Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Chéad Lá ar Mealladh mé ó Scoil.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Cois-Fhairrge</addName></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG14-10881</note>
		 <note type="L">545</note>
		 <note type="B">1904</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Bealtaine, 1904</date><idno>IG14-10881</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">14</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>An Chéad Lá ar Mealladh mé ó Scoil.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Chéad Lá ar Mealladh mé ó Scoil.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Bealtaine, 1904</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AN CHÉAD LÁ AR MEALLADH</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Ar n-dóigh ní féidir gur ag smaoireadh ar a</span>
<lb n="3"/><span>dhul chuig an sgoil a bhí sibh indiu," ar seisean</span>
<lb n="4"/><span>go meangamhail.  "Nach bhfuilim-se tar éis</span>
<lb n="5"/><span>a bheith thoir agus dheamhan sin máighistear ag</span>
<lb n="6"/><span>teacht ná a thiocfas go luath, buidheachas mór</span>
<lb n="7"/><span>le Dia"! ar seisean, ag tabhairt a shean-</span>
<lb n="8"/><span>laisg dá ucht le neart áthais agus glion-</span>
<lb n="9"/><span>dair.  "Bíodh aige anois" ar seisean,</span>
<lb n="10"/><span>acht is fada an lá go gcuirfidh sé ag</span>
<lb n="11"/><span>crathadh na gcrúb muid-ne arís."</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>"Ceárd atá tú a rádh chor ar bith," arsa</span>
<lb n="14"/><span>duine againn," i dtaoibh an mháighisteara,</span>
<lb n="15"/><span>nó cé'n fáth go ndeireann tú nach mbeidh sé</span>
<lb n="16"/><span>ag aon sgoil indiu ná go luath"?</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Leis seo bhuail ceathar nó cúigear as Cor-</span>
<lb n="19"/><span>na-Rón suas chugainn, agus d'orduigh</span>
<lb n="20"/><span>Tomáisín gan a leigean idir go mínightí an</span>
<lb n="21"/><span>sgéal dóibh.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>"Bhíos ag rádh" arsa Tomáisín "nach</span>
<lb n="24"/><span>raibh aon sgoil ann indiu agus cruthóghfa mé</span>
<lb n="25"/><span>dhíbh é freisin."  "Tá súil le Dia agam nach</span>
<lb n="26"/><span>bhfuil" arsa 'Ball Dearg' "mar dheamhan</span>
<lb n="27"/><span>oiread 's smid de mo cheachta agam-sa, ná</span>
<lb n="28"/><span>dearcadh a rinneas ortha ó thug mé cúl mo</span>
<lb n="29"/><span>chinn don sgoil indé, acht cé'n chaoi go bhfuil</span>
<lb n="30"/><span>fios agat, a Thomáisín go bhfuil an sgéal</span>
<lb n="31"/><span>mar dubhairt tú?" </span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>"Innseóchad sin daoibh" ar seisean, acht</span>
<lb n="34"/><span>fágadh muid an bóthar ar dtús agus na</span>
<lb n="35"/><span>bíodh gach duine ag breathnughadh orainn ag</span>
<lb n="36"/><span>uardal anonn 's anall annso.  Is fearr</span>
<lb n="37"/><span>dhúinn bualadh isteach faoi thócar an Droichid </span>
<lb n="38"/><span>ar an gcúlráid, agus innseóchad daoibh cé</span>
<lb n="39"/><span>mar thárla."</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>"Déantar ann," arsa'n chuid eile, agus</span>
<lb n="42"/><span>isteach linn faoi'n tóchar, agus buachaillí</span>
