Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Craobhscaoile Gearaltach i nÉirinn.  IV.</title><author><persName>Ó Murchadha, Liam</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG17-11345</note>
		 <note type="L">387</note>
		 <note type="B">1907</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Meadhon-Fhoghmhair, 1907</date><idno>IG17-11345</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">17</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ó Murchadha, Liam</author><title>Craobhscaoile Gearaltach i nÉirinn.  IV.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Craobhscaoile Gearaltach i nÉirinn.  IV.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Meadhon-Fhoghmhair, 1907</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Craobhscaoile</span>
<lb n="1"/><span>Gearaltach i nÉirinn.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>[ar leanamhaint.]</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Tirallas Iarla Deasmhumhan dá éis sin</span>
<lb n="6"/><span>go Déiseachaibh ag tógbháil chreach, gur chuir</span>
<lb n="7"/><span>Tighearna na nDéiseach teachta chun Iarla</span>
<lb n="8"/><span>Urmhumhan teacht do chongnamh leis i </span>
<lb n="9"/><span>n-aghaidh Iarla Deasmhumhan.  Táinig Iarla</span>
<lb n="10"/><span>Urmhumhan iarsin, go sluagh sár-mhór leis,</span>
<lb n="11"/><span>go dtárladar féin agus Iarla Deasmhumhan</span>
<lb n="12"/><span>dá chéíle ag Áth Meadháin.  An tan chonnc-</span>
<lb n="13"/><span>adar taoisigh Gearaltach iomarca na sluagh</span>
<lb n="14"/><span>dhá n-ionnsaighe, óir ní rabhadar féin acht</span>
<lb n="15"/><span>beagán buidhne, adubhradar leis an iarla</span>
<lb n="16"/><span>tilleadh tar ais, agus ná rabhadar féin</span>
<lb n="17"/><span>ion-comhlainn leis an iliomad sluagh soin </span>
<lb n="18"/><span>do bhí i n-a n-aghaidh.  Gidheadh, adubhairt</span>
<lb n="19"/><span>an t-iarla go mba rogha leis tuitim san</span>
<lb n="20"/><span>iorghail 'ná a dhrom d'iompódh le hIarla</span>
<lb n="21"/><span>Urmhumhan; agus, leis sin, lingeas i n-aghaidh</span>
<lb n="22"/><span>a námhad; leanaid a bhuidhean féin é.</span>
<lb n="23"/><span>Gidheadh, do gearradh is do ghrod-bhuaileadh</span>
<lb n="24"/><span>ar gach taobh iad, ionnus gur marbhadh —</span>
<lb n="25"/><span>beagnách go duine — le hiomarca anfhor-</span>
<lb n="26"/><span>lann iad.  An tan chonnairc Iarla Deas-</span>
<lb n="27"/><span>mhumhan a bhuidhean féin ag tuitim amhla-</span>
<lb n="28"/><span>san, lingeas i dtiugh-mharcshluagh Buitléar-</span>
<lb n="29"/><span>ach, gur telgeadh dá chapall san ruathar</span>
<lb n="30"/><span>soin é le hÉamonn Buitléar an Ridire</span>
<lb n="31"/><span>Órdha, agus go ndearnadh bragha amhla-san </span>
<lb n="32"/><span>dé.  Do rugadh as soin go Cluain Meala</span>
<lb n="33"/><span>é, agus, iar slánughadh a mhor-chréacht, do</span>
<lb n="34"/><span>cuireadh go Sacsaibh é, go raibh ar feadh </span>
