Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Aistigheacht.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Liúdaidhe Óg</addName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG17-11299</note>
		 <note type="L">289</note>
		 <note type="B">1907</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Márta, 1907</date><idno>IG17-11299</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">17</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>Aistigheacht.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Aistigheacht.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Márta, 1907</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AISTIGHEACHT.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>"LIÚDAIDHE ÓG" do scríobh.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>[Sid é an aiste a bhuaidh duais an mhí seo].</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Ard-ghaisce liom breith ar chaol chleite </span>
<lb n="7"/><span>d'fhonn is ceist na h-aistigheachta do phlé. </span>
<lb n="8"/><span>Is fuirist díbh a mheas go mb'fheárr liom </span>
<lb n="9"/><span>'ná rud ná déarfainn go raibh sé ionnam </span>
<lb n="10"/><span>earradh gan sárughadh do sholáthar dom' </span>
<lb n="11"/><span>lucht léighte.  Mar mhaithe liom fhéin is mar </span>
<lb n="12"/><span>mhaithe libh-se, ba mhaith liom briathra briocht-</span>
<lb n="13"/><span>shnuighte gaoise is tábhachta do thabhairt </span>
<lb n="14"/><span>uaim; acht ó's follus do chách ná fuil líomh-</span>
<lb n="15"/><span>thacht ná clisteacht ná deagh-labharthacht </span>
<lb n="16"/><span>agam, ní mór dom léim chaorach i nduibh-</span>
<lb n="17"/><span>eagán a dhéanamh.  Níl de chóir agam chun </span>
<lb n="18"/><span>na hoibre atá curtha romham agam acht an </span>
<lb n="19"/><span>óige is an cheanndánacht is croidhe nach tim. </span>
<lb n="20"/><span>Níor mhiste dhom soin, mar is baoghlach </span>
<lb n="21"/><span>go mbeidh orm cuaille comhraic a bhualadh </span>
<lb n="22"/><span>agus fiadh tabhairt ná deaghas riamh i </span>
<lb n="23"/><span>ndiaidh mo chúil. </span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>Seo mise ag tabhairt aighthe ar iath nár </span>
<lb n="26"/><span>chleacht na Gaedhil go dtí le déanaighe.  Na </span>
<lb n="27"/><span>taistealaidhthe eile de Ghaedhilgeóirí do </span>
<lb n="28"/><span>ghaibh an treó céadna, ní móide gur thaithn </span>
<lb n="29"/><span>a dheallramh leó.  Níor dheineadar acht fó-</span>
<lb n="30"/><span>chosán d'aimsiughadh, agus ní fada lean-</span>
<lb n="31"/><span>adar de.  Níor beag leó a gcinn do sháthadh </span>
<lb n="32"/><span>isteach i scairt drisleach ar leath-taoibh an </span>
<lb n="33"/><span>bhóthair, agus siúd thar n-ais iad agus ana-</span>
<lb n="34"/><span>imtheacht fútha.  Ba dhóich le duine ortha go </span>
<lb n="35"/><span>raibh iath na "n-úr-chluichí" siubhalta ar fad </span>
<lb n="36"/><span>aca. </span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Im' thaobh-sa dhe, caithfead dul níos </span>
<lb n="39"/><span>sia 'ná na gaiscidhigh eile.  Dá bhféadfainn </span>
<lb n="40"/><span>sceimhle rás nó scríob seabhaic a thabhairt </span>
<lb n="41"/><span>tríd, is amhlaidh ab' fheárr.  Fóiríor! réim </span>
<lb n="42"/><span>barra-thuisleach atá i ndán dom, de réir </span>
