Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne.  V.</title><author><persName>Féach bailitheoir</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG17-11342</note>
		 <note type="L">381</note>
		 <note type="B">1907</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Lughnasa, 1907</date><idno>IG17-11342</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">17</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach bailitheoir</author><title>Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne.  V.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne.  V.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Lughnasa, 1907</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Brisleach Mór Mhaighe</span>
<lb n="1"/><span>Mhuirtheimhne</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>(ar leanamhaint)</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Iomthusa Laoigh, gé do bhí ag déanamh</span>
<lb n="6"/><span>céiliobhradh, dob'imleasg leis imtheacht,</span>
<lb n="7"/><span>agus do bhí ag feithiomh cá fobhart do</span>
<lb n="8"/><span>bhéaradh Cú Chulainn ar fhearaibh Éireann</span>
<lb n="9"/><span>agus cá bás do bhéaradaois fir Éireann</span>
<lb n="10"/><span>air-sion.</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Is ann sin táinig Cú Chulainn go cródha</span>
<lb n="13"/><span>corp-láidir coilg-leadarthach cleas-lúth-</span>
<lb n="14"/><span>mharfo fhearaibh Éireann, agus do chuaidh</span>
<lb n="15"/><span>ar dtús fá'n ngiollanradh gur thuit giolla</span>
<lb n="16"/><span>agus leath giollaidhe bhfear nÉireann leis</span>
<lb n="17"/><span>i ndíoghail a ghiolla féin, agus táinig</span>
<lb n="18"/><span>roimhe iar sin go fhearaibh Éireann go racht-</span>
<lb n="19"/><span>mhar ruathar-bhorb réim-dhioghain agus níor</span>
<lb n="20"/><span>ghabh cnámh na caith-éidigh ris ré treise a</span>
<lb n="21"/><span>urlaighe agus le buirbe a bhéimeann go</span>
<lb n="22"/><span>nár an uathadh na sochaidhe aca ris agus do</span>
<lb n="23"/><span>thriall go saothrach siubhal-ghrod soibh-im-</span>
<lb n="24"/><span>theachtach agus do ghabh rómpa agus na </span>
<lb n="25"/><span>ndiaidh agus do gach taoibh dhíobh ag a mudh-</span>
<lb n="26"/><span>adh agus ag a marbhadh agus a mío-chor-</span>
<lb n="27"/><span>ughadh go dtoircair fear agus leath bhfear</span>
<lb n="28"/><span>nÉireann leis i ndíoghail a chreadh agus a </span>
<lb n="29"/><span>chréacht féin, agus ní raibh aonduine do'n </span>
<lb n="30"/><span>leath oile gan easbaidh coise nó láimhe nó</span>
<lb n="31"/><span>leith-chinn nó bioth-ainimh éigin air go críoch</span></p>
</div>
<pb n="382"/>
<div><lb n="32"/><p><span>a bheatha, agus fós do mharbh each agus leath</span>
<lb n="33"/><span>each bhfear nÉireann i ndíoghail a eachraidh </span>
<lb n="34"/><span>féin.  </span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>An tan do chonnairc a bhíodhbhadh bunadh</span>
<lb n="37"/><span>agus neamh-chara naimhdeamhail neamh-charr-</span>
<lb n="38"/><span>thanach, .i. Méádhbh, inghean Eochaidh Feidhligh,</span>
<lb n="39"/><span>na hára agus na heasbadha agus na</span>
<lb n="40"/><span>héachta aidhbhle uathfásacha tug Cú Chulainn</span>
<lb n="41"/><span>ar fhearaibh Éireann agus gan meisneach</span>
<lb n="42"/><span>cathuighthe ag neach díobh uile ris, do labhair</span>
<lb n="43"/><span>do ghuith árdfhollus ghlan agus d'fhiafraigh:</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>"Cá háit i bhfuil Lughaidh mac Conraoi?"</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>"Atáim annso," ar Lughaidh.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>"Do gheallais damh go dtuiteadh Cú</span>
<lb n="50"/><span>Chulainn leat do'n tsleigh nimhe tugas</span>
<lb n="51"/><span>duit."</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>"Má do gheallas is cóir a chomholl,"ar</span>
