Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Spailpín Fánach.  (ar leanamhaint).</title><author><persName>Ó Gríobhtha, Micheál</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG18-11531</note>
		 <note type="L">83</note>
		 <note type="B">1908</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Feabhra, 1908</date><idno>IG18-11531</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">18</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ó Gríobhtha, Micheál</author><title>Spailpín Fánach.  (ar leanamhaint).</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Spailpín Fánach.  (ar leanamhaint).</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Feabhra, 1908</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Spailpín Fánach.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>MICHEÁL Ó GRÍOBHTHA Do Scríobh.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>CAIB. III.</span>
<lb n="5"/><span>(Ar leanamhaint).</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>"Rud beag biorrach é, ní hé an searrach é, tá féasóg air, 's </span>
<lb n="8"/><span>ní hé an gabhar é.  Cad é sin anois?" </span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>"Níl fhios agam," ar Mártín, "acht má táir ag lorg eoluis </span>
<lb n="11"/><span>seo pas duit a réidhteochaidh gach bealach duit: </span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>"'Sé ainm an duine seo Donnchadh Ó Dúbhartaigh,</span>
<lb n="14"/><span>Bíonn sé 'g sodar 's a bhrollach gan dúnadh,</span>
<lb n="15"/><span>Ní dheineann sé dochair i mbaile ná 'ndúthaigh,</span>
<lb n="16"/><span>Sgaoiligidh tharaibh an breallach gan mhúineadh."</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Tháinig racht gáiridhe ar an gCrobhaltach.</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>"Fad-saoghail chughat," ar seisean.  "Agus tá sé chomh maith </span>
<lb n="21"/><span>againn an sgéal só do shocrughadh anois.  Deir tusa gur </span>
<lb n="22"/><span>shaothruighis an t-airgead so; a Dhonnchadh, cá bhfuairis-se an </span>
<lb n="23"/><span>t-airgead?" </span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>"Duine-uasal a bhí ar bórd luinge do thug dam mar luach </span>
<lb n="26"/><span>saothair é.  Do thuit sé sa bhfairge agus do phreab mise 'na </span>
<lb n="27"/><span>dhiaidh agus chongbhaigh mé ós cionn uisge é nó gur deineadh fóir-</span>
<lb n="28"/><span>ithin orainn." </span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>"Éistidh liom-sa" ar an Crobhaltach, "tá éileamh agaibh </span>
<lb n="31"/><span>araon ar an airgead; éilmhighim-sa an tríomhadh cuid de mar ní </span>
<lb n="32"/><span>fheadar cia leis é.  Is amhlaidh caithfear an cheist do réidhteach </span>
<lb n="33"/><span>an t-airgead go léir do chur ar chluiche chártaidhe.  Ní dhéanfaidh </span>
<lb n="34"/><span>na cártaidhe éagcóir ar aoinne.  Imreochaimíd ár dtriúr trí </span>
<lb n="35"/><span>chluiche; an té is lugha áireamh caithfidh sé tabhairt suas, agus </span>
<lb n="36"/><span>leigint do'n bheirt eile é dh'imirt i dtrí chluiche; an té bhuaidhfidh </span>
<lb n="37"/><span>dhá chluiche as na trí chluichíbh sin is leis an t-airgead.  Cad deir </span>
<lb n="38"/><span>tú leis sin, a Dhonncadh, an bhfuil ceart agus cóir leis an moladh </span>
<lb n="39"/><span>soin?" </span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>"Ní fhéadfaidhe ceart cóir ná cothrom do dheanamh níos </span>
<lb n="42"/><span>fearr." </span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>"Agus cad deir tusa leis, a fhir bhig?"</span>
<lb n="45"/></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="46"/><p><span>"Deirim-se leat ná fuil ceart cóir na cothrom ann damh-sa. </span>