<lb n="43"/><span>dheallraimh, acht déanfad mo dhícheall go </span>
<lb n="44"/><span>háirithe.  Mara dtiocfaidh aon tairbhe eile </span>
<lb n="45"/><span>as mo thurus, b'fhéidir go n-éireóchaidh níos </span>
<lb n="46"/><span>feárr leis an té leanfaidh mo lorg. </span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>Ní haon dóichín é cúrsaí ilteardhachta </span>
<lb n="49"/><span>do chur tré chéile as Gaedhilg.  Tá ana-</span>
<lb n="50"/><span>chuid fadhb le réidhteach agus ceap tuisle </span>
<lb n="51"/><span>le cur díobh ag lucht tugtha fé.  Fágann </span>
<lb n="52"/><span>soin go n-oirfeadh dian-mhisneach don té </span>
<lb n="53"/><span>chasfadh le ceist na "n-úr-chluichí" do thag-</span>
<lb n="54"/><span>airt. </span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Den chéad fhásc, níl focal de sna foclaibh </span>
<lb n="57"/><span>a bhaineann le cluichíbh na n-amharclann ar </span>
<lb n="58"/><span>fagháil againn go nuige seo.  Na "téarmaí" </span>
<lb n="59"/><span>do cuireadh i bhfeidhm go dtí so, is léir </span>
<lb n="60"/><span>dom nár fríth ar foghnamh iad.  Tugtí </span>
<lb n="61"/><span>"dráma" ar chluiche do fearadh i n-amharc-</span>
<lb n="62"/><span>lainn, agus a fhios ag an saoghal ná fuil </span>
<lb n="63"/><span>crot Gaedhealach ar an bhfocal soin.  Nuair </span>
<lb n="64"/><span>a bhíonn guth ar gach taobh den "m" ní </span>
<lb n="65"/><span>mór an chéad ghuth dhíobh do ghiorrughadh.  Dá </span></p>
</div>
<pb n="290"/>
<div><lb n="66"/><p><span>mbeadh an focal mí-ádhbharac soin i mbéal-</span>
<lb n="67"/><span>aibh na ndaoine ar feadh i bhfad, níl pioc </span>
<lb n="68"/><span>dá mhearaí orm ná go ndéanfaí "drama" nó </span>
<lb n="69"/><span>"drámha" dhe. </span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Bíodh deire leis an ngein nódhachta úd </span>
<lb n="72"/><span>feasta.  Tá focal againn le sna ciantaibh, </span>
<lb n="73"/><span>agus an bhrígh do theastuigh uainn ann, i </span>
<lb n="74"/><span>gan fhios dúinn.  "Cluiche" atá ag Gaedh-</span>
<lb n="75"/><span>ilibh Alban ar thaisbeántaibh na n-amhar-</span>
<lb n="76"/><span>clann, agus "cluicheóir" ar "actor".  Tá </span>
<lb n="77"/><span>ciall agus éifeacht leis sin.  Ní túisce </span>
<lb n="78"/><span>chromann gárlach ar spórt, ná siúd ag </span>
<lb n="79"/><span>déanamh aithrise ar ghnásaibh daoine fásta </span>
<lb n="80"/><span>é.  Aithris bun agus bárr a chod' áiltheór-</span>
<lb n="81"/><span>achta.  Ar theacht i gceann a chéile do ghas-</span>
<lb n="82"/><span>raidh leanbhaí le fonn caitheamh-aimsire </span>
<lb n="83"/><span>caidé an sadhas "cluiche" is annsa leó? </span>
<lb n="84"/><span>Leigeann gach páiste aca air féin gur </span>
<lb n="85"/><span>fear nó bean é, deineann aithris ar ghnáth-</span>
<lb n="86"/><span>iomchar a athar, nó a mháthar, nó a mháighistir </span>
<lb n="87"/><span>scoile.  Sin "cluiche" i ndáiríribh agaibh! </span>
<lb n="88"/><span>As an staraidheacht soin iseadh d'fhás agus </span>
<lb n="89"/><span>d'aibidh "cluichí" na n-amharclann. </span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Ní beag dá chomartha soin a rádh nach eól </span>
<lb n="92"/><span>dom teanga de theangthaibh Eórpa ná bain-</span>
<lb n="93"/><span>eann cluichidheacht agus aistidheacht na </span>
<lb n="94"/><span>n-amharclann le na chéile i dtuairim lucht </span>