<lb n="54"/><span>Lughaidh go laoch-dána, agus táinig leis an</span>
<lb n="55"/><span>ngreasacht sin Méidhbhe agus do ghabh an</span>
<lb n="56"/><span>chraoiseach cinn-ghéar chró-fhairsing catha</span>
<lb n="57"/><span>agus tug urchar cródha croidheamhail céim-</span>
<lb n="58"/><span>neartmhar cóimh-dhíreach do'n rígh-mhílidh go</span>
<lb n="59"/><span>dtárla an gá go seimhne is an Dubhfhaoil-</span>
<lb n="60"/><span>eann idir a fórdronn agus a himlinn i</span>
<lb n="61"/><span>gCon Chulainn go rug an tsleagh a hurr-</span>
<lb n="62"/><span>ainn féin tríd do'n chur soin, agus do</span>
<lb n="63"/><span>ghear Cú Chulainn an tsleagh comh árd agus</span>
<lb n="64"/><span>a himlinn agus do sguir an Dubhfhaoileann</span>
<lb n="65"/><span>agus do chuir feadhm an charbaid ar an</span>
<lb n="66"/><span>Liath Macha agus do ling an Dubhfhaoileann</span>
<lb n="67"/><span>gan riaghlughadh ar fhiarlaoid an chatha agus</span>
<lb n="68"/><span>an tsleagh tríthe.  Agus táinig Cú Chulainn</span>
<lb n="69"/><span>amach as an gcarbad agus do chuaidh ar an </span>
<lb n="70"/><span>Liath Macha agus téid fo fhearaibh Éireann</span>
<lb n="71"/><span>gur dhiansgaoileadar roimhe agus do</span>
<lb n="72"/><span>mhéabhadar soir agus siar ba dheas agus ba</span>
<lb n="73"/><span>thuaidh gur mheadaigh na hára agus gur </span>
<lb n="74"/><span>díthigh na deagh-dhaoine agus gur básaigh na</span>
<lb n="75"/><span>brodbhuidhnibh ionnus nár lámhaigh neach</span>
<lb n="76"/><span>d'fhearaibh Éireann teacht i n-inead buille</span>
<lb n="77"/><span>ná iomghona ná urchair do, acht do chuadar</span>
<lb n="78"/><span>fa choilaltibh agus fa fáin-ghleanntaibh na</span>
<lb n="79"/><span>maighe móire agus do thuiteadar  inighe</span>
<lb n="80"/><span>Con Culainn re na chosaibh agus do thúir-</span>
<lb n="81"/><span>ling do'n Liath Macha agus tig brainfhiach</span>
<lb n="82"/><span>béal-chíocrach ar na hinighibh gur dtárla</span>
<lb n="83"/><span>lúb do na caolánaibh fa chosaibh an fheich go</span>
<lb n="84"/><span>dtála leagadh dó agus do mhuigh an ghean-</span>
<lb n="85"/><span>gháire ar Choin Chulainn agus tángadar</span>
<lb n="86"/><span>néallaibh an éaga dá ionnsaighe agus do</span>
<lb n="87"/><span>chuaidh chum an locháin fa coimhneasa dó</span>
<lb n="88"/><span>agus do ghabh ag nighe a chreacht agus ag</span>
<lb n="89"/><span>fothrughadh a chuirp seaghain sneachtaighe</span>
<lb n="90"/><span>agus gan méad n-órdla de gan cneadh</span>
<lb n="91"/><span>cuas-dhomhain craos-fhosgailte air gurab</span>
<lb n="92"/><span>lochán an Tánaighthe goirtear dé ó shin ale.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>An tan do chonnairc Laogh an mhaigh ar</span>
<lb n="95"/><span>n-a folamhughadh agus an slaod marbhtha</span>
<lb n="96"/><span>agus a mbeo ar ngabháil raon madhma</span>
<lb n="97"/><span>chuca agus Cú Chulainn ag a fhothrughadh</span>
<lb n="98"/><span>féin agus ag leigean uisge i n-a chneadh-</span>
<lb n="99"/><span>aibh doimhne dói-leighis, táinig dá ionn-</span>
<lb n="100"/><span>saighe, agus, mar do chonnairc Cú Chulainn</span>
<lb n="101"/><span>chuige é, do ghabh luthgháir mhór roimhe é,</span>
<lb n="102"/><span>agus do ghabh Laogh ag córughadh a chneadh</span>
<lb n="103"/><span>agus a chreacht agus iad ag im-théilgean</span>
<lb n="104"/><span>fola agus linnte flann-ruaidh ar feadh an</span>
<lb n="105"/><span>locháin líon-fhuaire.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Táinig dobhar-chú ag ól na fola agus an</span>
<lb n="108"/><span>tan do chonnairc Cú Chulainn crú a chuirp</span>
<lb n="109"/><span>ag an gcoin ag a caitheamh gabhas cloch as</span>
<lb n="110"/><span>imioll an chlocháin agus tug rogha urchair</span>
<lb n="111"/><span>co'n choin gur fágaibh marbh gan anmain í.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>"Beir buaidh agus beannacht!" ar Laogh.</span>