<lb n="47"/><span>Do thuill mise an t-airgead soin le allus mo chnámh agus sibh-se </span>
<lb n="48"/><span>araon ar bhur soghmas sa mbothán so.  Tá mo bhean agus mo </span>
<lb n="49"/><span>leanbhaidhe bochta ag fuireach ar mo theacht ar ais a bhaile chúcha </span>
<lb n="50"/><span>marab amhlaidh tá siad caillte leis an ocras cheana.  An leigfeá </span>
<lb n="51"/><span>dham a gcuid do chur ar chluiche cártaidhe, nó an duine daonda </span>
<lb n="52"/><span>thú i n-aon chor?" </span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>"Féach, a dhuine," ar an Crobhaltach, "is cearrbhach mise, agus </span>
<lb n="55"/><span>ní dheárnadh mé féin ná na cártaidhe éagcóir ar aoinne riamh. </span>
<lb n="56"/><span>Má's leat an t-airgead ní baoghal duit.  Caithfidh tú é fhágaint </span>
<lb n="57"/><span>fe sna cártaidhibh anois, níl dul as agat. </span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>CAIB. IV.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>"An mhuileat mhaol a mheilt,</span>
<lb n="62"/><span>An cuireat caol a cheilt."</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Rug an Crobhaltach ar an mbórd agus do shocruigh é ar aghaidh </span>
<lb n="65"/><span>na teine amach, do las coinneal agus do chaith paca cártaidhe </span>
<lb n="66"/><span>ar an gclár.  Do shuidh féin ag ceann an bhúird agus do chuir </span>
<lb n="67"/><span>Donnchadh ar a láimh dheis agus Máirtín ar a láimh chlé. </span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>"An té dhéanfaidh éagcóir ar na cártaidhibh díolfaidh sé as," </span>
<lb n="70"/><span>ar seisean. </span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>Do chóimhrimh sé na cártaidhe agus do shuathaidh iad agus do </span>
<lb n="73"/><span>leag ar lár an bhúird iad. </span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>"Deighilimís."</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Bhaineadar díobh: deich muileat ag an gCrobhaltach, a dó </span>
<lb n="78"/><span>triuch ag Máirtín, rí spéireat ag Donnchadh.  Ba le Máirtín an </span>
<lb n="79"/><span>chéad riar.  Do dhein sé na cártaidhe agus do dheighil an </span>
<lb n="80"/><span>Crobhaltach iad.  Do riar sé annsain iad agus d'iompuigh mádh, </span>
<lb n="81"/><span>.i. rí airt.  Do ghabh gach fear a bheart féin de réir mar thuit </span>
<lb n="82"/><span>luighe na birte air nó go raibh beart an duine aca.  Do rug </span>
<lb n="83"/><span>Máirtín an dá bheart eile. </span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>"Fiche annso," ar Máirtín.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>Do riar Donnchadh na cártaidhe agus d'iompuigh chuige a haon </span>
<lb n="88"/><span>a muileat. </span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>"Fáinne óir ort," ar an Crobhaltach.</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>"Fáinne gan seod," ar Donnchadh.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>D'iompuigh Máirtín a chuid chártaidhe béal fútha ar an mbórd.</span>
<lb n="95"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="96"/><p><span>"Comharthaidhe, an eadh?" ar seisean.  "Agus an é seo an </span>
<lb n="97"/><span>fuadar cirt atá fúibh?" </span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>"Is maith an sgéal mé," ar an Crobhaltach.  "Ba chóir dom </span>
<lb n="100"/><span>mo bhéal do chongbháil 'na chomhnuidhe, acht bheirim duit briathar an </span>
<lb n="101"/><span>tseana-chearrbhaigh ná fuil comharthaidhe ar bith eadrainn". </span>
<lb n="102"/><span> </span>
<lb n="103"/><span>Do chromadar ar an imirt arís.  Do dhíol Donnchadh as an </span>
<lb n="104"/><span>aon.  Bhí an cuireat agus a haon a hairt ag Máirtín.  Ghabh-</span>
<lb n="105"/><span>adar trí bearta díreach mar do dheineadar cheana.  D'imir </span>
