Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne.</title><author><persName>Féach bailitheoir</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG17-11323</note>
		 <note type="L">337</note>
		 <note type="B">1907</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Meitheamh, 1907</date><idno>IG17-11323</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">17</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach bailitheoir</author><title>Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Meitheamh, 1907</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span><pb n="337"/></span>
<lb n="1"/><span>Brisleach Mhór Mhaighe</span>
<lb n="2"/><span>Mhuirtheimhne.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>In ans sin do lonuigheadh & do luath-</span>
<lb n="5"/><span>fheargadh an curad crann-ruaidh ceadfadhach,</span>
<lb n="6"/><span>.i. an chú chaithréimeach chathbhuadhach chleas-</span>
<lb n="7"/><span>iomdha, .i. mac sáirbhreagha solais-dhealbhach</span>
<lb n="8"/><span>so-ghrádhach Subhaltaigh, & do rinne iolrachtach</span>
<lb n="9"/><span>uathbhásach dhé, & do chriothnuigheadar a bhaill</span>
<lb n="10"/><span>& tángadar a throighthe & a luirgne i n-a</span>
<lb n="11"/><span>dhiaidh, gur ba chomh mór le maol-dorn</span>
<lb n="12"/><span>mileadh gach macan dá n-éirgheadh díobh, &</span>
<lb n="13"/><span>d'éigheadar tuilfheith a mhullaigh go rabhadar</span>
<lb n="14"/><span>ar chuing a mhuinil, go méadaighthear le</span>
<lb n="15"/><span>ceann mic mbeag-aoise gach maol-chnoc</span>
<lb n="16"/><span>móir-dhearg díobh; & do rinne cuar cheardcha</span>
<lb n="17"/><span>dá ghnúis & dá gheal-aghaidh gur shloig leath-</span>
<lb n="18"/><span>shúil leis i n-a cheann, gur samhail nach roich-</span>
<lb n="19"/><span>feadh fiach nó coirr-ghréine i meadhon a </span>
<lb n="20"/><span>chloiginn í, & is amhla do bhí an tsúil oile</span>
<lb n="21"/><span>dó go méadaighthear le béal fiodh-chuaich nó</span>
<lb n="22"/><span>re coire caogad dhornach go ndearnadh</span>
<lb n="23"/><span>dearg ruamhanda dhí re headh na</span>
<lb n="24"/><span>heachtra sin; & sreangais a bhéal do'n</span>
<lb n="25"/><span>chnáimh gheal dheagh-chumtha go hainmhín, &</span>
<lb n="26"/><span>d'osgail a chraos ionnus go bhfaicfe a</span>
<lb n="27"/><span>sgamha ar eitill ar uachtar a chuirp i n-a</span>
<lb n="28"/><span>bhraghaid, & do beanach béim do'n ulgain</span>
<lb n="29"/><span>leomhain, .i. do'n charbad uachtarach a dhéid</span>
<lb n="30"/><span>fris na fiaclaibh ioctaracha go méadaigh-</span>
<lb n="31"/><span>thear le treathan tréan urlaidhe an smóil</span>
<lb n="32"/><span>teine tinntidhe do hadhnadh i n-a bhéal & i</span>
<lb n="33"/><span>n-a bhraghaid, & adclos bloisg bhéimeannach a </span>
<lb n="34"/><span>chroidhe i n-a chliabh mar thuinn fo thír angharbh</span>
<lb n="35"/><span>chathlaith; & ba samhalta an ruathar sin tug</span>
<lb n="36"/><span>fo fhearaibh Éireann amhail leomhan ag teacht </span>
<lb n="37"/><span>fo mathghamhnaibh, & do chíthí cithnéalla tinn-</span>
<lb n="38"/><span>tighe ar lasadh & ar lonnradh os a chionn, &</span>
<lb n="39"/><span>do sheasadh a fholt ar a cheann ionnus go</span>
<lb n="40"/><span>n-anfadh mion-ubhall nó mónán mion-chorcra</span>
<lb n="41"/><span>ar bhárr gach fionna dá cheann; & ba samhalta</span>
<lb n="42"/><span>re seól-chrann sár-láidir príomh-luinge go</span>
<lb n="43"/><span>n-iomad seoil-bhréididh & lóimthead i n-a</span>
<lb n="44"/><span>thimcheall ar lár mara mór-anfadha i n-aim-</span>
<lb n="45"/><span>sir storma an Chú confadhach so & a chleasa</span>
<lb n="46"/><span>uile i n-a laomhaibh luaimhneacha ag bogadh &</span>