<lb n="43"/><span>Chor-na-Rón, agus tuilleadh as Baile an</span>
<lb n="44"/><span>Thighe Mhóir 'nar dtheannta a loiceadh freisin</span>
<lb n="45"/><span>ó dhul ar aghaidh chum na sgoile.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>Thosuigh ar Thomáisín ag innsint dhúinn</span>
<lb n="48"/><span>annsin mar do chuaidh sé soir chum na sgoile,</span>
<lb n="49"/><span>mar bhí sé abhfad 's abhfad ag fanamhaint</span>
<lb n="50"/><span>leis an máighistir, mar do tháinig sé 'sa</span>
<lb n="51"/><span>deire, agus mar tháinig triur síth-mhaoir nó</span>
<lb n="52"/><span>constáblaí go haithbéil na dhiaidh agus mar</span>
<lb n="53"/><span>chrochadar leó é gan fios a thabhairth d'aon</span>
<lb n="54"/><span>nduine beó cen fáth ná'n bun-úghdair.  "Ar</span>
<lb n="55"/><span>ndóigh" arsa Tomáisín ag críochnughadh</span>
<lb n="56"/><span>"chualaidh sibh go léir go raibh an máighistir</span>
<lb n="57"/><span>agus buicíní eile ag fiadhach an Dómhnach</span>
<lb n="58"/><span>faoi dheireadh thall ag Bó-Bhrocháin agus</span>
<lb n="59"/><span>go rug an maor ortha?"</span>
<lb n="60"/><span>              </span>
<lb n="61"/><span>"Mh'anam gur chualaidh" ar siad-san</span>
<lb n="62"/><span>"acht céard a thárla?"</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>"Seadh maith go leór a bhuachaillí is</span>
<lb n="65"/><span>breágh an sgéal é sin, acht tá fhios agaibh</span>
<lb n="66"/><span>nach raibh aon chead fiadhach ag an máighistir</span>
<lb n="67"/><span>ar an réimse mór úd ag Bó-Bhrocháin atá</span>
<lb n="68"/><span>ceannuighthe tar bárr amach ag an bhfear</span>
<lb n="69"/><span>uasal úd as Sasana le h-aghaidh fiadhach,</span>
<lb n="70"/><span>agus frítheadh an maighistir bocht agus a</span>
<lb n="71"/><span>ghunna aige taobh istigh den teórainn, agus</span>
<lb n="72"/><span>mh'anam go dtiocfaidh sé righte leis nó go</span>
<lb n="73"/><span>n-íocfaidh sé ann.  Bhi sé ag gabháil thart</span></p>
</div>
<pb n="546"/>
<div><lb n="74"/><p><span>go mb'éigin dó a theacht 'na cúirte an lá</span>
<lb n="75"/><span>faoi dheireadh, acht níor chreid go leór go</span>
<lb n="76"/><span>mbeadh sé chomh domáisteach ar mo dhuine</span>
<lb n="77"/><span>bocht gur rugthas air indiu agus gur crochadh</span>
<lb n="78"/><span>'un bealaigh é i ngreim ag "luchth na</span>
<lb n="79"/><span>gcaipíní speiceach," agus ag Dia atá fhios</span>
<lb n="80"/><span>cé'n uair a leigfear ar ais chugainn é."</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Sin é an uair a bhí an greadadh agus an</span>
<lb n="83"/><span>bualadh bos ann le mór-bhród agus áthas ag</span>
<lb n="84"/><span>an máighistir a bheith sguabtha uatha.</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>"Meas tú nach fíor é?" arsa duine</span>
<lb n="87"/><span>leis an gceann eile.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>"An fíor é an eadh"? arsa Tomáisín go</span>
<lb n="90"/><span>borb, an amhlaidh a mheasam tú gur ag </span>
<lb n="91"/><span>áithbhéil a bheinn?  Tá a chómhartha le n-a</span>
<lb n="92"/><span>chois ann, an sgoil dúnta, an doras faoi</span>
<lb n="93"/><span>ghlas, agus na cailíní beaga 'san sgoil eile </span>
<lb n="94"/><span>agus gan fhios aca beirthe ná beó cé'n fáth</span>
