Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Díoghbháil Tíre Teicheamh a Daoine.</title><author><persName>Ó Muimhneacháin, Seaghán</persName></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG13-10832</note>
		 <note type="L">434</note>
		 <note type="B">1903</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Mí na Samhna, 1903</date><idno>IG13-10832</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">13</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ó Muimhneacháin, Seaghán</author><title>Díoghbháil Tíre Teicheamh a Daoine.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Díoghbháil Tíre Teicheamh a Daoine.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Mí na Samhna, 1903</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>DÍOGHBHÁIL TÍRE TEICHEAMH A DAOINE</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>"Is buan é an duine 'n-a dúthaigh féin." - Seanrádh.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>'S díth 's is danaid 's is aithreach fáth mo scéil,</span>
<lb n="5"/><span>Na mílte ag scaipeadh, is ag imtheacht o dhúthaíbh</span>
<lb n="6"/><span>Néill,</span>
<lb n="7"/><span>Ag sgíordadh thar caise go dealbh le fán an tsaoghail</span>
<lb n="8"/><span>'S gan cuimhne ar chasadh 'n fhaid mhairfid ar Ghráinne</span>
<lb n="9"/><span>Mhaol.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Is mór agus is éachtach an chúis bróin é gan</span>
<lb n="12"/><span>amhras, na mílte d'fheicsint ag imtheacht</span>
<lb n="13"/><span>gach bliadhain ó n-a dtír dhúthchais féin,</span>
<lb n="14"/><span>agus ná fuil aon chosc dá chur leó fós,</span>
<lb n="15"/><span>agus gur ró-bhaoghalach ná cuirfear go fóill.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Sí cúis fá ndeara an sgrios díoghbhálach</span>
<lb n="18"/><span>so, baoth-smaointe atá t'réis greim dain-</span>
<lb n="19"/><span>gean d'fhagháil ar aos óg na hÉireann go</span>
<lb n="20"/><span>bhféadfadh siad ór agus saidhbhreas do phiocadh</span>
<lb n="21"/><span>suas as leacachaibh na sráide i dtíoraibh tar</span>
<lb n="22"/><span>lear.  Is dócha gur airigheadar an sean-</span>
<lb n="23"/><span>fhocal, acht ná tigid siad é, "Gur mór-</span>
<lb n="24"/><span>taibhsesach iad adharca na mbó thar lear," agus</span>
<lb n="25"/><span>is mealltach na hadharca iad so go minic.</span>
<lb n="26"/><span>Ní caithreacha mar a dtuairisc iad súd.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Is dóigh le n-a lán d'fhearaibh agus de mhnáibh</span>
<lb n="29"/><span>óga na hÉireann dá mbeadh an oiread</span>
<lb n="30"/><span>airgid aca is do bhéarfadh anonn iad go</span>
<lb n="31"/><span>dtí an tOileán Úr - Tír na nÓg ba cheart</span>
<lb n="32"/><span>dam a rádh - ná béarfaidh lá bocht ortha go </span>
<lb n="33"/><span>deó; acht do bheadh dearmhad mór ortha</span>
<lb n="34"/><span>ámhthach.  Dá n-oibreóghadís go léir chomh</span>
<lb n="35"/><span>cruaidh is chomh dícheallach ag baile is do</span>
<lb n="36"/><span>chaithfid a dhéanamh i dtír iasachta, do bheadh</span>
<lb n="37"/><span>atharrughadh sgéil aca.  Do bheadh com-</span>
<lb n="38"/><span>pórd, aoibhneas agus saidhbhreas, aca i</span>
