Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Ní thuigeann an sáthach an seang</title><author><name type="main">Fear Siubhail</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1900_06_16_211</note>
                         <note type="L">211</note>
                         <note type="B">1900</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1900_06_16_211</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Fear Siubhail</author><title>Ní thuigeann an sáthach an seang</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1900</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Ní thuigeann an sáthach an seang</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Dia Sathairn seo ghabh tharainn bhí mé ag taisdeal ar</span>
<lb n="4"/><span>a mbóthar iarainn ó Bhaile Átha Cliath go Béal Feirsde.</span>
<lb n="5"/><span>Bhí an traen lán do dhaoinibh, fir oibre a bhformhór.  Tá</span>
<lb n="6"/><span>teach gealt dá thógáil i bPort Raithin i bhFine Gall,</span>
<lb n="7"/><span>aisdear leath-uaire nó fá'n tuairim sin ó thuaidh ó Áth'</span>
<lb n="8"/><span>Cliath, agus is ann do bhí mór-chuid aca ag obair.  Bíonn</span>
<lb n="9"/><span>tráthnóna an tSathairn díomhaoin ag lucht oibre na</span>
<lb n="10"/><span>mbailte mór, agus thug na daoine seo an tráthnóna sin i</span>
<lb n="11"/><span>mBaile Átha Cliath.  Ba bheag duine aca nach raibh ar</span>
<lb n="12"/><span>bog-mheisge.  Bhíodar go léir ag caint agus gan aonduine</span>
<lb n="13"/><span>ag éisteacht, cuid aca ag clampar, cuid eile ag magadh</span>
<lb n="14"/><span>fá chéile, agus an tríomhadh cuid ag gabháil abhrán.  Chromas</span>
<lb n="15"/><span>féin ar léigheadh na nuaidheachta, acht theip sin orm mar</span>
<lb n="16"/><span>gheall ar an ngleó agus ar an sgléip do bhí ar siubhal ar</span>
<lb n="17"/><span>gach taobh díom, gur bh'éigean damh stad de.  Le n-a</span>
<lb n="18"/><span>linn sin, thug mé fám aire seanduine liath ins an</span>
<lb n="19"/><span>gcúinne thall, agus é ag gabháil fhuinn ar chnáimh a dhíchill.</span>
<lb n="20"/><span>Tháinig ciúnas beag ar an mbruidhin, agus d'airigh mé na</span>
<lb n="21"/><span>focail seo aige dhá rádh san abhrán - "Ó, a Dhia dhílis!"</span>
<lb n="22"/><span>agus annsin do bhí a fhios agam gur abhrán Gaedhilge do bhí</span>
<lb n="23"/><span>aige dhá ghabháil.  Chuir mé cluas orm féin ag éisteacht</span>
<lb n="24"/><span>leis an seanduine, agus níor chuir mé suim ar bith i gcaint</span>
<lb n="25"/><span>na coda eile as sin amach.  Nuair stad sé don cheól,</span>
<lb n="26"/><span>thosuigh ag caint lena chomhursain, agus do thuigeas gur</span>
<lb n="27"/><span>Gaedhilg a bhí ag an mbeirt aca.  Bhí fear oibre lena</span>
<lb n="28"/><span>n-ais, agus bhí seisean ag éisteacht leó comh maith liom-sa.</span>
<lb n="29"/><span>Fá dheireadh chuir sé isteach agus dubhairt i mBéarla -</span>
<lb n="30"/><span>"Dá mbeith céad punnt agam, bhéarfainn é ar bhith i</span>
<lb n="31"/><span>n-ann Gaedhilge labhairt!"  D'fhéach fear an cheóil air</span>
<lb n="32"/><span>agus dubhairt - "Cad chuige a dtiubharthá," ar seisean,</span>
<lb n="33"/><span>"nach bhfuil an teanga atá agat sáthach maith agat?"</span>
<lb n="34"/><span>"Ní hé sin é," ars an fear oibre, "acht badh cheart do</span>
<lb n="35"/><span>gach uile dhuine bheith bródach ríméadach as teangaidh a</span>
<lb n="36"/><span>thíre féin."  Níor bh'fhada ina dhiaidh sin gur stad an</span>
<lb n="37"/><span>traen.  Labhair mé féin beagán Gaedhilge le fear an</span>
<lb n="38"/><span>cheóil, agus annsin do thuirling an fhoireann go léir don</span>
