Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Sgéal Oidhre an Fheasa.</title><author><persName>Mag Ruaidhrí, Mícheál</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG19-11648</note>
		 <note type="L">597</note>
		 <note type="B">1909</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Eanáir, 1909</date><idno>IG19-11648</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">19</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Mag Ruaidhrí, Mícheál</author><title>Sgéal Oidhre an Fheasa.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Sgéal Oidhre an Fheasa.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Eanáir, 1909</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Sgéal Oidhre an Fheasa.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>MÍCHEÁL MAG RUAIDHRÍ </span>
<lb n="3"/><span>do shaothruigh. </span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>A bhfad ó shoin ins an tsean-aimsir bhí oidhre óg ann agus bhí </span>
<lb n="6"/><span>sé an-ghlic.  Bhí eolas aige ar a lán neithe nár fhéad na hógánaigh</span>
<lb n="7"/><span>bhí ann le n-a linn meabhair ar bith a bhaint astú.  Bhí go maith is </span>
<lb n="8"/><span>ní raibh go dona.  Budh é bunáite a chuid oibre i rith an gheimhridh</span>
<lb n="9"/><span>ag léigheadh na bpláinéad is ag baint mórán eolais astú.  Bhí sé </span>
<lb n="10"/><span>mar sin ar feadh tamaill fhada agus, a dhearbhráthair mo chroidhe</span>
<lb n="11"/><span>thú, thug sé faoi deara aon oidhche amháin, l'éis ceann de na réal-  </span>
<lb n="12"/><span>taibh dul os cionn an bhuaile-bhodach, go mbeith sé pósta ag inghin</span>
<lb n="13"/><span>ceárduidhe.  Níor thaithnigh an t-eolas sin leis - fear ríoghamh-</span>
<lb n="14"/><span>lachta mar é, é bheith 'n-a gheineamhaint inghean bhodaigh a bheith aige </span>
<lb n="15"/><span>mar chéile mná - agus tar éis an eolais sin, staid sé gan a bheith </span>
<lb n="16"/><span>ag léigheadh na bpláinéad is thoisigh sé ag seilg mar bhí gléas </span>
<lb n="17"/><span>seilge aige.  Bhí sé ag smaoineadh i gcomhnuidhe i dtaobh an </span>
<lb n="18"/><span>chailín a bhí le fagháil aige agus bhí imnidhe mhór air, lá ar lá, le </span>
<lb n="19"/><span>faitchíos nach mbeith an óig-bhean seo gnaoidheamhail.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Tar éis cúrsa seilge a chur ó n-a chosaibh aon lá amháin, nuair </span>
<lb n="22"/><span>d'fhill sé a-bhaile, bhí sgéala roimhe 'ghá fhiafruighe ina leithéid seo </span>
<lb n="23"/><span>dh'áit, lá ar n-a bhárach.  Bhí an áit thimcheall is leith-chéad míle</span>
<lb n="24"/><span>óna bhaile féin ins an áit a rabh oidhrí na gconndae ag fiadhach is </span>
<lb n="25"/><span>ag fionn-sgaradh is ag pionnsuidheacht le aclaidheacht cos agus </span>
<lb n="26"/><span>lámh.  Mar ba mac ríogh le bainríoghain a bhí ann, ní loicfeadh sé </span>
<lb n="27"/><span>gan a dhul ann, cébí bás a bhí i ndán dó; agus annsin, a dhearbh-</span>
<lb n="28"/><span>ráthair mo chroidhe, thug sé focal na faire dá chuid searbhfhoghan-</span>
<lb n="29"/><span>taidhe cuirp iad a bheith 'na suidhe le sgread na maidne is a chuid</span>
<lb n="30"/><span>caiple seilge bheith úmaighste acú agus go mbeith seisean </span>
<lb n="31"/><span>ollmhuighthe an t-am céadna.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>Lá ar n-a bhárach ghluais sé féin is a dhá shearbhfhoghantaidhe </span>
<lb n="34"/><span>déag cuirp ar a n-aisdir fhada, agus, gan bhréig is gan mhagadh,</span></p>
</div>
<pb n="598"/>
<div><lb n="35"/><p><span>bhí caiple maithe fútha 'gá n-iomchar.  Bhí siad ag imtheacht is ag </span>
<lb n="36"/><span>síor-imtheacht, agus leis an fhuadar a bhí fútha níor fhéad le fear </span>
<lb n="37"/><span>acú an fear eile fheiceál le ceo de stúir an bhóthair bhí siad a'</span>
<lb n="38"/><span>thógail, agus, a ghrádh mo chroidhe, ní rabh siad a bhfad ná i ngearr</span>
<lb n="39"/><span>ag sroitheachtáil faithche na pionnsuidheachta.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Ar an móiméid a thainic siad i láthair na n-oidhrí a bhí cruinn</span>
<lb n="42"/><span>rómpa, thoisigh siad ag búirthíl "Oidhre an Feasa!" mar b'in é</span>
<lb n="43"/><span>a ainm imeasg na n-oidhrí eile, agus mar gheall ar a bheith </span>
<lb n="44"/><span>i n-ann fios a innsint roimh ré, ní raibh spéis ar bith acú ann.</span>
<lb n="45"/><span>Acht cébí sin de, smaoinigh Oidhre an Fheasa air féin, mar gheall</span>
<lb n="46"/><span>orthú a bhúirthíl, gur cuireadh fealltach a thug siad dhó, is dubhairt </span>
<lb n="47"/><span>sé leis féin cébí fear a dtuitfeadh sé ar achrann seasamh ina </span>
<lb n="48"/><span>aghaidh, go dtuitfeadh an tOidhre sin le urrudhas a láimhe.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Thainic an cóimh-rí agus bhuail sé a dhá bhois faoi chéile.  Chuir</span>
<lb n="51"/><span>sé cnó ina bhéal agus leig sé fead, mar b'in é an fheadóg a bhí </span>
<lb n="52"/><span>aige le comhartha an chatha a thabhairt uaidh.  Ar an móiméid </span>
<lb n="53"/><span>thainic an bheirt ghaisgidheach ag bruach luirg an chuaille comhraic, </span>
<lb n="54"/><span>agus sheas an cóimh-rí ina bhfiadhnaise.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>"Caithidhidh crainn," ar seisean leobhtha, "go bhfeicidh sinn cé </span>
<lb n="57"/><span>air a thuiteas do réir an gcrann a dhul 'un creasa i dtoiseach."</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Bhí go maith.  Tarnuigheadh na crainn, agus budh é Oidhre an </span>
