Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Liathróideacht.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Dún-an-bhuaile</addName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG17-11371</note>
		 <note type="L">446</note>
		 <note type="B">1907</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Mí na Nodlag, 1907</date><idno>IG17-11371</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">17</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>Liathróideacht.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Liathróideacht.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Mí na Nodlag, 1907</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Liathróideacht.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Timcheall seachtmhain an Domhnaigh seo </span>
<lb n="3"/><span>ghabh tharainn bhí mórán buachaillí bailighthe i </span>
<lb n="4"/><span>dteannta a chéile ag Crois an Chaisleáin i </span>
<lb n="5"/><span>mBaile an Sgeilg, agus dheineadar suas a </span>
<lb n="6"/><span>n-aigne go gceannóchaidís liathróid coise. </span>
<lb n="7"/><span>Tar éis rudaí do chur trí n-a chéile, do </span>
<lb n="8"/><span>thoghadar captaen, adubhairt dár mhaith leó </span>
<lb n="9"/><span>an liathróid a bheith aca i gcomhair an </span>
<lb n="10"/><span>Domhnaigh a bhí chughainn, go gcaithfidís réal </span>
<lb n="11"/><span>ón nduine a dhíol.  Annsan nuair do </span>
<lb n="12"/><span>chualaidh an chuid eile é sin, léimeadar go </span>
<lb n="13"/><span>háthasach á rádh go rabhadar sásta is go </span>
<lb n="14"/><span>dtabhairfidís a gcuid airgid isteach don </span>
<lb n="15"/><span>chaptaen lá'r n-a bháireach. </span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Bhí go maith is ní raibh go holc; chuadar </span>
<lb n="18"/><span>go léir a-bhaile is ní fheadair éinne acht </span>
<lb n="19"/><span>an gleó a bhí aca ar na bóithríbh soir is siar. </span>
<lb n="20"/><span>Bhíodar á rádh nuair a bheadh an liathróid </span>
<lb n="21"/><span>aca ná leigfidís éinne, ná díolfadh aisti </span>
<lb n="22"/><span>dul ag imirt.  Tráthnóinín déighionnach lá </span>
<lb n="23"/><span>ar n-a bháireach nuair a bhíos ag teacht </span>
<lb n="24"/><span>a-bhaile ón scoil do chonnac morán </span>
<lb n="25"/><span>d'fhearaibh óga i dteannta a chéile i gceann </span>
<lb n="26"/><span>tighe Dhomnaill Uí Ghráda agus an captaen </span>
<lb n="27"/><span>i n-a measc, ag bailiughadh an airgid chun </span>
<lb n="28"/><span>na liathróide do cheannach.  Nuair do </span>
<lb n="29"/><span>chonnaic sé mise ag teacht do rith sé amach </span>
<lb n="30"/><span>ar an mbóthar chugham, is d'fhiafraigh sé dhíom </span>
<lb n="31"/><span>an ndíolfainn as an liathróid.  Dubhart-sa </span>
<lb n="32"/><span>go ndíolfainn, acht ná raibh an t-airgead </span>
<lb n="33"/><span>agam annso.  Annsan dubhairt sé gur dhíol </span>
<lb n="34"/><span>gach éinne réal acht go raibh beirt no triúir </span>
<lb n="35"/><span>ó Chill Reilig gan díol fós.  Dubhart-sa </span>
<lb n="36"/><span>annsan go dtabhairfinn an réal liom nuair </span>
<lb n="37"/><span>a bheidhinn ag teacht ar scoil ar maidin lá </span>
<lb n="38"/><span>ar n-a bháireach. </span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>Go neamhdhearmadach bhí an captaen </span>
<lb n="41"/><span>romham ar an mbóthar ar maidin is do </span>
<lb n="42"/><span>thugas an réal dó.  D'fhiafruigheas dhé an </span>
<lb n="43"/><span>raibh morán airgead aige is dubhairt sé ná </span>
<lb n="44"/><span>beadh aon bhaoghal air ná go mbeadh fiacha </span>
<lb n="45"/><span>na liathróide go maith fé thráthnóna Dia </span>
<lb n="46"/><span>Sathairn aige.  Go háirithe, ní raibh sé </span>
