Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Clodhanna Nua.</title><author><persName/></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG13-10824</note>
		 <note type="L">419</note>
		 <note type="B">1903</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Deireadh Foghmhair, 1903</date><idno>IG13-10824</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">13</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author/><title>Clodhanna Nua.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Clodhanna Nua.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Deireadh Foghmhair, 1903</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language><language ident="en">English</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Clodhanna nua.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>AN BUAICEAS: PÁDRAIG Ó SÉAGHDHA (Conán Maol)</span>
<lb n="3"/><span>do scríobh; Seósamh Laoide do chuir i n-eagar.</span>
<lb n="4"/><span>Connradh na Gaedhilge.  Trí réalacha.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Seo chughainn arís ár sean-cháirde Bean an Leasa,</span>
<lb n="7"/><span>Máire Ní Bhroin, Nóra Ní Fhailbhe, agus an chuid eile</span>
<lb n="8"/><span>dhíobh gur chuireamair aithne ortha fad ó san IRIS-</span>
<lb n="9"/><span>LEABHAR.  Gan mearathal ar domhan beidh fáilte is </span>
<lb n="10"/><span>fiche rompa agus is fada dh'fhanfaidh cuimhneamh ortha i</span>
<lb n="11"/><span>gcroidhe gach Gaedhil a léighfidh na tuairiscí a thugann</span>
<lb n="12"/><span>Conán ortha.  Is é "An Buaiceas" an ceathramhadh</span>
<lb n="13"/><span>cuid de sna Scéaltaibh Nua-Dhéanta atá gá dtabhairt</span>
<lb n="14"/><span>amach ag Connradh na Gaedhilge.  Ní gábhadh scéalta</span>
<lb n="15"/><span>An Bhuaicis a mholadh dhóibh seo a léigh cheanna iad, acht</span>
<lb n="16"/><span>n-a dhiaidh soin is uile tá siad léighte agus ath-léighte</span>
<lb n="17"/><span>againn féin, agus níl dá mhinicí léighmíd iad ná gur</span>
<lb n="18"/><span>fearr a thaithnid linn agus gur ceanamhla a bhímíd ortha.</span>
<lb n="19"/><span>Tugaid siad os ár gcomhair gnáth-shaoghal na tuaithe</span>
<lb n="20"/><span>féibh mar do b'eól dúinn féin í.  Gheibhmíd ionnta an</span>
<lb n="21"/><span>lá breagh Samhraidh, agus an dubh-oidhche dhorcha Gheimhridh,</span>
<lb n="22"/><span>an bhantracht ag crúdh na mbó, na fir ag obair sna</span>
<lb n="23"/><span>páirceanna, an teine mhóna agus na comhursain bailighthe</span>
<lb n="24"/><span>'n-a timcheall ag scoruidheacht, agus n-a dteannta-san</span>
<lb n="25"/><span>cúrsaí na gaoithe n-a stoirm uathbhásaigh nó n-a</span>
<lb n="26"/><span>leóithne ionfhuair i gceanntar áluinn Loch Léin.  Sé</span>
<lb n="27"/><span>buadh Chonáin, a dhílseacht do'n tuaith, agus tá méar</span>
<lb n="28"/><span>líomhtha, agus intinn láidir, agus cumas iongantach aige</span>
<lb n="29"/><span>chun a smaointe a chur os ár gcomhair.  Go mbuaidhe</span>
<lb n="30"/><span>Dia leis féin agus leis An mBuaiceas.</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>AN GIOBLACHÁN: Finnsgéal nuadh-dhéanta.</span>
<lb n="33"/><span>Tomás Ó hAodha do sgríobh.  Connradh na Gaeilge.</span>
<lb n="34"/><span>Chúig phingne dhéag.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Sin é an cúigmhadh ceann de sna scéalta nua-</span>
<lb n="37"/><span>dhéanta atá gá dtabhairt amach ag Connradh na</span>
<lb n="38"/><span>Gaedhilge.  Scéal i ndáríribh is eadh "An Gioblachán".</span>
<lb n="39"/><span>Nuair a bheadh tosnuighthe agat ar é léigheadh ní</span>
<lb n="40"/><span>fhéadfá stad go dtí go sroisfá deireadh an leabhair.</span>