<lb n="47"/><span>ag beartughadh ag diriughadh agus ag díobh-</span>
<lb n="48"/><span>ragadh os a chionn, agus do ling and gaisg-</span>
<lb n="49"/><span>idheach i n-a charbad feardha go n-a slias-</span>
<lb n="50"/><span>daibh iarnaidhe agus go n-a fhairbibh tanaidhe</span>
<lb n="51"/><span>go n-a armaibh iol-fhaobhracha go nach taidh-</span>
<lb n="52"/><span>bhrioghadh do chách acht úr-sgáile an churadh i </span>
<lb n="53"/><span>n-a chath-ruathar cleas & colg-fhaobhar, & é</span>
<lb n="54"/><span>innillte ollamh re teasgadh ceann & colladh</span>
<lb n="55"/><span>corp & cnámh & cúilmhéidhe, agus tug sé </span>
<lb n="56"/><span>toirnchleas céad & toirnchleas dá chéad &</span>
<lb n="57"/><span>toirnchleas trí céad & toirnchleas cúig céad</span>
<lb n="58"/><span>ar an garbad, & níor bh'fholáir leis an </span>
<lb n="59"/><span>cóimh-líon sin do thuitim leis do chéad-</span></p>
</div>
<pb n="338"/>
<div><lb n="60"/><p><span>ruathar curadh da náimhdibh ag díoghail a </span>
<lb n="61"/><span>uilc agus a easonóra ar fhearaibh Éireann.</span>
<lb n="62"/><span>Agus tug Laogh seóladh trom ar an gcar-</span>
<lb n="63"/><span>bad gur badh lór domhan & dúr-ghráin ar</span>
<lb n="64"/><span>togbhadh le rothaíbh an charbaid do chlochaibh</span>
<lb n="65"/><span>cruadh-chruinne & do chairrgibh ceann-gharbha</span>
<lb n="66"/><span>na maighe i n-áirde i n-a thimcheall ag</span>
<lb n="67"/><span>teacht dó fo cheithre holl-chóigibh Éireann</span>
<lb n="68"/><span>go nach rachdaois uaidh ar theitheadh ná ar</span>
<lb n="69"/><span>tóruidheacht nó go roichfeadh leis iad uile</span>
<lb n="70"/><span>do cur i n-áit aonbhaile, agus ro rith i n-a</span>
<lb n="71"/><span>ndáil go náimhdeamhail go dtug fobhairt</span>
<lb n="72"/><span>bíodhbhadh ar a bhíodhbhadhaibh gur fhág fál fogh-</span>
<lb n="73"/><span>ailte do chollaibh ciorraighthe cros-bhuailte</span>
<lb n="74"/><span>dá áis ar imlibh na maighe, gur thuiteadar</span>
<lb n="75"/><span>bonn re bonn & dhóid re dóid i linntibh</span>
<lb n="76"/><span>fola flann-ruaidhe fíor-dheirge seachnóin</span>
<lb n="77"/><span>an mhacaire, gur fhágaibh comh-chomarta each</span>
<lb n="78"/><span>con & daoine i mbrisligh mhóir Mhaighe Mhuir-</span>
<lb n="79"/><span>theimhne an oidhche sin.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>Ciodh trácht, ní fhuil ríomh ná áiríomh ar ar</span>
<lb n="82"/><span>thuit ann do churaibh do cheadaibh d'amhsaibh</span>
<lb n="83"/><span>& d'urradhaibh, do thaoiseachaibh do thighearnaibh</span>
<lb n="84"/><span>& do dhaosgar-shluagh fear nÉireann, & níor</span>
<lb n="85"/><span>tearnadh a bheag uaidh díobh ó'n gcoinsgleo</span>
<lb n="86"/><span>sin gan cnoc nó comartha nó maidhm leise</span>
<lb n="87"/><span>nó lairge nó leath-shúla nó leath-láimhe nó</span>
<lb n="88"/><span>bíoth-ainimh éigean oile go críbch an bheatha: &</span>
<lb n="89"/><span>d'imthigh féin uatha an oidhche sin gan fuil-</span>
<lb n="90"/><span>iughadh ná foirdheargadh air féinm, ar a ghiolla</span>
<lb n="91"/><span>ná ar eachradh, agus comhnuigheas ar an </span>
<lb n="92"/><span>dtaobh siar do'n tsluaigh agus do ghabh a </span>
<lb n="93"/><span>chrainn tabhaill chuige.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>"Maith ámh, a laoigh," ar sé, "cruinnigh</span>
<lb n="96"/><span>clocha cruinne na maighe chugam nó go</span>
<lb n="97"/><span>gcaithinn ris an sluagh iad," agus tug laogh</span>
<lb n="98"/><span>oireadha fearamhla fíor-arrachta do</span>
<lb n="99"/><span>chlocaibh agus do chairrgibh da ionnsaighe</span>
<lb n="100"/><span>agus do ghabh ag a ndíobhragadh ar an sluaigh</span>