<lb n="47"/><span>bailighthe aige go dtí Máirt Inide, agus </span>
<lb n="48"/><span>nuair d'fhiafruigheas dhé annsan cé mhéad a </span>
<lb n="49"/><span>bhí aige, dubhairt sé go raibh deich scillinge </span>
<lb n="50"/><span>is raol, is ná beadh aon mhoill eile air acht </span>
<lb n="51"/><span>an litir a scribhe is go mbeadh sí chughainn i </span>
<lb n="52"/><span>gcomhair an Domhnaigh.  Tháinig sí ar an </span>
<lb n="53"/><span>tríomhadh lá tar éis fios a chur uirthi; agus </span>
<lb n="54"/><span>nuair a tháinig an Domhnach bhíomar go léir </span>
<lb n="55"/><span>i dteannta a chéile i bpáirc mhóir leathain </span>
<lb n="56"/><span>a fuaramar ó Sheaghán flaitheamhail Ó </span>
<lb n="57"/><span>Gráda.  Dubhairt an captaen grádhmhar </span>
<lb n="58"/><span>leó báirí a chur n^-a seasamh agus nuair a </span></p>
</div>
<pb n="447"/>
<div><lb n="59"/><p><span>bhíodar n-a seasamh d'fhiafruigh buachaill óg </span>
<lb n="60"/><span>an rabhadar díreach is fuair sé freagra ó </span>
<lb n="61"/><span>bhreastuidhe sheanduine a bhi tamall gearr </span>
<lb n="62"/><span>uaidh "muna bhfuil siad díreach 'sé a </span>
<lb n="63"/><span>ndicheall bheith cam." </span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>Annsan dubhairt an captaen leó comór-</span>
<lb n="66"/><span>tas a dhéanamh agus i gcionn fiche nóimeat </span>
<lb n="67"/><span>eile bhídheamar "ag damhas ar na bántaibh" </span>
<lb n="68"/><span>chum sinn féin do théigheamh go gcaithfidhe i </span>
<lb n="69"/><span>n-áirde an liathróid.  Annsan leig an fear </span>
<lb n="70"/><span>cirt fead mór tar éis an chomórtais bheith </span>
<lb n="71"/><span>déanta, agus nuair a chualadhmar é sin do </span>
<lb n="72"/><span>bhailigheamar i lár na páirce is do bheir-</span>
<lb n="73"/><span>eamar ar lámha a chéile.  Annsan do chaith </span>
<lb n="74"/><span>an fear cirt an liathróid n-ár measc is </span>
<lb n="75"/><span>nuair a scaipeamar ó 'n-a chéile, do oibrigh-</span>
<lb n="76"/><span>eamar go tréanmhar, is ní misde dhuit a </span>
<lb n="77"/><span>rádh ná go raibh an obair árd-the.  Anois is </span>
<lb n="78"/><span>arís bhidheadh fear ar lár acht ní leigfeadh </span>
<lb n="79"/><span>sé aon nídh air acht éiriughadh is dul ag </span>
<lb n="80"/><span>imirt chomh maith agus nár tháinig aon nídh </span>
<lb n="81"/><span>air, agus bheith a d'iarraidh na hiasachta a </span>
<lb n="82"/><span>chur a-bhaile chum an té leag é.  Aon uair </span>
<lb n="83"/><span>amháin do leag Tadhg beag Ó Séaghdha </span>
<lb n="84"/><span>Domhnall fada Ua Cathasaigh, agus dubhairt </span>
<lb n="85"/><span>sean-duine a bhí ag féachaint ar an imirt, </span>
<lb n="86"/><span>"An té nach fuil láidir ní fuláir dó bheith </span>
<lb n="87"/><span>glic."  Ar feadh tamall gearr bhidheamar </span>
<lb n="88"/><span>ag cur allais dhínn mar bhíodhmar ag rith </span>
<lb n="89"/><span>suas is anuas i ndiaidh na liathróide a </span>
<lb n="90"/><span>d'iarraidh gach aon uair báire a chur amach </span>
<lb n="91"/><span>ar a chéile.  Aon uair amháin do dhein </span>
<lb n="92"/><span>Pádraig mór ó Chill Reilg droch-imirt is </span>
<lb n="93"/><span>dubhairt Séamus fada dá mb'áil leat-sa an </span>
<lb n="94"/><span>liathróid a chur chugam-sa do dhéanfamaois </span>
<lb n="95"/><span>níos fearr an iarracht úd.  Arsa an fear </span>
<lb n="96"/><span>eile: </span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>"Is maith a t-iománuidhe an té a bhidheann </span>
<lb n="99"/><span>ar an gclaidhe;" is b'fhéidir da mbeidhthá-</span>
<lb n="100"/><span>sa ann an uair sin go ndéanfá níos measa. </span>
<lb n="101"/><span>Ar feadh leathuair bhí an obair go hanam-</span>