<lb n="95"/><span>a labhartha.  Rud eile dhe, bhíodh na "cluichí </span>
<lb n="96"/><span>caointe" ann fad é.  Ó thárla go bhfuil </span>
<lb n="97"/><span>breis bhrígh ag an bhfocal cheana, ní feárr </span>
<lb n="98"/><span>rud a dhéanfaimís 'ná focal eile do chur </span>
<lb n="99"/><span>leis.  "Úr-chluiche" is áisighe, ó's feas go </span>
<lb n="100"/><span>bhfuil "úr-scéal" againn cheana. </span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>Scaoilimís thorainn ainmneacha is téar-</span>
<lb n="103"/><span>maí is a ngabhann leó go ceann tamaill. </span>
<lb n="104"/><span>Cad is "úr-chluiche" ann?  Ní miste </span>
<lb n="105"/><span>dhúinn an cheist sin do réidhteach ar dtúis. </span>
<lb n="106"/><span>Il-aithris ar ghníomharthaibh is ar imtheachtaibh </span>
<lb n="107"/><span>daoine saoghalta is bun le cluichidheacht. </span>
<lb n="108"/><span>Ní mór scéal éigin do léiriughadh tré aith-</span>
<lb n="109"/><span>ris úrlabhra is geáitsí is gníomhartha.  Tá </span>
<lb n="110"/><span>níos mó 'ná aon tsadhas amháin aistígheachta </span>
<lb n="111"/><span>ann, acht is iad gnáth-chluichí na dtíortha so </span>
<lb n="112"/><span>ár gcúram fé láthair. </span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>Tá riaghlacha ceapadóireachta na n-úr-</span>
<lb n="115"/><span>chluichí i bhfeidhm ó ré Aristotel aniar, acht </span>
<lb n="116"/><span>is minic do gabhadh de chosaibh n-a reachtaibh </span>
<lb n="117"/><span>siúd.  Sás a leagtha ab' eadh Shakespeare </span>
<lb n="118"/><span>Shasana, acht ní bhraithim gurb' fheárrde é </span>
<lb n="119"/><span>an mhí-riaghaltacht.  Ní maith "ceangal na </span>
<lb n="120"/><span>gcúig chaol" do chur ar ealadhntóir, acht </span>
<lb n="121"/><span>níor mhiste don ghnáth-scríbhneóir (ó is beag </span>
<lb n="122"/><span>againn do cuirfar suas is anuas le) Shake-</span>
<lb n="123"/><span>speare a cheann a bhualadh fé an ughaim do </span>
<lb n="124"/><span>ghlac formhór na n-ollamhan chucha go toil-</span>
<lb n="125"/><span>eanach.  Dá dhéine claoidhfam le comhairlí </span>
<lb n="126"/><span>na sean-ughdar is le toradh a dtaithighe is </span>
<lb n="127"/><span>amhlaidh is feárr a chuirfam ár n-acfuinn i </span>
<lb n="128"/><span>gcrích.  Táimíd ag casadh le hiol-aistígheacht </span>
<lb n="129"/><span>fhíor-Ghaedhealach mhór-éifeachtach do phréamh-</span>
<lb n="130"/><span>ughadh is do thabhairt chun cinn i nÉirinn. </span>
<lb n="131"/><span>Cár mheasaide sinn cur chuige go cruinn is </span>
<lb n="132"/><span>go tuigsionach?  Má's mian linn an ealadha </span>
<lb n="133"/><span>úd do shaothrughadh, ní haon chabhair dhúinn </span>
<lb n="134"/><span>bualadh fé i n-éaghmuis eólais na céirde </span>
<lb n="135"/><span>is taithíghe a cleas.  Ní bhéidh againn de </span>
<lb n="136"/><span>bhárr ár n-útamála acht gein bhotún is </span>
<lb n="137"/><span>tuathal.  Sin a bhfuil fachta againn mar </span>
<lb n="138"/><span>adhbhar aistígheachta go dtí so, nach mór. </span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>Den chéad dul síos, ní mór scéal fé </span>
<lb n="141"/><span>leith do gach iarracht.  Ní mór do scríbh-</span>
<lb n="142"/><span>neóir scéal áirithe do tharrac chuige — </span>
<lb n="143"/><span>scéal oireamhnach go mbeidh bun agus </span>
<lb n="144"/><span>bárr leis, eachtra do thuit amach — agus </span>
