é</span>
<lb n="24"/><span>gnó na bainríoghna ubh do bhreith in gach cadhain díobh so.</span>
<lb n="25"/><span>Go deimhin is annamh do bheireann sí ubh san iomal</span>
<lb n="26"/><span>uachtarach, óir bídheann sé ro-the chum na huibhe do</span>
<lb n="27"/><span>ghor na gceart. Air an adhbhar sin cuirtear mil ann,</span>
<lb n="28"/><span>óir teastuigheann an teas uaithi chum í do coiméad úr.</span>
<lb n="29"/><span>Ní lugha-de do bheireann sí ins an iomal íochtarach, óir</span>
<lb n="30"/><span>tá sé ró fhuar.  Cuirtear an luaithreadh úd annso, leis</span>
<lb n="31"/><span>a gcothuighthear na beacha óga.  Feudfair na nithe so</span>
<lb n="32"/><span>do dheimniughadh dhuit féin ó tá an fráma id' láimh,</span>
<lb n="33"/><span>mar chífir an mhil thuas ann, agus an luaithreadh thíos, agus má</span>
<lb n="34"/><span>iompuigheann tú chum an tsoluis é agus bior do chur ar</span>
<lb n="35"/><span>do shúilibh, do chífir ubh beag geal i dtóin gach cadhain</span>
<lb n="36"/><span>díobh.  Ní mór dhuit glinneamhaint go gcur air chum é</span>
<lb n="37"/><span>d'fheicsint óir ní'l sé acht an dara cuid deug d'órlach</span>
<lb n="38"/><span>ar faid.  I bhformhór na gcadhan ní huibhe do bheidh</span>
<lb n="39"/><span>rómhat acht péistidhe beaga atá thar éis teacht amach as</span>
<lb n="40"/><span>na h-uibhibh.  Trí laethe bhíd na h-uibhe dá ngor.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Nuair do thigid na geárcaigh bheaga amach caithidh siad</span>
<lb n="43"/><span>biadh d'fhagháil.  Ní h-í a máthair, an bhainríoghan, nídh</span>
<lb n="44"/><span>nach iongnadh, d'fheudfadh é fhagháil dóibh.  Tá mórán</span>
<lb n="45"/><span>banaltraidhe in gach corcóig, agus is minic do bhíd siad</span>
<lb n="46"/><span>leath-lámhach go leor, óir bídheann ós cionn 10,000</span>
<lb n="47"/><span>geárcach ag stoc láidir.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Tugaid na banaltraidhe seo mar bhiadh dhóibh coimheas-</span>
<lb n="50"/><span>gar de mhil, le luaithreadh, agus d'uisge.  Téidhid i méid</span>
<lb n="51"/><span>go tiugh i gcás go mbídheann a seomra beag líonta</span>
<lb n="52"/><span>aca an t-ochtmhadh lá.  Clúduighid na banaltraidhe na</span>
<lb n="53"/><span>cadhain annsan le folach deunta de luaithreadh agus de</span>
<lb n="54"/><span>chéir.  Má dheunann tú mí-chreideamh dem' chaint, geárr</span>
<lb n="55"/><span>an clúdadh buidhe d'aon chadhain, agus sin le feicsint agat,</span>
<lb n="56"/><span>péist dheas gheal, mar iad súd do chonncamar ins na</span>
<lb n="57"/><span>cadhanaibh ó chianaibh - nó mar do chonnaic tusa agus mise</span>
<lb n="58"/><span>go minic cheana i gcorcóig i móinfheur lá fóghmhair.</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Tuig gur i bhfuiribh cnuimhe - gan clúmh, gan chos,</span>
<lb n="61"/><span>gan sgiathán - do bhí na beacha óga go dtí so; acht</span>
<lb n="62"/><span>d'éis iad do chlúdúghadh ins na cadhanaibh, fásann na</span>
<lb n="63"/><span>baill chorportha so ortha, i gcás go mbriseann siad</span>
<lb n="64"/><span>féin an clúdach dhá lá deug d'éis é chur ortha, agus go</span>
<lb n="65"/><span>dtigid siad amach i n-a mbeacha cruthannta - 'Sé sin</span>
<lb n="66"/><span>le rádh trí seachtmhaine d'éis an uibh do bhreith.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Is iad na beacha so do dheunann gnó na corcóige go</span>
<lb n="69"/><span>h-uile, 'na thaobh sin goirthear na h-obaireóirí ortha.</span>
<lb n="70"/><span>Acht bídh na ropairidhe móra, slíomhtha innti leis.  Óir</span>
<lb n="71"/><span>ní dheunaid seo aon obair, baistfeam na "leisgeóirí"</span>
<lb n="72"/><span>ortha.  Tabhair airís catsúil ar an bhfráma, agus chífir go</span>
<lb n="73"/><span>bhfuil beagán do na cadhanaibh níos mó ná an chuid eile.</span>
<lb n="74"/><span>Is ins na cadhanaibh móra so do tógthar na leisgeóirí.</span>
<lb n="75"/><span>Ní bhíonn acht ceud nó dhó dhíobh ann aon chorcóig. I</span>
<lb n="76"/><span>dteas an tséasúra is eadh do bheireann an bhainrioghan</span>
<lb n="77"/><span>na h-uibhe speisialta as a dtigidh seo agus deirthear gur</span>
<lb n="78"/><span>ab iad na h-obaireoirí do chuireann d'fhiachaibh uirri iad</span>
<lb n="79"/><span>do bhreith óir teastuigheann na leisgeóirí uatha nuair</span>
<lb n="80"/><span>do bhíonn fonn ortha saithe do chur uatha.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Ó's a tagairt do'n tsaithe é, cuirfeam síos anois</span>
<lb n="83"/><span>cad fáth go gcuireann said saithe uatha, agus cionnus do</span>
<lb n="84"/><span>thógaid siad bainríoghan eile, óir is follusach d'aon'ne</span>
<lb n="85"/><span>gurab éigin dóibh an dara bainríoghan do bheith aca le</span>
<lb n="86"/><span>linn imtheachta do'n tsaithe - bainríoghan ar cheann an</span>
<lb n="87"/><span>mhéid a h-imthigheann, agus bainríoghan le fanamhaint 'n</span>
<lb n="88"/><span>ndiaidh sa chorcóig.</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>(Leanfear de seo)</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Na Beacha Meala - II

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Na Beacha Meala - II

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