<lb n="102"/><span>amhail, acht níor lean sí mar sin abhfad mar </span>
<lb n="103"/><span>bhí an leathuair i gcrích is shéid an fear cirt </span>
<lb n="104"/><span>an gléas feaduighla, agus nuair a chualadh-</span>
<lb n="105"/><span>mar é sin do stadamar.  Annsan </span>
<lb n="106"/><span>d'atharruigheamar is bhí an obair ar a </span>
<lb n="107"/><span>faobhar arís, agus má bhí an chéad leath-uair </span>
<lb n="108"/><span>tiugh te, bhí an leath-uair déighionnach níos </span>
<lb n="109"/><span>tiugha níos teó agus níos déine.  Nuair a </span>
<lb n="110"/><span>bhí fhios ag an dá thaobh gur ró-ghearr go </span>
<lb n="111"/><span>mbeidís ag stad, d'oibrigheadar comh tréan </span>
<lb n="112"/><span>a's d'fhéadadar.  Dá mbeadh ceathramhadh </span>
<lb n="113"/><span>uair a chloig eile againn bhídheamar nach </span>
<lb n="114"/><span>beag marbh le tuirse.  Acht ní mar sin a </span>
<lb n="115"/><span>bhí an scéal mar do chualadhmar an scread </span>
<lb n="116"/><span>nímhe arís.  Do stadamar agus do chaith-</span>
<lb n="117"/><span>eamar sin féin ar an dtalamh go tuirseach - </span>
<lb n="118"/><span>is má bhíomar féin, bhíomar sásta go leór </span>
<lb n="119"/><span>tar éis an uair sin a thabhairt ag imirt na </span>
<lb n="120"/><span>liathróide go misneamhail. </span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span>Annsan do gheall an captaen dúinn ná </span>
<lb n="123"/><span>béarfadh sé an liathróid amach aon lá eile </span>
<lb n="124"/><span>acht tráthnóna Dia Domhnaigh, agus is dóigh </span>
<lb n="125"/><span>liom go gcoimeádfaidh sé a gheall mar tá </span>
<lb n="126"/><span>sé n-a bhuachaill macánta.  Tar éis stad ó </span>
<lb n="127"/><span>bheith ag imirt na liathróide bhi gach aon </span>
<lb n="128"/><span>bheirt nó triúir buachaillí ag cainnt mar </span>
<lb n="129"/><span>gheall ar gach gníomh a dheineadar nuair do </span>
<lb n="130"/><span>bhíodar ag imirt, acht dubhairt Seaghán Mór: </span>
<lb n="131"/><span>"is beag a shíleas go mbuaidhfidís orainn." </span>
<lb n="132"/><span>"Ó seadh," arsa Domhnall Ruadh, "ní mar </span>
<lb n="133"/><span>a síltear bítear, a mhic ógh."  Is suarach na </span>
<lb n="134"/><span>háiteanna i nÉirinn go labhartar Gaedhilg </span>
<lb n="135"/><span>comh gnáthach is labharann siad í annso. </span>
<lb n="136"/><span>Nuair a bhíodar ag imirt na liathróide níor </span>
<lb n="137"/><span>labhradar aon fhocal Béarla acht Gaedhilg ar </span>
<lb n="138"/><span>fad.  Rud eile nuair a bhíonn muinntir na </span>
<lb n="139"/><span>háite seo ag obair nó ag iascach nó ag </span>
<lb n="140"/><span>déanam aon nídh, bíonn an teanga labhair Rí </span>
<lb n="141"/><span>Laoghaire i dTeamhair ar siubhal aca.  Is dóigh </span>
<lb n="142"/><span>liom, má leanann siad mar sin nach fada </span>
<lb n="143"/><span>go mbeidh sí againn comh mór is bhí sí age </span></p>
</div>
<pb n="448"/>
<div><lb n="144"/><p><span>na hÉireannaigh a bhí ann fadó, agus go </span>
<lb n="145"/><span>mbéidh Éire Gaodhlach arís: Go mbrost-</span>
<lb n="146"/><span>uighidh Dia chughainn an lá san is é guidhe do </span>
<lb n="147"/><span>sheirbhísigh. </span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>DÚN-AN-BHUAILE.</span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>[.i. Tomás Bredoghar, Baile an Sceilg, Co.</span>
<lb n="152"/><span>Chiarraighe, do bhuaidh duais leis an aiste thuas ar</span>
<lb n="153"/><span>iomaidheacht a 4, i nOireachtas na bliadhna 1903.]</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Liathróideacht.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Liathróideacht.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