<lb n="60"/><span>Fheasa agus Gaisgidheach Giobach na nGleannta a bhí leis an </span>
<lb n="61"/><span>gcéad shracadh claidhimh a thabhairt i n-aghaidh a chéile.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Ba mhian leis an gcóimhrí is leis na hoidhríbh go léir Oidhre an </span>
<lb n="64"/><span>Fheasa a chlaoidhe, agus bhí siad chomh meilmeach sin is gur thais-</span>
<lb n="65"/><span>beán siad beagán lághaidheamhlachta os comhair an oidhre seo.</span>
<lb n="66"/><span>Mar dubhairt an sean-fhocal: "bhí lámh ag losgadh agus lámh ag </span>
<lb n="67"/><span>tárrtháil acú."  Ní rabh rud ar bith ag dul idir iad agus a </span>
<lb n="68"/><span>suaimhneas acht an tOidhre seo a chlaoidhe, agus leis sin a </span>
<lb n="69"/><span>dhéanamh, chuir siad fios ar Ghaisgidheach Giobach na nGleannta le </span>
<lb n="70"/><span>cor pionnsuidheachta fhéachaint le Oidhre an Fheasa, mar nár sheas</span>
<lb n="71"/><span>aon athach os a chomhair ariamh nach sgoiltfeadh sé ó chluais go </span>
<lb n="72"/><span>básta é leis an gcéad bhuille.  Bhí fuath ag oidhrí na tíre ar </span>
<lb n="73"/><span>Oidhre an Fheasa agus dá mhéid fuath dá rabh acú air, bhí a sheacht</span>
<lb n="74"/><span>n-oirid sin grádh ag óige na tíre air.  B'in é an t-ádhbhar a rabh </span>
<lb n="75"/><span>rún díoghaltais ag gach uile dhuine acú ina aghaidh.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Bhí go maith, a dhearbhráthair.  Nuair a chonnaic Oidhre an </span>
<lb n="78"/><span>Fheasa an gaisgidheach a thuit sé air, l'éir a chrainn, a throid,</span></p>
</div>
<pb n="599"/>
<div><lb n="79"/><p><span>d'eirigh sé an-cholgach, agus ní rabh aon bhraon fola i n-a chorp </span>
<lb n="80"/><span>nach rabh ag bruith i gceart-lár a éadain le mhéid a bháinidhe.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Tuiseadh an talamh dóbhtha.  Shiubhladar amach, mar ba ghnáthach</span>
<lb n="83"/><span>do lucht pionnsuidheachta, agus sheas siad os comhair a chéile.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>"Cé leis an chéad sháthadh," arsa Gaisgidheach Giobach na </span>
<lb n="86"/><span>nGleannta.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>"Déanadh 'ach éinne as dó fhéin," arsa Oidhre an Fheasa </span>
<lb n="89"/><span>go borb.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Leis sin tharruing an Gioballach buille marbhtha aniar ó chúl a </span>
<lb n="92"/><span>chinn, agus "dheamhan ar chríonna an cat ná an coiméad."  Ba </span>
<lb n="93"/><span>mhaith an mhaise sin don Oidhre.  Nuair a chonnaic sé an buille</span>
<lb n="94"/><span>marbhtha ag tidheacht os cionn mullaigh a chinn, lúb sé a chaol ar </span>
<lb n="95"/><span>leagain do shúl, is chuaidh sé den iarraidh sin amach idir dhá chois</span>
<lb n="96"/><span>an Ghioballaigh.  Thóig sé do chothrom talmhan an Gioballach, agus </span>
<lb n="97"/><span>chaith sé áirde crainn luinge insa spéir é.  Mar bhí an Gioballach</span>
<lb n="98"/><span>ina bhruilthín an-bheathuighthe, fuair sé tuairt iongantach i n-aghaidh</span>
<lb n="99"/><span>na talmhan, agus ba diabhalta is ba domáisteach an crathadh a </span>
<lb n="100"/><span>baineadh as a chumallach.</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>Tar éis na tuairte fuair sé, chuir sé roimhe éirghe agus </span>
<lb n="103"/><span>tharraing an t-Oidhre a chlaidheamh an treas fhaobhair leis an </span>
<lb n="104"/><span>ceann a chaitheamh de. </span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>"Fóill! fóill!" ars' an cóimhrí, "agus ná marbhuigh gais-</span>
<lb n="107"/><span>gidheach go héagcórach atá fút ar an talamh."</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>Leig an t-Oidhre 'na shuidhe é, agus má leig, ba bheag le rádh </span>
<lb n="110"/><span>é mar bhí clochar an bháis ina sgórnach.  Thug an Gioballach</span>
<lb n="111"/><span>truslóg ar a chúl, léim ar aghaidh is fádhbóg ar gach aon taobh de,</span>
<lb n="112"/><span>agus ar thionntódh an tsoip, thug sé iarraidh dá chlaidheamh faoi </span>
<lb n="113"/><span>an Oidhre, agus dá seasadh sé roimhe, dá mbeith urrudhas na </span>
<lb n="114"/><span>gcéadta ina cheithre chreatalachaidhe, réabfaidhe ó chéile é leis an </span>
<lb n="115"/><span>iarraidh thug sé faoi.  Acht mar dubhairt an sean-fhocal: "ní </span>
<lb n="116"/><span>námhaid luadar na gcos a bheith ag fear."  D'fhóir aclaidheacht</span>
<lb n="117"/><span>na n-alt don Oidhre uair a ghéibhinn, agus ar an toirt thug sé</span>
<lb n="118"/><span>léim os cionn gualann chlí an Ghioballaigh, is ag dul thar a </span>
<lb n="119"/><span>ghualainn dó sgaith sé an ceann dá cholainn le sracadh dá </span>
<lb n="120"/><span>chlaidheamh, agus leis sin ba tuar téighte do Oidhre é, ná ar a'</span>
<lb n="121"/><span>móiméid d'éirigh na hOidhrí ar a gcosaibh, is barróg fhuinte chruaidh</span>
<lb n="122"/><span>acú ar chumhdallach dá gclaidheamh le éiric a bhaint as an Oidhre,</span>
<lb n="123"/><span>agus bhí sé na sheasamh istigh idir a gceartlár: -</span>
<lb n="124"/></p>
</div>
<pb n="600"/>
<div><lb n="125"/><p><span>"Fóill! - fóill!" ars an cóimhrí.  "Ná bídhidh cionntach i </span>
<lb n="126"/><span>n-aon dó-bheart tútach.  Má tá rún pionnsuidheacht agaibh, ionn-</span>
<lb n="127"/><span>suighidh an tOidhre duine ar dhuine."</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Níor thug siad cluas ar bith don chóimhrí, acht d'ionnsuigh siad </span>