<lb n="39"/><span>mbéalaibh a ndóirse féin; acht ní meón</span>
<lb n="40"/><span>leó soin do dhéanamh, acht a n-aghaidh</span>
<lb n="41"/><span>do thabhairt thar lear.  Go deimhin is mór</span>
<lb n="42"/><span>an truagh bheith ag féachaint ar aos</span>
<lb n="43"/><span>bláth na tíre, gur mhaise leat ar aonach,</span>
<lb n="44"/><span>margadh, nó feis iad, ag imtheacht uainn i</span>
<lb n="45"/><span>n-aghaidh gach lae, agus gan súil le iad d'fheic-</span>
<lb n="46"/><span>sint ag teacht thar n-ais slán go bráth arís.</span>
<lb n="47"/><span>D'réir an tuairisc is déidheannaighe, 'sé</span>
<lb n="48"/><span>sin sa Mheitheamh, d'fhág os cionn seacht</span>
<lb n="49"/><span>míle pearsa Cuan Chorcaighe, agus, nuair</span>
<lb n="50"/><span>fhéachaimíd siar chum an mhí chéadna anuraidh,</span>
<lb n="51"/><span>chídhmíd nár imthigh acht timceall le chúig</span>
<lb n="52"/><span>míle.  Taisbeánann soin gur mó atá ag </span>
<lb n="53"/><span>imtheacht anois 'ná riamh roimhe seo.</span></p>
<lb n="54"/>
<lb n="55"/><p><span>Is deacair agus is duadhamhail dúinn iad do</span>
<lb n="56"/><span>choimeád ag baile.  Tá draoidheacht éigin</span>
<lb n="57"/><span>ortha dá mbrostughadh thar fairrge, agus, muna</span>
<lb n="58"/><span>gcuirfear cosc leó gan moill, béadh sé</span>
<lb n="59"/><span>air againn ar ball éinne do choimeád i</span>
<lb n="60"/><span>n-éan-chor.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>'Sé mo thuairim láidir-se, agus is sé an</span>
<lb n="63"/><span>bharamhail choitcheann é, dá gcabhróghaimís</span>
<lb n="64"/><span>le hearraíbh Gaedhealacha mar badh cheart</span>
<lb n="65"/><span>dúinn, go gcoimeádfadh sé mór-chuid aca</span>
<lb n="66"/><span>ag bhaile; agus, dá gcuirfidhe suas connradh</span>
<lb n="67"/><span>chum slighe bheatha chreideamhnach do sholáthar</span>
<lb n="68"/><span>dár ndaoine, agus nuadh-oibreacha do chur ar</span>
<lb n="69"/><span>bun; ár sean-nósanna agus béasa do bheith</span>
<lb n="70"/><span>againn; rinnce ar na crois-bhóithribh, gnáth</span>
<lb n="71"/><span>neamh-dhíoghbhálach; báire agus liathróid do</span>
<lb n="72"/><span>bheith aca dá n-imirt ar na machairíbh; agus</span>
<lb n="73"/><span>teanga ár sinsear d'aithbheóghadh, go ndéan-</span>
<lb n="74"/><span>fadh sé caradas agus muinntearas idir ár</span>
<lb n="75"/><span>ndaoine do shníomh agus do cheangal chomh dlúth</span>
<lb n="76"/><span>soin is ná cuimhneóghadh éinne ar imtheacht;</span>
<lb n="77"/><span>agus, 'n-a theannta soin, do choimeádfadh sé</span>
<lb n="78"/><span>iad amach as na tightibh tábhairne.  Is 'mdhó</span>
<lb n="79"/><span>míortúin do tháinig riamh ar Chlanna Gaedh-</span>
<lb n="80"/><span>eal ná fuilim chum labhairt ortha annso;</span>
<lb n="81"/><span>acht deirim gurb é seo an mí-ádh ba mheasa</span>
<lb n="82"/><span>aca na sean-rinncí agus na pátrúin do bhí</span>
<lb n="83"/><span>ann le na seacht sin sir do chur fá chois,</span>
<lb n="84"/><span>mar níl againn anois 'n-a n-ionad acht ól,</span>
<lb n="85"/><span>cártaí, agus imreas ins na tighthibh tábhairne.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>Go deimhin is fo-dhuine 'tá 'n-ár measc</span>