<lb n="39"/><span>traen, agus d'fhágadar im' aonar mé, i dtaobh le m' chuid</span>
<lb n="40"/><span>smaointe.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>B'é seo toradh mo smaointe.  Nach aisteach an sgéal</span>
<lb n="43"/><span>é nach dtuigeann muinntir na hÉireann, cuid mhaith</span>
<lb n="44"/><span>aca, maitheas nó brígh na teangadh dúthchais go dtí go</span>
<lb n="45"/><span>mbídh sí goidte uatha gan súil lena fagháil ar ais go</span>
<lb n="46"/><span>deó na ndeór!  Is iomdha fear agus bean i nÉirinn indiu,</span>
<lb n="47"/><span>dha raibh Gaedhilg ag a n-athair nó ag a máthair agus gur as</span>
<lb n="48"/><span>Béarla ar fad do hoileadh agus do tógadh iad féin, agus creid</span>
<lb n="49"/><span>mise ann nach buidheach ná beannachtach atá siad do na</span>
<lb n="50"/><span>daoinibh úd do cheil teanga a dtíre agus teanga a seacht</span>
<lb n="51"/><span>seacht sinnsear ortha ar an gcuma sin.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Tuigthear rud eile dhamh.  Dá mbéinn-se ag cur síos</span>
<lb n="54"/><span>do'n Bhéarlóir Éireannach úd ón uair sin go dtí indiu,</span>
<lb n="55"/><span>agus ó indiu go dtí bliadhain ó indiu, ag iarraidh a chur i</span>
<lb n="56"/><span>dtuigsin dó gur náireach agus gur ró-náireach d'Éirean-</span>
<lb n="57"/><span>nach ar bith gan a bheag ná a mhór do theangaidh na</span>
<lb n="58"/><span>hÉireann bheith aige, is baoghlach liom nach ngéillfeadh</span>
<lb n="59"/><span>sé orlach damh.  Is cosmhail gurab é freagra do bhéadh</span>
<lb n="60"/><span>aige dhamh an sean-fhreagra sgannalach úd "Cia an</span>
<lb n="61"/><span>mhaith í?"  Acht féach mar thárla nuair nach raibh duine</span>
<lb n="62"/><span>ar bith dhá thafainnt air ná dhá chur ina luighe air gur</span>
<lb n="63"/><span>mhaith agus gur mhór an mhaith í.  Cluineann sé beirt ag</span>
<lb n="64"/><span>labhairt Gaedhilge, agus gan toradh an madaidh aca uirthi,</span>
<lb n="65"/><span>agus b'fhearr leis an uair sin, dar leis féin, ná céad</span>
<lb n="66"/><span>punnt ina phóca, dá bhféadfadh sé bheith rannpháirteach</span>
<lb n="67"/><span>ina gcomhrádh.  Tuigeann sé anois dá leithead agus dá</span>
<lb n="68"/><span>dhoimhne an fhairrge mhór atá ag gabháil idir Éirinn</span>
<lb n="69"/><span>bhláthmhair agus Americá, gur leithe agus gur doimhne seacht</span>
<lb n="70"/><span>n-uaire an duibheagán dubh atá idir Bhéarlóir ar bith agus</span>
<lb n="71"/><span>beatha agus dúthchas agus intinn na sean-Éireann.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Is é is tuigthe dhúinn as sin, ar dtús gur mór an</span>
<lb n="74"/><span>náire dhúinn an Ghaedhilg do cheilt ar an aos óg, agus go</span>
<lb n="75"/><span>dtuillfeam masladh agus mí-bhuidheachas uatha dá bharr.</span>
<lb n="76"/><span>An dara nídh go bhfuil níos mó bríghe i bhfocal amháin do</span>
<lb n="77"/><span>labhairt os árd os comhair na mbéarlóirí ná tá sa méid</span>
<lb n="78"/><span>seanmóirí Béarla thiocfadh leat stealladh leó fhad is</span>
<lb n="79"/><span>beó do cheann.  An tríomhadh nídh, nach mór dúinn a</span>
<lb n="80"/><span>chur i n-umhail do Ghaedhilgeóiribh na hÉireann go mbéidh</span>
<lb n="81"/><span>meas agus cion ortha ag na Béarlóiribh féin, má bhíonn an</span>
<lb n="82"/><span>meas ceart aca féin ar an teangaidh seo do gheall</span>
<lb n="83"/><span>Dia dhóibh.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>Fear Siubhail</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Ní thuigeann an sáthach an seang

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Ní thuigeann an sáthach an seang

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