<lb n="130"/><span>é chomh madramhail is d'fhéad siad.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>Nuair a chonnaic an tOidhre an cruadhchás i rabh sé, ní rabh le </span>
<lb n="133"/><span>dhul ar a chúl ná ar a aghaidh aige, acht a námhaid a ionnsuidhe ar </span>
<lb n="134"/><span>gach uile thaobh dhe.</span></p>
<lb n="135"/>
<lb n="136"/><p><span>Chuir sé a mhéar ina bhéal agus leig sé fead glaice.  Mar a </span>
<lb n="137"/><span>bhuailfeá do dhá bhois faoi chéile, bhí a dhá shearbhfoghantaidhe déag</span>
<lb n="138"/><span>cuirp insa bhfaithche ar fud na bhfud, is gháir sé ortha a gcosa a </span>
<lb n="139"/><span>chur le taca is fabhairt is fuinneamh a gclaidheamh a thabhairt do </span>
<lb n="140"/><span>na fealltóiríbh a bhí ag tabhairt iarraidh mharbhthach faoi go héag-</span>
<lb n="141"/><span>córach.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>D'ionnsuigh an tOidhre is a dháréag fear iad, agus, leis an </span>
<lb n="144"/><span>fhírinne a dhéanamh, a dhearbhráthair, ní raibh a leithide de shlad ná </span>
<lb n="145"/><span>de mharbhadh ó thiar an domhain go dtí thuar an domhain is bhí i </span>
<lb n="146"/><span>bhfaithche na pionnsuidheachta; agus, le dhá fhocal a chur i n-aon </span>
<lb n="147"/><span>fhocal amháin, ní raibh an tOidhre agus a dháréag fear fhad 's </span>
<lb n="148"/><span>beitheá ag rádh "Deo gratias" ag déanamh mion is luaithe dá </span>
<lb n="149"/><span>gcnámha.</span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>Nuair a chonnaic an cóimhrí go rabh a chuid oidhre uile marbh, </span>
<lb n="152"/><span>thoisigh sé ag teicheadh, is mheas sé go mba tuar téighte dhó é, is </span>
<lb n="153"/><span>bhí sé ag brath ar éalódh uatha.  Lean Oidhre an Fheasa é, agus </span>
<lb n="154"/><span>chaith an cóimhrí é féin ar an talamh faoi n-a chosaibh agus sgread </span>
<lb n="155"/><span>sé amach de ghlór chráidhte:</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>"Maith dhom," ar seisean, "agus ná fág "Bláth na hAim-</span>
<lb n="158"/><span>sire" in a dílleachtaidhe.  Ní rabh mise in d'aghaidh insan gcath</span>
<lb n="159"/><span>fealltach so, mar tugadh annso mé i n-aghaidh mo tholach, leis an </span>
<lb n="160"/><span>dó-bheart a bhí cothuighthe acú a bhualadh ort.  Agus goirm mo </span>
<lb n="161"/><span>chroidhe thú agus annsacht mo chléibh thú!  Ní bréag Oidhre an </span>
<lb n="162"/><span>Fheasa agus Oidhre an Urrudhais Chumhachtamhla a thabhairt ort.</span>
<lb n="163"/><span>Mise coimhrí na n-oidhrí do réir riaghail mo ríoghachta.  Níl agam </span>
<lb n="164"/><span>insa domhan acht aon inghean amháin, agus sin í "Bláth na hAim-</span>
<lb n="165"/><span>sire".  Geallaim duit annso ó mo chroidhe amach go dtiubhraidh</span>
<lb n="166"/><span>mé "Bláth na hAimsire" dhuit, agus an méid is fiú mé amuigh is</span>
<lb n="167"/><span>istigh ar fhad is ar leithead mo ríoghachta."</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>"Tá mé buidheach dhíot ar son do thairgsint," ars' an tOidhre,</span></p>
</div>
<pb n="601"/>
<div><lb n="170"/><p><span>"acht, ar a shon sin, caithfidh mé í dhiúltadh; agus, le dul níos </span>
<lb n="171"/><span>fuide leis an gcaint, ná bíodh fuacht ná faitchíos ort romham-sa.</span>
<lb n="172"/><span>Mac ríogh le bainríoghain mise, is níor geineadh ariamh in mo </span>
<lb n="173"/><span>gheineamhain-sa aon ghníomh tútach a dhéanamh.  Ar an ádhbhar sin </span>
<lb n="174"/><span>de, fágfaidh mise do smachtughadh-sa ar dhuine icínt eile níos</span>
<lb n="175"/><span>suaraighe 'ná thú fhéin.  Ní raibh Gaisgidheach Giobach na nGleanntaí</span>
<lb n="176"/><span>'ná do chuid oidhrí suaracha eile i n-ann mise a chur ó rath, agus,</span>
<lb n="177"/><span>dá mbeith mise chomh fealltach libh-se, ní thiubhrainn faill eagla</span>
<lb n="178"/><span>dhuit-se ar an saoghal so.  Chathuigh sibh an dó-bheart in m'aghaidh-</span>
<lb n="179"/><span>sa, acht ní dheachaidh libh.  A-bhaile leat anois, agus dearc romhat</span>
<lb n="180"/><span>sul má dtiubhraidh tú cuireadh fealltach do mo leitheide-sa</span>
<lb n="181"/><span>de ghaisgidheach aríst."</span></p>
<lb n="182"/>
<lb n="183"/><p><span>'nDomhnach! nuair a fuair an cóimhrí cead a chos, bhí bruith a </span>
<lb n="184"/><span>ladhar air ag imtheacht, agus báinidhe mhór air faoi n-a chubhair-</span>
<lb n="185"/><span>fhiachail nuair a dhiúltaigh an tOidhre do "Bhláth na hAimsire".</span></p>
<lb n="186"/>
<lb n="187"/><p><span>L'éis an cóimhrí imtheacht, shuidh an tOidhre is a chuid searbh-</span>
<lb n="188"/><span>fhoghantaidhe cuirp fútha, agus, l'éis iad a chuid loit a nighe 'sa </span>
<lb n="189"/><span>ghlanadh, agus an fhuil a chosg, d'éirigh siad 'na seasamh go lúth-</span>
<lb n="190"/><span>mhar aigeanta, agus chuaidh 'ach aon acú de léim reatha i n-áirde</span>
<lb n="191"/><span>ina ndiallaid.  Thug siad a n-aghaidh ar an mbaile agus as go </span>
<lb n="192"/><span>bráth leo.</span></p>
<lb n="193"/>
<lb n="194"/><p><span>Bhí siad ag imtheacht is ag síorimtheacht i mbárr na bhfásg-</span>
<lb n="195"/><span>aidhthe, agus dheamhan mórán féir ná uisge a chomhnuigh faoi n-a </span>
<lb n="196"/><span>gcosaibh.</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>Bí siad ar a gcuma sin - tamall ag siubhail, sgathamh ar </span>
<lb n="199"/><span>sodarnuigheal, agus ar uairibh 'na gcos i n-áirde - ag giorrachán</span>