<lb n="88"/><span>anois ná feiceann go soiléir go bhfuil</span>
<lb n="89"/><span>atharrughadh mór tagaithe ar mhuinntir na</span></p>
</div>
<pb n="435"/>
<div><lb n="90"/><p><span>hÉireann le déidheannaighe.  Ní le fuaim</span>
<lb n="91"/><span>airm, ná le gleó ná le coimheascar a tháinic</span>
<lb n="92"/><span>sé.  Do shleamhnuigh sé orainn i gan fhios,</span>
<lb n="93"/><span>nach mór agus béarfaidh sé buadh leis ar fuid</span>
<lb n="94"/><span>na hÉireann.  Tá an t-atharrughadh so</span>
<lb n="95"/><span>tagaithe go dána, agus ní ó indiu go dtí</span>
<lb n="96"/><span>i mbáireach d'fhanfaidh sé, acht go bráth na</span>
<lb n="97"/><span>breithe, le congnamh Dé chum clanna Mhileadh</span>
<lb n="98"/><span>d'árdughadh i bhfeidhm agus drabhfuigheal</span>
<lb n="99"/><span>Bhéarlachais na n-eachtrannach do mhúch croidhe</span>
<lb n="100"/><span>agus aigne na nGaedheal do sheóladh uatha</span>
<lb n="101"/><span>soir, chúcha tar n-ais go dtí Lunndain.  Tá</span>
<lb n="102"/><span>feirmeóirí na hÉireann chum bheith 'n-a</span>
<lb n="103"/><span>máighistrí ar a gcuid talmhan féin gan</span>
<lb n="104"/><span>moill.  Tá scoileanna dá gcur ar bun chum</span>
<lb n="105"/><span>teagasg ealadhanta do thabhairt dár n-aos</span>
<lb n="106"/><span>óg, agus is ró-ghearr go mbeidh scoileanna</span>
<lb n="107"/><span>Gaedhealacha againn ar fuid na tíre chum</span>
<lb n="108"/><span>múineadh glan folláin do thabhairt dár</span>
<lb n="109"/><span>ndaoine, agus teanga agus nósanna na</span>
<lb n="110"/><span>nGaedheal do choimeád go bríoghmhar beó.</span>
<lb n="111"/><span>Ar an intinn sin badh cheart dúinn go léir</span>
<lb n="112"/><span>dir sagairt, agus eile, iarracht fíor-láidir,</span>
<lb n="113"/><span>do thabhairt, agus ár gcroidhe-dhícheall do</span>
<lb n="114"/><span>dhéanamh chum cosc do chur le n-ár ndaoine</span>
<lb n="115"/><span>atá ag imtheacht uainn 'n-a gcéadta.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>Féachann gach saghas nídh go dóchasach, agus</span>
<lb n="118"/><span>tá súil againn gur ró-ghearr go mbeidh obair</span>
<lb n="119"/><span>go flúirseach againn i nÉirinn; agus nuair a</span>
<lb n="120"/><span>thiocfaidh an lá soin, beidh ár mbuachaillí ar</span>
<lb n="121"/><span>ár gcailíní céad uair níos séanmhaire, níos</span>
<lb n="122"/><span>seascaire, agus níos feárr ná bheith fá aon</span>
<lb n="123"/><span>ghrian eachtrannach.  'Sé tuairim láidir gach</span>
<lb n="124"/><span>éinne go bhfuil eólas aca ar na nithibh do</span>
<lb n="125"/><span>bhaineann le hÉirinn, go dtiocfaidh athar-</span>
<lb n="126"/><span>rughadh seóidh gan moill, agus mara bhfan-</span>
<lb n="127"/><span>faidh na hÉireannaigh sa bhaile go mbeidh</span>
<lb n="128"/><span>na hAlbannaigh, agus na Sasannaigh ag</span>
<lb n="129"/><span>brughadh isteach orainn 'n-a n-ionad (nár</span>
<lb n="130"/><span>leogaidh Dia soin), chum an fhoghmhair do</span>
<lb n="131"/><span>bhaint agus do bhailiughadh, agus annsoin</span>
<lb n="132"/><span>do bheadh saothar na nGaedheal imthighthe mar</span>