<lb n="35"/><span>seacht mbliadhan i mbraighdeanus i dTúr</span>
<lb n="36"/><span>Lunndain.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Dála Thomáis Ruaidh, mac Shéamuis,</span>
<lb n="39"/><span>an dearbhráthair ba shine 'ná Gearóid, do</span>
<lb n="40"/><span>luadhamair roimhe seo, .i. mac inghine an</span>
<lb n="41"/><span>Tigearna Róistigh, gabhas seilbh na hiar-</span></p>
</div>
<pb n="388"/>
<div><lb n="42"/><p><span>lachta; óir do diúltuigheadh roimhe sin é i</span>
<lb n="43"/><span>n-aimsir Ghearóid, i dtaobh phósadh aindligh-</span>
<lb n="44"/><span>theach a mháthar, amhail adubhramair; agus</span>
<lb n="45"/><span>do thuig go madh coiscéim chun céime dhó</span>
<lb n="46"/><span>féin turrainn a dhearbhráthar, agus fós mar</span>
<lb n="47"/><span>do coimeádadh an dias dearbhráthar eile,</span>
<lb n="48"/><span>.i. Seán agus Séamus le hIArla Urmhumhan</span>
<lb n="49"/><span>is le mórán eile de shearbhóntaibh na ban-</span>
<lb n="50"/><span>ríoghna i nÉirinn ó n-a gceart do thógaradh.</span>
<lb n="51"/><span>Gidheadh, gabhas Séamus mhac Muiris ag</span>
<lb n="52"/><span>cur i n-aghaidh Thomáis Ruaidh go tréan-</span>
<lb n="53"/><span>chalma, agus ag seasamh is ag síor-chosnamh</span>
<lb n="54"/><span>chirt Ghearóid.  Ba chródha is ba chath-bhuadhach</span>
<lb n="55"/><span>an curadh is an caithmhíleadh an Séamus so.</span>
<lb n="56"/><span>Do b'é (an) dara mac Mhuriis, mhac Muiris,</span>
<lb n="57"/><span>mhac Seáin é.  Do b'é an Seán so dear-</span>
<lb n="58"/><span>bhráthair Thomáis Mhaoil an Chunncuis.  do</span>
<lb n="59"/><span>ba clann don Tomás so díthcheannadh ag</span>
<lb n="60"/><span>Droichead Átha, Seán agus Tomás Maol.</span>
<lb n="61"/><span>An chéad Mhuiris do luadhamair thuas, is</span>
<lb n="62"/><span>leis do fealladh ar Sheámus mhac Muiris,</span>
<lb n="63"/><span>.i. oighre ceart Thomáis Mhaoil agus na </span>
<lb n="64"/><span>hiarlachta, iar dteacht ó Shacsaibh dó; agus</span>
<lb n="65"/><span>do marbhadh é féin dá éis sin le Tighearna</span>
<lb n="66"/><span>Muscraighe, amhail adubhramair.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Is cródha 's is cathbhuadhach do chosnaimh is</span>
<lb n="69"/><span>chaomhain an Séamus so a cheart do Ghear-</span>
<lb n="70"/><span>óid ar feadh a ghéibhinn i n-aghaidh Thomáis</span>
<lb n="71"/><span>Ruaidh is ar ghabh leis; ionnus, ar chlos an </span>
<lb n="72"/><span>chomhbhuairimh do rinneadar na Gearaltaigh</span>
<lb n="73"/><span>i nÉirinn don bhanríoghain, gur cinneadh aici</span>
<lb n="74"/><span>scaoile de Ghearóid agus a chur go</span>
<lb n="75"/><span>hÉirinn.  Iar dteacht go hÉirinn dó, gabhas</span>
<lb n="76"/><span>seilbh sítheóilte na hiarlachta; gidheadh, ba</span>
<lb n="77"/><span>chumhach cásmhar leis an líonradh is an léir-</span>
<lb n="78"/><span>scrios laetheamhail do bhíodh ar uaislibh is</span>
<lb n="79"/><span>ar eaglais Éireann an tráth soin, de thaoibh </span>