<lb n="106"/><span>Donnchadh aon a muileat agus do ghabh Máirtín an bheart soin </span>
<lb n="107"/><span>leis an gcuireat.  Do rug Donnchadh an bheart deireannach le </span>
<lb n="108"/><span>sean-drabh de triuch. </span></p>
<lb n="109"/>
<lb n="110"/><p><span>"Fiche, dhá dheich," ar an Crobhaltach, agus do dhein sé na </span>
<lb n="111"/><span>cártaidhe, agus do riar iad.  Rug sé féin agus Máirtín dá </span>
<lb n="112"/><span>bheart do'n duine, ní bhfuair Donnchadh acht aon bheart amháin don </span>
<lb n="113"/><span>chor soin. </span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>"Úd fiche, agus deich, agus beidh luighe na birte ar an úd. </span>
<lb n="116"/><span>Seachain, a Dhonnchaidh." </span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>Do shuathaigh Máirtín na cártaidhe go maith agus do dhein </span>
<lb n="119"/><span>riaradh.  D'iompuigh rí triuch.  Bhí an t-aon ag Máirtín agus </span>
<lb n="120"/><span>do sháthaidh an Crobhaltach a haon a hairt chuige isteach.  Bhí </span>
<lb n="121"/><span>Máirtín ag breathnughadh a chod' chártaidhe féin féachaint cad do </span>
<lb n="122"/><span>chuirfeadh sé síos, agus ní raibh fhois aige cia de'n bheirt a </span>
<lb n="123"/><span>thug a haon a hairt. </span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>"Cad a tháinig ó bhonn?" ar seisean.</span></p>
<lb n="126"/>
<lb n="127"/><p><span>"Tabhair aire do'n chlár," ar an Crobhaltach.</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Ní fheidir sé cad ba cheart dho a chaitheamh.  Fé dheire cheap sé </span>
<lb n="130"/><span>go mb'fhearra dho mádh do sgaoileadh uaidh ar eagla go gceilfeadh </span>
<lb n="131"/><span>sé ar aon a hairt agus go gcrochfaidhe é.  Do chaith sé an t-aon. </span>
<lb n="132"/><span>Do sgairt an bheirt eile amach ar gháiridhe agus ba shearbhusach é </span>
<lb n="133"/><span>Máirtín de féin.  D'imir an Crobhaltach rí muileat, chuir </span>
<lb n="134"/><span>Máirtín muileat air agus ní raibh breith na beirte sin ag </span>
<lb n="135"/><span>Donnchadh.  In san chéad turus eile do chur Máirtín an rí chuige. </span>
<lb n="136"/><span>Annsain do leag Máirtín rí airt ar an gCrobhaltach, agus do </span>
<lb n="137"/><span>bhain sé sin géim as mar ní raibh aige acht an cíoná agus b'éigean </span>
<lb n="138"/><span>do sgaramhaint leis.  Bhí bainríoghain triuch ag Máirtín agus do </span>
<lb n="139"/><span>bhuaidh sé an chéad chluiche leis. </span></p>
<lb n="140"/>
<lb n="141"/><p><span>"Ní bhíonn ádh ar an gcéad chluiche," ar Donnchadh.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>"Ní raibh an t-ádh ar an té chaill é," ar Máirtín. </span>
<lb n="144"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="145"/><p><span>Do luigheadar leis an imirt arís agus do tháinig an mí-ádh ar </span>
<lb n="146"/><span>Mháirtín.  D'éirigh le Donnchadh an tarna cluiche agus leis an </span>
<lb n="147"/><span>gCrobhalthach an tríomhadh cluiche do ghnóthughadh, agus ba é an </span>
<lb n="148"/><span>t-áireamh aca é ar chríochnughadh an chluiche dheireannaigh, acht; </span></p>
<lb n="149"/>
<lb n="150"/><p><span>An cluiche ag an gCrobhaltach, úd ag Donnchadh, agus deich ag </span>
<lb n="151"/><span>Máirtín. </span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Bhí Máírtín bocht caithte.  Bhí sé caithte as a chuid airgid le </span>
<lb n="154"/><span>"ceart chártaidhe."  "Acht tagann maith le cáirde agus grásta </span>
<lb n="155"/><span>le foidne," agus cheap Máirtín má bhí aon bhearna amháin dúnta </span>
<lb n="156"/><span>air go n-osglóchadh Dia bearna eile dhó.  Bhí an baitín draighin sa </span>
<lb n="157"/><span>chúinne. </span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>Do thosnuigh an bheirt eile ar an imirt annsoin.  Do bhuaidh </span>
