Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Tar Lear</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1900_02_10_753a</note>
                         <note type="L">753</note>
                         <note type="B">1900</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1900_02_10_753a</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Tar Lear</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1900</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tar Lear</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Táthar dá rádh go bhfuil Buller ar tí iarracht eile do</span>
<lb n="4"/><span>thabhairt fá Ioubert agus ba dhóich le duine go bhfuair sé a</span>
<lb n="5"/><span>dhóithin ag Spion Cop agus ná biadh aon fhonn air dul ag</span>
<lb n="6"/><span>imreasgabháil arís leis na Bórachaibh. Tá fhios ag an</span>
<lb n="7"/><span>saoghal anois gur theich sé féin agus a shluaighte ins an oidhche</span>
<lb n="8"/><span>d'éis an bhruighne úd agus nachar stadadar de'n stair sin</span>
<lb n="9"/><span>gur chuireadar an abha Tugela idir iad féin agus Ioubert.</span>
<lb n="10"/><span>Is deacair do Sheaghan bhocht an náire agus an aithis seo</span>
<lb n="11"/><span>d'fhulaing agus muna mbiadh nách bhfuil na mná caointe i</span>
<lb n="12"/><span>nÉirinn mar do bhí, déarfainn gur chóir dóibh greas do</span>
<lb n="13"/><span>ghol leis an bhfear mbuaidheartha úd. Deir Buller linn</span>
<lb n="14"/><span>gur chaill sé dá fhichead fear sa chéad i gcath Spion Cop</span>
<lb n="15"/><span>agus dá réir sin do b'éigean dó teicheadh le n'anam gidh</span></p>
</div>
<pb n="754"/>
<div><lb n="16"/><p><span>gur thug sé na mionna tá coicthígheas ó shoin ná rachadh</span>
<lb n="17"/><span>sé ar gcúl go deo go mbiadh an Fuíteach fuasgailte</span>
<lb n="18"/><span>aige. Is minic do chualamar a leithéid sin de chaint</span>
<lb n="19"/><span>cheana agus ní chóir suim do chur innte. Chonnarc bean ag</span>
<lb n="20"/><span>gabháil dá glaigín fir oidhche aonaigh ag iarraidh é bhreith</span>
<lb n="21"/><span>a bhaile léi acht thug seisean na mionna ná cuirfeadh</span>
<lb n="22"/><span>cúigear fear as an láthair é. Mar sin féin chualaidh</span>
<lb n="23"/><span>sé coiscéim constábla dia thiar de agus do ghread sé leis</span>
<lb n="24"/><span>go ciúin agus go tapaidh. Rinne Buller cómhradh cosmhail</span>
<lb n="25"/><span>leis sin agus déarfamuis gur ag cur misnigh ar na</span>
<lb n="26"/><span>saighdiúirí do bhí sé muna mbiadh gur chuir tuarasgóir</span>
<lb n="27"/><span>páipéir sgéala eile chugainn go ndubhairt sé leis na</span>
<lb n="28"/><span>saighdiúirí d'éis teicheadh dóibh tharsna na Tugela</span>
<lb n="29"/><span>misneach maith do bheith acu nách raibh buaidhte ortha fós</span>
<lb n="30"/><span>agus go mbeidís ag caint leis an bhFuíteach fá cheann</span>
<lb n="31"/><span>seachtmhaine ó'n lá sain. Má's fíor é seo agus creideann</span>
<lb n="32"/><span>na páipéir go léir é, is dóich liom gur breallán gaoithe</span>
<lb n="33"/><span>é do nós na coda eile. Deir na páipéir nách raibh acht</span>
<lb n="34"/><span>seacht mhíle fear ag Ioubert ag cómhrac agus má's fíor é</span>
<lb n="35"/><span>is seacht míle gaisgidheach iad mar ní dóich liom gur</span>
<lb n="36"/><span>léigheas aon bheart riamh chómh iongantach leis an mbranar</span>
<lb n="37"/><span>agus an t-éirleach do rinneadar i measg na Sasanach</span>
<lb n="38"/><span>ar Spion Cop. D'éaluigh na Sasanaigh go mullach an</span>
<lb n="39"/><span>chnoic ist-oidhche agus thug na fairiri an rabhadh chum</span>
<lb n="40"/><span>dreama big Bórach do bhí 'na gcodladh ar chnocán</span>
<lb n="41"/><span>eile. Bhí mar sin go h-éirghe an lae. Tháinig ceó</span>
<lb n="42"/><span>timcheall an mhullaigh agus níor b'fhéidir leis na Bóraigh</span>
<lb n="43"/><span>aon nídh do dhéanamh gur ghlán sé, gídh go raibh na</span>
<lb n="44"/><span>Sasanaigh ag teacht aníos 'na ndrongaibh ó'n dtaobh</span>
<lb n="45"/><span>theas de'n chnoc agus ag déanamh claiseacha dhóibh féin ann.</span>
<lb n="46"/><span>Nuair do ghlan an ceó beagán, liúghigh gunna mór agus</span>
<lb n="47"/><span>phleasg sleagán buile ar fiuchaigh i ndearg-lár drong</span>
<lb n="48"/><span>Sasanach tháinig ceann eile le sgread ar a shálaibh, agus</span>
<lb n="49"/><span>ceann eile fós. "Táthar chugainn," ar an ceannphort</span>
<lb n="50"/><span>Sasanach, "ar scáth libh go diair!" Ghluais dream</span>
