Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúis Dréifús</title><author><name type="main">Ultach Beadaidhe</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1899_09_23_435</note>
                         <note type="L">435</note>
                         <note type="B">1899</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1899_09_23_435</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ultach Beadaidhe</author><title>Cúis Dréifús</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1899</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúis Dréifús</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tá an domhan mór le tuilleadh agus bliadhain ag teacht</span>
<lb n="4"/><span>thar chúis Dréifús.  Do réir na bpáipéar nuaidheachta</span>
<lb n="5"/><span>i Sasana, san Alamáin, san Eadáil agus i nAmericá,</span>
<lb n="6"/><span>is é brígh an sgéil gur daoradh fear neamh-chionntach agus</span>
<lb n="7"/><span>go bhfuil an éagcóir is mó dá ndeárnadh riamh déanta</span>
<lb n="8"/><span>ag muinntir na Frainnce, sa ríocht go bhfuil clú agus cáil</span>
<lb n="9"/><span>an náisiúin Fhranncaigh caillte go deó na ndeór.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Tá a fhios ag an saoghal gur túisge do leigfeadh</span>
<lb n="12"/><span>fear nuaidheachta an ceann a bhaint de ná bréag d'</span>
<lb n="13"/><span>innsint faoi chúis ar bith.  Ní abraim nach n-innseochadh</span>
<lb n="14"/><span>sé bréigín beag suarach anois agus arís faoi charaid, acht</span>
<lb n="15"/><span>an bhfacaidh aonduine riamh bréagh dhá innsint i bpái-</span>
<lb n="16"/><span>péar nuaidheachta faoi námhaid?  Tá an Alamáin agus an</span>
<lb n="17"/><span>Eadáil sa Choimh-cheangal Trianach i n-aghaidh na Frainnce</span>
<lb n="18"/><span>agus na Rúise.  Ní creidte go deó go n-innseóchadh</span>
<lb n="19"/><span>Almánach ná Eadálach bréag ag súil le droch-mheas</span>
<lb n="20"/><span>do chaitheamh ar an bhFrainnc agus go mór-mhór ar arm na</span>
<lb n="21"/><span>Frainnce.  Go deimhin ní creidte.  Agus nár shaoil</span>
<lb n="22"/><span>an Franncach Faiseóda do sgiobadh leis ó n-ár gcaraid</span>
<lb n="23"/><span>Sean Buidhe?  Agus nach bhfuil an bheirt aca go nimh-</span>
<lb n="24"/><span>neach náimhdeach chum a chéile riamh ó shoin?  Nach</span>
<lb n="25"/><span>follusach dá bhárr sin gur fírinne ghlan gach uile fhocal</span>
<lb n="26"/><span>dá n-abrann lucht nuaidheachta Sasan i dtaobh na</span>
<lb n="27"/><span>Frainnce?  Tá Séonach thall go han-mhuinnteardha le</span>
<lb n="28"/><span>Seán ó thosuigh sé féin ag cur smacht ar dhaoinibh ile</span>
<lb n="29"/><span>i n-aghaidh a dtola, agus ó tá Seán ag innsint na fírinne,</span>
<lb n="30"/><span>nár bh'olc an caradas é Seónach a heith dhá bhréagnughadh.</span>
<lb n="31"/><span>Muna bhfágann sin gurab í an fhírinne ghlan atá ghá</span>
<lb n="32"/><span>hinnsint aca go léir thoir thuaidh thiar agus theas, tabhair</span>
<lb n="33"/><span>amadán ormsa.</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>An nuaidheacht atá ar na páipéaraibh seo, ní cóir a</span>
<lb n="36"/><span>mheas gurab iad lucht na bpáipéar a cheapas nó a</span>
<lb n="37"/><span>chumas uatha féin í.  Dá mbadh iad do cheapfadh an</span>
<lb n="38"/><span>nuaidheacht dúinn, ní dócha go mbeadh sí chómh fírinneach</span>
<lb n="39"/><span>agus tá sí.  Is amhlaidh atá a dó nó a trí de chuideachta-</span>
<lb n="40"/><span>naibh móra ann agus fir ionaid aca is gach tír beag nach</span>
<lb n="41"/><span>ar dhruim an talmhan.  Is iad na fir ionaid sin a</span>
<lb n="42"/><span>chuireas nuaidheacht gach tíre thríd an sreangán tinn-</span>
<lb n="43"/><span>tireach ag triall ar pháipéaraibh an domhain.  Is</span>
<lb n="44"/><span>iongantach mór an obair í agus ní gan airgead a cuireadh</span>
<lb n="45"/><span>ar bun í.  Is iad na hIúdaidhthe an cineadh is saidhbhre</span>
<lb n="46"/><span>ar bith agus do réir mar airighim agus ní fheadar ar fíor é,</span>
