Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Na Cleasairí.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Pádraig na Léime</addName></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG14-10885</note>
		 <note type="L">553</note>
		 <note type="B">1904</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Bealtaine, 1904</date><idno>IG14-10885</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">14</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>Na Cleasairí.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Na Cleasairí.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Bealtaine, 1904</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>"NA CLEASAIRÍ."</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Do bhí i gCill Áirne tá fiche éigin bliadhain</span>
<lb n="3"/><span>ó shoin beirt fhear (dá chomhartha san féin</span>
<lb n="4"/><span>tá "Beirt Fhear" ó'n ait chéadna ag</span>
<lb n="5"/><span>gabhailt timcheall fós, acht ní mar a chéile</span>
<lb n="6"/><span>iad) go dtugtí "Na Cleasairí" ortha.</span>
<lb n="7"/><span>Tadhg agus Micheál dob ainm dóibh agus clann na</span>
<lb n="8"/><span>beirte a b'ead iad.  Ní raibh éin-teóra leó</span>
<lb n="9"/><span>chun cleas greannmhaire do imirt, agus ní</span>
<lb n="10"/><span>raibh sean-sgéal fiannaidheachta ó Chum an</span>
<lb n="11"/><span>Chiste go dtí an Daingean ná raibh ar bharra</span>
<lb n="12"/><span>na méire aca le haithris, agus ar mh'anam-sa</span>
<lb n="13"/><span>mórán sgéalta úr-dhéanta leis, gur</span>
<lb n="14"/><span>baoghalach liom ná bíodh crut na fírinne</span>
<lb n="15"/><span>ionnta go minic.</span>
<lb n="16"/></p>
</div>
<pb n="554"/>
<div><lb n="17"/><p><span>'Sé an obair a bhíodh ar siubhal aca ná</span>
<lb n="18"/><span>bádóireacht 'sna lochaibh, agus do thárla gur</span>
<lb n="19"/><span>casadh ortha beirt Phúncán lá do bhíodar ag</span>
<lb n="20"/><span>tabhart cuairt timcheall na tíre.  Beirt an-</span>
<lb n="21"/><span>grádhmhar a b'eadh na Púncáin seo, agus do</span>
<lb n="22"/><span>thaithn an díospóireacht bhí san chéad turus</span>
<lb n="23"/><span>ag na buachaillí comh maith san leó na beadh</span>
<lb n="24"/><span>siad sásta i rith na haimsire bhí aca le</span>
<lb n="25"/><span>fanamhaint ann le héan bhádóirí eile acht iad.</span>
<lb n="26"/><span>Do chaitheadar mí ann i dteannta chéile go</span>
<lb n="27"/><span>haerach, agus annsoin bhí fhiachaibh ar an mbeirt</span>
<lb n="28"/><span>filleadh a-bhaile as.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>"Seadh," arsa ceann aca seachtmhain</span>
<lb n="31"/><span>roimh imtheacht dóibh, "beidh sé le rádh againn</span>
<lb n="32"/><span>nuair raghaimíd thar n-ais, 'ná fuil éin-nídh</span>
<lb n="33"/><span>timcheall Chill Áirne ná feacamair, ná éin-</span>
<lb n="34"/><span>tréith sna daoine nár thugamar fé</span>
<lb n="35"/><span>ndeara.'"  "Cuirim geall anois," arsa</span>
<lb n="36"/><span>Micheál, "go bhfuil éan-rud amháin ná</span>
<lb n="37"/><span>feacabhair."  "Cad é sin, arú," ar siad-</span>
<lb n="38"/><span>san.  "A rabhabhair ar thórramh Gheadhealach</span>
<lb n="39"/><span>fós?"  "Aidhe, mhaise, ní rabhamair - cad</span>
<lb n="40"/><span>na thaobh?"  "Ó! imbasa, nuair raghaidh sibh,</span>
