Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Clódhanna Nua.</title><author><persName>Údair éagsúla</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG18-11533</note>
		 <note type="L">91</note>
		 <note type="B">1908</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Feabhra, 1908</date><idno>IG18-11533</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">18</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Údair éagsúla</author><title>Clódhanna Nua.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Clódhanna Nua.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Feabhra, 1908</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language><language ident="en">English</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Clódhanna Nua.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>ÉRIU: The Journal of the School of Irish Learning, Dublin.  Vol. III., Part II. </span>
<lb n="3"/><span>School of Irish Learning, 33 Dawson Street, Dublin. 6s. net.; annual</span>
<lb n="4"/><span>subscription, 10/ — (two parts).</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Éinne a chuireann suim i bhfíorscoláireacht na Gaedhilge is riachtanus dó </span>
<lb n="7"/><span>ÉRIU a bheith aige.  Fé dhó sa bhliadhain do thagann sí amach, agus an té gur mhór </span>
<lb n="8"/><span>leis a leathshobharn a thabhairt uirthi ní baoghal go raghaidh Éire féin le craobh-</span>
<lb n="9"/><span>chaibh dá shearc.  Beidh leabhar dá thosnughadh aca gan mhoill, agus anois an t-am </span>
<lb n="10"/><span>ag lucht iúil na Banban a síntiúisí a chur uatha.  Tá súil againn ná déanfaid </span>
<lb n="11"/><span>léightheóirí an IRISLEABHAIR dearmhad de sin.  Is mór an obair é sean-leabhair </span>
<lb n="12"/><span>na nGaedheal do mhíniughadh is do chur i gcló, agus badh cheart don uile dhuine </span>
<lb n="13"/><span>againn cabhrughadh leis de réir a ghustail.  I Scoil na Sean-Ghaedhilge táid </span>
<lb n="14"/><span>óga dá n-ullmhughadh i gcóir na hoibre seo, agus i nÉRIU gheibhmíd toradh a </span>
<lb n="15"/><span>saothair.  Tá an leabhar — nó an páipéar — so á chur amach i nÉirinn, agus is ar </span>
<lb n="16"/><span>mhuinntir na hÉireann a bheidh ag braith chun í chothughadh is í choimeád ar siubhal. </span>
<lb n="17"/><span>Is féidir rud éigin ag baint le hÉirinn d'fhoghluim as gach ball is as gach alt </span>
<lb n="18"/><span>dá bhfuil ann. </span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Ní ar thírghrádh Mhuinntir na Gaedhilge atá a seasamh.  Is fiú go maith í an </span>
<lb n="21"/><span>leathshobharn i n-agaidh na bliadhna go bfuiltar á iarraidh uirthi.  I ngach uimhir </span>
<lb n="22"/><span>bíd sóghluistí taitneamhacha, i gcás nach baoghal go mbeidh cathughadh ar éinne a </span>
<lb n="23"/><span>chuireann fios air.  San uimhir seo tá dhá aiste i mBéarla, ceanna aca Alfred </span>
<lb n="24"/><span>Annscombe ar "The Exordium of the "Annales Cambriae"," agus ceann an-léigh-</span>
<lb n="25"/><span>eanta ó Mrs Green ar "Irish Land in the Sixteenth Century".  Tá an seann-</span>
<lb n="26"/><span>téacs ud ar Ionnarbadh na nDéise i gcló ag Cúnó Meighear ann.  Dubhairt </span>
<lb n="27"/><span>Zimmer gur chéadscríobadh an aiste seo timcheall bliadhain a 750.  Tá seann-</span>