<lb n="200"/><span>an bóthair i ngach uile léim is truslóg a dtugadh siad.  Níor</span>
<lb n="201"/><span>bh'fhada dhóibh go dtáinic an oidhche fuar fliuch, agus sinneán</span>
<lb n="202"/><span>gaoithe adtuaidh a bhainfeadh na hadharca de bha mhaola, agus </span>
<lb n="203"/><span>sioc ag tidheacht anuas glan díreach ón spéir a bhainfeadh géim</span>
<lb n="204"/><span>as feithidí an tsaoghail.  Casadh isteach iad i mbléin coilleadh,</span>
<lb n="205"/><span>agus chuir siad fútha go maidin.  Is mó a ghoill fuacht na hoidhche</span>
<lb n="206"/><span>sin ar an Oidhre ná ghoill sáidhte is srachta na n-oidhrí air i </span>
<lb n="207"/><span>bhfaithche na pionnsuidheachta.</span></p>
<lb n="208"/>
<lb n="209"/><p><span>Bhí go maith 's ní rabh go dona, a chumainn na gcumann.  Shroich</span>
<lb n="210"/><span>sé a áit comhnuidhthe lag claoidhte.  L'éis an gníomh gníomhamhail</span>
<lb n="211"/><span>a rinne an tOidhre, chuaidh a cháil go fada is go gearr, agus ní </span>
<lb n="212"/><span>rabh aon rí ar fud na ríoghachta nár mhian leo é bheith acu mar </span></p>
</div>
<pb n="602"/>
<div><lb n="213"/><p><span>chliamhain.  Acht, mar gheall ar an Oidhre meabhair a bhaint as na </span>
<lb n="214"/><span>pláinéid gur inghean ceárduidhe a bheith aige mar chéile, diúltaigh </span>
<lb n="215"/><span>sé do na ríoghanta uile go léir; agus, tamall beag l'éis an </span>
<lb n="216"/><span>gníomh sin a dhéanamh, mar gheall ar easbhuidh fola, b'éigean dó a</span>
<lb n="217"/><span>leabaidh a thógáil, agus tháinic feileamhan ar a chois.  Bhí sé faoi </span>
<lb n="218"/><span>na sguilthí ar feadh bliadhna nó mar sin, agus dheamhan aghaidh</span>
<lb n="219"/><span>bhisigh a bhí air i ndeireadh na bliadhna thar mar bhí sé as tús.</span></p>
<lb n="220"/>
<lb n="221"/><p><span>Chuir sé gairm sgoile amach annsin bean ar bith a thiocfadh, ba </span>
<lb n="222"/><span>chuma íseal ná uasal í, bocht ná nocht, acht an feileamhan a </span>
<lb n="223"/><span>leigheas, go bpósfadh sé í.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>Bhí go maith is ní raibh go dona.  Le sgéal gearr a dhéanamh</span>
<lb n="226"/><span>de sgéal fhada, a ghrádh mo chroidhe, bhí a theach is a shráid líonta</span>
<lb n="227"/><span>ins gach uile lá le mnáibh uaisle na tíre agus a leigheas féin le </span>
<lb n="228"/><span>gach aon acú.  Acht dheamhan maith a bhí ann.  Níor fhéad ceachtar </span>
<lb n="229"/><span>acú é leigheas, acht é ag dhul 'un donacht gach uile lá.  Tamall </span>
<lb n="230"/><span>'na dhiaidh sin annsin dhiúltuigh sé do na ríoghanta bheith ag teacht.</span>
<lb n="231"/><span>Chuir sé de choimrighe ar lucht freastail na ngeataidhe gan aon</span>
<lb n="232"/><span>bhean uasal a leigint isteach, acht gan bac ar bith a chur ar </span>
<lb n="233"/><span>na mná bochta.  Bhí na mná bochta ag tidheacht annsin ina sluaigh-</span>
<lb n="234"/><span>tibh, agus ceirthín ar leith le gach aon acú, agus bhí sé ag </span>
<lb n="235"/><span>dul beagán 'un feabhais, acht dheamhan a mó 'ná sin.</span></p>
<lb n="236"/>
<lb n="237"/><p><span>Nuair a chonnaic sé nach rabh sé ag feabhsughadh ró-mhaith</span>
<lb n="238"/><span>tháinic brón is dólás air, ag smaoinedh ar an urrudhas a bhí ann,</span>
<lb n="239"/><span>is ar aclaidheacht a cholna, agus go mb'fhorust a dhul 'un cainte</span>
<lb n="240"/><span>leis an t-am a bhí i láthair.</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>Bhí sé mar sin ag smaoineadh ar an oidhche bhí sé ag baint</span>
<lb n="243"/><span>meabhrach as na pláinéid, agus ar bhuille boise tugadh cnaig don </span>
<lb n="244"/><span>doras is thainic cailín bláthamhail le aghaidh dheas shochma uirthi</span>
<lb n="245"/><span>isteach ina sheomra codlata.  Ar a móiméid ar mhuithigh sé </span>
<lb n="246"/><span>torann a cos ar an urlár, thug sé cúlamharc uirthi as deireadh a </span>
<lb n="247"/><span>shúile.  Ar a móiméid phreab a chroidhe i gceartlár a chléibhe</span>
<lb n="248"/><span>agus d'airigh sé é féin insa riocht nár chuir sé a leitheide de spéis</span>
<lb n="249"/><span>in aon bean óg ariamh is chuir sé insa mnaoi óig seo a bhí 'na </span>
<lb n="250"/><span>seasamh as a chomhair le hais colbhan na leabhta.  Ar sise leis:</span></p>
<lb n="251"/>
<lb n="252"/><p><span>"A rí agus aphrionnsa, maith dhom le mo leithide-sa d'inghin</span>
<lb n="253"/><span>cheárduidhe bhocht seasamh i bhfiadhnaise mic ríogh le bainríogháin,</span>
<lb n="254"/><span>acht mar dubhairt an sean-fhocal: "ní lúghaide an trócaire</span>
<lb n="255"/><span>a roinn."  Ar an ádhbhar sin de, nuair a chuala mé trácht faoi an </span></p>
</div>
<pb n="603"/>
<div><lb n="256"/><p><span>gairmscoile bhí fógraithe agat agus nach rabh duine ar bith do do </span>
<lb n="257"/><span>leigheas, thainic mé féin le obair thrócaireach a dhéanamh is </span>
<lb n="258"/><span>réidhe an achair a thabhairt dhuit-se, agus an feileamhan a chneas-</span>
<lb n="259"/><span>ughadh mar is baoghlach an galra é.  Atá ceirthín liomsa déanta</span>
<lb n="260"/><span>do shlámas agus bog-lus agus flidh agus fréamhachaidhe an </span>
<lb n="261"/><span>bhúchaill agus sugh na gcnádán.  A mhic ríogh le bainríoghain, sé</span>
<lb n="262"/><span>m'udhacht-sa dhuit má tá i ndán leigheas go deo dhuit, go ndíbreó'</span>
<lb n="263"/><span>mise do ghalra.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Nuair a chualaidh an t-oidhre an comhrádh deagh-chroidheach bhí sí</span>