<lb n="47"/><span>is iad na hIúdaidhthe a chuir ar bun na móir-chuideachtain</span>
<lb n="48"/><span>úd a sgaipeas sgéala an domhain ó thír go tír.  Má's</span>
<lb n="49"/><span>iad a d'íoc an píobaire, is iad a chuirfeas ainm ar an</span>
<lb n="50"/><span>bport, agus ar ndóigh ní thaithnigheann aon phort leó acht</span>
<lb n="51"/><span>fonn na fírinne.  D'fhéadfaidhe go reicfeadh Iúdaidhe</span>
<lb n="52"/><span>leat ar dhá phunnt uaradóir nár bh'fhiú acht dhá sgilling.</span>
<lb n="53"/><span>Ort féin atá a locht soin, dar leis.  Dá mbeitheá</span>
<lb n="54"/><span>sáthach críonna, gheabhfá ar cheithre sgilling é.  Acht is é</span>
<lb n="55"/><span>croidhe na fírinne an clúdaidheach má's trácht dó ar</span>
<lb n="56"/><span>Iúdaidheach eile.  Iúdaidhthe is eadh lucht sgaipthe agus</span>
<lb n="57"/><span>craobhsgaoilte na sgéalta nuaidheachta, má's fíor-</span>
<lb n="58"/><span>Iúdaidhe is eadh Dréifús.  An té adéarfas liom ina</span>
<lb n="59"/><span>dhiaidh sin go bhfuil focal nach fírinne go bhfuil bun</span>
<lb n="60"/><span>cleite istigh ná barr cleite amuigh sa nuaidheacht ú</span>
<lb n="61"/><span>mar gheall ar Dhréifús, bíodh air féin!</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Fear saidhbhir is eadh Dréifús, agus a chuid daoine go</span>
<lb n="64"/><span>léir, daoine saidhbhre iad.  Ní cúram dhom a rádh go</span>
<lb n="65"/><span>mbíonn bréaga dá reic ó mhaidin go hoidhche mar gheall</span>
<lb n="66"/><span>ar dhaoinibh bochta.  Acht cé chuala riamh go n-innseochadh</span>
<lb n="67"/><span>aonduine bréag ar son duine saidhbhir?</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Tá muinntir Shasan ag dul ar buile mar gheall ar</span>
<lb n="70"/><span>an gcúis seo agus ar an éagcóir uaithbhásaigh do rinneadh</span>
<lb n="71"/><span>ar Dhréifús.  Do bhuail Sasanach mór láidir le cara</span>
<lb n="72"/><span>liom i siopa an lá cheana.  Bhí aithne aca ar a chéile.</span>
<lb n="73"/><span>D'fhiafruigh me chara dhe an saghad sé go Páras an ath-</span>
<lb n="74"/><span>bhliadhain go dtí an "Exhibition."  Do las an fhearg</span>
<lb n="75"/><span>ar a éadan.  Bhuail cos ar an urlár agus dorn ar an</span>
<lb n="76"/><span>gclár cunntais.  B'fheárr liom dul go fíor-íochtair</span>
<lb n="77"/><span>Ifrinn, ar sé, ná dul i gcomhluadar na bhFranncach</span>
<lb n="78"/><span>malluighthe sin!  Bhí an ceart aige.  Daoine atá chomh</span>
<lb n="79"/><span>dúlmhar sin sa gceart agus sa bhfírinne, is feárr go mór</span>
<lb n="80"/><span>a réiteóchadh fíor-íochtar Ifrinn leó ná Páras Mór na</span>
<lb n="81"/><span>Frainnce.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Dá gcuirtheá de cheisd ar na daoine seo cia an choir</span>
<lb n="84"/><span>a cuireadh i leith Dhréifús nó caidé mar thárla an chúis</span>
<lb n="85"/><span>ar aon chor, ní'l duine i n-aghaidh an mhíle aca d'fhéad-</span>
<lb n="86"/><span>fadh freagra díreach a thabhairt ort.  Ní locht ortha sin</span>
<lb n="87"/><span>agus an mhuinghin is cóir do bheith aca as lucht na bpáipéar</span>
<lb n="88"/><span>agus as lucht eolais lucht na bpáipéar agus as lucht an airgid</span>
<lb n="89"/><span>atá ag tabhairt tuarasdail do lucht an eolais, ós iad</span>
<lb n="90"/><span>lucht na fírinne ar fad iad.</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>Is é rud adeir lucht nuaidheachta Sasan linn go bhfuil</span>
<lb n="93"/><span>an cineadh Franncach d'aon ruathar amháin ag iarraidh</span>
<lb n="94"/><span>Dréifús do mhilleadh agus do dhaoradh.  Do bhíos-sa sa</span>
<lb n="95"/><span>bhFrainnc an tseachtmhain deireannach de chúis Dréifús.</span>
<lb n="96"/><span>Do bhinn ag dul ó bhaile mór go baile mór, ag cur</span>
<lb n="97"/><span>fúm agus ag ithe mo bhéileidhe is na tighthibh ósda, Franncaigh</span>
<lb n="98"/><span>ins suidhe ar gach taobh dhíom, ar m'aghaidh agus ar mo chúl,</span>