<lb n="28"/><span>laoi ar an Domhnach fé eagar ann ag Séamus Ó Caoimh, agus Eachtra Airt mic </span>
<lb n="29"/><span>Chuinn Céadchathaigh ag R. I. Best.  Tá an tseann-laoi bhreagh úd "Crist </span>
<lb n="30"/><span>rocrochad" as Leabhar Uíbh Máine ann fé eagar ag Tomás Ó Máille.  N-a </span>
<lb n="31"/><span>bhfochair sin gheobhthar ann gluais ar fhoclaibh áirithe ó Éadbhard Mag Fhinn; dán </span>
<lb n="32"/><span>i Laidin "Colman's Farewell to Colman" do sholáthruigh Cuno Meighear, agus </span>
<lb n="33"/><span>giota beag ana-dheas "Me Eba ben Adhaimh uill" do fuair an tOllam </span>
<lb n="34"/><span>céadna i leabhar de leabhraibh Stowe.  Mar bhárr sonuis tá i ndeireadh an </span>
<lb n="35"/><span>leabhair sé leathanach déag eile dhen Táin Bó Cuailgne.  Sidé an cúigmhadh cuid </span>
<lb n="36"/><span>de, agus féadfar iad go léir a bhaint as ar ball is iad a dhéanamh i n-aon </span>
<lb n="37"/><span>leabhar amháin.  Ní beag an méid sin chun tuairim a thabhairt do dhuine ar an </span>
<lb n="38"/><span>obair atá gá dhéanamh ag ÉRIU is ag Scoil na Sean Ghaedhilge.  Tuillid uainn-</span>
<lb n="39"/><span>na buidheachus agus costus, agus tá súil agam ná heiteóghaidh éinne iad. </span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Mo dhearmhad, tá pictiúir Sheóin Strachan san uimhir seo, maraon le gearr-</span>
<lb n="42"/><span>chunntus ar a bheatha agus áireamh ar na hoibreacha do rin sé ar son na </span>
<lb n="43"/><span>Gaedhilge.  Ní haon áireamh beag an t-áireamh soin.  Ár dheis an Athar go raibh </span>
<lb n="44"/><span>a anam. </span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>TÓRNA.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>FÉITHE FÓDLA: Gill's Irish Reciter.  Edited by J. J. O'Kelly (Sceilg).</span>
<lb n="49"/><span>Second Edition.  Gill & Son, Dublin.  2/6 net.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Seanchara againn an leabhar so "Sceilg na Sceól is na Seól", agus badh </span>
<lb n="52"/><span>lag an mhaise dhúinn gan fáilte a chur roimis chomh luath agus do bheadh an chaoi </span>
<lb n="53"/><span>againn air.  Ní'l puinn thar leathbhliadhain istigh ó chéadchuireadh an saothar so </span>
<lb n="54"/><span>amach, agus féach go bhfuil os cionn trí mhíle cóib díolta cheana féin.  Tes-</span>
<lb n="55"/><span>peánann soin go raibh gábhadh le leabhar den tsórd so, agus gur dhein Sceilg a </span>
<lb n="56"/><span>chion féin go maith is go stuamdha. </span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Ó b'é seo an tárna cur amach ar an leabhar do mheas Muinntir an Ghoill </span>
<lb n="59"/><span>nár mhiste dhóibh beagán a chur leis.  Seo mar adeirid féin ag tagairt d'aistíbh </span>
<lb n="60"/><span>Béarla ann: …</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>Ar shon ná fuil tagartha</span></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="63"/><p><span>annsoin d'aistíbh i nGaedhilg ní fhágann soin ná go bhfuil roinnt díobh ann tar </span>
<lb n="64"/><span>mar bhí sa chéad leabhar, mar atá giotaí ó Chéitinn is ó Sheán Ó Tuama, Marbhna </span>
<lb n="65"/><span>ar Eoghan Ruadh Ó Néill, Caithréim Phádraig Sáirséal ó Dháth Ó Bhruadair, agus </span>
<lb n="66"/><span>giota ana-bhreágh eile ar an Sáirséalach a cheap file gur bh'ainm dó Tadhg mac </span>
