Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Seanchus Grinn na Tuaithe.  I - Ar Muin na Muice.</title><author><persName>Ó Conchubhair, Micheál</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG18-11559</note>
		 <note type="L">202</note>
		 <note type="B">1908</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Bealtaine, 1908</date><idno>IG18-11559</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">18</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ó Conchubhair, Micheál</author><title>Seanchus Grinn na Tuaithe.  I - Ar Muin na Muice.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Seanchus Grinn na Tuaithe.  I - Ar Muin na Muice.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Bealtaine, 1908</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span><pb n="202"/></span>
<lb n="1"/><span>Seanchus Grinn na Tuaithe.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>I. - AR MUIN NA MUICE.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>"Taoi ar muin na muice" adeirtear le duine bhíonn ar a </span>
<lb n="6"/><span>shástacht agus gach nídh ar a thoil aige.  Is deacair a dhéanamh </span>
<lb n="7"/><span>amach indiu cad fé ndeara dhon chéad duine riamh adubhairt é </span>
<lb n="8"/><span>san a rádh.  "Ar mh'anam," arsa Tadhg Ghearróid liom-sa lá, </span>
<lb n="9"/><span>"gur chaitheas-sa tamaillín ar mhuin muice, is go mb'fhearr liom </span>
<lb n="10"/><span>fúm an t-asal is righne agus is ceanndána i rith na cúige 'ná í." </span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>"Mhaise, má's marchaigheacht a theastuigh uait," arsa mise, </span>
<lb n="13"/><span>"ba ghreannmhar an t-ainmhidhe do thoghais chum iomchur a thabhairt </span>
<lb n="14"/><span>duit.  An ar meisce bhís, nó an amhal a chuiris geall síos le </span>
<lb n="15"/><span>héinne go ndéanfá an cleas soin?" </span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>"Ní raibh meisce ná dígh céille ná mearbhall orm," ar seisean, </span>
<lb n="18"/><span>"agus níor dheineas togha ná rogha dhi; agus níor lugha do thugas </span>
<lb n="19"/><span>toiligheacht leis an gcleas do dhéanamh.  Fiú amháin, níor iarradh </span>
<lb n="20"/><span>orm an mharchaigheacht a ghlacadh, acht í bhronnadh orm dem chorp-</span>
<lb n="21"/><span>indeóin." </span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Bhíos féin ag bladar leis agus ag mealladh uaidh choidhche go </span>
<lb n="24"/><span>raibh iomlán an scéil faghta agam uaidh. </span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>"Is glan í mo chuimhne," ar seisean, "ar an aimsir nuair ná </span>
<lb n="27"/><span>bíodh aon pháirc aonaigh 'san mbaile mór so Bhaile an Chláir. </span>
<lb n="28"/><span>Bhíodh beithidhigh is caoirigh is capaill is muca dá ndíol ar an </span>
<lb n="29"/><span>tsráid, agus thagadh laetheanta aonaigh go minic agus thabharfadh </span>
<lb n="30"/><span>sé a dhóthain le déanamh do dhuine é féin do shaothrughadh tríotha ó </span>
<lb n="31"/><span>cheann ceann na sráide.  Bhíodh lá áirithe i gcómhair na muc, </span>
<lb n="32"/><span>ámhthach, agus thuas i Sráid na nGabhar a bhídís san dá ndíol. </span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>"Ní fheadar anois, sar a ndéarfainn bréag, cia aca coirce </span>
<lb n="35"/><span>nó prátaidhe síl a bhí uaim an lá úd áirithe a thug fé dhéin an </span>
<lb n="36"/><span>bhaile mhóir mé.  Lá aonaigh muc a b'eadh é ar aon chuma. </span>
<lb n="37"/><span>Gheibheas suas an tsráid ar mo shuaimhneas.  Do chonnac an scata </span>
<lb n="38"/><span>muc ag déanamh orm anuas; acht cheapas nár mhisde dhom </span>
<lb n="39"/><span>leanamhaint ar m'aghaidh, agus go mb' fhuruist dam bóthar a </span>
<lb n="40"/><span>threabhadh dam féin tríotha.  Bhí an tsráid lán ó thaobh taobh aca. </span>
<lb n="41"/><span>Deirtear ná sáruigheann aon nídh muc le dánacht, acht amháin </span>
<lb n="42"/><span><pb n="203"/> </span>
<lb n="43"/><span>bean.  Scaoilimís tharainn na mná dhon iarracht so; acht deirim-</span>
<lb n="44"/><span>se nách ró-fhuruist muc a shárughadh. </span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>"Bhíodar ag druideamhaint liom anuas, agus láithreach baill </span>
<lb n="47"/><span>do dhein sean-chráin a bhí ortha orm anall.  Bhagaras an maide </span>
<lb n="48"/><span>uirthi a d'iarraidh í thiomáint as an mbealach uaim.  Muna mbeadh </span>
<lb n="49"/><span>na muca eile do bheith ag brúghadh uirthi is dóigh liom go gcasfadh </span>
<lb n="50"/><span>sí as an tslighe uaim.  Níor éirigh léi sin do dhéanamh, agus dhein </span>
<lb n="51"/><span>sí cruinn díreach isteach orm.  Sar a raibh d'uain agam "I n-ainm </span>
<lb n="52"/><span>an Athar" do rádh; bhíos árduighthe ar a muin aici, agus m'aghaidh </span>
