Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Cath Mhaighe Mocruimhe.  II.</title><author><persName>Féach bailitheoir</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG17-11352</note>
		 <note type="L">406</note>
		 <note type="B">1907</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Deireadh-Foghmhair, 1907</date><idno>IG17-11352</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">17</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach bailitheoir</author><title>Cath Mhaighe Mocruimhe.  II.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Cath Mhaighe Mocruimhe.  II.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Deireadh-Foghmhair, 1907</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Cath Mhaighe Mocruimhe. — II.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>[ar leanmhaint.]</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Annsin adubairt an file céadna an righ-</span>
<lb n="5"/><span>fhleasg so ag brosdughadh an tsluaigh .i.:</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>"A Mhic Con, Comhéirigh,</span>
<lb n="8"/><span>Comhall do chaomh-ghníomha</span>
<lb n="9"/><span>Tar fairgibh tonn-ghlana,</span>
<lb n="10"/><span>Tar leargaibh líon-ghlana,</span>
<lb n="11"/><span>Budh h-í an Ghaillibh do gheabhair,</span>
<lb n="12"/><span>Budh h-í umhall chreachas tú,</span>
<lb n="13"/><span>Budh h-í Éire t-árd-fhlaitheas</span>
<lb n="14"/><span>Ar feadh tríóchad bliadhán;</span>
<lb n="15"/><span>A Mhic Con, coimhéirigh."</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Is annsin do chuireadar amach a longa</span>
<lb n="18"/><span>luthmhara lán-áille seirg-dhíona sioth-fhada</span>
<lb n="19"/><span>seimhidhe sár-luaithe agus a gcuracháin</span>
<lb n="20"/><span>caomha ceann-chaola sáir-leabhaire iom-</span>
<lb n="21"/><span>luaithe, agus a n-árthuighe nuadha niamh-</span>
<lb n="22"/><span>ghlana déigh-díonmhara ó árd-chuantaibh</span>
<lb n="23"/><span>eochair-ghlana ioll-radharcacha Alban amach</span>
<lb n="24"/><span>ar an muir mbán-tsrothaigh mór-thonnaigh</span>
<lb n="25"/><span>glas-bhradnaigh fán-ghleanntaigh fraoch-</span>
<lb n="26"/><span>ghruama dían doimhne cíarsánaigh cubhrán-</span>
<lb n="27"/><span>aigh gur iom-luaith anfadh agus a móir-</span>
<lb n="28"/><span>éigeantas iad, gur ghabadar cuan agus </span>
<lb n="29"/><span>caomh-chaladh-phort i n-iarthar Chonntae na</span>
<lb n="30"/><span>Gaillibhe i gCoige chnuas-thorthach bhó-líon-</span>
<lb n="31"/><span>mhar Connacht.  Thángadar annsin i dtír</span>
<lb n="32"/><span>go tinneasnach agus do tharaingeadar a </span>
<lb n="33"/><span>longa agus a leabhar-bhárca ar an dtráigh</span>
<lb n="34"/><span>ghil ghainimhigh, agus tugadar aithne gurb</span>
<lb n="35"/><span>i gCoige glan-áluinn Connacht tángadar</span>
<lb n="36"/><span>i dtír.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Annsin adubhradar maithe an tsluaigh</span>
<lb n="39"/><span>nár chóír dóíbh fein teacht i dtír i gcríoch</span>
<lb n="40"/><span>ainiúl gan creacha a namhad do dhéanamh,</span>
<lb n="41"/><span>do thionól, agus do thiomsughadh.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>"Máire, a Mhic Con," do ráidh Nuagha</span>
<lb n="44"/><span>Finn-éigis, "is cian fada ó do taraing-</span>
<lb n="45"/><span>eadh duit-se creacha imchiana umhaill do</span>
<lb n="46"/><span>dhéanamh."</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>"Maise," ar Mac Con, "éirigheadh Lúgh-</span>
<lb n="49"/><span>aidh Lágha an laoch-mhile an agus Cathmhaol</span>
<lb n="50"/><span>Mac Fircuirb .i. mac righ Osraighe, re</span>