<lb n="160"/><span>gach duine aca a chluiche riartha de ghlan-rian.  Bhí cluiche </span>
<lb n="161"/><span>eile le himirt.  Do shuathaigh Donnchadh na cártaidhe </span>
<lb n="162"/><span>agus do riar iad.  Beag nár bhain sé an cluiche </span>
<lb n="163"/><span>buidhe asta dho féin; ní raibh i n-easnamh air acht an cíoná agus </span>
<lb n="164"/><span>bhí sé sin ag an gCrobhaltach. </span></p>
<lb n="165"/>
<lb n="166"/><p><span>"Fiche chum an airgid," ar Donnchadh, agus bhí critheán 'na </span>
<lb n="167"/><span>láimh le neart sainnte: </span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>D'imrigheadar arís; do ghnóthuigh an Crobhaltach bun.  In san </span>
<lb n="170"/><span>dá dhul 'na dhiaidh sin dheineadar bun an duine, ionnus go </span>
<lb n="171"/><span>rabhadar dá úd chum an airgid.  Do dhein an Crobhaltach na </span>
<lb n="172"/><span>cártaidhe agus d'iompuigh chuige a haon a spéireat, agus do </span>
<lb n="173"/><span>dhein díol as.   Bhí trí cinn de lag-mhádhaibh eile aige.  Rug sé </span>
<lb n="174"/><span>dhá bheart, do rug Donnchadh an tríomhadh beart agus do thug an </span>
<lb n="175"/><span>cíoná.  Annsoin do thug Donnchadh a haon a hairt.  Do shíl </span>
<lb n="176"/><span>Máirtín go raibh buaidhte ag Donnchadh acht níorbh' é sin do'n </span>
<lb n="177"/><span>Chrobhaltach é.  Ní raibh néal ar bith ar a shúil sin.  Do stad sé </span>
<lb n="178"/><span>de'n imirt agus do thóg an t-aon a hairt 'na láimh agus do </span>
<lb n="179"/><span>bhreathnuigh go géar é.  Annsoin do chuardaigh sé an paca gur </span>
<lb n="180"/><span>chaith sé asta a haon a hairt.  D'éirigh dearg-bhuile air. </span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>"Cá bhfuairis é sin?" ar seisean.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>"Uait-se," ar Dhonnchadh.</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p><span>"Tá tú dearg bhréagach a bhitheamhnaigh, ní lem' phaca-sa é </span>
<lb n="187"/><span>sin i n-aon chor.  Is léir dam anois, a dhuine bhig mhacánta, gur </span>
<lb n="188"/><span>deineadh an éagchóir ort.  D'imirighis na cártaidhe go fearamhail </span>
<lb n="189"/><span>macánta, níor thugais tarcuisne ná droch-mheas dóibh.  Acht </span>
<lb n="190"/><span>maidir leat-sa a mhic na croiche," ar sé le Donnchadh, "ní </span></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="191"/><p><span>lugha liom an sioc ná an smulc bradach atá ort; bailigh leat as </span>
<lb n="192"/><span>mo radharc, a shomacháin ghránda leag-bheartaigh, sula ngeobhaidh me </span>
<lb n="193"/><span>do chosaibh ionnat.  Do leithéid-se de chleiteachán a bheith a leigint </span>
<lb n="194"/><span>ort gur cearrbhach tu!  Faire go deo!" </span></p>
<lb n="195"/>
<lb n="196"/><p><span>D'éirigh Donnchadh 'na sheasamh, agus faghairt 'na shúil.  Bhí sé </span>
<lb n="197"/><span>ar thí labhartha an tan do phreab Máirtín 'na sheasamh. </span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>"Éist do bhéal, a ropaire!" ar seisean, agus do dhranntaigh </span>
<lb n="200"/><span>sé an bata isteach sa chlab ar Dhonnchadh.  Annsoin dob' eadh </span>
<lb n="201"/><span>d'éirigh an t-ár. </span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>CAIB. V.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>"Do ghlac Oscur goimh. 's fraoch</span>
<lb n="206"/><span>'S do thóg a lann lán-bhuadhach</span>
<lb n="207"/><span>Le mire meanman 's neart lámh</span>
<lb n="208"/><span>Gur theilg fó lár Meargach cruaidh."</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>Bhí cochal ar Mháirtín.  B'ait leis sásamh do bhaint as </span>
<lb n="211"/><span>Donnchadh mar gheall ar a ndearnadh sé air féin.  Do phreab </span>