<lb n="95"/><span>go bhfuil an oiread grinn agus éirighe i</span>
<lb n="96"/><span>n-áirde ag na buachaillí ar fud an bhóthair; </span>
<lb n="97"/><span>le mo dhá fhúil a chonnaiceas iad féin, agus </span>
<lb n="98"/><span>an mháighistreás óg ag spéacláireacht amach</span>
<lb n="99"/><span>thrí na fuinneógaibh, agus gan fios aca 'sa</span>
<lb n="100"/><span>domhan cad chuige go raibh na geár-bhodaigh</span>
<lb n="101"/><span>ag gluaiseacht a-bhaile faoi mheidhir chomh</span>
<lb n="102"/><span>luath 'sa maidin."</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>"Acht nach bhfaca an mháighistreás an</span>
<lb n="105"/><span>máighistir ag imtheacht?" arsa Ball Dearg.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>"Ní fhaca, a dhuine!  Bhí glanta leis sul</span>
<lb n="108"/><span>tháinig sí ar maidin; agus rud eile, ní ar</span>
<lb n="109"/><span>an mbealach 'na gcomhnuidheann sí a d'éirigh</span>
<lb n="110"/><span>leis na constablaí a thabhairt."</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>"Deamhan smid bhréige agat, a Thomáis,"</span>
<lb n="113"/><span>arsa an chuid eile.  "Céard a dhéanfas</span>
<lb n="114"/><span>muid, chor ar bith?"  "Cé'n chaoi is fearr</span>
<lb n="115"/><span>leis an lá a chaitheamh?" arsa gach duine</span>
<lb n="116"/><span>leis an gceann eile.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>"Deamhan thumanta baoghal orainn a</span>
<lb n="119"/><span>dhul a-bhaile, ar chuma'r bith, ó gheall Dia an </span>
<lb n="120"/><span>lá 'n-a shaoire dhúinn," arsa Ball Dearg.</span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span>"A-bhaile!  M'anam gur fada uainn é.</span>
<lb n="123"/><span>Ó tá sé 'n-a lá againn, bíodh sé 'n-a lá,"</span>
<lb n="124"/><span>arsa Seaghán Ó Caoidhin.</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>"B'fhearr dhúinn an lá a chaitheamh ag</span>
<lb n="127"/><span>cleasuidheacht 'sna guirt, agus bológaí</span>
<lb n="128"/><span>breágha a cheannacht 'sna siopaí, agus</span>
<lb n="129"/><span>toghadh féasta a bheith againn i dteannta</span>
<lb n="130"/><span>chéile," arsa Colm Thomáis.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>"Deamhan locht ar bith air," arsa Séamus</span>
<lb n="133"/><span>Óg.  "Ní baoghal nach go mbeidh lá sult-</span>
<lb n="134"/><span>mhar sólásach againn go tráthnóna.  An</span>
<lb n="135"/><span>bhfuil sibh-se sásta, a mhuinntir Chora na</span>
<lb n="136"/><span>Rón?"</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>"M'anam go bhfuil - d'éireóghadh dhúinn,"</span>
<lb n="139"/><span>arsa Stiopháinín.</span>
<lb n="140"/><span>                    </span>
<lb n="141"/><span>"Anois bíodh lá éicint eile ag na guirt</span>
<lb n="142"/><span>agus na bológaí," arsa Tomáisín.  "B'fhearr</span>
<lb n="143"/><span>dhúinn go mór fada a dhul síos go dtí</span>
<lb n="144"/><span>sgoil na gCartúr, agus an áit do fheiceál,</span>
<lb n="145"/><span>agus freisin go bhfeicfimíd má tá mac</span>
<lb n="146"/><span>máthar ann atá dána go leór ar aon mhí-</span>
<lb n="147"/><span>mheas nó masla a thabhairt dúinne ó Pharáiste</span>
<lb n="148"/><span>an Chnuic.  Tá chomh maith le fiche duine </span>
<lb n="149"/><span>againn ann, agus dar fiadh ba cheart go</span>
<lb n="150"/><span>mbeadh muid i n-ann cur chuca má theanann</span>