<lb n="51"/><span>trian an tsluaigh maille riu, agus tugaid</span>
<lb n="52"/><span>a ndeis le tír agus a gclé re muir agus</span>
<lb n="53"/><span>airigithear an chríoch leo agus tugaidís</span>
<lb n="54"/><span>creachadh-umhal agus Connacht leo chughainn</span>
<lb n="55"/><span>gus an gcoill gcosnaimh agus go Loch</span>
<lb n="56"/><span>Céime Cearthuinn," agus do rinn siad</span>
<lb n="57"/><span>amhail d'órdaigh Mac Con dóibh.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Is í slighe do ghabhadar tar tréun-mhuir</span>
<lb n="60"/><span>síar ris a ráidhtear Glas-ghlaise, agus do</span>
<lb n="61"/><span>shonas na seól ar láimh re Cruachan, ris a </span>
<lb n="62"/><span>ráidhtear Loch Con, agus tar sál srotha,</span>
<lb n="63"/><span>ris a ráidhtear an Mhuaidh mheidhreach mhear</span>
<lb n="64"/><span>aidhbhéill mhór-thonnach, agus tar sean-mhaigh</span>
<lb n="65"/><span>ris a ráidhtear Tír Fhíachra Mhuaidhe.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>Ciodh trácht, ro chreach siad an tír an</span>
<lb n="68"/><span>cómh-fhad sin, agus d'airig siad gach tuaith</span>
<lb n="69"/><span>láimh le muir agus le mór-fhairge.  Táng-</span>
<lb n="70"/><span>adar ar na mháireach go Muaidh agus do</span>
<lb n="71"/><span>lán-chreachadh leo gus an gcoill gcéadna.</span>
<lb n="72"/><span>Annsin táinig Fíachra righ iarthar Connacht</span>
<lb n="73"/><span>fá gháir a bhan agus a mhachaomh.</span>
<lb n="74"/></p>
</div>
<pb n="407"/>
<div><lb n="75"/><p><span>Ciodh trácht, ghabhas gráin agus imeagla</span>
<lb n="76"/><span>Connachtaigh roimh aidhbhéille agus líon-</span>
<lb n="77"/><span>mhaire na sluagh ag léimrigh ris na bárcaibh,</span>
<lb n="78"/><span>agus fothrom na seól-chrann ós mullach na</span>
<lb n="79"/><span>mór-mhara, agus sgáile na sgabhal n-áluinn</span>
<lb n="80"/><span>n-il-cathach dá dtógbháil ag sluagh na</span>
<lb n="81"/><span>n-allmhurach.  Is annsin do chonnchadar fir</span>
<lb n="82"/><span>tréine troigh-éásga ar áilneacht na tal-</span>
<lb n="83"/><span>mhan i n-a dtimcheall, agus bad comh-mhaith</span>
<lb n="84"/><span>ar muir is ar tír iad, agus tángadar</span>
<lb n="85"/><span>rómpa annsin ar na mhaireach go ceann</span>
<lb n="86"/><span>Maighe Mochruimhe, agus do ghabhadar sos-</span>
<lb n="87"/><span>adh agus long-phort ann, agus do thóg-</span>
<lb n="88"/><span>bhadar puibill áluinn allmhurdha do Mhac</span>
<lb n="89"/><span>Con i n-iomliochán an long-phuirt, gur</span>
<lb n="90"/><span>órdaigheadar Éireannaigh i bhfarradh Mhic</span>
<lb n="91"/><span>Con, Sagsannaigh agus Breathnaigh do leith</span>
<lb n="92"/><span>anoir is aníar, agus Franncaigh is Alban-</span>
<lb n="93"/><span>aigh do'n  leith a ndeas agus a dtuaidh.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>is annsin do dhíneadar a slabhraidhe agus</span>
<lb n="96"/><span>do theannadar a dtéada, agus do cheang-</span>
<lb n="97"/><span>al síad a gcórdhaighe caol-righne cnáibe,</span>
<lb n="98"/><span>agus do thógbhadar puibill áluinn iol-</span>
<lb n="99"/><span>dathach níail-ghréasach, agus gach n-aon ná</span>
<lb n="100"/><span>rabhadar sin aca do rinneadh leo tigthe</span>
<lb n="101"/><span>tiagara, agus boithe áille easairithe,a gus</span>
<lb n="102"/><span>sgatháin árda sgiamh-chóirighthe,agus bruighne</span>
<lb n="103"/><span>sraith-chóirighthe suaithchiontais, agus do ro</span>
<lb n="104"/><span>h-adhnach a dteinte agus a dteandalaidhe</span>
<lb n="105"/><span>leo ionnta, agus do chaitheadar a bproinn</span>
<lb n="106"/><span>agus a dtomhaltas, agus do deargadh a </span>