<lb n="80"/><span>an chreidimh Chatoilice, agus do luigh chomh </span>
<lb n="81"/><span>trom soin ar a chroidhe uaibhreach árd-aig-</span>
<lb n="82"/><span>eantach gur ghabh go huile is go hiomshlán</span>
<lb n="83"/><span>ag cur i n-aghaidh órduighthe na banríoghna i</span>
<lb n="84"/><span>gcásaibh creidimh, agus go leanadh is go</span>
<lb n="85"/><span>neartuigheadh an creideamh Catoilice i </span>
<lb n="86"/><span>nÉirinn d'aimhdheóin dian-dlighthe na haim-</span>
<lb n="87"/><span>sire sin; agus do fearguigheadh chomh</span>
<lb n="88"/><span>fíor-mhór chucha é nár bhféidir leis fhoidh-</span>
<lb n="89"/><span>neamh áinm Prodastúin do chlos.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>San mbliadhain d'aois ár sábhála, míle</span>
<lb n="92"/><span>chúig céad agus chúig bliadhna déag ar</span>
<lb n="93"/><span>seascad, iar n-a chlos don bhanríoghain an</span>
<lb n="94"/><span>tIarla do bheith ag seasamh ar son an</span>
<lb n="95"/><span>Chreidimh amhla-san, do smaoin sí créad an </span>
<lb n="96"/><span>modh ar a bhféadfadh a chiorrbhadh nó a </span>
<lb n="97"/><span>cheanna-mhúchadh: agus isé comhairle do</span>
<lb n="98"/><span>cinneadh aici teachta do chur chun Hannraoi</span>
<lb n="99"/><span>Sidney, Sasanach do ba Fó-rí Éireann an</span>
<lb n="100"/><span>tráth soin, an tIarla go n-a dhearbhráthair</span>
<lb n="101"/><span>Seán do ghairm chun cathrach éigin, agus an </span>
<lb n="102"/><span>tráth soin, an tIarla go n-a dhearbháthair</span>
<lb n="103"/><span>Seán do ghairm chun cathrach éigin, agus an </span>
<lb n="104"/><span>tan do-gheóbhadh fá n-a chumas amhla-san</span>
<lb n="105"/><span>iad braighde dhéanamh díobh, agus a gcur</span>
<lb n="106"/><span>gan fuireach i ngéibhinn.  Dála Sidney, iar</span>
<lb n="107"/><span>bhfagháil na scéal soin dó cuireas toghairm</span>
<lb n="108"/><span>ar uaislibh Éireann chun éan-láithrigh, agus</span>
<lb n="109"/><span>iar bhfagháil an Iarla is a dhearbhráthar</span>
<lb n="110"/><span>amhla-san dó, teilgeas i bpríosún iad</span>
<lb n="111"/><span>agus coimeád maith ortha, gur chuir go </span>
<lb n="112"/><span>Sacsaibh iad, go rabhadar chúig bhliadhna i </span>
<lb n="113"/><span>dTúr Lonnduine; agus is minic ar feadh</span>
<lb n="114"/><span>na haimsire sin ba mhian leis an mban-</span>
<lb n="115"/><span>ríóghain a mbásughadh, gideadh, do chaomh-</span>
<lb n="116"/><span>ain Dia iad, agus do scaoil as géibheann</span>
<lb n="117"/><span>iad fá dheóidh — amhail tráchtfam i n-ár</span>
<lb n="118"/><span>ndiaidh.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Iar mbeidh dhon Iarla is dá dhearbhráthair</span>
<lb n="121"/><span>Seán i ngéibheann amhla-san do chuireadar</span>
<lb n="122"/><span>scéala chun Séamuis mhac Muiris, do luadh-</span>
<lb n="123"/><span>amair roimhe seo, a gcuid is a gceart do</span>
<lb n="124"/><span>chosnamh i nÉirinn; agus do chuireadar fós</span>
<lb n="125"/><span>forghógra chun a mbuidhne is a muinntire</span>