<lb n="51"/><span>Bórach ag cos-in-áirde fá dhein an mhullaigh, cheang-</span>
<lb n="52"/><span>ladar a gcapaill fá bhun an chnoic agus chromadar ar</span>
<lb n="53"/><span>shnámhadh suas ar bhéal agus ar aghaidh. Sgaoil na Sasanaigh</span>
<lb n="54"/><span>ó'n mullach ortha acht níor choisg sin iad, shroicheadar an</span>
<lb n="55"/><span>mullach i n-aindeoin na bpiléar, a bhfurmhór go háirighthe</span>
<lb n="56"/><span>mar marbhuigheadh cuid acu. Bhris dream fíochmhar</span>
<lb n="57"/><span>amach ortha ar mullach an chnoic leis na sgeanaibh</span>
<lb n="58"/><span>geala - tá muinighin ag na Sasanaigh as na sgeana</span>
<lb n="59"/><span>geala - acht do shín na Bóraigh 'na srathaibh iad fá mar</span>
<lb n="60"/><span>do shineann an spealadóir an fear. Deir tuarasgóir</span>
<lb n="61"/><span>páipéir do bhí annsúd ar scáth faille ná feacaidh sé</span>
<lb n="62"/><span>riamh a leithéid gur cosamhail na Bóraigh le falla nó</span>
<lb n="63"/><span>balla teinnteach agus deir an fear céadna go raibh</span>
<lb n="64"/><span>mullach an chnoic úd do nós fíor-íochtair ifrinn.</span>
<lb n="65"/><span>Tháinig dream eile Bórach chum a gconganta agus do</span>
<lb n="66"/><span>bhíodar san leis do nós deamhan ag aiseag splancacha.</span>
<lb n="67"/><span>Deir na Bóraigh go raibh na Sasanaigh ag teacht aníos</span>
<lb n="68"/><span>aghaidh an chnoic chomh tuigh le cora-mhíola acht fá</span>
<lb n="69"/><span>dheireadh do b'éigean dóibh dul ar scáth ins na</span>
<lb n="70"/><span>claiseacha agus throideadar as sain go tréan. Bhí na</span>
<lb n="71"/><span>Bóraigh ag amhastraigh timcheall ortha go hoidhche acht</span>
<lb n="72"/><span>nuair do tháinig an doircheacht d'éaluigh na Sasanaigh</span>
<lb n="73"/><span>bhochta leo i gan fhios. Bhí deich n-oifigeacha agus dá</span>
<lb n="74"/><span>fhichead ar lár agus an ceannphort Uoodgate le piléar</span>
<lb n="75"/><span>na cheann acht deirthear go bhfuil an t-anam ann fós.</span>
<lb n="76"/><span>Is beag an iongnadh gur chaill Buller dá fhichead fear</span>
<lb n="77"/><span>'sa chéad. Beidh cuimhneamh ag na fearaibh slána ar</span>
<lb n="78"/><span>Spion Cop go fóill agus ag na fir ghonta leis mar bhíodar</span>
<lb n="79"/><span>sain, mo thruagh iad, gan braon díghe ar feadh an</span>
<lb n="80"/><span>lae agus teas na gréine ag scoltadh na gcrann. Bhí na</span>
<lb n="81"/><span>coirp ann leis, guidhim gur chaith na Bóraigh bhuadhacha</span>
<lb n="82"/><span>sluasad chré ortha mar bhí an spéir dubh le fiolair fola</span>
<lb n="83"/><span>ag sgreadaigh. Is olc í beatha an tsaighdiúra. Do</span>
<lb n="84"/><span>chonnairc an Fuíteach óna longphort an bhruighean go</span>
<lb n="85"/><span>cangcarach acht tá glas Ioubert ró-dhaingean. Tá</span>
<lb n="86"/><span>Metuen go mín, macánta ag an abhainn Modder fós</span>
<lb n="87"/><span>ag féachaint uaidh ar Chimberlí agus deirthear</span>
<lb n="88"/><span>ag cur a thuilleadh saighdiúirí chuige. Do dhruid Cronghe</span>
<lb n="89"/><span>fá dhéin an Fhrínsigh ag Colesburg an tseachtmhain do</span>
<lb n="90"/><span>ghabh thart agus theich an Frínseach gídh gur shíleamar go raibh</span>
<lb n="91"/><span>na Bóraigh i gcontabhairt annsúd aige. Tá céad míle</span>
<lb n="92"/><span>go leith saighdiúir acu thall annsúd agus Roberts ar a</span>
<lb n="93"/><span>gceann agus i n-ionad bheith ag dul ar aghaidh táid siad ag</span>
<lb n="94"/><span>dul chum deiridh gach lá. Chuir Roberts fios ar chéad</span>
<lb n="95"/><span>míle eile agus deir an Riaghaltas bhfaghaidh sé iad agus fáilte.</span>
<lb n="96"/><span>Beidh móirsheisear fear acu i gcoinnibh gach aon Bórach</span>
<lb n="97"/><span>agus ambás beidh an buaidh leo annsain go háirighthe, agus acht</span>
<lb n="98"/><span>sul a mbeidh an buaidh leo má bheidheas i n-aon chor beidh</span>
<lb n="99"/><span>gach míle go Pretoria dearg le fuil. Bhí amhras roimh</span>
<lb n="100"/><span>an gcogadh go gcabhróchadh cumhacht éigin eile le Pól acht</span>
<lb n="101"/><span>bhí a leithéid sin do mhaoidheamh agus do mhisneach ag na</span>
<lb n="102"/><span>Sasanaigh gur éirigh ráidhteachas 'na measg, tagaidís</span>
<lb n="103"/><span>go léir - "let 'em all come" - adeiridís, acht deirthear</span>
<lb n="104"/><span>gurab é Pól do chleachtann an rádh úd anois, nuair do</span>
<lb n="105"/><span>chloiseann sé go bhfuil céad míle eile ag dul ag triall</span>
<lb n="106"/><span>air.</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