<lb n="145"/><span>leanmhaint de go dian agus go seasmhach </span>
<lb n="146"/><span>go dtí go gcuirfidh críoch air.  Críoch an </span>
<lb n="147"/><span>eachtra, críoch an úr-chluiche.  Níor cheart </span>
<lb n="148"/><span>go mbeadh fo-scéaltha san úr-chluiche ná </span>
<lb n="149"/><span>baineann le na bhun-chúis.  Sin riaghail ná </span>
<lb n="150"/><span>tuigeann a lán de lucht scríbhte cluichí </span>
<lb n="151"/><span>Gaedhilge, agus bíonn a rian ortha. </span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Cuireadh an t-ealadhntóir de chúram air </span></p>
</div>
<pb n="291"/>
<div><lb n="154"/><p><span>féin eachtra áirithe do chur i n-oireamhaint </span>
<lb n="155"/><span>dá léiriughadh i n-amharclainn: bíodh pobal </span>
<lb n="156"/><span>na hamharclann os comhair a shúl, dar leis, </span>
<lb n="157"/><span>agus é dhá cheapadh: ná bogadh dá ghreim </span>
<lb n="158"/><span>ar a scéal ó thúis deireadh; má bhogann, </span>
<lb n="159"/><span>bogfaidh de ghreim an eachtra ar spéis a </span>
<lb n="160"/><span>lucht éisteachta.  Is é tá ón scríbhneóir agus </span>
<lb n="161"/><span>ó sna haisteóiríbh leis cúrsaí an eachtra </span>
<lb n="162"/><span>do nochtadh, ar thuit amach do chur i dtuis-</span>
<lb n="163"/><span>cint.  Tá ortha fios fáth an scéil is a </span>
<lb n="164"/><span>ngabhann leis d'adhbhar truagh nó de chúis </span>
<lb n="165"/><span>gáire do chur ar a súilibh dá lucht éist-</span>
<lb n="166"/><span>eachta agus é bhualadh isteach ina n-aigne. </span>
<lb n="167"/><span>Ba cheart go mbeadh gach rádh — agus, dá </span>
<lb n="168"/><span>ndéarfainn, gach focal — ag cur is ag </span>
<lb n="169"/><span>cuidiúghadh le brígh an scéil.  Níl blúire </span>
<lb n="170"/><span>maitheasa i mbriathraibh dá líomhthacht ná i </span>
<lb n="171"/><span>gcleasaidheacht dá chlisteacht mara mbainid </span>
<lb n="172"/><span>le bun-chúis nó le bun-eachtra an chluiche. </span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>D'oirfeadh tosach, imtheacht, eibear, laigh-</span>
<lb n="175"/><span>eadughadh críoch agus ceangal do gach úr-</span>
<lb n="176"/><span>chluiche.  "Téarmaí" iad soin a thuigfar </span>
<lb n="177"/><span>gan duadh.  Baineann sé tamall de lucht </span>
<lb n="178"/><span>éisteachta úr-chluiche teacht isteach ar an </span>
<lb n="179"/><span>scéal.  Ar an adhbhar soin, ní maith do </span>
<lb n="180"/><span>scríbhneóir éin-nídh ró-thábhachtacht do chur </span>
<lb n="181"/><span>i dtosach.  Níor mhór do bheith ana-chliste </span>
<lb n="182"/><span>chun cúrsaí a bhun-scéil do chur i dtuiscint </span>
<lb n="183"/><span>do'n phobal go símplidhe soiléir sar a </span>
<lb n="184"/><span>mbeifar ag gabháil don chluichidheacht ró-</span>
<lb n="185"/><span>fhada.  Is mó cleas agus ciúta do cleacht-</span>
<lb n="186"/><span>ar chuige sin.  Raghadh sé dhíom a dtrian </span>
<lb n="187"/><span>d'áireamh. </span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>San chéad mhír de raghaidh an scéal chun </span>
<lb n="190"/><span>cinn go mall righin, acht de réir mar a </span>
<lb n="191"/><span>ghabhann an t-eachtra ba cheart go mbeadh </span>
<lb n="192"/><span>ag méadughadh ar an bhfuinneamh is ar an </span>
<lb n="193"/><span>bhfuadar go dtí go sroistar eibear na </span>
<lb n="194"/><span>haistígheachta nó aoirde a fheartha.  Chuige </span>