<lb n="101"/><span>gur chaithsiod frasa tréan athlámha tar </span>
<lb n="102"/><span>fhormnaíbh deagh-laobh & tar aighthibh annradh</span>
<lb n="103"/><span>& tar sgealbhórdaibh sgiath gur ba sgaoilte</span>
<lb n="104"/><span>sgath-roinnte na sgath-choirighthe & gur ba</span>
<lb n="105"/><span>measgtha meadhar-buaidheartha & gur ba</span>
<lb n="106"/><span>ciorrbhach ceann-bhrúite catha cruaidhearg-</span>
<lb n="107"/><span>artha fear nÉireann uaidh go nár fhearsad</span>
<lb n="108"/><span>colla ná comhnaidhe suan ná sámhluighe ar</span>
<lb n="109"/><span>feadh seacht laethibh na seachtmhaine san acht</span>
<lb n="110"/><span>amhail do bheidís bó-thainte i mbuailtibh</span>
<lb n="111"/><span>bioth-chumhgach & aoibhill & teasbach &</span>
<lb n="112"/><span>tréan-chumhgach orra.  Is an seachtamhadh lá</span>
<lb n="113"/><span>do ghabh tuirse mhór Cú Chulainn tar éis na</span>
<lb n="114"/><span>heasargain sin tug sé ar cheithre oll-chóigíbh</span>
<lb n="115"/><span>Éireann, go dtáinig go feargach fraoch-</span>
<lb n="116"/><span>aingidhe fútha gur ba haon-mhaidhm coit-</span>
<lb n="117"/><span>cheann d'fhearaibh Éireann uile roimhe, & níor</span>
<lb n="118"/><span>ghabh sgiath na cathbhárr na caith-éidigh re goin</span>
<lb n="119"/><span>dá dtug orra.</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>Ód chonnairc Méadhbh sin do ghabh ag</span>
<lb n="122"/><span>gríosadh & ag aithisiughadh bhfear nÉireann i </span>
<lb n="123"/><span>n-aghaidh na con confadh sin do bhí ag a </span>
<lb n="124"/><span>n-oirleach & ag a n-áthchumadh gan cosnamh</span>
<lb n="125"/><span>ná coigioll, & ód chuala Maicniadh Mac</span>
<lb n="126"/><span>Finn, .i. sí Laigean, sin, tainig i gcoinne</span>
<lb n="127"/><span>Con Culainn & do ghábh sé an gá fada fír-</span>
<lb n="128"/><span>neimhneach noch tugadar clann Chailitin a </span>
<lb n="129"/><span>hifreann leo, & tug urchar do'n leabhar-</span>
<lb n="130"/><span>chraoisigh go coilg-dhíreach go dtárla a </span>
<lb n="131"/><span>mullach i lairge i gCon gCulainn, & ba</span>
<lb n="132"/><span>créacht-mhór cneas-osgailte an Liath Macha</span>
<lb n="133"/><span>do'n urchar sin ar ndul tríthe, & an feadh do</span>
<lb n="134"/><span>bhi Cú Chulainn ag srang-tharrang na sléighe</span>
<lb n="135"/><span>tar a hais tug Earc Mac Cairbre urchar</span>
<lb n="136"/><span>díreach do-fhreasdail dá ionnsaighe do'n </span>
<lb n="137"/><span>ghéar-ghá ghlais-leathan géar-fhaobhrach i </span>
<lb n="138"/><span>mullach a lairge clí do'n chaith-mhilidh gurab</span>
<lb n="139"/><span>ann do chothuigh ceann na craoisighe corr-</span>
<lb n="140"/><span>leithne idir a fhórdronn & a imlinn i Laogh</span>
<lb n="141"/><span>Mac Riangabhra, & an feadh do bhadhas ag</span>
<lb n="142"/><span>tarrang na sléighe as an gcréacht sin</span>
<lb n="143"/><span>d'aimsigheadar na hóig-ríogha a n-earradha</span>
<lb n="144"/><span>iomghona, ór dob' imchian uaidh-san na</span></p>
</div>
<pb n="339"/>
<div><lb n="145"/><p><span>hionaid as ar haimsigheadh é, & iar sin do </span>
<lb n="146"/><span>theitheadar fir Éireann roimhe dá gach leith,</span>
<lb n="147"/><span>& do folamhuigheadh lathar an chatha do, go</span>
<lb n="148"/><span>ndubhairt Laogh: - </span></p>
<lb n="149"/>
<lb n="150"/><p><span>"Do thuigeas-sa do'n urchar úd, a </span>
<lb n="151"/><span>Chuagáin, & níor goineadh tort-sa mé i </span>
<lb n="152"/><span>gcath ná i gcomhlann dá rabhamar ann</span>
<lb n="153"/><span>roimh indiú."</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Brisleach Mhór Mhaighe Mhuirtheimhne.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