<lb n="41"/><span>Sin é an comhartha is fearr ar scéal, is cuma cad as</span>
<lb n="42"/><span>go dtagann sé.  Tá Gaedhilg ana-shimplidhe san scéal</span>
<lb n="43"/><span>so, agus d'fhoghnfadh go maith mar leabhar léightheóireachta</span>
<lb n="44"/><span>i gcraobhacha de Chonnradh na Gaedhilge.  Ní thaith-</span>
<lb n="45"/><span>neann cuid de sna pictiúirí linn.  Preabaire diail-</span>
<lb n="46"/><span>ghioballach is eadh an Gioblachán féin an chéad</span>
<lb n="47"/><span>cheann.  Gioblachán failligheach do b'eadh an clódóir</span>
<lb n="48"/><span>leis agus badh mhór an truagh nár thugadh aire dhó le linn</span>
<lb n="49"/><span>do'n leabhar bheith dá chur i gcló.  Leabhar maith</span>
<lb n="50"/><span>taithneamhachis eadh "An Gioblachán," taobh amuigh de</span>
<lb n="51"/><span>sna lochtaibh seo, agus tuilleann árd-cheannach a bheith</span>
<lb n="52"/><span>air.  Is iomdha maith atá déanta ag Tomás Ó hAodha</span>
<lb n="53"/><span>ar son na Gaedhilge, acht ní dócha gur dhein riamh</span>
<lb n="54"/><span>beart ba thairbhighe ná "An Gioblachán" a sgríobhadh.</span>
<lb n="55"/><span>Beidh súil againn le tuilleadh ó n-a láimh.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p>
<lb n="58"/><span>Seo leabhar go bhfuil leath-chéad leathanach ann agus é</span>
<lb n="59"/><span>go léir tógtha suas le cur síos ar lochtaibh an</span>
<lb n="60"/><span>Ollaimh Mac Aithchín.  I bpríomh-thosach an leabhair</span>
<lb n="61"/><span>deir An Steócasach: </span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Annsoin deir</span>
<lb n="64"/><span>sé gur cheart d'éinne do ghabhann ar láimh foclóir a</span>
<lb n="65"/><span>dhéanamh ar shean-reachtaibh dlighe na hÉireann eólas</span>
<lb n="66"/><span>a chur ar shaothair Ascoli, Thurreysen, Zimmer,</span>
<lb n="67"/><span>Zupitza, Osthoff, Rozwadowski, Strachan, Pedersen,</span>
<lb n="68"/><span>Saranw, Lidén, Loth, Voctor, Henry, agus daoine nach</span>
<lb n="69"/><span>iad.  Níor dhein Mac Aithchín soin.  Annsoin tais-</span>
<lb n="70"/><span>peánann an Steócasach fé na caibidil leanas na</span>
<lb n="71"/><span>lochtaí atá i leabhar Mhic Aithchín: -</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Do b'fhiú d'éinne an leabhrín seo cheannach agus a shúil</span>
<lb n="74"/><span>a chaitheamh ar na tuaiplisí a dheineann an tOllamh</span>
<lb n="75"/><span>árd-léigheanta (!) - an scoláire críochnuighthe seo -</span>
<lb n="76"/><span>i dtaobh focail bheaga Gaedhilge go mbeadh eólas ag</span>
<lb n="77"/><span>gach sean-mhnaoi fé'n dtuaith ortha.  Feach ortha so:</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>Cclughadh a thugann sé ar an bhfocal scélugud</span>
<lb n="80"/><span>.í. scéalughadh .í. innsint scéalta.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Cuir sé "a n-a étaim?" = in a decision i n-ionad</span>
<lb n="83"/><span>"na etaim" any decision.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>Seo ceann eile: "dog.  "That dog" (says Atkin-</span>
<lb n="86"/><span>son) "means act of burning, blazing, kindling is</span>
<lb n="87"/><span>certain."  The word intended is dód, better dóud,</span>
<lb n="88"/><span>verbal noun of dóim = Gr. daiw from dafiw."</span>
<lb n="89"/></p>
</div>
<pb n="420"/>
<div><lb n="90"/><p><span>Níor cheart dúinn breis slighe a lot ag cur síos</span>
<lb n="91"/><span>ar ghoithí an "scoláire" seo.  Fágfaimíd fé Dhia is</span>
<lb n="92"/><span>fé'n Steócasach é, acht badh cheart do gach éinne go</span>
<lb n="93"/><span>bhfuil éan-dúil aige san tSean-Ghaedhilg an leabhairín</span>