<lb n="195"/><span>sin a bhí imtheacht an chluiche.  Téidheann a </span>
<lb n="196"/><span>fhuadar i luighead 'na dhiaidh soin go dtí go </span>
<lb n="197"/><span>gcuirtear críoch ar fhearadh an eachtradh. </span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>Ní mór úr-chluiche fada do roinnt, mar </span>
<lb n="200"/><span>go raghadh sé ró-dhian ar phobul bheith ag </span>
<lb n="201"/><span>éisteacht leis ar feadh dhá uair an chluig </span>
<lb n="202"/><span>gan sos gan suaimhneas.  Ní hé sin amháin </span>
<lb n="203"/><span>é, acht baintear tairbhe as a roinnt.  Trí </span>
<lb n="204"/><span>mír is feárr a dhéanamh de.  Tá éin-nídh </span>
<lb n="205"/><span>amháin deimhnightheach, ní fhéadfadh dícheall </span>
<lb n="206"/><span>an Fhir Mhór, agus Shakespeare do chur </span>
<lb n="207"/><span>leis, úr-chluiche foghanta do cheapadh ná </span>
<lb n="208"/><span>bheadh ann acht dá mhír.  Chím go bhfuil </span>
<lb n="209"/><span>Coiste an Oireachtais ag tairiscint duaise </span>
<lb n="210"/><span>don té is feárr a cheapfadh úr-chluiche dhá </span>
<lb n="211"/><span>mhír.  Is follas nár tomadh an Coiste i </span>
<lb n="212"/><span>dtobar an fheasa trá 's nách eól dóibh nach </span>
<lb n="213"/><span>féidir d'aon ealadhntóir sin a dhéanamh. </span>
<lb n="214"/><span>Fantar go bhfeictar. </span></p>
<lb n="215"/>
<lb n="216"/><p><span>Is féidir cluiche gan beárnadh gan </span>
<lb n="217"/><span>scoilteadh do scríobhadh; is féidir aiste </span>
<lb n="218"/><span>trí mír nó breis is trí mír do dhealbhadh; </span>
<lb n="219"/><span>acht beidh an donas thiar thall ar chluiche dhá </span>
<lb n="220"/><span>mhír.  Má dheintear trí scar de (agus is </span>
<lb n="221"/><span>amhlaidh is fearr), ba cheart go mbeadh </span>
<lb n="222"/><span>eibear na haistígheachta i ndeireadh an </span>
<lb n="223"/><span>tarna míre. </span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>Is ceap tuisle do chluiche breis ais-</span>
<lb n="226"/><span>triúghadh ionaid a bheith ann.  Ba cheart go </span>
<lb n="227"/><span>dtuitfadh an scéal go léir amach san bhall </span>
<lb n="228"/><span>céadna, má's féidir é.  Sin buadh an </span>
<lb n="229"/><span>"Tobar Draoidheachta" cuir i gcás.  Mar </span>
<lb n="230"/><span>an féidir soin a dhéanamh, ba cheart </span>
<lb n="231"/><span>"amharc" fé leith a roinnt ar gach mír, </span>
<lb n="232"/><span>agus gan a thuilleadh chur leó.  Dá luighead </span>
<lb n="233"/><span>"amharc" a bheidh i gcluiche is amhlaidh is </span>
<lb n="234"/><span>feárr a fhearfar é. </span></p>
<lb n="235"/>
<lb n="236"/><p><span>Níor éirigh le h-aon chluiche na chluiche (.i. </span>
<lb n="237"/><span>ar na léiriughadh os comhair an phobail) nár </span>
<lb n="238"/><span>lean dhe sna riaghlachaibh sin, acht amháin de </span>
<lb n="239"/><span>bhárr maise eile ná baineann le cúrsaí </span>
<lb n="240"/><span>amharclann.  I nÉirinn fé láthair ní hion-</span>
<lb n="241"/><span>gnadh go dtaithnfeadh cluiche linn go </span>
<lb n="242"/><span>mbeadh deagh-Ghaedhilg agus deagh-smaointe </span></p>
</div>
<pb n="292"/>
<div><lb n="243"/><p><span>ann, ar son ná beadh a dhealbh ná a dhéan-</span>
<lb n="244"/><span>amh ró-ealadhnta. </span></p>
<lb n="245"/>
<lb n="246"/><p><span>An té chuirfeadh roimis cluiche Gaedhilge </span>