<lb n="266"/><span>l'éis innsin dó, thainic lúthgháir ar a chroidhe, agus ar seisean </span>
<lb n="267"/><span>léithi, "Sé beatha an sgéal".</span></p>
<lb n="268"/>
<lb n="269"/><p><span>Le sgéal gearr a dhéanamh den sgéal fhada chuaidh sí i gcionn</span>
<lb n="270"/><span>a cuid oibre, agus l'éis í an treas cheirthín a chuir leis, bhí sé chomh </span>
<lb n="271"/><span>saor ó angadh is bhí sé sul már choithigh an fheileamhan chor ar bith.</span>
<lb n="272"/><span>Ní rabh sé i bhfad ná i ngearr 'na dhiaidh sin go rabh an tOidhre</span>
<lb n="273"/><span>i n-anna leabaidh a fhágáil.  Nuair a thoisigh snuadh beag ag </span>
<lb n="274"/><span>tidheacht ar a chnámh, ar seisean léithi aon lá amháin:</span></p>
<lb n="275"/>
<lb n="276"/><p><span>"Cé mhéid do luach saothair anois?"</span></p>
<lb n="277"/>
<lb n="278"/><p><span>"Maise," ar sise, mur mbeithinn ag labhairt as bealach,</span>
<lb n="279"/><span>badh mhaith liom thú fhéin mar chompánach."</span></p>
<lb n="280"/>
<lb n="281"/><p><span>Ar an toirt thoisigh sé ag maolgháiridhe, is rug sé ar ghreim</span>
<lb n="282"/><span>láimhe uirri, agus ar seisean:</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>"Sin é bhí uaim thú bheith chomh meisneamhail is an cheist sin a </span>
<lb n="285"/><span>chur chugam."</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>Bhí go maith, a dhearbhráthair mo chroidhe.  Shocruigh siad an lá </span>
<lb n="288"/><span>a rabhthar le n-a bpósadh, is chuaidh sise a-bhaile go héasgaidh</span>
<lb n="289"/><span>aigeanta 'uig a máthair, is í ag fanmhaint go foighdeamhail go </span>
<lb n="290"/><span>dtiocfadh an lá.  Tháinic an lá, a dhearbhráthair, agus pósadh iad.</span>
<lb n="291"/><span>Gan bhréig is gan mhagadh, bhí bainis acu, agus níor bhainis go </span>
<lb n="292"/><span>dtí í. </span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>Tamall gearr l'éis a bpósta, fuair siad cuireadh le dhul 'un </span>
<lb n="295"/><span>féasta.  D'fhreastail siad an cuireadh is chuaidh siad ann, agus,</span>
<lb n="296"/><span>ar mh'fhocal duit, a chéile mo chróidhe thú, do réir mar deir an </span>
<lb n="297"/><span>sgéal, ní rabh aon ríoghan ann ba bhreághaichte ná ba slachtamhla </span>
<lb n="298"/><span>'ná bean an Oidhre.  Acht, mar sin féin, bhí cineál gráin is glonn</span>
<lb n="299"/><span>ag na ríoghantaibh eile ina haghaidh nuair nár bhain sí do shliocht </span>
<lb n="300"/><span>ríoghamhail mar bhaineadar féin.  L'éis proinn na hoidhche a chaith-</span>
<lb n="301"/><span>eamh, sul mar thoisigh na fir ar a ngíomhamhlacht, d'éirigh siad is </span></p>
</div>
<pb n="604"/>
<div><lb n="302"/><p><span>chuaidh siad i seomra ar leith dhóbhtha fhéin ó n-a mnáibh, mar b'in é </span>
<lb n="303"/><span>gnás an tsaoghail ins an am sin.  Chomh fhad is bhí siad i gceann</span>
<lb n="304"/><span>a chéile, bhí a gcainnt is a gcómhrádh aca; agus, rith an ama sin,</span>
<lb n="305"/><span>bhí gach éinne acú ag baint sglámh is aithis as Oidhre an Fheasa</span>
<lb n="306"/><span>mar bhí sé pósta ag inghín ceárduidhe.  Cráidheadh croidhe an </span>
<lb n="307"/><span>Oidhre l'éis a gcuid cainnte, acht níor theasbáin sé múisiam ar </span>
<lb n="308"/><span>bith ina thaobh.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>Bhí go maith 's ní rabh go dona.  Nuair a d'fhág siad an </span>
<lb n="311"/><span>seomra sin, is chuaidh siad go dtí "gamhna an urrudhais," mar</span>
<lb n="312"/><span>b'in é an t-ainm a bhí air mar gheall ar na gaisgidhigh a bheith ag </span>
<lb n="313"/><span>féachaint a n-urrudhais i n-aghaidh a chéile, thoisigh siad ar a </span>
<lb n="314"/><span>ngaisgeamhlacht, agus hobair nár marbhuigheadh an t-oidhre mar </span>
<lb n="315"/><span>nach rabh an bhrígh ann, mar gheall ar a bheith faoi sguilthí an fheile-</span>
<lb n="316"/><span>amhain ar feadh bliadhna.  Nuair a rinneadh eadarasgáin</span>
<lb n="317"/><span>sgaipeadar ó chéile, is chuaidh gach uile lánamhain a mbealach féin.</span>
<lb n="318"/><span>Tháinic an t-Oidhre agus a bhean a-bhaile.  Go deimhin is go </span>
<lb n="319"/><span>dearbhtha, b'fhurust a dhul 'un cainnte leis do bhárr an mhaslaidh a </span>
<lb n="320"/><span>fuair sé, is gan é ollmhaighthe faoi n-a chomhair.  Ghoill sé go </span>
<lb n="321"/><span>mór air an aithis baineadh as i dtaobh a mhná, acht bhí sí chomh slacht-</span>
<lb n="322"/><span>mhar is chomh croidheamhail sin, ar an móiméid a bhainfeadh sé lán </span>
<lb n="323"/><span>a dhá shúl aisti, bhí a chroidhe chomh héadtrom le gealbhan mar </span>
<lb n="324"/><span>gheall ar a breághaichte.</span></p>
<lb n="325"/>
<lb n="326"/><p><span>Acht, a bhaiste, bhí siad roinnpháirteach catharnach le chéile ar </span>
<lb n="327"/><span>feadh tamaill.  Anois is aríst smaoinigheadh sé nach bean uasal</span>
<lb n="328"/><span>do réir geinte bhí ina mhnaoi, agus is mór a bhí na smaointe sin</span>
<lb n="329"/><span>ag goilleamhaint air.  Bhí sé ag smaoineadh aon lá amháin go </span>
<lb n="330"/><span>dtiubhradh sé gach a bhfaca sé ariamh acht fios fhagháil an rabh </span>
<lb n="331"/><span>baint ar bith ag éinne de bhunadh a mhná le ríoghamhlacht, agus ar </span>
<lb n="332"/><span>leagan do shúl, chonnaic sé sgáile duine ag múchadh solais an </span>
<lb n="333"/><span>dorais, is ar thionntódh an tsuip, sheas sean-bhean chríon chaithte</span>