<lb n="67"/><span>Pheadair Uí Shúilleabháin. </span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Dar liom gurab é an Remhrádh ó Sceilg féin an chuid is fearr agus is luach-</span>
<lb n="70"/><span>mhaire dhen leabhar go léir.  Is iomdha amhrán atá bailighthe agus curtha i gcló </span>
<lb n="71"/><span>sa leabhar so go bhfuil sprid an tír-ghrádh go soléir le feicsint ann.  Badh </span>
<lb n="72"/><span>dhóigh le duine gur ag callaireacht a bheadh sé a chuid aca — agus ní háil linn an </span>
<lb n="73"/><span>tírghrádh ag callaireacht.  Acht corp an tírgrádh fé n-a ilghnéithibh seadh reamhrádh </span>
<lb n="74"/><span>Sceilg i mbrollach a Fhéithe.  Bíonn i bhfolach uaireanta; uaireanta eile </span>
<lb n="75"/><span>lingeann mar dhéanfadh lasracha teine; tá sé ann sa ghreann is sa tromdhacht, i </span>
<lb n="76"/><span>lár an chogaidh, i láthair na himearta is sa leabaidh báis.  Cuarduigh do, a </span>
<lb n="77"/><span>gharsúna is a chailíní.  Gheóbha sibh sásamh ann, agus ní baoghal gur lughaide bhur </span>
<lb n="78"/><span>meas ar Éirinn bhur gcroidhe ná ar Sceilg na sceól dá bhárr. </span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>Ní hé an chuid is measa den leabhar so na pictiúirí atá ann.  Tá tosach ag </span>
<lb n="81"/><span>ár "gCraoibhín Aoibhinn" féin, agus is maith a thuilleann sé é.  Ní healadha </span>
<lb n="82"/><span>dham an chuid eile d'ainmniughadh: tá dosaon éigin aca ann, agus an tAthair </span>
<lb n="83"/><span>Pádraig Ó Duinnín ortha.  Tá Muinntir an Ghoill á gheallamhaint dúinn go </span>
<lb n="84"/><span>mbeidh a thuilleadh aca ann an chéad turas eile.  M'athchuinghe-se ortha gan </span>
<lb n="85"/><span>dearmhad a dhéanamh de "Mogh Ruith, draoi, an uair sin.  Do b'fhéidir a chur i </span>
<lb n="86"/><span>gcló n-a theannta an aithris bhreagh úd do cheap "Mogh Ruith" féin, darab líne </span>
<lb n="87"/><span>deireannach: "Sin agaibh mo sceól is geóbhadh leis an gCailín Deas Ruad." </span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>LOG SOCAIR.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>…</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>Gearán tá d'á dhéanamh ag "muinntir na Leabhar Gaedhilge" mar gheall ar </span>
<lb n="94"/><span>gan scríbhinní an Athar Pheadair áirighthe ag lucht roinnte oideachais i nÉirinn </span>
<lb n="95"/><span>ar na leabhraibh atá le léigheamh ag na macaibh léighinn i gcóir a scrúduighthe. </span>
<lb n="96"/><span>'Sé tá deanta aca, ag muinntir na leabhar, scríobhadar chum na nOidí atá </span>
<lb n="97"/><span>luaidhte agam thuas, 'ghá chur i n-iúil dóibh cionnus mar ná raibh scríbhinní an </span>
<lb n="98"/><span>Athar Pheadair leagaithe amach dos na macaibh léighinn, agus 'ghá fhiafruighe dhíobh </span>
<lb n="99"/><span>cad é a meas féin ortha mar scríbhinníbh.  Agus annsoin, nuair fuaireadar </span>
<lb n="100"/><span>freagraí ó's na hoidíbh, bhuaileadar idir ceisteanna agus freagraí, mar aon </span>
<lb n="101"/><span>le gearr-chúntus ar an scéal ar fad, fé chló i bhfuirm leabharáin.  Do'n </span>
<lb n="102"/><span>leabhrán so is eadh táim ag tagairt anois.  Tá sé le fághail ag an gcoitchian-</span>
<lb n="103"/><span>tacht ar leath-thuisdiún. </span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Acht cad do thiocfaidh as mar ghearán?  Cad dhéanfaidh lucht na sgol?  Tá </span>