<lb n="247"/><span>scríobhadh, ba cheart go mbeadh an teanga </span>
<lb n="248"/><span>ar a thoil féin aige.  B'fheárrde é eólas ar </span>
<lb n="249"/><span>sholuídíbh úr-chluichí teangtha eile.  Is leanb-</span>
<lb n="250"/><span>aidhe an bheart dúinn cleasaidhte ná cluich-</span>
<lb n="251"/><span>eóirí do chur i mbun a léirighthe ná fuil an </span>
<lb n="252"/><span>Ghaedhilg go blasta & go maith aca.  Bíonn </span>
<lb n="253"/><span>seasamh úr-chluiche ar chomhrádh na ndaoine </span>
<lb n="254"/><span>agus ní ar ghothaí ná ar fhuirseadh na n-ais-</span>
<lb n="255"/><span>teóirí.  Ba cheart go mbeadh an chomhrádh </span>
<lb n="256"/><span>go líomhtha is go cliste. </span></p>
<lb n="257"/>
<lb n="258"/><p><span>Ní foláir don ughdar líon an chluiche (nó </span>
<lb n="259"/><span>a "fhuireann") do thabhairt isteach i gcaith-</span>
<lb n="260"/><span>eamh an chéad mhíre.  Is leamh an gnó dho </span>
<lb n="261"/><span>bheith ag cur pearsan nódh os comhair an </span>
<lb n="262"/><span>phobail nuair a bhéidh leath an chluiche caithte. </span>
<lb n="263"/><span>Ní beag nod don eólaidhe. </span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Ós na Gréagaigh & ós na Franncaigh a </span>
<lb n="266"/><span>gheobham na soluídí is feárr ar deise </span>
<lb n="267"/><span>deilbhe cluichidheachta.  Is baoghlach gur beag </span>
<lb n="268"/><span>a raghaidh eólas ar úr-chluichí an Bhéarla i </span>
<lb n="269"/><span>dtairbhe dhúinn, ó's beag díobh súd ar a </span>
<lb n="270"/><span>bhfuil crot oireamhnach. </span></p>
<lb n="271"/>
<lb n="272"/><p><span>Luighmís isteach ar an obair go ceannsa </span>
<lb n="273"/><span>is go dúthrachtach, & raghad fé go dtabhar-</span>
<lb n="274"/><span>fam chun baile ana-ghein liteardhachta </span>
<lb n="275"/><span>Gaedhilge.  Tá sé ionainn é dhéanamh, mar </span>
<lb n="276"/><span>is follus gur aisteóir ó dhúthchas an gnáth-</span>
<lb n="277"/><span>Ghaedheal.  Na cluichí is feárr 's is deise </span>
<lb n="278"/><span>san Bhéarla (gan Shakespeare do chur san </span>
<lb n="279"/><span>áireamh) isiad Éireannaigh do scríobh iad. </span>
<lb n="280"/><span>Comhartha soin go bhfuil an mianach ionainn. </span>
<lb n="281"/><span>Aireóchfar ó Ghaedhealaibh Éireann ar fhaithche </span>
<lb n="282"/><span>imeartha na n-árd-chluichi, agus is fada </span>
<lb n="283"/><span>fada go bhfearfar a gcluichí gcaointe.</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>Cluiche, Úr-chluiche = play</span>
<lb n="286"/><span>Aistigheacht = dramatic composition.</span>
<lb n="287"/><span>Aisteoir, cluicheóir, cleasaidhe = actor.</span>
<lb n="288"/><span>Ealadhantóir, artist, dramatic or otherwise.</span>
<lb n="289"/><span>Fearadh = performance.</span>
<lb n="290"/><span>Léiriughadh = representation.  Mír = an act.</span>
<lb n="291"/><span>Ionad, ball, amharc = scene.</span>
<lb n="292"/><span>Pobal, lucht éisteachta = public or audience.</span>
<lb n="293"/><span>Bun-chúis = motif.</span>
<lb n="294"/><span>Bun-scéal = plot.</span>
<lb n="295"/><span>Líon an chluiche = the personages.</span>
<lb n="296"/><span>Eibear = height of the action, denouement.</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Aistigheacht.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Aistigheacht.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