<lb n="94"/><span>seo an Steócasaigh d'fhagháil is do léigheamh.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>Is mithid dúinn trácht ar leabhar Chonchubhair Uí</span>
<lb n="97"/><span>Dheasmhamna, agus "Fionn agus Lorcán" ó Chonchubhar Ó</span>
<lb n="98"/><span>Muimhneacháin.  I dtaobh is gur ab í an Ghaedhilg</span>
<lb n="99"/><span>chéadna atá ionnta, tá deifridheacht eatortha ar</span>
<lb n="100"/><span>chumbaibh eile.  Féachaimís "Fionn agus Lorcán" féin.</span>
<lb n="101"/><span>Scéal breagh Fiannaidheachta is eadh an scéal soin,</span>
<lb n="102"/><span>acht féacht an cuma n-a bhfuil thíos ag Conchubhar.  Tá</span>
<lb n="103"/><span>go gearrtha briste, agus bheadh sé léighte agat i gcionn</span>
<lb n="104"/><span>chúig nóimit.  Do chaithfeadh scéaluidhe cúpla uair a</span>
<lb n="105"/><span>chluig ar an scéal úd, agus ba mhór an truagh é gur</span>
<lb n="106"/><span>ghiorruigh Conchubhar chomh mór soin é.  Ní mar sin do</span>
<lb n="107"/><span>scéalta an Deasmhumhnaigh.  Tá gach éin-cheann díobh</span>
<lb n="108"/><span>go piocaithe snasta gan focal sa bhreis ná focal i</span>
<lb n="109"/><span>n-easnamh ortha.  Ní ag fagháil locht ar Mhac Uí</span>
<lb n="110"/><span>Mhuimhneacháin atámuid i n-éan chor acht bhí ról-dheithneas</span>
<lb n="111"/><span>air agus é ag sgríobhadh na scéalta úd, agus badh cheart</span>
<lb n="112"/><span>roinnt nótaí agus foclóir beag a bheith le n-ais mar</span>
<lb n="113"/><span>mhaithe do'n mhuinntir atá ag foghluim Gaedhilge.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>Is fada atá leabhar dá shaghas so ag teastáil uainn.</span>
<lb n="116"/><span>Tá leabhair Uí Ghramhna agus na Ceachta Beaga </span>
<lb n="117"/><span>Gaedhilge maith go leór i gcóir daoine óga</span>
<lb n="118"/><span>agus leanbhaí scoile, acht leath-smuigh dhíobh so go léir tá</span>
<lb n="119"/><span>ana-chuid daoine go bhfuil eólas aca ar theanga</span>
<lb n="120"/><span>iasachta nó dó eile.  Daoine fásta is eadh urmhór</span>
<lb n="121"/><span>díobh súd, agus daoine atá tugtha do stuidéar agus léigh-</span>
<lb n="122"/><span>theóireacht.  Leabhar de'n tsórt so is eadh is fearr</span>
<lb n="123"/><span>a thaithneoghaidh léo súd.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>Múinteóir i gConnradh na Gaedhilge i Lunndain</span>
<lb n="126"/><span>is eadh an Dochtúir Mac Énrí, agus má leanfaidh</span>
<lb n="127"/><span>ár múinteóirí-na an chomhairle thugann sé dhóibh san</span>
<lb n="128"/><span>Réamh-rádh beidh toradh maith ar a saothar.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Ní'l éan-chúis ghearáin ag daoine anois i dtaobh gan</span>
<lb n="131"/><span>leabhair a bheith ann chun tosnughadh ar an Ghaedhilg.</span>
<lb n="132"/><span>Ní'l éan-amhras orainn ná go mbeidh ana-cheannach ar</span>
<lb n="133"/><span>leabhar an Dochtúra Mac Énrí.  Gheobhaidh Muimhneach</span>
<lb n="134"/><span>locht annso 's annsúd air, acht ciaca againn atá gan</span>
<lb n="135"/><span>locht.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>Tá "AN CRUITIRE" fé chló i ndeireadh na mbeart.</span>
<lb n="138"/><span>Tá naoi bpuirt fichead ann agus iad gléasta i gcóir</span>
<lb n="139"/><span>cláirsighe.  Eoghan Laoide do ghléas.  Tá pictiúir</span>
<lb n="140"/><span>tar barr ar fad ón bFáganachar an gclúdach.</span>
<lb n="141"/><span>Leath-choróinn is eadh a fhiacha.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p>
<lb n="144"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Clodhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Clodhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