<lb n="41"/><span>thar n-ais, má chastar éin-Éireannach oraibh,</span>
<lb n="42"/><span>ní chreidfidh sé go rabhabhair i nÉirinn chor ar</span>
<lb n="43"/><span>bith, muna beidh sibh i n-ann a rádh leis go rabha-</span>
<lb n="44"/><span>bhair ar thórramh."  "Dar so súd," ar siad-</span>
<lb n="45"/><span>san, "más mar soin atá an sgéal caithfimíd</span>
<lb n="46"/><span>ceann aca do fheicsint, agus ar do chluais</span>
<lb n="47"/><span>anois ná déin dearmhad má fhaghann éinne</span>
<lb n="48"/><span>bás gan an sgéal do thabhairt dúinn, agus</span>
<lb n="49"/><span>tabharfaimíd deich bpuint uainn i gcomhair</span>
<lb n="50"/><span>an tórraimh."  "Tá go maith," arsa Micheál</span>
<lb n="51"/><span>"acht nár leogaidh Dia go mbeidh an droch-</span>
<lb n="52"/><span>sgéal ag éinne de sna comhursain."  Gach</span>
<lb n="53"/><span>éan-mhaidin n-a dhiadh-san sé an chéad cheist</span>
<lb n="54"/><span>a bheadh ag na huaisle nuair do bhuailfeadh</span>
<lb n="55"/><span>na bhuachaillidhe leó ná "bhfuil éan-duine</span>
<lb n="56"/><span>marbh fós?" agus b'é an freagra ná raibh.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Seadh bhí an aimsir'n-a rabhadar chun fille</span>
<lb n="59"/><span>a-bhaile ag teacht an-athchumair, agus ní raibh na</span>
<lb n="60"/><span>buachaillí ró-shásta ar eagla do n-imtheoghadh</span>
<lb n="61"/><span>an t-airgead uatha.  Ar mhaidin áirithe</span>
<lb n="62"/><span>bhuaileadar le chéile sharar stroic na</span>
<lb n="63"/><span>huaisle iad chun comhairle do thógaint. </span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>"Mhaise," arsa Tadhg, "nach aindeas an</span>
<lb n="66"/><span>sgéal é ná fuigheadh seanduine éigin bás - </span>
<lb n="67"/><span>dé bheatha grásta Dé, a leithéid de shaoghal</span>
<lb n="68"/><span>shláinteamhail níor bheir riamh orainn!"</span>
<lb n="69"/><span>"Féach, a Thaidhg, sé seo an rud do bhriseann</span>
<lb n="70"/><span>mo chroidhe; uaireantacha eile bheidís ag</span>
<lb n="71"/><span>imtheacht tiugh go leór, mb'fhéidir gan</span>
<lb n="72"/><span>mórán aimsir againn le caitheamh ortha leis,</span>
<lb n="73"/><span>agus anois nuair tá caoi ar thórramh ghalánta</span>
<lb n="74"/><span>le bheith ann, tá gach éin-tseanduine sa</span>
<lb n="75"/><span>pharóisde ag damhsa mar a bhéadh piscín."</span>
<lb n="76"/><span>"Tá lom lár na fírinne sa méid sin agat,</span>
<lb n="77"/><span>a Michíl, agus féach anall orm, más rud é do</span>
<lb n="78"/><span>(go) n-imtheóghaidh an t-airgead so as an</span>
<lb n="79"/><span>mbaile, beidh sé mar asmhachán agam ar na</span>
<lb n="80"/><span>sean-fhir timcheall na h-áite go dtí lá mo</span>
<lb n="81"/><span>bháis, ná raibh duine aca galánta a dhóthian</span>
<lb n="82"/><span>chun bás d'fhagháilt le comaoine a chur ar</span>
<lb n="83"/><span>cheann des na comhursain."</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>An fhaid do bhí Tadhg ag cainnt bhí Micheál</span>
<lb n="86"/><span>ag smaoineamh go dian, agus taréis leath-</span>
<lb n="87"/><span>nóimit do bhuail sé láimh i ngualainn Thaidhg,</span>
<lb n="88"/><span>agus do scread sé amach ar gáiridhe.  "Dar</span>
<lb n="89"/><span>fiadh!  Tá sé agam, beidh an tórramh ann</span>
<lb n="90"/><span>i ndeireadh na dála."  "Cad é sin, arú?</span>