<lb n="334"/><span>ina láthair.</span></p>
<lb n="335"/>
<lb n="336"/><p><span>Ar an móiméid ar dhearc sé uirri, d'umhluigh sí dó, ag </span>
<lb n="337"/><span>tabhairt umhluigheacht dhó, mar bhí a fhios aici go mba chóir dhí sin a </span>
<lb n="338"/><span>dhéanamh nuair a sheas sí os comhair Oidhre na Fheasa.  Ar sise </span>
<lb n="339"/><span>leis de ghlór árd-ghlórach.</span></p>
<lb n="340"/>
<lb n="341"/><p><span>"A Rí agus a phrionnsa, ná tóig de ghuith orm é, má tá mé </span>
<lb n="342"/><span>ró-shotalach thidheacht in do láthair, acht mheas mé go raibh sé </span>
<lb n="343"/><span>riachtanach agam sin a dhéanamh, agus an fhírinne ghlan a dhéanamh</span>
<lb n="344"/><span>os do chomhair.</span>
<lb n="345"/></p>
</div>
<pb n="605"/>
<div><lb n="346"/><p><span>"A bhean chroidhe"! ars' an rí, "tá fáilte agat seasamh os </span>
<lb n="347"/><span>mo choinne-sa, agus má tá tú cionntach in aon choir, tá mise </span>
<lb n="348"/><span>ollmhaighthe le brígh do chionntamhlachta a chlons."</span></p>
<lb n="349"/>
<lb n="350"/><p><span>"Ara, a Oidhre an Fheasa," ar sise, "níl mise cionntach i</span>
<lb n="351"/><span>n-aon choir, acht thainic mé ugat le sgéala innsin dhuit a thóig-</span>
<lb n="352"/><span>feas an ceo trom atá ar chroidhe dhíot.  L'éis thú brígh mo chionn-</span>
<lb n="353"/><span>tamhlachta chlons, ó's sin é an t-ainm a thug tú air, tiocfaidh </span>
<lb n="354"/><span>urrudhas na gcéadta in do chnámhaibh do bhárr an ughdair a </span>
<lb n="355"/><span>bhéarfas mise dhuit."</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>"I dtoiseach, a Oidhre, is fearr dhom mo chaidreamh a dhéanamh</span>
<lb n="358"/><span>leat.  Mise máthair mhór do mhná.  Níl éinne beo den bhunadh</span>
<lb n="359"/><span>sin acht mise, do bhean, agus a hathair.  Budh é ainm athar mhóir </span>
<lb n="360"/><span>do mhná Gearrghaisgidheach Donn Buidhe na nÁrdán.  Ní rabh </span>
<lb n="361"/><span>aon fhear le n-a linn ba domáistighe buille claidhimh 'ná é, agus </span>
<lb n="362"/><span>ní dheachaidh aon fhear 'un treasa ariamh leis nach marbhuigheadh sé </span>
<lb n="363"/><span>den chéad iarraidh a thugadh sé faoi.</span></p>
<lb n="364"/>
<lb n="365"/><p><span>"Bhí go maith is ní rabh go dona, a rí, bhí sé ar an gcuma sin</span>
<lb n="366"/><span>ar feadh tamaill fhada.  Bhí a cháil go fada 's go geárr i dtaobh</span>
<lb n="367"/><span>urrudhais a aclaidheachta is a shaidhbhris, agus bhí sé chomh cumhacht-</span>
<lb n="368"/><span>amhlach sin l'éir fabhairt' is fuinnimh agus go rabh sé i n-ann na </span>
<lb n="369"/><span>gleanntrachaí a líonadh le buille amháin dá chuaille comhraic ar </span>
<lb n="370"/><span>fhad na gcnoc, mar budh in é an obair a bhíodh air nuair nach </span>
<lb n="371"/><span>bhfuigheadh sé a dhóthain pionnsuidheachta le claidheamh ná cuail-</span>
<lb n="372"/><span>leach.</span></p>
<lb n="373"/>
<lb n="374"/><p><span>"Bhí go maith, a Oidhre na cruinne, go dtainic cailleach na </span>
<lb n="375"/><span>stair-fhiacla cúbtha as ríoghachtaibh na Riffeléise, agus a cabhlach </span>
<lb n="376"/><span>loingis is fir cogaidh léithi.  Chuala sí trácht faoi athair mhór do </span>
<lb n="377"/><span>mhná, agus ní dhearna siad stad mara ná comhnuidhe go dtainic</span>
<lb n="378"/><span>siad go dtí sráid an Gheárrghaisgidhigh Dhonnbhuidhe, agus d'fhuagair </span>
<lb n="379"/><span>an tseanchailleach fuagradh catha ar an móiméid.  Mar bhí an </span>
<lb n="380"/><span>Gearrghaisgidheach Donnbhuidhe borb árd-inntinneach, d'ionnsuigh</span>
<lb n="381"/><span>sé an chailleach is a cuid seadairí cogaidh ar bhuille boise.  Mhair </span>
<lb n="382"/><span>an cogadh naoi lá, agus le héirghe na gréine ar an deicheadh lá </span>
<lb n="383"/><span>ní rabh éinne a bhain do mo bhunadh-sa beo an mhaidin sin acht </span>
<lb n="384"/><span>mise agus athair do mhná.  A Oidhre mo chroidhe, bhí mise i</span>
<lb n="385"/><span>gcruadhchás ghéar an mhaidin sin dá mbeith fhios agat air.</span></p>
<lb n="386"/>
<lb n="387"/><p><span>"Nuair a marbhuighedh seadairí an Ghearrghaisgaidhigh bhí sé </span>
<lb n="388"/><span>a méanrac os comhair na caillighe agus iad ag gabháil fabharineadh </span></p>
</div>
<pb n="606"/>
<div><lb n="389"/><p><span>ar a chéile.  Bhí mé féin ag breathnughadh orthú, agus mé i gcomh-</span>
<lb n="390"/><span>nuidhe 'gcomhnuidhe ag braith ar imtheacht acht mar bhí cineál</span>
<lb n="391"/><span>bacail orm mar gheall ar an "gceárduidhe slinneán cóimh-</span>
<lb n="392"/><span>chliteáilte" a bheith agam i bhfolach faoi mo phráisgín, ní rabh</span>
<lb n="393"/><span>luadar na gcos agam mar badh mhian liom.  Acht "nuair is </span>
<lb n="394"/><span>cruaidh don chailligh caithfidh sí seanrith a dhéanamh," agus b'anann</span>
<lb n="395"/><span>sin liomsa.</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>"Nuair a chonnaic mé an chailleach mhí-stuamdha ghránda ag </span>
<lb n="398"/><span>fagháil lámh i n-uachtar ar an ngaisgidheach a bhí 'na haghaidh, mheas</span>
<lb n="399"/><span>mé go "mb'fheárr dhom luadar mo dhá phontán fín 'ná caraid</span>
<lb n="400"/><span>na Féinne uilig," agus, a Oidhre na gcumann, gan aon bhréag a </span>
<lb n="401"/><span>dhéanamh, thug mé do na cosaibh é.  Níor mhór dhom é, mar </span>
<lb n="402"/><span>bhí dáréag de ghaisgidhigh na caillighe agus í fhéin 'mo dhiaidh.  Shíl </span>
<lb n="403"/><span>mé gach uile choiscéim dá dtugann go dtuitfeadh an gárlach ó </span>