<lb n="126"/><span>féin, umhla do thabhairt do Shéamus agus a </span></p>
</div>
<pb n="389"/>
<div><lb n="127"/><p><span>chomhairle do leanamhaint i ngach céim;</span>
<lb n="128"/><span>agus do rineadh amhla-san aca ar gach </span>
<lb n="129"/><span>taobh.</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>Dála Shéamuis, gabhas an cúram soin go</span>
<lb n="132"/><span>hurrúnta úirmhisneach air, agus smaoineas</span>
<lb n="133"/><span>ar chogadh is ar chathughadh chomhchalma do</span>
<lb n="134"/><span>dhéanamh leis an mbanríoghain; agus iarsin</span>
<lb n="135"/><span>curieas teachta gus an Pápa Greagóir, an</span>
<lb n="136"/><span>treas Phápa déag den ainm sin — óir ba</span>
<lb n="137"/><span>mhian leis arm spriodálta do bheith aige,</span>
<lb n="138"/><span>ag túismhiughadh cogaidh ar son creidimh —</span>
<lb n="139"/><span>dá iarraidh air a bheannacht agus logha</span>
<lb n="140"/><span>genereálta do chur chun gach n-aoin do</span>
<lb n="141"/><span>thbharfadh cabhair ná congnamh chun an chog-</span>
<lb n="142"/><span>aidh sin do chosnamh.  Do sin an Pápa</span>
<lb n="143"/><span>amhla-san, agus do chuir scéala chun Séam-</span>
<lb n="144"/><span>uis go madh somholta an gníomh do ghaibh sé</span>
<lb n="145"/><span>do láimh.  Annsoin iar dtiomargan trom-</span>
<lb n="146"/><span>shlóigh do Shéamus, gabhas ag léirscrios is</span>
<lb n="147"/><span>ag lánloscadh na n-eiriceach go n-a n-áit-</span>
<lb n="148"/><span>reabhaibh, agus nocha ndearnaidh sosa ná</span>
<lb n="149"/><span>síor-chomhnuidhe ar feadh na gcúig mbliadh-</span>
<lb n="150"/><span>an do chosnaimh ag cathughadhi n-a n-aghaidh,</span>
<lb n="151"/><span>acht ag déanamh dearg-áir is dian-ruathair</span>
<lb n="152"/><span>ortha; agus is fír-mhinic do chathuigh féin is</span>
<lb n="153"/><span>Seón Perrot an Ridire Órtha, do ba Phre-</span>
<lb n="154"/><span>siodún Mumhan an tráth soin, le chéíle, go </span>
<lb n="155"/><span>ngabhadh Séamus buadh catha air de ghnáth.</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>Ar n-a chlos don bhanríoghain go ngabhadh </span>
<lb n="158"/><span>Séamus buadh i ngach iorghail, agus go raibh</span>
<lb n="159"/><span>ag dul i dtréine is i dtreise, curieas</span>
<lb n="160"/><span>tairgsiona síthe agus síothchána chuige.</span>
<lb n="161"/><span>Dubhairt Séamus go ndéanfadh sé síothcháin</span>
<lb n="162"/><span>léi ar choinghioll go gcuirfeadh sí a bhráithre</span>
<lb n="163"/><span>saor sábhalta go hÉirinn, agus fós go</span>
<lb n="164"/><span>dtiobhradh sí toil is aonta an Creideamh</span>
<lb n="165"/><span>Catoilice do leanmhain gan toirmeasc ar </span>
<lb n="166"/><span>feadh a fhearann féin is fearann a chomh-</span>
<lb n="167"/><span>bhráithre.  Geallas an bhanríoghan an coin-</span>
<lb n="168"/><span>ghioll soin do choimhlíonadh; agus leis sin</span>
<lb n="169"/><span>scaoileas den Iarla is dá dhearbhráthair</span>