<lb n="99"/><span>agus ar aon bhord liom.  Bhídís ag caint agus ag comhrádh ar</span>
<lb n="100"/><span>gach ar mhian leó.  Fad na seachtmhaine sin níor</span>
<lb n="101"/><span>airigheas trácht ar Dhréifús ná ar aon nídh do bhain</span>
<lb n="102"/><span>leis acht aon uair amháin.  Is maith is cuimhin liom an</span>
<lb n="103"/><span>tráthnóna daoradh é.  Do bhíos féin i dTrouville, baile</span>
<lb n="104"/><span>mór ar bord na fairrge ó thuaidh, mar a gcleachtann</span>
<lb n="105"/><span>na mílte teacht chum an tsáile rith an tsamhraidh.  Bhí</span>
<lb n="106"/><span>teach cunntais i lár an bhaile agus réir mar thagadh an</span>
<lb n="107"/><span>nuaidheacht ar an sreangán ó Reinnes, cuirtí suas os</span>
<lb n="108"/><span>comhair na sluaighte i, i bhfuinneoig an tighe seo.  Faoi</span>
<lb n="109"/><span>dheireadh tháinig an sgéal:  Tá Dréifús daortha.</span>
<lb n="110"/><span>Cuireadh deich mbliadhna i bpríosún air.  Do ghluais</span>
<lb n="111"/><span>monbhar beag mar chrónán saithe beach thríd an sluagh</span>
<lb n="112"/><span>le chéile, agus do chuadar 'na mbeirt agus 'na dtriúr go</span>
<lb n="113"/><span>síothach síothchánach a-bhaile.  Bhíodar sásta.  B'é bara-</span>
<lb n="114"/><span>mhail a bhformhóir gur breith chóir a rugadh ar Dhréifús, agus</span>
<lb n="115"/><span>gur thuill sé a bhfuair sé.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>D'aindeoin lucht nuaidheachta Sasan agus Americá agus</span>
<lb n="118"/><span>Almáine agus Eadáile, tá mise chomh cinnte le muinntir</span>
<lb n="119"/><span>na Frainnce gur thuill Dréifús a dhaoradh.  Tá dhá</span>
<lb n="120"/><span>adhbhar agam faoi sin a chreideamhaint.</span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span>1. Nuair daoradh Dréifús an chéad uair d'admhuigh</span>
<lb n="123"/><span>sé os comhair beirte oifigeach go raibh an chúis ina</span>
<lb n="124"/><span>aghaidh acht go raibh súil aige go saorfaidhe é faoi cheann</span>
<lb n="125"/><span>trí mbliadhan.</span>
<lb n="126"/></p>
</div>
<pb n="436"/>
<div><lb n="127"/><p><span>2. Tá sé aitighthe go láin-dearbhtha go raibh Dréifús</span>
<lb n="128"/><span>láithreach ag feachaint ar chleacht-bheartaibh (manouvres)</span>
<lb n="129"/><span>an airm Almanaigh ag Mulhausen i nAlsás.  Nuair</span>
<lb n="130"/><span>cuiradh sin ina leith, shéan sé é.  Nuair do dhearbh an</span>
<lb n="131"/><span>fhiadhnaise é ina aghaidh, thosuigh sé ag cúlughadh, ó'n</span>
<lb n="132"/><span>séanadh agus cheap sé leithsgéal.  Is follus as an méid</span>
<lb n="133"/><span>sin gur bréagadóir é agus nach aon mhaith choidhche dhó bheith</span>
<lb n="134"/><span>ag glaodhach "Táim neamh-chionntach!"</span></p>
<lb n="135"/>
<lb n="136"/><p><span>Deireadh an sgéil, níor ghabh aon fhear de'n dream</span>
<lb n="137"/><span>atá ar thaobh Dhréifús air féin a rádh, chómhfhad agus bhí an</span>
<lb n="138"/><span>chúis da plé ó chianaibh, ná gur daoine fírinneacha córa</span>
<lb n="139"/><span>an móirsheisear oifigeach a bhí ar an gcúirt chogaidh.</span>
<lb n="140"/><span>Acht ar an taobh eile tá sé dearbhtha ar fhormhór na</span>
<lb n="141"/><span>bhfear nuaidheachta tháinig as Sasana ag tabhairt fais-</span>
<lb n="142"/><span>néise na cúise i Rennes gur bhasg agus gur chiorrbhuigh</span>
<lb n="143"/><span>siad a gcuid sgéala, go rabhadar i gcomhnuidhe i</span>
<lb n="144"/><span>gcomhluadar lucht cosanta Dhréifús, agus gur iarradar</span>
<lb n="145"/><span>ar chompánach leó gan an t-iomlán d'innsint.  Croidhe</span>
<lb n="146"/><span>na fírinne iad, ní bhreág é.  Má tá an eagcóir chomh</span>
<lb n="147"/><span>follus úd, cia an chiall bheith ag obair ar an gcuma</span>
<lb n="148"/><span>sin?</span></p>
<lb n="149"/>
<lb n="150"/><p><span>Ultach Beadaidhe</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúis Dréifús

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúis Dréifús

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