<lb n="404"/><span>mo phráisgín faoi mo chosaibh; acht, mar gheall ar easbhuidh fola is </span>
<lb n="405"/><span>d'oireasbhuidh bídh ar an tóir a bhí ag cur teichidh orm, d'éirigh</span>
<lb n="406"/><span>siad lag agus bhuail mé an corr orthú.  B'éigean dom a dhul </span>
<lb n="407"/><span>isteach i lúb coilleadh agus m'árus a dhéanamh faoi bhun crainn</span>
<lb n="408"/><span>rilleóg agus fanacht annsin in mo dheoraidhe cráidhte gan fear </span>
<lb n="409"/><span>mo chaointe ná mo shínte le fagháil acht an leanbh a thug mé liom </span>
<lb n="410"/><span>faoi mo phráisgín.  Sin é athair do mhná-sa anois, agus deirim-se </span>
<lb n="411"/><span>leat-sa gur shaothruigh mise an gárlach sin, má shaothruigh bean</span>
<lb n="412"/><span>leanbh.</span></p>
<lb n="413"/>
<lb n="414"/><p><span>"Le sgéal gearr a dhéanamh den sgéal fada, níor fhág an </span>
<lb n="415"/><span>chailleach ná a lucht cogaidh fionna feanna a bhain do mo shliocht</span>
<lb n="416"/><span>daoine-sa nár bhailigh siad leobhtha go Ríoghacht na Riffeléise, </span>
<lb n="417"/><span>agus, an rud níos measa, dhóigh siad is loisg siad gach uile </span>
<lb n="418"/><span>theach, beag agus mór, a bhain dúinn.  D'fhág sí slám draoidh-</span>
<lb n="419"/><span>eachta orm-sa is ar an ngárlach a bhí faoi mo choimirc nár fhéad</span>
<lb n="420"/><span>linn a thidheacht ar ais ná sinn féin aimhdeachtáil do éinne beo </span>
<lb n="421"/><span>gur bhain sinn le ríoghamhlacht ar bith.  Acht amháin, dá maireadh</span>
<lb n="422"/><span>an gárlach, agus é bheith ina gheineamhaint glacadh le bean mar </span>
<lb n="423"/><span>chéile mná is sliocht clainne a bheith acú, agus iad a bheith chomh</span>
<lb n="424"/><span>hádhamhail sin is go dtiocfadh rí ná ríoghain le cuid den </span>
<lb n="425"/><span>mhuirighin iarraidh 'un a bpósta, agus mise a bheith beo le n-a </span>
<lb n="426"/><span>linn sin - annsin, agus ní go dtí sin - a thiocfadh liom ughdar mo </span>
<lb n="427"/><span>bhunaidh daoine innsin dhon rígh a bheith pósta ag ball ar bith den </span>
<lb n="428"/><span>mhuirighin a bhain le Gearrghaisgidheach Donnbhuidhe na nÁrdán.</span>
<lb n="429"/></p>
</div>
<pb n="607"/>
<div><lb n="430"/><p><span>"Ar an adhbhar sin de, a Oidhre na Cruinne, go bhfuil tusa in </span>
<lb n="431"/><span>do mhac ríogh le bainríoghan pósta ag inghin mhic don Gheárr-</span>
<lb n="432"/><span>ghaisgidheach, mheas mise go rabh sé ceadmhach agam ar deireadh </span>
<lb n="433"/><span>thiar thidheacht in do láthair is innsin duit go ceart cneasta ó </span>
<lb n="434"/><span>chroidhe feileamhnach gur inghean mic ríogh le bainríoghain do bhean</span>
<lb n="435"/><span>ó cheart.</span></p>
<lb n="436"/>
<lb n="437"/><p><span>"Agus, a rí, le dhul níos fuide leis an sgéal, 'dtaobh athar</span>
<lb n="438"/><span>do mhná, nuair a bhí mise agus é fhéin ins an gcoill, ní rabh mórán </span>
<lb n="439"/><span>de shogh an tsaoghail againn; acht, ar a shon sin, l'éir mar bhí sé</span>
<lb n="440"/><span>ag méadughadh bhí sé ag dul 'un feabhas.  An inntleacht chinn nach </span>
<lb n="441"/><span>gcuimhnigheadh sé uirri insa lá smaoinigheadh sé uirri insan oidhche.</span>
<lb n="442"/><span>Leis an sgéal a ghiorrachan, a chumhlódair mo chroidhe thú, sul má </span>
<lb n="443"/><span>sgaith sé an dómhadh bliadhain déag ní rabh aon cheárduidhe le </span>
<lb n="444"/><span>fagháil ba mheabhraighe ná ba fadcheannaighe 'ná é.  Nuair nach </span>
<lb n="445"/><span>rabh tabhartas ar bith de mhaoin an tsaoil aige, acht oibriughadh</span>
<lb n="446"/><span>le allas a chnámh, agus gan bhréig d'oibrigh sé go dúthrachtach is </span>
<lb n="447"/><span>gan drogal ar bith air in a chionn; agus a rí, le urrudhas a chnámh</span>
<lb n="448"/><span>is le brigh a smior shaothruigh sé a chuid go ceart cneasta, le </span>
<lb n="449"/><span>mise agus a inghean bhláthamhail a bheathughadh is a thógáil agus </span>
<lb n="450"/><span>snuadh ar gcodach a chur orainn; agus gan gláithféis ar bith,</span>
<lb n="451"/><span>thóig sé a inghean duineamhail dóigheamhail.  Deirim anois agus </span>
<lb n="452"/><span>aríst, nach bhfuil a leithide le fagháil ar fhad is ar leithead na </span>
<lb n="453"/><span>ríoghachta seo; agus tá mé lán-chinnte, a Oidhre an Fheasa, go </span>
<lb n="454"/><span>bhfuil bród agus sólás ort l'éis mise a chur i n-umhail duit gur</span>
<lb n="455"/><span>ríoghain óg atá agat in do mhnaoi i n-áit inghean ceárduidhe."</span></p>
<lb n="456"/>
<lb n="457"/><p><span>"Ara, a théagair mo chroidhe thú agus shearc mo chléibhe, má </span>
<lb n="458"/><span>tá an t-ughdar a thug tú dhom fíor, agus sé mo bharamhail go </span>
<lb n="459"/><span>bhfuil, ní bhéidh aon tsean bhanalae insa ríoghacht so a bhéas chomh</span>
<lb n="460"/><span>saidhbhir leat, le sócamhal a thabhairt do do shean chnámha i </span>
<lb n="461"/><span>ndeireadh do laetheannta i n-áit an dócamhail atá saothruighthe</span>
<lb n="462"/><span>agat leis na bliadhantaibh.  Agus ná síl go bhfuil mé ag déid-</span>
<lb n="463"/><span>ghearradh ort i dtaobh d'ughdair acht amháin go mbudh mhaith liom </span>
<lb n="464"/><span>dá dtuibharthá duine eicínt eile annso agam, a mhair le linn an </span>
<lb n="465"/><span>chatha a bhí idir an chailleach is an Gearrghaisgidheach, ar an gcaoi </span>
<lb n="466"/><span>go gcuirfidh mé i n-umhail do ríghthibh an oileáin atá ag baint </span>