<lb n="151"/><span>orainn!" </span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Duine achrannach sgléipéipeach a bhí ann,</span>
<lb n="154"/><span>agus bhí an cathughadh biorach air le neart</span>
<lb n="155"/><span>ceanndánacht agus fonn troda.</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>Ní rabhadar ag réidhteach le chéile.  Ní</span>
<lb n="158"/><span>raibh an feidheal ar aon intinn.  Bhí cuid</span>
<lb n="159"/><span>aca ag iarraidh na guirt a thabhairt ortha</span>
<lb n="160"/><span>féin, agus tuille a mb'fhearr leó a dhul go</span>
<lb n="161"/><span>dtí sgoil na gCartúr, agus mar sin d'éirigh</span>
<lb n="162"/><span>caismirt fhada eatortha.</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>'Sa deireadh caitheadh ar croinnte cá</span>
<lb n="165"/><span>rachadh, agus thárla go raibh an chuid ba</span>
<lb n="166"/><span>mhó ar aon intinn le Tomáisín, agus mar</span>
<lb n="167"/><span>sin bhí ar gcuid eile a bheith sásta le lasgadh</span>
<lb n="168"/><span>siar go dtí na Cartúir.</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>Nuair bhíodar ag stócáil ag imtheacht ó'n</span>
<lb n="171"/><span>Sruthán Buidhe, ní rabhas féin sásta ar a</span></p>
</div>
<pb n="547"/>
<div><lb n="172"/><p><span>dhul leó, chor ar bith.  Bhí cuid aca a rádh</span>
<lb n="173"/><span>mé fhágáil mar bhíos, agus gan bacadh liom</span>
<lb n="174"/><span>— go mbadh chuma ann nó as mé, acht mhaisge</span>
<lb n="175"/><span>dubhairt Seaghán dá bhfágthaí 'n-a ndiaidh</span>
<lb n="176"/><span>mé go mbeadh sé contabhairteach aige féin</span>
<lb n="177"/><span>a dhul acht an oiread, mar go rachainn</span>
<lb n="178"/><span>a-bhaile agus go n-innseoghainn go cinnte</span>
<lb n="179"/><span>cá raibh sé imthighthe, agus go mbeadh a</span>
<lb n="180"/><span>phasóid ullmhuighthe 'n-a chomhair, agus a </span>
<lb n="181"/><span>ghleasadh le fagháil aige ar a theacht ar</span>
<lb n="182"/><span>ais dó.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>Ceapadh go raibh an ceart aige, agus</span>
<lb n="185"/><span>mheasadar go rabhas chomh óg agus chomh dith- </span>
<lb n="186"/><span>chéillidhe 's go n-innseoghainn ortha é dá </span>
<lb n="187"/><span>dtéidhinn a-bhaile, agus mar sin tosuigheadh</span>
<lb n="188"/><span>ag bladaireacht liom, ag iarraidh mo</span>
<lb n="189"/><span>mhealladh siar i n-aoinfheacht leó.  Gealladh</span>
<lb n="190"/><span>'ch uile rud dom dhá dtéidhinn i n-aoindigh</span>
<lb n="191"/><span>leó, agus go ndéanfaidhe gach rud ní ba</span>
<lb n="192"/><span>mheasa ná chéile liom dhá loicinn.  Mar sin</span>
<lb n="193"/><span>'sa deireadh dubhras go rabhas sásta, agus</span>
<lb n="194"/><span>go rachainn leó.  Bhíodar sásta go leór</span>
<lb n="195"/><span>annsin, agus maidir le buillí ar an druim </span>
<lb n="196"/><span>is mé a fuair iad le neart a gcuid áthais</span>
<lb n="197"/><span>ag mé a bheith ag teacht leó, agus chloisfeá</span>
<lb n="198"/><span>Tomáisín agus na buachaillí eile ag rádh :-</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>"Sin é an buachaill agaibh!"  "Bhí fhios</span>
<lb n="201"/><span>againne go ndéanfadh sé é!"  "Ba dhual</span>
<lb n="202"/><span>dhearbhráthar dhuit gan cliseadh," agus go</span>