<lb n="107"/><span>n-iomdhaighthe is a n-árd-leabthacha ar na </span>
<lb n="108"/><span>n-easargadh d'úr-luachair agus do pheall-</span>
<lb n="109"/><span>aibh ceathair-chiumhaiseacha, agus do chuilt-</span>
<lb n="110"/><span>ínibh slios-mhíne bóighléigile, agus do chan</span>
<lb n="111"/><span>siad a bhfilidhe fáitheacha focal-ghéara</span>
<lb n="112"/><span>sraithe agus dréachta dóíbh go maidion ar</span>
<lb n="113"/><span>na mháireach, gurb annsin do cineadh comh-</span>
<lb n="114"/><span>airle ag Mac Con go maithibh a mhuintire</span>
<lb n="115"/><span>.i. teachta do chuir go Teamhair go h-Airt</span>
<lb n="116"/><span>mac Cuinn, árd-righ Éireann, dá fhógra dó</span>
<lb n="117"/><span>Teamhair agus Éire uile d'fhágbháil, nó</span>
<lb n="118"/><span>teacht do chur catha re Mac con go n-a</span>
<lb n="119"/><span>allmhurachaí(bh).</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>"Ní hamhla is cóir," ar Mac Con, "acht</span>
<lb n="122"/><span>cuirtear Nuagha Finn-éigis an file agus</span>
<lb n="123"/><span>Lughaidh Lágha an laoch-mhile agus tairgidh-</span>
<lb n="124"/><span>tear Leath Chuinn d'Airt ar a dhuthchas,</span>
<lb n="125"/><span>agus leigthear Leath Mhogha damhsa .i. dá</span>
<lb n="126"/><span>choige Mumhan, Áth Cliath, Portláirge,</span>
<lb n="127"/><span>Corca, agus cuanta long-lán áluinn Laigh-</span>
<lb n="128"/><span>ean do leigion damh-sa, agus munadh</span>
<lb n="129"/><span>leigidh, freagradh sé mise ar urlár Mhaighe</span>
<lb n="130"/><span>Mochruimhe," agus adubhairt an laoi mar</span>
<lb n="131"/><span>leanas:</span></p>
<lb n="132"/>
<lb n="133"/><p><span>"A Nuagha, éirigh go Teamhair,</span>
<lb n="134"/><span>Agall damh Art i mBreagh-mhaigh,</span>
<lb n="135"/><span>Innis dó, gidh bé bhias de</span>
<lb n="136"/><span>Mise i nÉirinn do righ-se.</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>"Aon fhear déag chuamar tar sáil,</span>
<lb n="139"/><span>A h-Éirinn go n-iomad ndaimh;</span>
<lb n="140"/><span>Aon fhear déag is tríochad cath</span>
<lb n="141"/><span>Tugsam a h-oirthir Alban.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>"Leath Chuinn agus Leath Mhógha —</span>
<lb n="144"/><span>Beir chuige mo chumha,</span>
<lb n="145"/><span>Leath Chuinn ar a dhuthchas dó,</span>
<lb n="146"/><span>Is leigeadh damh-sa Leath Mhogha."</span></p>
<lb n="147"/>
<lb n="148"/><p><span>Nuagha:</span></p>
<lb n="149"/>
<lb n="150"/><p><span>"Acht, muna nglacaidh sé sin.</span>
<lb n="151"/><span>Cionnus adéar in a dhiaigh?</span>
<lb n="152"/><span>Damh-sa is aithne go teann</span>
<lb n="153"/><span>Freagra árd-righ Éireann.</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p><span>"Adeirimse leat, a Lughaidh,</span>
<lb n="156"/><span>Aitheasg is cian bhéas cumang,</span>
<lb n="157"/><span>Ba taosga muirbhthighe Art,</span>
<lb n="158"/><span>'Ná a dhul ar deóraigheacht."</span></p>
<lb n="159"/>
<lb n="160"/><p><span>Mac Con:</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>"Déanadh Art a n-abair sinn;</span>
<lb n="163"/><span>Acht, muna bhfaghadsa cómhmhaoin,</span>
<lb n="164"/><span>Fágbhadh Éire re hathaidh,</span>
<lb n="165"/><span>An mac sin Chuinn chéad-chathaigh.</span>
<lb n="166"/></p>
</div>
<pb n="408"/>
<div><lb n="167"/><p><span>"Abair le hAirt líon na sluagh,</span>
<lb n="168"/><span>Teacht go Mochruimhe go mbuadh;</span>
<lb n="169"/><span>Do chosnamh Banba is dual dó,</span>
<lb n="170"/><span>Tigeadh chughamsa, a Nuagha."</span></p>
<lb n="171"/>
<lb n="172"/><p><span>Is annsin imthigheas Nuagha Finn-éigis an</span>