<lb n="170"/><span>Seán as géibheann, agus cuireas long</span>
<lb n="171"/><span>cogaidh léi féin leó; gidheadh, tug for-</span>
<lb n="172"/><span>fhógra do chaptaen na luinge céadna, i</span>
<lb n="173"/><span>bpéin umla, gan dul i dtír i n-éan-chuan i</span>
<lb n="174"/><span>nÉirinn acht i gcuan Átha Cliath amháin, mar</span>
<lb n="175"/><span>a gcomhnuigheadh Fó-rí Éireann an tráth</span>
<lb n="176"/><span>soin; agus do chuir sí teachta os íseal chun</span>
<lb n="177"/><span>an Fhó-rí an tan do shroichfeadh an tIarla is</span>
<lb n="178"/><span>a dhearbhráthair Seán é, moill do chongbháil</span>
<lb n="179"/><span>ar an Iarla agus Seán do chur go Deas-</span>
<lb n="180"/><span>mhumhain ag iarraidh Séamus mhac Muiris</span>
<lb n="181"/><span>chun na gcoinghioll remhráidhte do chur i </span>
<lb n="182"/><span>bhfuirm 's i bhfeidhm; agus an tan do-</span>
<lb n="183"/><span>gheóbhadh iad a dtriúr i bhfochair a chéile a </span>
<lb n="184"/><span>gcinn do bhuaint díobh gan fuireach.  Iar</span>
<lb n="185"/><span>dteacht go hÁth Cliath dhóibh, labhras an Fó-</span>
<lb n="186"/><span>rí leó amhail do hórduigheadh dhó, agus</span>
<lb n="187"/><span>gluaiseas Seán ar cheann Séamus mhac</span>
<lb n="188"/><span>Muiris, agus anas an tIarla dá éis i n-Áth</span>
<lb n="189"/><span>Cliath.</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>Thárla an tráth soin go raibh uasal</span>
<lb n="192"/><span>dáirithe d'oifigíbh na banríoghna i nÁth Cliath</span>
<lb n="193"/><span>do ba Protastún go foirmimeallach; gidh-</span>
<lb n="194"/><span>eadh, ba Chatoilicidhe i n-a chroidhe é.  Leis</span>
<lb n="195"/><span>sin ba thruagh leis an fheill-bheart fheall-</span>
<lb n="196"/><span>tamhail do bhí le himirt ar na huaislibh sin.</span>
<lb n="197"/><span>Uimhe sin, téid gur an Iarla agus nochtar</span>
<lb n="198"/><span>cogar na ceilge dhó.  Cuireas an tIarla </span>
<lb n="199"/><span>teachta os íseal chun a chomhbhráithre, dá</span>
<lb n="200"/><span>fhorfhógra dhóíbh gan Deasmhumhain d'fhág-</span>
<lb n="201"/><span>bháil, agus gur gearr go mbeadh féin i n-a</span>
<lb n="202"/><span>bhfochair.  Leis sin gluaiseas an tIarla ar</span>
<lb n="203"/><span>éalódh oidhche ó Áth Cliath, agus nocha</span>
<lb n="204"/><span>ndearnaidh sosa ná comhnuidhe go ráinig sé </span>
<lb n="205"/><span>Deasmhumhain.  Iar dteacht chun baile don </span>
<lb n="206"/><span>Iarla amhla-san, cruinnighid chuige de gach </span>
<lb n="207"/><span>leith a charaid a chomhfhogus is a chompáin,</span>
<lb n="208"/><span>agus innseas dóibh amhail do mheas an bhan-</span>
<lb n="209"/><span>ríoghan fealladh air féin is ar a chomh-</span>
<lb n="210"/><span>bhráithribh.  Annsoin glacaid a h-airm, agus</span>
<lb n="211"/><span>lingid amach fá na críochaibh ba choimhneasa</span></p>
</div>
<pb n="390"/>
<div><lb n="212"/><p><span>dhóibh, amhail leoghain do bhisfeadh as líon-</span>
<lb n="213"/><span>taibh na bhfiagaithe, agus gabhaid ag treas-</span>