<lb n="203"/><span>leór briathra moltacha nó plámásacha eile</span>
<lb n="204"/><span>mar sin.</span></p>
<lb n="205"/>
<lb n="206"/><p><span>Casadh tuilleadh buachaillí linn ar an</span>
<lb n="207"/><span>mbealach siar dúinn, agus bhuaileamar</span>
<lb n="208"/><span>bleid ortha, ag dearbhughadh go raibh an</span>
<lb n="209"/><span>máighistir sguabtha uainn, nó gur iom-</span>
<lb n="210"/><span>puigheadar siar i n-aoinfeacht linn.  Maidir</span>
<lb n="211"/><span>le glaodhach agus béiceadh, torann agus</span>
<lb n="212"/><span>fothrom, siosga agus caismirt, suairceas</span>
<lb n="213"/><span>agus greann is againn a bhíodar ag lasgadh </span>
<lb n="214"/><span>siar 'sna fásgaí, agus ag mealladh gach</span>
<lb n="215"/><span>sgoláire dár casadh dhúinn, gur shroicheamar </span>
<lb n="216"/><span>na Cartúir.</span></p>
<lb n="217"/>
<lb n="218"/><p><span>Bhuaileamar isteach go neamh-spleadhach</span>
<lb n="219"/><span>'san sgoil - os cionn deich nduine fichead</span>
<lb n="220"/><span>againn, agus 'ar ndóigh, ní raibh buachaill</span>
<lb n="221"/><span>na cailín san sgoil gan dearcadh orainn,</span>
<lb n="222"/><span>agus lán na súl a bhaint asainn ar a theacht</span>
<lb n="223"/><span>isteach dhúinn i ndiaidh a chéile ó dhuine go</span>
<lb n="224"/><span>duine.</span></p>
<lb n="225"/>
<lb n="226"/><p><span>'Sé an chéad rud a ndeárnas féin iongadh</span>
<lb n="227"/><span>dhe, triúr máighistreásaí ag múnadh stóc-</span>
<lb n="228"/><span>achaí de bhuachaillí abhad ní b'aoirde ná iad</span>
<lb n="229"/><span>féin, agus cheapamar go léir go mba hí an</span>
<lb n="230"/><span>sgoil ba dheise í dá bhféadfaidhe 'fhagháil</span>
<lb n="231"/><span>ag na cailíní is na buachaillí a bheith ag</span>
<lb n="232"/><span>fagháil a gcuid oideachais i dteannta chéile.</span>
<lb n="233"/><span>Ní bhídís i n-aoinfeacht ar feadh "leath-uair</span>
<lb n="234"/><span>an ghrinn" féin san sgoil a d'fhágamar,</span>
<lb n="235"/><span>rud a ghoilleadh go mór ortha ar fud fad a</span>
<lb n="236"/><span>chéile.  D'iarr an mháighistreás dhínn cé'n</span>
<lb n="237"/><span>fáth ar thángamar, agus d'innsigheamar di,</span>
<lb n="238"/><span>agus gheallamar go rabhamar le teacht go dtí</span>
<lb n="239"/><span>'na sgoil sise uaidh sin amach.  Dar fiadh,</span>
<lb n="240"/><span>ba chosamhail go raibh sí glionndarach chomh</span>
<lb n="241"/><span>fada le mo chuimhne, mar ní'l duine againn</span>
<lb n="242"/><span>nár cuireadh a ainm síos ar áit na mbonn</span>
<lb n="243"/><span>san "leabhar mór," agus rinne an mháighis-</span>
<lb n="244"/><span>treás óráidín geárr ag fáiltiughadh rómhainn,</span>
<lb n="245"/><span>agus ag moladh na mbuachaillí a bhí le teacht</span>
<lb n="246"/><span>chuiche uaidh sin amach, agus d'innis sí do na</span>
<lb n="247"/><span>sgoláirí cé'n bhród a bhí uirthi ag fheabhas is</span>
<lb n="248"/><span>bheadh an sgoil méaduighthe, agus clú na sgoile</span>
<lb n="249"/><span>árduighthe ag an bhfuireann breágh a bhí le</span>
<lb n="250"/><span>teacht ó'n gCnoc.  Cuireadh gach duine</span>
<lb n="251"/><span>againn annsin 'n-a bhuidhin féin, agus nach</span>
<lb n="252"/><span>maith is cuimhneach liom an chéad cheacht i</span>