<lb n="212"/><span>Donnchadh i leath-taoibh agus do tharraing anuas claidheamh chuige </span>
<lb n="213"/><span>as frathachaibh an tighe, agus má dhein, do dhein an Crobhaltach an rud </span>
<lb n="214"/><span>céadna.  Do thug Donnchadh rop de'n chlaidheamh fé Mháirtín acht </span>
<lb n="215"/><span>níor ghoin sé é mar do choisg an Crobhaltach an buille. </span></p>
<lb n="216"/>
<lb n="217"/><p><span>"Tá droch-fhuadar fút," ar an Crobhaltach.</span></p>
<lb n="218"/>
<lb n="219"/><p><span>"Druid uaim amach nó bainfidh duit," arsa Donnchadh go </span>
<lb n="220"/><span>nimhneach tre n-a fhiaclaibh.  Acht ní thabharfadh an Crobhaltach </span>
<lb n="221"/><span>cead a chinn do agus óir ná tabharfadh do thug Donnchadh aghaidh </span>
<lb n="222"/><span>air féin.  Do dhruid Máirtín uatha i leath-taobh agus d'fhág faid </span>
<lb n="223"/><span>agus leithead an urláir aca.  D'ionnsuigheadar a chéile go </span>
<lb n="224"/><span>tréan neamh-eaglach, agus ba hiad a bhí láidir cliste.  Má bhí </span>
<lb n="225"/><span>faobhar ar na claidhmhtibh bhí faobhar agus cruadhas ins na fearaibh. </span>
<lb n="226"/><span>Do leangadar a chéile síos suas ar fhaid an urláir ó theallach </span>
<lb n="227"/><span>go dorus agus ó'n dtáirsigh, ar ais go leic na teine agus </span>
<lb n="228"/><span>anonn 's anall gan díth sos na suaimhneas do thabhairt d'á chéile </span>
<lb n="229"/><span>sa gcomhrac.  Do sheasaimh Máirtín annsoin ag faireadh ortha </span>
<lb n="230"/><span>agus iongantas air mar ní fhaca sé a leithéid de throid riamh. </span>
<lb n="231"/><span>Bhí cuma sheannda ar an gCrobhaltach acht má bhí féin bhí sé </span>
<lb n="232"/><span>cumasach cliste lúthmhar glic.  Ní mór ná go raibh na cosa chomh </span>
<lb n="233"/><span>tapa agus chomh aicillidhe fé agus do bhíodar fé Dhonnchadh féin. </span>
<lb n="234"/><span>Bí neart agus fuinneamh 'na chuislinn, agus tapa agus stuaim </span></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="235"/><p><span>agus meanm ann.  Níor tháire do Dhonnchadh é.  Bhí an óige aige </span>
<lb n="236"/><span>sin, agus ní raibh ceal meisnigh air, agus 'na bhfochair sin do bhí </span>
<lb n="237"/><span>lonus an leomhain ann.  Bhíodar araon cliste gasta, agus </span>
<lb n="238"/><span>ní fheidir Máirtín cé aca a bhuaidhfeadh ar an bhfear eile. </span>
<lb n="239"/><span>Bhíodar tamall maith ó n-a chéile agus na claidhmhte sínte amach </span>
<lb n="240"/><span>agus iad araon i dtaca ceart troda.  Bhí gach duine aca </span>
<lb n="241"/><span>bailighthe crapaighthe le chéile ionnus go raibh dronn thiar ar chaol </span>
<lb n="242"/><span>a dhroma aige.  Ní raibh céim dá tabhairt ar aghaidh ag duine </span>
<lb n="243"/><span>aca ná raibh a chomh-fhaid de chéim ag an bhfear eile dá tabhairt </span>
<lb n="244"/><span>i ndiaidh a chúil — uaireanta do théidis ar aghaidh agus ar gcúl de </span>
<lb n="245"/><span>phreab aibidh lúthmhar agus uaireanta eile ní dheinidís acht an chos </span>
<lb n="246"/><span>do thógaint go socair — ní raibh sáth buille ná béim ag duine aca </span>
<lb n="247"/><span>ná raibh cleas a gcosgtha ag an bhfear eile.  Bhí na claidhmhte dá </span>
<lb n="248"/><span>gcasadh, dá lúbadh, dá sáthadh agus dá dtarraingt go mear aca. </span>
<lb n="249"/><span>B'fhuruis aithne do Mháirtín go rabhadar an-oilte ar an </span>
<lb n="250"/><span>gclaidheamh agus gurab é an fuadar a bhí fútha bás anobadh do </span>
<lb n="251"/><span>thabhairt dá chéile.  Géilleadh na locadh ní dhéanfadh ceachtar aca. </span>
<lb n="252"/><span>Bhí cuma mhalluighthe millteach ar Dhonnchadh.  Bhí na súile dubha </span>
<lb n="253"/><span>ag lonnradh 'ná cheann mar bheadh súile naithreach, agus leath-</span>
<lb n="254"/><span>sgamh ar a bhéal agus na fiacla nochtuighte aige agus an fhéasóg </span>