<lb n="214"/><span>cairt is ag tréan-thuargaint a námhad i </span>
<lb n="215"/><span>ngach aon áit i n-a dtárladar leó.  Iar</span>
<lb n="216"/><span>mbeith ar an órdughadh soin dóibh, cuireas</span>
<lb n="217"/><span>an bhanríoghan teacht chun an Iarla ag</span>
<lb n="218"/><span>iarraidh síothchána dá bhliadhan air; go dtug</span>
<lb n="219"/><span>an tIarla soin dí ar choinghioll ná cuirfidhe </span>
<lb n="220"/><span>buairt ná buaireamh, de thaoibh bheith 'n-a</span>
<lb n="221"/><span>Chatoilicidhe, ar aon duine dá raibh ar an </span>
<lb n="222"/><span>dtaobh istigh de theórannaibh an Iarla, agus</span>
<lb n="223"/><span>fós ná gairmfidhe é féin ná aon duine</span>
<lb n="224"/><span>eile da charaid ná dá chomhfhogus do láthair</span>
<lb n="225"/><span>an Fhó-ríogh; agus do rineadar an tsíoth-</span>
<lb n="226"/><span>cháin ar an gcoinghioll soin.  </span></p>
<lb n="227"/>
<lb n="228"/><p><span>Iar mbeith dhóibh go sidheach síothchánta</span>
<lb n="229"/><span>amhla-san, iarras Séamus mhac Muiris ar</span>
<lb n="230"/><span>an Iarla roinn éigin talmhan do thabhairt </span>
<lb n="231"/><span>dó féin chun céime a onóra do chothughadh;</span>
<lb n="232"/><span>gidheadh, do dhiúltuigh an tIarla é ar fhuir-</span>
<lb n="233"/><span>eálamh na Cuntaoise — do b'í seo Eilionóir</span>
<lb n="234"/><span>Builtéar — óir dubhairt sí ná raibh sé oir-</span>
<lb n="235"/><span>eamhnach ná onóireach aige ronna dhéanamh</span>
<lb n="236"/><span>dá bheatha, agus gan a fágbháil go huile is</span>
<lb n="237"/><span>go hiomshlán fá chomhair a mhic, .i. Séamus</span>
<lb n="238"/><span>mhac Gearóid, cé ná raibh acht 'n-a leanbh</span>
<lb n="239"/><span>an tráth soin; agus do rineadh amhla-san</span>
<lb n="240"/><span>leis an Iarla — ní déarfadh cia aca le</span>
<lb n="241"/><span>humhla dá mhnaoi nó le dearmad i maith-</span>
<lb n="242"/><span>ghníomhaibh is i móir-éachtaibh an uasail eile</span>
<lb n="243"/><span>— ar shon roimhe sin, do rin é.  Cé gur</span>
<lb n="244"/><span>dhiúltaigh an tIarla Séamus, amhail adubh-</span>
<lb n="245"/><span>ramair, níor dhiúltuigh Séamus an t-Iarla;</span>
<lb n="246"/><span>óir do chuaidh don Róimh ar a fhuireálamh,</span>
<lb n="247"/><span>ag iarraidh beannachta is congnamh an</span>
<lb n="248"/><span>Phápa; agus le himtheacht san eachtra soin</span>
<lb n="249"/><span>dó, do rug a dhias mhac féin leis, .i. </span>
<lb n="250"/><span>Muiris agus Gearóid, mar nach rabhadar</span>
<lb n="251"/><span>infeadhma chun a bhfágtha tar a éis, d'eagla</span>
<lb n="252"/><span>go dtuigfidís i lámhaibh a namhaid, agus</span>
<lb n="253"/><span>fós dá tuiteadh féin san gcogadh soin go</span>
<lb n="254"/><span>mbeadh tnúith aige go dtiocfaidís lá éigin</span>
<lb n="255"/><span>ag déanamh díoghaltais i n-éiric a bháis.</span></p>
<lb n="256"/>
<lb n="257"/><p><span>Iar ndul ar muir do Shéamus, nocha</span>
<lb n="258"/><span>ndearnaidh comhnuidhe go ndeachaidh go </span>
