Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1900_05_05_113</note>
                         <note type="L">113</note>
                         <note type="B">1900</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1900_05_05_113</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1900</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaidhe an tSaoghail</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tar Lear</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Is uathbhásach an dóighteán é siúd do bhí ins an</span>
<lb n="6"/><span>gcathair úd thall i gCanada darab ainm Ottaua.</span>
<lb n="7"/><span>Bhris an teine amach ar uair a haon ndéag ar maidin</span>
<lb n="8"/><span>agus níor stad sí go raibh luach trí mhilliún púnt de</span>
<lb n="9"/><span>dhíoghbháil déanta. Dóigheadh muilinn, margaí, agus tighthe</span>
<lb n="10"/><span>móra, acht níor dóigheadh acht móirsheisear daoine mar</span>
<lb n="11"/><span>bhí an lá acu le glanadh leó.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Is minic do chonncamar cnámhlach mhaith i mbaile mór</span>
<lb n="14"/><span>acht ní raibh innte acht bladhm bheag i gcomórtas leis</span>
<lb n="15"/><span>an dóighteán úd mar deirthear go raibh an bhladhm úd</span>
<lb n="16"/><span>i nOttaua cheithre mhíle ar faid agus leath-mhíle ar leithead.</span>
<lb n="17"/><span>Tá múchairí teineadh in gach cathair acht ní raibh aon</span>
<lb n="18"/><span>mhaitheas 'na gcuid uisge i gcoinnibh a leithéid siúd de</span>
<lb n="19"/><span>theine acht fá mar do chaithfeá seilidh uirthe, mar bhí sí</span>
<lb n="20"/><span>ag cnagarnaigh is ag búithridheach ar feadh dhá lá agus oidhche</span>
<lb n="21"/><span>agus ní mhúchfadh easaí an chnuic í go raibh gach uile rud</span>
<lb n="22"/><span>timcheall uirthi dóighte acht cré agus clocha. Tá chúig</span>
<lb n="23"/><span>mhíle dhéag duine annsúd gan tigh gan teaghlach. Bhí</span>
<lb n="24"/><span>maoin ag mórán acu tá seachtmhain ó shoin, táid siad</span>
<lb n="25"/><span>anois ag iarraidh déirce agus ní fhuil mar a raibh tigh</span>
<lb n="26"/><span>seasgair aca, acht luaithreach. Chonnaic daoine tá 'na</span>
<lb n="27"/><span>gcómhnuidhe fiche míle ó'n gcathair úd an deatach, an</span>
<lb n="28"/><span>múrabhán agus sgáile na teine ins an aér.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Chuir an Riaghlóir atá ag Sasana annsúd teachtaire-</span>
<lb n="31"/><span>acht abhaile ag iarraidh cabhartha do na daoinibh atá</span>
<lb n="32"/><span>creachda agus ní misde do Sheághan an chabhair sin do</span>
<lb n="33"/><span>thabhairt dóibh mar is umhal éasgaidhe bhí muintir</span>
<lb n="34"/><span>Chanada ag cur fear agus capall chuigesin chum troda le</span>
<lb n="35"/><span>Pól. Tá amhras gur de dheasgaibh na cabhartha sain do</span>
<lb n="36"/><span>chuir dóighteóir éigin an chathair úd fá theineadh. Ní</span>
<lb n="37"/><span>dócha go bhfuil pioc de'n fhírinne ann, acht gur leathadh</span>
<lb n="38"/><span>an sgéal i gcás go mbiadh sé le rádh ag muintir</span>
<lb n="39"/><span>Chanada, "féach a Sheághain a chara cad tá againn d'á</span>
<lb n="40"/><span>fhulaing ar do shon-sa!" agus bhiadh leathsgéal ag Seághan</span>
<lb n="41"/><span>annsain chum a ráidhte, "mo ghrádh sibh a chlann is</span>
<lb n="42"/><span>ionmhuin liomsa sibh; ní dheighilfear go bráth sin." Bheidís</span>
<lb n="43"/><span>ag pógadh agus ag deochadh a chéile annsain ar feadh tamaill</span>
<lb n="44"/><span>le súil go mbogfadh nó go gcuirfeadh an méid sin</span>
<lb n="45"/><span>eagla ar mhuintir na Stát mar tá muintir Chanada agus</span>
<lb n="46"/><span>muintir na Stát ag imirt ar a chéile le bliadhain i</span>
<lb n="47"/><span>dtaobh teórann atá thiar thuas i nAmericá.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Tá na Canadánaigh ag brath ar réise mór talmhan</span>
<lb n="50"/><span>atá annsúd d'fhághail le fada. Deir siad gur leo</span>
<lb n="51"/><span>féin é de cheart agus nách bhfuil baint ag na hAmeri-</span>
<lb n="52"/><span>cánaigh leis i n-aon chor. Dubharthas go raibh Mac</span>
<lb n="53"/><span>Fhionnlaoigh ar inntinn aontúghadh leó acht tháinig</span>
<lb n="54"/><span>faithchíos air agus chuir sé an cheist ar gcúl. Ní fhuil sí</span>
<lb n="55"/><span>réidhtighthe fós agus deirthear go mbeidh imreas 'na taobh</span>
<lb n="56"/><span>ar ball. Deirthear go gcaithfidh Canada géilleadh fá</span>
<lb n="57"/><span>dheireadh muna gcabhruighidh Seaghan léi agus má chabhruigh-</span>
<lb n="58"/><span>eann beidh rinnce fada aca.</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Tír fhuar fharsaing is eadh an Canada so. Do</span>
<lb n="61"/><span>gheóbhfá feirm mhór ann ar abhrán acht sul a mbeitheá</span>
<lb n="62"/><span>ann abhfad do b'fheárr leat ná tabharfá an t-abhrán</span>
<lb n="63"/><span>uirthi. Is ait an chuma gur glaodhadh an ainm sin</span>
<lb n="64"/><span>Canada ar an dtír úd. Is ionann an focal agus "baile".</span>
<lb n="65"/><span>Fir chróna d'áitigh an tír ar dtúis agus Francach do b'eadh</span>
<lb n="66"/><span>an chéad Eórpach do tháinig 'na measg. Chloiseadh sé</span>
<lb n="67"/><span>go minic iad ag trácht thar "Canata", nó "baile" 'na</span>
<lb n="68"/><span>dteanga féin agus shíligh sé gurab é sin ainm na tíre.</span>
<lb n="69"/><span>Francaigh agus Sasanaigh is eadh áiteóirí na tíre úd agus táid</span>
<lb n="70"/><span>fá riaghlughadh Shasana acht níor chaill na Francaigh a</span>
<lb n="71"/><span>dteanga. Is beag duine aca go bhfuil Béarla aige</span>
<lb n="72"/><span>acht tá a dteanga féin i n-úsáid aca mar do bhí 'gá</span>
<lb n="73"/><span>n-aithreacha trí chéad bliadhan ó shoin nuair do shroich na</span>
<lb n="74"/><span>Francaigh an áit ar dtúis. Táid siad béasach, fogh-</span>
<lb n="75"/><span>lumtha, saidhbhir, suairc. Ní de'n tSagsan-treibh i n-aon</span>
<lb n="76"/><span>chor iad mar ní hé an Béarla a dteanga.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