<lb n="255"/><span>'na seasamh ar a phus.  Bhí eagla ag teacht ar Mháirtín go </span>
<lb n="256"/><span>mbuaidhfeadh an óige ar an gcríne, agus go mba chruaidh dho féin </span>
<lb n="257"/><span>annsoin.  Do bheartaigh sé an réidhteach do dheanamh, acht ní </span>
<lb n="258"/><span>thagann fear an eadragáin as. </span></p>
<lb n="259"/>
<lb n="260"/><p><span>"Stadaidh," ar seisean, "an airigheann sibh libh mé? </span>
<lb n="261"/><span>Stadaidh."  Rug sé ar a bhata agus do sháthaidh isteach é, agus </span>
<lb n="262"/><span>do chrom ar na claidhmhtibh do bhualadh.  Bhí sé 'na sheasamh ar </span>
<lb n="263"/><span>taobh thiar de Donnchadh.  Do thug Donnchadh léim i ndiaidh a chúil </span>
<lb n="264"/><span>agus d'aimsidh Máirtín i gclár an éadain le urlann an chlaidhimh </span>
<lb n="265"/><span>agus do thug ceart a dhroma dhó ar an urlár.  Annsoin do </span>
<lb n="266"/><span>theanntuigh sé an Crobhaltach isteach fé'n gclabhradh nó gur bhuail </span>
<lb n="267"/><span>iosgadaidhe an Chrobhaltaigh fé stól agus gur cuireadh ar fhleasg </span>
<lb n="268"/><span>a dhroma é.  Le linn tuitim do'n Chrobhaltach d'éirigh Máirtín </span>
<lb n="269"/><span>agus fuil go troigh leis.  Shíl sé go raibh sé millte ar fad, agus </span>
<lb n="270"/><span>do ghabh fearg agus fraoch é.  Bhí an claidheamh agá dhíriughadh ag </span>
<lb n="271"/><span>Donnchadh ar chroidhe an Chrobhaltaigh an tan do bhain Máirtín </span>
<lb n="272"/><span>fuaim as an leath-ceann aige le buille dá bhata.  Chuir an buille </span>
<lb n="273"/><span>sin 'na chomhnuidhe é go ceann tamaill. </span>
<lb n="274"/></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="275"/><p><span>Nuair a tháinig sé chuige féin arís ní troid a bhí ag déanamh </span>
<lb n="276"/><span>tinnis do.  Bhí dubhdán 'na cheann aige agus fuil go flúirseach </span>
<lb n="277"/><span>leis.  Chuaidh an Crobhaltach amach fé'n gcnoc, agus fuar slán-</span>
<lb n="278"/><span>lus agus do chogain é agus do chuir an luibh leis na créachtaibh </span>
<lb n="279"/><span>a bhí ar an mbeirt eile.  Annsoin d'éirigh Donnchadh agus do </span>
<lb n="280"/><span>thug a bhóthar air, gan oiread agus aon fhocal amháin a labhairt. </span></p>
<lb n="281"/>
<lb n="282"/><p><span>(Ní chríoch.)</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>FÉILIRE NA GAEDHILGE, 1908.</span></p>
<lb n="285"/>
<lb n="286"/><p><span>Tá ár bhféilire-na ar fagháil anois agus é go greanta is go taidhseach fé </span>
<lb n="287"/><span>mar is gnáth leis.  Tá rian láimhe an Bhuachaillín Bhuidhe air; agus dálta an </span>
<lb n="288"/><span>fhile, má táid siad araon buidhe "tá croidhe geal aca."  Tá mórchuid eóluis i </span>
<lb n="289"/><span>dtaobh Chonnradh na Gaedhilge i bhFéilire na bliadhna so, eólus gur minic a bhí </span>
<lb n="290"/><span>sé i n-easnamh orainn féin is ar lucht ár n-aitheantuis.  Ní'l craobh dá mbain-</span>
<lb n="291"/><span>eann leis an gConnradh ná fuil a ainm is ainm a rúnuidhe is a sheóladh go beacht </span>
<lb n="292"/><span>agus go slachtmhar ann.  Déanfaidh soin áis do rúnuidhthibh Feiseann is do lucht </span>
<lb n="293"/><span>siopaí, &rl.  Ní fuláir nó beidh ceannach mór air, ar shon go mb'fhéidir gur </span>
<lb n="294"/><span>mhór le na lán réal a thabhairt air.  An Cló-Chumann a chuir i gcló é, agus ní </span>
<lb n="295"/><span>miste a rádh na gur dheineadar a gcion go maith is go cúramach. </span></p>
<lb n="296"/>
<lb n="297"/><p><span>T.</span></p>
<lb n="298"/>
<lb n="299"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Spailpín Fánach. (ar leanamhaint).

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Spailpín Fánach. (ar leanamhaint).

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