<lb n="259"/><span>cúirt na Frainnce, agá iarraidh ar an </span>
<lb n="260"/><span>gceathramhadh Hannraoi, Rí na Frainnce an</span>
<lb n="261"/><span>tráth soin, congnamh do chur leis i n-aghaidh</span>
<lb n="262"/><span>eiriceach, chun an Chreidimh Chatoilice do</span>
<lb n="263"/><span>aithbheódhadh i nÉirinn; gidheadh, do dhiúltuigh</span>
<lb n="264"/><span>an rí é.  Téid as soin don Spáinn, agus </span>
<lb n="265"/><span>agallas an dara Pilib, Rí na Spáinne,</span>
<lb n="266"/><span>amhail a dubhramair do rin Rí na Frainnce</span>
<lb n="267"/><span>roimhe sin, go ndubhairt an rí leis go raibh</span>
<lb n="268"/><span>síth is caradra idir é féin agus cúirt na</span>
<lb n="269"/><span>Sacsan; gidheadh, go scríbhfeadh leis don</span>
<lb n="270"/><span>Róimh dá iarraidh ar an bPápa congnamh </span>
<lb n="271"/><span>leó chun an Chreidimh Chatoilice do chaomh-</span>
<lb n="272"/><span>nadh agus do chosnamh i nÉirinn.</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>An tan do chonnairc an rí chlódh agus </span>
<lb n="275"/><span>aighthe uaisle arrdhachta na díse macaomh-</span>
<lb n="276"/><span>san ba chlann do Shéamus do ghaibh greann</span>
<lb n="277"/><span>is gean dóibh é, ionnus go ndubhairt le</span>
<lb n="278"/><span>Cairdional Granvet, do bhí i gcúirt na</span>
<lb n="279"/><span>Spáinne an tráth soin, a dtabhairt suas</span>
<lb n="280"/><span>bhfoghluim is i bhfíor-léigheann is i ngach </span>
<lb n="281"/><span>ealadhain uasail onóraigh eile dá raibh le</span>
<lb n="282"/><span>fagháil i gcúirt na Spáínne.  Do éag an</span>
<lb n="283"/><span>mac ba shine dhíobh so san Spainn dá éis</span>
<lb n="284"/><span>sin, .i. Muiris; agus do báthadh an mac</span>
<lb n="285"/><span>eile .i. Gearóid ag teacht ón Spáinn san</span>
<lb n="286"/><span>mbliadhain 1588.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>Gabhas Séamus a chead ag an rígh, agus</span>
<lb n="289"/><span>triallas go réim-dhíreach don Róimh.  Iar</span>
<lb n="290"/><span>ndul i bhfochair is i bhfiadhnuise an Phápa</span>
<lb n="291"/><span>dhó, tugas leitir ríogh na Spáinne dhó.</span>
<lb n="292"/><span>Glacas an Pápa go ceanamhail cúirtéis-</span>
<lb n="293"/><span>each é, agus geallas cabhair is congnamh</span>
<lb n="294"/><span>dó; agus leis sin tug suim mhór airgid</span>
<lb n="295"/><span>dó, a bheannacht, agus leitir apstaldha chun</span>
<lb n="296"/><span>uaisle is eagluise Éireann, agus do chuir </span>
<lb n="297"/><span>dhá mhíle fear i n-arm 's i n-oireamhain chun</span></p>
</div>
<pb n="391"/>
<div><lb n="298"/><p><span>teachta leis.  Do b'eaglach le Séamus a </span>
<lb n="299"/><span>fhaid do bhí sé ag fanamhain, d'eagla comh-</span>
<lb n="300"/><span>bhuairimh ar bith do bheith ar a chomh-bhráithribh</span>
<lb n="301"/><span>dá éis.  Leis sin gluaiseas, is nocha ndear-</span>
<lb n="302"/><span>naidh sosa go dtáinig go hÉirinn.  Iar</span>