<lb n="253"/><span>Long Division a múineadh dhom an lá úd.</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>Chaitheamar an lá ciúin, réidh, socair go</span>
<lb n="256"/><span>leór no go dtáinig "leath-uair an ghrinn"</span>
<lb n="257"/><span>'sa meadhon-lae, nuair a sgaoileadh amach</span>
<lb n="258"/><span>ar an mbóthar sinn le dul ag cleasaidheacht</span>
<lb n="259"/><span>agus ag déanamh grinn.  'Sé an cleas a</span>
<lb n="260"/><span>bhíodh go gnáthach ag buachaillí na gCartúr —</span>
<lb n="261"/><span>ag imirt chnaipí, agus an lá so tosuigheann</span></p>
</div>
<pb n="548"/>
<div><lb n="262"/><p><span>siad féin agus buachaillí an Chnuic ag imirt </span>
<lb n="263"/><span>le chéile.  Ní minic a thagadh an tsíothcháin </span>
<lb n="264"/><span>asta, mar chnaipí, acht a dhearbhráthair mo </span>
<lb n="265"/><span>chroidhe thú, ba ghearr ag imirt iad nó go </span>
<lb n="266"/><span>raibh sé in' acharann dearg eatortha.  A </span>
<lb n="267"/><span>leitheid do ghléasadh agus do phlaidhbeadh</span>
<lb n="268"/><span>níor fachas 'sna Cartúir cheana ó cuireadh</span>
<lb n="269"/><span>sgoil ar bun ann, agus bhí an lá úd!  Bhí </span>
<lb n="270"/><span>"fuil ar smuit' agus mailí geárrtha," gan </span>
<lb n="271"/><span>amhras, acht cé gur chabhruigh cliobairí móra </span>
<lb n="272"/><span>as na bailte leó, ba ag buachaillí na háite</span>
<lb n="273"/><span>bhí an chuid ba mheasa de'n sgéal.</span>
<lb n="274"/><span>          </span>
<lb n="275"/><span>Tar éis an ghreadadh agus an smíochadh a </span>
<lb n="276"/><span>bheith críochnuighthe, agus na laochra go léir </span>
<lb n="277"/><span>tuirseach tnáite, lasgamar linn abhaile ag </span>
<lb n="278"/><span>gealladh do na buachaillí eile go mbeadh</span>
<lb n="279"/><span>a bpasóid gléasta na gcomhair chomh luath </span>
<lb n="280"/><span>i nÉirinn is gheabhthaidhe greim ortha chomh</span>
<lb n="281"/><span>fada soir leis an Tulcaigh Ruadh, mar gheall</span>
<lb n="282"/><span>ar an bhfuar-cháirdeas a chaitheadar linn, </span>
<lb n="283"/><span>agus bhaineamar as sna fásgaí, soir an</span>
<lb n="284"/><span>bhóthar, agus cnámha leómhanta, mailí dubha, </span>
<lb n="285"/><span>agus súile daithte ag ár mbúnaite le</span>
<lb n="286"/><span>tabhairt linn abhaile.  Bhí fios maith </span>
<lb n="287"/><span>againn go mbeadh sgéala aca air 'sa </span>
<lb n="288"/><span>mbaile rómhainn, agus céard a dhéanfadh</span>
<lb n="289"/><span>na buachaillí acht socrughadh gan a dhul </span>
<lb n="290"/><span>a-bhaile chor ar bith an tráthnóna sin!</span>
<lb n="291"/><span>D'éaluigh cuid aca mar sin féin, agus thug </span>
<lb n="292"/><span>an baile ortha féin, acht cá bhfanfadh tuil- </span>
<lb n="293"/><span>leadh againn acht go sámh 'nár gcodladh  </span>
<lb n="294"/><span>istigh i sgioból thuas ar áiléar a bhí líonta</span>
<lb n="295"/><span>le tuighe ar feadh na hoidhche; mar bhí </span>
<lb n="296"/><span>sgéala fáighte aca sa mbaile ar an gcleas</span>
<lb n="297"/><span>a rinneadar, agus ó bhí fhios againn go</span>
<lb n="298"/><span>mbeadh an "fhearg mhór" go cinnte ortha, </span>
<lb n="299"/><span>socruigheadh go mb'fheárr fanacht uatha go </span>
<lb n="300"/><span>maidin go bhfuarigheadh sí roinnt.  Acht ar</span>
<lb n="301"/><span>ndóigh téidheadh ar ár dtóir, agus fuair</span>