<lb n="91"/><span>Cionnus?"  "Éist linn anois nóimeat agus</span>
<lb n="92"/><span>beidh spórt againn; tá aithne mhaith agat</span>
<lb n="93"/><span>ar seana-Thadhg 'Ach Dómhnall thuas annso — </span>
<lb n="94"/><span>cad dearfá dá bhfuigheadh sé bás indiu?"</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>"A rascail, ní hamhlaidh —."  "Féach,</span>
<lb n="97"/><span>anois, nach mór an óinseach thú.  Neósamíd</span>
<lb n="98"/><span>an sgéal do Thadhg, agus ní bheidh a bhac orainn</span>
<lb n="99"/><span>beagánín cailce a cheannach is dath an bháis</span>
<lb n="100"/><span>do chur air, agus annsan é chur fé chlár mar</span>
<lb n="101"/><span>éin-chríostaidhe."</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>Seadh níor thóg sé ró-fhada ó Thadhg</span>
<lb n="104"/><span>tuigsint a bhaint as an méid bhí ráidhte ag</span></p>
</div>
<pb n="555"/>
<div><lb n="105"/><p><span>Micheál agus aontuigheadar gur bh'é an rud do</span>
<lb n="106"/><span>b'fhearr fós do thuit amach é má rithfadh leó.</span>
<lb n="107"/><span>Scathamh beag n-a dhiaidh san tháinig na</span>
<lb n="108"/><span>huaisle, agus mar ba gnáth, bé "bhfuil éan-</span>
<lb n="109"/><span>duine marbh fós" an chéad cheist aca.</span>
<lb n="110"/><span>"Tá," arsa Micheál, go brónach, "fuair</span>
<lb n="111"/><span>Tadhg 'Ach Dómhnall bás aréir, go ndeinidh</span>
<lb n="112"/><span>Dia trócaire air - fear comh galánta,</span>
<lb n="113"/><span>léigheanta is do ghéobhthá as so go Baile</span>
<lb n="114"/><span>Átha Cliath, agus cé go raibh sé go han-aosta,</span>
<lb n="115"/><span>geallam dhuit ná beidh súil tirim ar fuaid</span>
<lb n="116"/><span>an baile nuair leathfaidh an sgéal.  I</span>
<lb n="117"/><span>dtaobh mé fhéin agus Tadhg annso, ní bheidh éan-</span>
<lb n="118"/><span>fhonn oibre orainn indiu, táimíd curtha trí</span>
<lb n="119"/><span>n-a chéilé comh mór soin."  Im basa do</span>
<lb n="120"/><span>shíneadh an t-airgead chucha gan éan-mhoill agus</span>
<lb n="121"/><span>do imthigh an dá chleasaidhe a-bhaile dhóibh</span>
<lb n="122"/><span>féin, taréis socrughadh a dhéanamh leis na</span>
<lb n="123"/><span>huaisle chun teacht fé na ndein an oidhche</span>
<lb n="124"/><span>sin ar an naoi. </span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>Seadh, beagánín i ndiaidh a naoi do bhuail</span>
<lb n="127"/><span>an ceathrar isteach chun an tórraimh, agus suas</span>
<lb n="128"/><span>an staidhre leó chun seómra na marbh.  Bhí</span>
<lb n="129"/><span>mór-chuid de sna comhursain istigh, cuid aca</span>
<lb n="130"/><span>ag ól tobac, agus cuid eile ag cainnt.  Do</span>
<lb n="131"/><span>dheineadh slighe do sna huaisle láithreach, is</span>
<lb n="132"/><span>do shuidheadar síos i gcúinne an tseómra.</span>
<lb n="133"/><span>Bhí beirt bhan ag gol os cionn an chuirp, agus</span>
<lb n="134"/><span>nuair do bhí greas golta aca, do shuidheadar</span>
<lb n="135"/><span>síos i measc na coda eile.  Annsoin chuir</span>
<lb n="136"/><span>mac mí-áidh éigin isteach i gceann Seagháin</span>
<lb n="137"/><span>Mhichíl na Rósta, sean-chara dhon fhear fé</span>
<lb n="138"/><span>chlár, gur cheart do féin greas goil a</span>
<lb n="139"/><span>dhéanamh, agus le n-a linn sin, do imthigh sé fé</span>
<lb n="140"/><span>dhéin ar chlár.  Bhí beagánín óltha aige, agus</span>