<lb n="53"/><span>siar ar a herball.  Chíonn tú féin nách ró-fhada iad na cosa so </span>
<lb n="54"/><span>agam.  Da mbeadh fear árd im ionad-sa an lá úd do shleamh-</span>
<lb n="55"/><span>nóghadh an chráin idir a dhá chois gan bárthain dó.  Ar mo </span>
<lb n="56"/><span>mhacántacht, a laogh, má bhí formad riamh agam le Seán Fada acht </span>
<lb n="57"/><span>an lá céadna. </span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>"Má bhí fonn ó chianaibh uirthi marcaigheacht a thabhairt i n-aisce </span>
<lb n="60"/><span>dhom (bíodh is nách raibh aon lorg agam-sa 'na diaidh), tháinig </span>
<lb n="61"/><span>sceón anois innti an uair mhothuigh sí ar a druim mé.  Dá </span>
<lb n="62"/><span>dtabharfadh sí aga dham geallaim dhuit go dtúirlingeóghainn go </span>
<lb n="63"/><span>fonnmhar, agus gur mise mhaithfeadh dhi an méid a bhí déanta aici </span>
<lb n="64"/><span>orm.  Acht ní raibh aon dul agam air.  Láithreach baill do phreab </span>
<lb n="65"/><span>sí léi ar sodar, agus as soin d'imthigh sí ar chosa i n-áirde.  Ar </span>
<lb n="66"/><span>an gcéad dul síos ba dhóbair di mé threascradh 'san lathaigh; acht </span>
<lb n="67"/><span>chómh luath is fuaireas greim ar erball uirthi tháinig breis </span>
<lb n="68"/><span>mheisnigh dom.  Síos linn an tSraid Árd, ise ag déanamh a díchill </span>
<lb n="69"/><span>san tsiubhal, is mise agus greim an fhir bháidhte agam ar a </span>
<lb n="70"/><span>herball. </span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>"Chrom na daoine ar liúghraigh, madraidhe ar sgeamhghail agus </span>
<lb n="73"/><span>garsúin na sráide ar fheadghail. </span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>"Airiú, fan go bhfaghair iallaid," arsa Tomás Ruadh, a bhí ina </span>
<lb n="76"/><span>sheasamh ag cúinne oifige an phuist.  Níor fhanas, ní gábhadh dham </span>
<lb n="77"/><span>a innsint. </span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>"Cuirfidh mé coróin leat gur túisce bheidh an chráin ann ná </span>
<lb n="80"/><span>thusa," arsa stollaire tuinncéara bhí ar thaobh na sráide.  Ní raibh </span>
<lb n="81"/><span>fhios agam-sa olc ná maith cá raibh ár dtriall, agus dá bhrígh sin </span>
<lb n="82"/><span>níor chuireas an geall; agus níor labhras chuige ná uaidh. </span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>"Ní fheacaís riamh cráin ag cur na talmhan di ar nós mo </span>
<lb n="85"/><span>chránach-sa.  Bhí an rás rithte i n-aon dá neómat amháin, óir do </span>
<lb n="86"/><span>coisceadh go hobann sinn.  Ghluais gearra-mhadra amach as tigh </span>
<lb n="87"/><span><pb n="204"/> </span>
<lb n="88"/><span>óil fé n-ár ndéin.  Dhírigh sé ar an gcráin agus do rug greim </span>
<lb n="89"/><span>ar sróin uirthi.  Leig sise scread aisti, chas sí mór-dtimcheall </span>
<lb n="90"/><span>agus do síneadh mise ar fleasc mo dhroma i séithleán uisge bhí </span>
<lb n="91"/><span>ann.  Bhailigh sluagh daoine im thimcheall, cuid aca ag déanamh </span>
<lb n="92"/><span>truaighe dhom agus a thuilleadh aca, mór-mhór stracairidhe na </span>
<lb n="93"/><span>sráide, ag fonómhaid is ag magadh fúm.  Ní raibh éinne ann gan a </span>
<lb n="94"/><span>chlab ar leathadh aige agus é ag gáiridhe." </span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>"Ar gortuigheadh i n-aon chor thú?" arsa mise.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>"Níor deineadh," ar seisean; "acht scaras go maith leis is a </span>
<lb n="99"/><span>rádh nár deineadh brúscar dem chloigeann ar leic na sráide." </span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>"Níor cuireadh lucht riartha na dlighe ar do thóir, ar </span>
<lb n="102"/><span>cuireadh?" arsa mise. </span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>"Cad a bhí déanta as an tslighe agam-sa go gcuirfidhe im </span>
<lb n="105"/><span>dhiaidh iad?" ar seisean. </span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>"Ar eagla gur ag goid na cránach a bhís," arsa mise, ag </span>
<lb n="108"/><span>tabhairt aithfreagra air. </span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>"Ó, má deineadh éinnídh neamhdhleaghthach b'í an chráin a bhí </span>
<lb n="111"/><span>cionntach agus ní mise," arsa Tadhg. </span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>Agus d'fhágamair slán agá chéile annsoin.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>MICHEÁL Ó CONCHUBHAIR.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>(A chríoch).</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p/>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p>
<lb n="122"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Seanchus Grinn na Tuaithe. I - Ar Muin na Muice.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Seanchus Grinn na Tuaithe. I - Ar Muin na Muice.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