<lb n="133"/><span>chubhar na habhann, tar éis dóibh bheith ag</span>
<lb n="134"/><span>feitheamh go foidhneach leis na bliadhanta</span>
<lb n="135"/><span>fada chum suaimhneas agus síothcháin</span>
<lb n="136"/><span>d'fhagháil uair éigin.</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>Beidh obair go leór againn annso sós, </span>
<lb n="139"/><span>ní amháin do na hÉireannaigh, acht dár</span>
<lb n="140"/><span>gcáirde thar lear, agus féadfaidh siad a</span>
<lb n="141"/><span>cuid gairgid do chur chum maitheasa dhóibh</span>
<lb n="142"/><span>féin, agus do chách chomh maith, agus deireadh</span>
<lb n="143"/><span>a saoghail do chaitheamh sa bhaile.</span></p>
<lb n="144"/>
<lb n="145"/><p><span>Ní'l sé ró-dhéidheannach fós cosc do chur</span>
<lb n="146"/><span>leó, i dtaobh is go bhfuil an oiread ag</span>
<lb n="147"/><span>imtheacht anois, is go ndéarfadh duine leis</span>
<lb n="148"/><span>féin go bhfuil cúis ár dtíre éadóthchusach.</span></p>
<lb n="149"/>
<lb n="150"/><p><span>Ní'l aon bhreith ar na daoine atá imthighthe</span>
<lb n="151"/><span>do thabhairt thar n-ais, acht mar sin féin</span>
<lb n="152"/><span>tá súil againn go bhfillfidh cuid aca ar</span>
<lb n="153"/><span>aon tslighe, chum cabhrughadh linn go fuin-</span>
<lb n="154"/><span>neamhail, chum Éireann nuadh-dhéanta do</span>
<lb n="155"/><span>thógbháil suas go buan-seasmhach arís.  Badh</span>
<lb n="156"/><span>cheart dúinn go léir cabhair agus congnamh</span>
<lb n="157"/><span>do thabhairt chum soin do dhéanamh, cabhrughadh</span>
<lb n="158"/><span>le Connradh na Gaedhilge, cabhrughadh le</span>
<lb n="159"/><span>hearraí Ghaedhealacha, agus baoth-bhéasa agus</span>
<lb n="160"/><span>balbh-theanga Sheagháin Bhuidhe, agus a chual-</span>
<lb n="161"/><span>lacht do chur fá chois idir scian-scolb, trí</span>
<lb n="162"/><span>fhaid agus leithead ár n-oileáinín aoibhinn</span>
<lb n="163"/><span>na Naomh agus na nOllamh.</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>SEAGHÁN Ó MUIMHNEACHÁIN.</span></p>
<lb n="166"/>
<lb n="167"/><p><span>[Bhuaidh an aiste seo an chéad duais ag Feis Bhaile</span>
<lb n="168"/><span>Mhairtéalaigh i mbliadhna.  Aithneoghaidh ár léightheóirí</span>
<lb n="169"/><span>gnáth-ghontacht Sheagháin.  Táimíd buidheach de'n Athair</span>
<lb n="170"/><span>Ó Cairbrigh chionn é sheoladh ag triall orainn.</span>
<lb n="171"/><span>F. an I.]</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p>
<lb n="174"/><span>Seo cleas do bhíodh ag na páisdíbh fad ó</span>
<lb n="175"/><span>shoin, ar a dtugaidís Geataí Árda: -</span>
<lb n="176"/><span>Cá bhfuil an eochair?  Tá sí i gCorcaigh.</span>
<lb n="177"/><span>Cuir duine d'á hiarraidh.  Ní chuirfead i</span>
<lb n="178"/><span>mbliadhna.</span>
<lb n="179"/><span>Brisfead-sa an glas.  Bris má théidheann</span>
<lb n="180"/><span>leat.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p>
<lb n="183"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Díoghbháil Tíre Teicheamh a Daoine.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Díoghbháil Tíre Teicheamh a Daoine.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