<lb n="173"/><span>file agus Lughaidh Lága an laoch-mhile go</span>
<lb n="174"/><span>rángadar rómpa gan fhios gan athrughadh</span>
<lb n="175"/><span>go Teamhair le draoidheacht an draoi, go</span>
<lb n="176"/><span>dtárladar i meadhon tighe Teamhrach, agus</span>
<lb n="177"/><span>do shuidheadar ar cholbhadh na leabthadh i </span>
<lb n="178"/><span>bhfiadhnaise Airt mhic Chuinn árd-righ Éir-</span>
<lb n="179"/><span>eann.  Is annsin d'aithin Art íad, agus ba</span>
<lb n="180"/><span>h-iongnadh leis a bhfeicsint annsin, agus</span>
<lb n="181"/><span>fearas fíor-chaoin fáitle roimh Nuagha agus</span>
<lb n="182"/><span>níór fhear roimh Lughaidh Lágha.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>"Mo chean duit-se, a Nuagha," ar Art,</span>
<lb n="185"/><span>"agus cá háit d'fhágbhais Mac Con go n-a</span>
<lb n="186"/><span>allmhurachaí(bh)?"</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>"D'fhágbhas i Maigh Mochruimhe é agus</span>
<lb n="189"/><span>il-iomad sluagh agus sochraide i n-a fhochair</span>
<lb n="190"/><span>ann."</span></p>
<lb n="191"/>
<lb n="192"/><p><span>"Dá dtigeadh do'n bhaile seo, gheabhadh</span>
<lb n="193"/><span>failte ann, biodh gurbh iongnadh leis é," ar</span>
<lb n="194"/><span>Art.</span></p>
<lb n="195"/>
<lb n="196"/><p><span>"An tan tháinig ní bhfuair," ar Lughaidh;</span>
<lb n="197"/><span>"agus ní thiocfaidh feasda acht le neart</span>
<lb n="198"/><span>sluagh agus deagh-laoch."</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>"Déantar umhall fosaidh dóibh seo," ar</span>
<lb n="201"/><span>an rígh.</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>"Ná déantar sin dúinne," ar Nuagha;</span>
<lb n="204"/><span>"óir ní do dhéanamh comhnuighthe tángamar</span>
<lb n="205"/><span>do'n chuir so, acht d'fhógradh catha ort-sa ó</span>
<lb n="206"/><span>Mhac Con, óir d'fhágbhamar deich gcatha</span>
<lb n="207"/><span>fhichead i n-a fhochair ar lár Maighe Moch-</span>
<lb n="208"/><span>ruimhe."</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>"Ní obthach catha mise," do ráidh Art,</span>
<lb n="211"/><span>"óir is tre bhrise catha agus coinghleice</span>
<lb n="212"/><span>do chosnamh m'athair-se Éire riam, agus ní </span>
<lb n="213"/><span>díongamháilte an righ obas cath."</span></p>
<lb n="214"/>
<lb n="215"/><p><span>Annsin tairgeas Nuagha na cuma reamh-</span>
<lb n="216"/><span>ráidhte do'n righ amhail d'órdaigh Mac</span>
<lb n="217"/><span>Con, agus do dhiúltaigh Art na cumha sin,</span>
<lb n="218"/><span>óir níor bhfearrde leis Éire do roinnt.</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>"Cá fad cáirde bhur gcatha?" ar Art.</span></p>
<lb n="221"/>
<lb n="222"/><p><span>"Láithreach is maith linne a chur," ar</span>
<lb n="223"/><span>Lughaidh.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>"Ní mór linne céad bliadhan fé," ar</span>
<lb n="226"/><span>Art.</span></p>
<lb n="227"/>
<lb n="228"/><p><span>"Ní mar sin dúinne," ar Lughaidh, "óir</span>
<lb n="229"/><span>ní fuilingeóidís ár n-allmhuraigh i n-éag-</span>
<lb n="230"/><span>maid a ndúithche féin an fad sin."</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Ciodh trácht, ó gach impidhe go chéile, do</span>
<lb n="233"/><span>thugadar cáirde um an gcath go ceann</span>
<lb n="234"/><span>coithchíse.</span></p>
<lb n="235"/>
<lb n="236"/><p><span>(Ní críoch.)</span></p>
<lb n="237"/>
<lb n="238"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cath Mhaighe Mocruimhe. II.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cath Mhaighe Mocruimhe. II.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