<lb n="114"/><span>"M'anam! ní thugais riamh urchar is fearr</span>
<lb n="115"/><span>'ná an t-urchar sin, agus ní tháinig do</span>
<lb n="116"/><span>shaoghal fhós, agus dioghail tú féin ar fhear-</span>
<lb n="117"/><span>aibh Éireann."</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>"Truaigh sin, a Laoigh," ar Cú Chulainn,</span>
<lb n="120"/><span>"ní mhuirbhfead-sa de na ainmidhe da éis</span>
<lb n="121"/><span>súd go bráth, óír is cú an chéad éacht do</span>
<lb n="122"/><span>rinneas riamh, agus do tairingireadh dhamh</span>
<lb n="123"/><span>go mbudh cú an t-éácht deidheanach do</span>
<lb n="124"/><span>dhéanfainn," agus adubhairt; "Laogh, beir</span>
<lb n="125"/><span>me d'ionnsaighe na cairrge cloiche úd thall</span>
<lb n="126"/><span>gurab ann do ghéabhadh bás agus deisigh </span>
<lb n="127"/><span>cruaidin cadad-cheann .i. mó chlaidheamh im'</span>
<lb n="128"/><span>lámh agu scuir mo sgiath agus mo chraois-</span>
<lb n="129"/><span>each im'fhogas, agus fead do chífid fir</span>
<lb n="130"/><span>Éireann amhla sin mé ní leigfidh an eagla</span>
<lb n="131"/><span>dóibh teacht dom' dhith-cheannadh nó go</span>
<lb n="132"/><span>mbeiridh Conall Cearnach orra."</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>Dho rinne Laogh amhla sin, agus Carraig</span>
<lb n="135"/><span>an Chompair a hainm ó sin alé; agus do</span>
<lb n="136"/><span>leig Cú Chulainn a ucht uirre agus tug a</span>
<lb n="137"/><span>lámh ar a chroidhe agus adubhairt:</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>"Do bheirim mo bhriathar nach feadar</span>
<lb n="140"/><span>nach croidhe cloiche nó iarainn nó cnámha</span>
<lb n="141"/><span>do bhí im'chliabh gus i ndiu agus dá bhfionn-</span>
<lb n="142"/><span>ainn gurab chroidhe fola ná feola do bhí </span>
<lb n="143"/><span>ionnam nach iongnainn leath a ndearna</span>
<lb n="144"/><span>go ghaisge ná do ghníomhartha riamh."</span></p>
<lb n="145"/>
<lb n="146"/><p><span>Is ann sin do chóirigh Laogh é agus tug a</span>
<lb n="147"/><span>aghaidh ar fhearaibh Éireann agus do chuir a</span>
<lb n="148"/><span>sgiath agus a chroiseach ré a ghualainn</span>
<lb n="149"/><span>agus tug a chlaidheamh i n-a láimh agus</span>
<lb n="150"/><span>d'iadh-san a dhorn go coimhneartmhar fa'n</span>
<lb n="151"/><span>gcolg, agus do dhealuigh an anam re a chorp</span>
<lb n="152"/><span>aige an tan sin agus a chúl ris a gcarr-</span>
<lb n="153"/><span>aig agus a aghaidh ar fhearaibh Éireann.</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p><span>Do thuit ann sin aon-lamh oinigh agus </span>
<lb n="156"/><span>éan-ghnamha agus aoin-cheann goile agus</span>
<lb n="157"/><span>gaisge cosnamh agus crodhachta na hÉir-</span>
<lb n="158"/><span>eann agus iarthair an domhain i n-a chomh-</span>
<lb n="159"/><span>aimsear, .i. Cú Chulainn caomh-álainn coin-</span>
<lb n="160"/><span>ghleacach.  Agus tainig Laogh roimhe iar sin</span>
<lb n="161"/><span>agus do chonnairc an Dubhfhaoileann ag</span>
<lb n="162"/><span>eirghe as a néall anbhfainne agus táinig</span>
<lb n="163"/><span>da hionnsaighe agus do bhean an tsleagh</span>
<lb n="164"/><span>nimhe asti agus do bhádar deóra dio-mhóra</span>
<lb n="165"/><span>donn-fhola ag sileadh tar a gruadhaibh</span>
<lb n="166"/><span>agus do chuaidh Laogh uirri agus táinig as</span>
<lb n="167"/><span>an ár-mhach amach go chumhthach cneasaighthe</span>
<lb n="168"/><span>tar éis a thighearna, agus rangadar tar</span>
<lb n="169"/><span>Sliabh Fuaid d'ionnsaighe na hEamhna.</span></p>
<lb n="170"/>
<lb n="171"/><p><span>Finis.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne. V.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne. V.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