<lb n="141"/><span>siúd anonn 's anall é os ceann an chuirp</span>
<lb n="142"/><span>ag cur síos anois is arís ar thréithibh an</span>
<lb n="143"/><span>duine mhairbh.</span></p>
<lb n="144"/>
<lb n="145"/><p><span>Bhí na fiacla imthighthe ó'n bhfear bocht, agus</span>
<lb n="146"/><span>is baoghlach ná raibh greim ró-dhaingean aige </span>
<lb n="147"/><span>ar an bpíopa, bhí 'n-a bhéal; pé sgéal é, do </span>
<lb n="148"/><span>thuit smól dearg aiste ar shróin an duine</span>
<lb n="149"/><span>mhairbh, agus mar ar fear bhí fé chlár ar </span>
<lb n="150"/><span>m'anam-sa go dtáinig an guth chuige sin go</span>
<lb n="151"/><span>hobann, agus do liúigh sé chomh géar soin gur</span>
<lb n="152"/><span>chuir sé scannradh an bháis ar gach éinne</span>
<lb n="153"/><span>sa tseómra, agus siúd chun an staidhre i n-éan-</span>
<lb n="154"/><span>tsluagh amháin iad, an bheirt Phuncáin comh</span>
<lb n="155"/><span>saotharach leis an gcuid eile. Chun an</span>
<lb n="156"/><span>sgéil a dhéanamh níos measa, bhí an seana-</span>
<lb n="157"/><span>staidhre leath-lobhtha, ar shlighe gur bhris sé</span>
<lb n="158"/><span>fútha nuair do thángadar go léir air, agus</span>
<lb n="159"/><span>ar feadh deich nóimite, ní raibh éin-nídh le</span>
<lb n="160"/><span>fheicsint acht bróg duine a sáthadh amach</span>
<lb n="161"/><span>annso, hata, nú earball seana-ghúna</span>
<lb n="162"/><span>annsiúd fé an mbrúscair.</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>Seadh do réidhtigh Michéal agus Tadhg as an </span>
<lb n="165"/><span>seana-staidhre sa deireadh iad, mar ar</span>
<lb n="166"/><span>shlighe éigin b'iad an bheirt na daoine</span>
<lb n="167"/><span>deireanacha ag teacht as seomra na marbh</span>
<lb n="168"/><span>agus ní rabhadar sa staidhre i n-éan-chor.  Bhí</span>
<lb n="169"/><span>níos mó scannradh ná éin-nídh eile ar lucht</span>
<lb n="170"/><span>an mhí-áidh, agus do tháinig leó go léir teacht as</span>
<lb n="171"/><span>gan breis díoghbhála déanta, acht amháin</span>
<lb n="172"/><span>ceann de sna Púncáin gur briseadh a ghlúin.</span>
<lb n="173"/><span>Chuir soin fhiachaibh ortha fanamhaint i gCill</span>
<lb n="174"/><span>Áirne feadh sé seachtmhaine n-a dhiadh san.</span>
<lb n="175"/><span>Is minic ó shoin do thug an bheirt cuairt ar</span>
<lb n="176"/><span>Chill Áirne, acht ní raibh éan-fhonn ortha</span>
<lb n="177"/><span>tórramh Gaedhealach do fheicsint, agus ní</span>
<lb n="178"/><span>bhfuarthas amach riamh gur b'iad "Na</span>
<lb n="179"/><span>Cleasairí" fé ndeara "trom-luighe Thadhg</span>
<lb n="180"/><span>Ach Dómhnall." </span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>PÁDRAIG NA LÉIME.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>Duine gan stór, a glór ní meastar a chéill;</span>
<lb n="185"/><span>Duine gan stór, ar chóisir ní bacthar é;</span>
<lb n="186"/><span>Duine gan stór, ní'l gnó aige ag caiteamh ná</span>
<lb n="187"/><span>glaodhach;</span>
<lb n="188"/><span>Is duine gan stór, bíonn sé 'na spórt ag aindeis' an</span>
<lb n="189"/><span>tsaoghail.</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Na Cleasairí.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Na Cleasairí.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