<lb n="106"/><span>na hoidí ar aon fhocal i dtaoibh Gaedhilge an Athar Pheadair.  Deirid nach fuil </span>
<lb n="107"/><span>aon bhreith ag aoinne dá bhfuil ag scríobadh Gaedhilge indiu ar chuimilt do </span>
<lb n="108"/><span>dheanamh leis mar scríobhnóir, ná ná raibh ag aoinne d'ár scríobh le bliadhantaibh </span>
<lb n="109"/><span>fada.  An gcuirfear aon tsuim i gcainnt na n-oidí?  Nó an ndéanfar a </span>
<lb n="110"/><span>gcomhairle?  Agus mara gcuirfear nó mara ndéanfar, cad dhéanfamaoid-ne </span>
<lb n="111"/><span>nó cad dhéarfamaoid?  An ngeobhaidh muintir na Gaedhilge páirt le </span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="112"/><p><span>"muintir na leabhar Gaedhilge" sa scéal annsoin?  Measaim féin go mbadh </span>
<lb n="113"/><span>chóir go ndéanfaidís.  Ní headh acht 's é mheasaim gur dhóibh, gur chóir thabhairt </span>
<lb n="114"/><span>fé an olc do leigheas an cheud uair agus gan a fhágaint fé aon "mhuintir" eile </span>
<lb n="115"/><span>é dhéanamh.  Ní ghábhadh a rádh gur ar an Athair Peadar bhí seasamh na Connartha </span>
<lb n="116"/><span>chun Gaedhilge do thál ar mhacaibh léighinn na hÉireann go dtí so.  Mara mbeadh </span>
<lb n="117"/><span>é, bheadh lucht foghlumtha na teangan i n-an-chás.  Bheadh focail go leór </span>
<lb n="118"/><span>Gaedhilge aca b'fhéidir, agus riaghlacha graiméir.  Sin a mbeadh. </span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Acht feuch! ní'l lucht stiúruighthe na sgol gan leath-sceul aca is dócha. </span>
<lb n="121"/><span>Déarfaid, b'fhéidir, nach bhfuil leabhair an Athar Pheadair oireamhnach dos na </span>
<lb n="122"/><span>macaibh léighinn?  Go bhfuilid ró-mhór?  Go bhfuilid ró-dhaor?  Nach bhfuil </span>
<lb n="123"/><span>foclóir ná aistriughadh ag gabháil leótha?  Tá san le rádh, gan amhras, i dtaobh </span>
<lb n="124"/><span>cod' aca, acht ní ar "mhuintir na leabhar" badh cheart a mhilleán do bheith. </span>
<lb n="125"/><span>B'aimideach an obair dóibh siúd foclóir agus aistriughadh do chur le "Niamh", </span>
<lb n="126"/><span>cuir i gcás, gan fios cad chuige nó cad 'n-á chóir.  Deineadh lucht na sgol na </span>
<lb n="127"/><span>leabhair d'áireamh i gcóir na sgol mar sin, agus ní dheinim dabht ná go ndéan-</span>
<lb n="128"/><span>faidh Muinntir na Leabhar a gcion féin gan ró-mhoill chun na leabhar do chur i </span>
<lb n="129"/><span>n-oireamhaint dos na sgolaibh.  Agus ar an adhbhar sin, 'sé chómhairleóghainn-se </span>
<lb n="130"/><span>— muintir na Gaedhilge do dhul chun cainnte le muintir na mbórd, — gach bórd </span>
<lb n="131"/><span>aca fé leith, — agus a chur ar a súilibh dóibh nach fuil "Fir Éireann" sásta le </span>
<lb n="132"/><span>gan scríbinní an Athar Pheadair d'á léigheamh ag leanbhaibh Éireann.  'Sé mo </span>
<lb n="133"/><span>thuairim go ndéanfadh muintir na mbórd rud ar Fhearaibh Éireann. </span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>"MARBHÁN".</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>…</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p>
<lb n="140"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Clódhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Clódhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