<lb n="302"/><span>muinntir an bhaile a bhí 'ghár dtóruidheacht </span>
<lb n="303"/><span>sgéala ó bhuachaill eicínt a d'éaluigh uainn</span>
<lb n="304"/><span>cá rabhamar, agus rugthas orainn 'n-ar</span>
<lb n="305"/><span>suan réidh go leór.</span></p>
<lb n="306"/>
<lb n="307"/><p><span>Ní misde a rádh gur íocamar go géar</span>
<lb n="308"/><span>nuair a frítheadh sa mbaile sinn, agus gur</span>
<lb n="309"/><span>leagadh an "tslaitín ghéar" orainn go</span>
<lb n="310"/><span>maith.  Tugadh soir go dtí an sgoil sinn</span>
<lb n="311"/><span>an mhaidin sin go dtí an máighistir bocht a</span>
<lb n="312"/><span>raibh cúthach agus tadhad an tsaoghail air,</span>
<lb n="313"/><span>gan trácht ar náire, ag an gcleas a him-</span>
<lb n="314"/><span>righeadh air, agus an chaoi ar himthigheadh</span>
<lb n="315"/><span>uaidh go dtí sgoil eile.  Ní bréag a rádh</span>
<lb n="316"/><span>gur thuilleamar uaidh an íocaidheacht ghlan</span>
<lb n="317"/><span>a thug sé dhúinn le ordughadh ó n-ár muinn-</span>
<lb n="318"/><span>tir, mar máighistir ní b'fheárr, ná ní ba</span>
<lb n="319"/><span>láthaighe linn ná é roimhe sin ba dheacair</span>
<lb n="320"/><span>fhagháil.  Thug sé bualadh agus greadadh</span>
<lb n="321"/><span>breágh dhúinn, agus fuair Tomáisín "dualgas</span>
<lb n="322"/><span>an tsleisne" ar fad uaidh, mar ba in aon</span>
<lb n="323"/><span>úim amháin a chuaidh sé soir an mhaidin roimhe</span>
<lb n="324"/><span>sin go dtí an sgoil, le teacht air ais le</span>
<lb n="325"/><span>bacadh a chur ar gach duine dá raibh ag</span>
<lb n="326"/><span>teacht chum na sgoile, mar bhí an mí-ádh</span>
<lb n="327"/><span>mór air le bál-séire, agus ní bhíodh uaidh</span>
<lb n="328"/><span>i gcómhnuidhe acht bail-amhair a dhéanamh de</span>
<lb n="329"/><span>gach duine.  Maidir leis an sgéal a craobh-</span>
<lb n="330"/><span>sgaoileadh i dtaoibh an mháighisteara bhoicht,</span>
<lb n="331"/><span>ní raibh ann acht bun-sgéil a chuir Tomáisín</span>
<lb n="332"/><span>agus buachaillí gleacaidhthe eile an locháin</span>
<lb n="333"/><span>i dtoll a chéile roimh ré, ionnus go bhféad-</span>
<lb n="334"/><span>fadh siad an mac so agus muinntir Chor na</span>
<lb n="335"/><span>Rón a mhealladh.  Rinneadar é go poit-</span>
<lb n="336"/><span>eanta an lá úd; acht ní raibh ann acht ceann</span>
<lb n="337"/><span>de na cleasannaibh agus na himeartais a</span>
<lb n="338"/><span>d'imrigheadar orainn ar feadh na mbliadh-</span>
<lb n="339"/><span>anta a chaitheamar ag dul ar sgoil i</span>
<lb n="340"/><span>dteannta chéile.</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>(Críoch).</span></p>
<lb n="343"/>
<lb n="344"/><p><span>"Cois-fhairrge."</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>Teine fhadughadh fa loch;</span>
<lb n="347"/><span>Cogadh na gcuin a chur 'un suain; </span>
<lb n="348"/><span>Comhairle chur ar bhean bhorb; </span>
<lb n="349"/><span>Nó, lorg an uird a chur i n-iarann fuar.</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p>
<lb n="352"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Chéad Lá ar Mealladh mé ó Scoil.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Chéad Lá ar Mealladh mé ó Scoil.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