<lb n="467"/><span>aithise asam-sa anois agus aríst, gur inghean ríogh mo bhean, i </span>
<lb n="468"/><span>leabaidh inghine ceárduidhe."</span></p>
<lb n="469"/>
<lb n="470"/><p><span>Dhearc an tseanbhanalae de aon chlár amháin air, agus ar</span>
<lb n="471"/><span>sise go feargach:</span>
<lb n="472"/></p>
</div>
<pb n="608"/>
<div><lb n="473"/><p><span>"Feicthear dom go bhfuil tú ag déidghearradh ar mo chuid </span>
<lb n="474"/><span>cainnte."</span></p>
<lb n="475"/>
<lb n="476"/><p><span>"Ní fhuil," ars' an rí, "acht deirim leat gur fearr dhúinn an </span>
<lb n="477"/><span>darna duine a bheith annso le do chuid cainnte-sa do chóimh-</span>
<lb n="478"/><span>cheartughadh."</span></p>
<lb n="479"/>
<lb n="480"/><p><span>"'Sé mo bharamhail-sa," ars' an Chailleach, "go bhfuil tú</span>
<lb n="481"/><span>ceart."</span></p>
<lb n="482"/>
<lb n="483"/><p><span>D'fhág sí an tOidhre ar bhuille boise, agus i leath-uair an </span>
<lb n="484"/><span>chluig bhí sí ar ais, agus iongóir aosta léithi bhí chomh sean leis an </span>
<lb n="485"/><span>gceo.</span></p>
<lb n="486"/>
<lb n="487"/><p><span>Thoisigh an t-iongóir seo ag innsint don Oidhre, agus, a </span>
<lb n="488"/><span>dhearbhráthair mo chroidhe thú, b'fhearr an bhrigh a chuir sí i n-ughdar</span>
<lb n="489"/><span>an chatha ná chuir an bhanalae í féin.  Nuair a coimhcheartuigheadh</span>
<lb n="490"/><span>cainnt na caillighé i láthair an Oidhre, chuir sé gairmsgoile amach</span>
<lb n="491"/><span>ag cur i n-umhail do mhuinntir na ríoghachta an bunadh daoine a </span>
<lb n="492"/><span>bhain a bhean leis.  D'fhan sé go foighdeamhail ag feitheamh lá ar </span>
<lb n="493"/><span>lá go ndí-cheartóchadh duine eicínt de na ríghthibh an t-ughdarthás</span>
<lb n="494"/><span>a bhí sé ag cur i n-iumhail dóbhtha i dtaobh bunaidh a mhná.  Nuair </span>
<lb n="495"/><span>nár dí-cheartuigheadh a ghairmsgoile, bhí a fhios aige annsin go rabh</span>
<lb n="496"/><span>cainnt na caillighe fíor agus ní rabh aon rí le fagháil faoi </span>
<lb n="497"/><span>ríoghachtaibh na gréine ba bhródamhla 'ná é; agus gan bhréig </span>
<lb n="498"/><span>is gan mhagadh chuir sé suidheachan maith sócamhlach ar an gcailligh,</span>
<lb n="499"/><span>agus bhí sócamhal aice fhad is mhair sí.  Le comaoin a chur ar an </span>
<lb n="500"/><span>gcailligh chuir sé gairmsgoile amach ath-uair ag innsint do na </span>
<lb n="501"/><span>daoinibh go rabh sé ag déanamh comóradh le haghaidh na banalae a </span>
<lb n="502"/><span>d'innis dó faoi'n sliocht daoine a rabh gaol ag a mhnaoi leobhtha.</span>
<lb n="503"/><span>Ar an ádhbhar sin de, thug sé chuireadh do bhocht is do nocht</span>
<lb n="504"/><span>thidheacht go dtí an comóradh sin, agus go mbeith fearadh na </span>
<lb n="505"/><span>fáilte roimh gach uile dhuine acú.</span></p>
<lb n="506"/>
<lb n="507"/><p><span>Chruinnigh na sluaighte seacht míle ar 'ach aon taobh dá chathair,</span>
<lb n="508"/><span>agus ní'l aon ríoghain ná aon óighe dar tháinic go dtí an </span>
<lb n="509"/><span>comóradh nach rabh a seachadadh féin leobhtha le tabhairt do </span>
<lb n="510"/><span>ríoghan an Oidhre, mar bhéarfaidhe do bhruinnill le catharnas a </span>
<lb n="511"/><span>dhéanamh léithi mar gheall orthú drochmheas a chaitheamh uirri as</span>
<lb n="512"/><span>tús, mar shíl siad gur inghean ceárduidhe bocht a bhí innti, i leab-</span>
<lb n="513"/><span>aidh ríoghna l'éir ríoghamhlachta.</span></p>
<lb n="514"/>
<lb n="515"/><p><span>Le críoch a chur ar an sgéal gearr so, tar éis an ríoghain na </span>
<lb n="516"/><span>seachadaidh seo uile a ghlacadh, rinne sí caidreamh leis na ríogh-</span></p>
</div>
<pb n="609"/>
<div><lb n="517"/><p><span>antaibh go léir.  Thoisigh an t-ithe is an t-ól, an changailt is an </span>
<lb n="518"/><span>slughadh.  A leithide-sin d'ithe ní rabh sa domhan ariamh.  Maidir</span>
<lb n="519"/><span>leis an rinnce is an ceol, níl léigheadh ná innsint sgéil air;</span>
<lb n="520"/><span>agus dheamhan duine dá rabh sa teach nach rabh sásta leis an </span>
<lb n="521"/><span>gcomóradh a cuireadh ar an gcailligh.  Ghlac siad buidheachas leis</span>
<lb n="522"/><span>an Oidhre is an ríoghain.  D'fhág siad a slán is a mbeannacht acú</span>
<lb n="523"/><span>nuair a críochnuigheadh deireadh an fhíona.</span></p>
<lb n="524"/>
<lb n="525"/><p><span>Sin deireadh sgéil an Oidhre, acht chuala mé ó bhéal na sean-</span>
<lb n="526"/><span>seanchaidhthe go bhfuil sgéal níos fearr 'ná é seo faoi mhac an </span>
<lb n="527"/><span>Oidhre.  Ar dheireadh an ithe tháinic mé féin ag dúil leis an </span>
<lb n="528"/><span>slomairt, acht le mhéad a n-ithe ní raibh agam le fagháil acht</span>
<lb n="529"/><span>baladh an fhuighligh.</span></p>
<lb n="530"/>
<lb n="531"/><p><span>(A chríoch.)</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>NUAIR I SMÓ AN ANACAIN, agus rl.</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>Dá mhéid a bhíonn sa scamall dubh</span>
<lb n="536"/><span>An fuacht 's an fliuchra a leathann,</span>
<lb n="537"/><span>Soillseóidh an ghrian arís ar chnoc - </span>
<lb n="538"/><span>Níl ann acht cith beag reatha.</span></p>
<lb n="539"/>
<lb n="540"/><p>
<lb n="541"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sgéal Oidhre an Fheasa.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Sgéal Oidhre an Fheasa.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