<lb n="303"/><span>mbeith ag fágbháil na Rómha, so rin ceann</span>
<lb n="304"/><span>feadhna ar an dá mhíle fear-san tug an</span>
<lb n="305"/><span>Pápa dhó, de dhuine uasal dáirithe do</span>
<lb n="306"/><span>chuaidh leis san eachtra soin, dar bh'ainm</span>
<lb n="307"/><span>Tomás Stuckley, Sacsanach do b'ionmhuin</span>
<lb n="308"/><span>ag Séamus.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>Dála Stuckley agus a dhá mhíle fear</span>
<lb n="311"/><span>iar mbeith gach nídh i n-órdughadh is i n-oir-</span>
<lb n="312"/><span>eamhain aca, téid ar bórd a luingeas,</span>
<lb n="313"/><span>agus seólaidh go réim-dhíreach gur ghabh-</span>
<lb n="314"/><span>adar cuan sa Phoirtinéil ag Liosbón.</span>
<lb n="315"/><span>Tárla trá, san am gcéadna, go raibh</span>
<lb n="316"/><span>Sebastianus, Rí na Poirtinéile, ag triall</span>
<lb n="317"/><span>le cabhlach mór don Aifric chun catha thabh-</span>
<lb n="318"/><span>airt don Rígh Abdelmelec, agus tug</span>
<lb n="319"/><span>tairgsiona iomdha agus duaise dian-mhóra</span>
<lb n="320"/><span>do Stuckley is dá dhá mhíle fear acht dul</span>
<lb n="321"/><span>leis san eachtra-san; agus fós, geallas</span>
<lb n="322"/><span>dóibh go gcuirfeadh cabhair is congnamh leó</span>
<lb n="323"/><span>go hÉirinn iar dteacht tar ais dóibh.</span>
<lb n="324"/><span>Aontuigheas Stuckley chun na comhairle</span>
<lb n="325"/><span>sin, agus iar dteacht maraon leis an rígh</span>
<lb n="326"/><span>don Aifric dóibh do fearadh an cath go </span>
<lb n="327"/><span>créachtach chró-linnteach ann, mar ar thuit</span>
<lb n="328"/><span>Sebastianus, agus Stuckley go n-urmhór</span>
<lb n="329"/><span>a dhá mhíle fear.  Do b'iongnadh fíor-mhór</span>
<lb n="330"/><span>le Séamus mhac Muiris, iar teacht go </span>
<lb n="331"/><span>hÉirinndó, créad an mhoill do bhuain do</span>
<lb n="332"/><span>Stuckley, óir ba neimhfheasach é ar an</span>
<lb n="333"/><span>gcinneamhain d'éirigh dhó.</span></p>
<lb n="334"/>
<lb n="335"/><p><span>(ní críoch.)</span></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>[Is dual ár mbuidheachus do Chathal Ó Fearghail ó</span>
<lb n="338"/><span>Nuadh-Eabhrac a chuir chughainn an aiste seo na</span>
<lb n="339"/><span>nGearaltach, a scríbh sé féin i mbliadhain a 1894, as</span>
<lb n="340"/><span>leabhar a scríbh Seán Ó Dála i mblidhain a 1827.</span>
<lb n="341"/><span>As an leabhar so an Chanónaigh Ó Murchadha atá</span>
<lb n="342"/><span>againn — is a scríb Seán Ó Murchadha (1761) — do</span>
<lb n="343"/><span>tharraing Ó Dála an scéal.  Táimid ag cur leabhar</span>
<lb n="344"/><span>Cathail Uí Fhearghail i gcomheas leis an sean-leabhar,</span>
<lb n="345"/><span>acht is beag nach mar a chéile iad.]</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Craobhscaoile Gearaltach i nÉirinn. IV.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Craobhscaoile Gearaltach i nÉirinn. IV.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
