Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Tar Lear</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1899_05_27_161a</note>
                         <note type="L">161</note>
                         <note type="B">1899</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1899_05_27_161a</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Tar Lear</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1899</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tar Lear</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Is mín, macánta, an t-ainmhídhe an beithir le féachaint</span>
<lb n="4"/><span>air. Is minic do chonnarc ceann áirighthe acu ag</span>
<lb n="5"/><span>taisteal na sráide ar adhastar ag Franncach. Coileán</span>
<lb n="6"/><span>do b'eadh é nuair do chonnarc ar dtúis é, acht do bhí sé</span>
<lb n="7"/><span>ag borradh gach lá mar do thug an Franncach cothughadh</span>
<lb n="8"/><span>maith dhó agus do mhúin sé an iomad cleas dó leis.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>Thug sé go lann-suilt é aon oidhche amháin agus do chuir</span>
<lb n="11"/><span>geall as go leagfadh sé an fear ba threise bhí ann.</span>
<lb n="12"/><span>Bhí brothaire teann, téagarta ar láthair agus do phreab</span>
<lb n="13"/><span>seisean ar an loichtín gan mhoill. Ba mhaith an sás cor</span>
<lb n="14"/><span>coise thabhairt an brothaire, agus níor bh'olc é an beithir</span>
<lb n="15"/><span>leis, acht fá dheireadh do chlis an fear air agus do bualadh</span>
<lb n="16"/><span>an beithir ar phleasg a dhroma. Chaill an Franncach an</span>
<lb n="17"/><span>geall agus is é a bhí go cangcarach na thaobh acht dubhairt</span>
<lb n="18"/><span>sé go raibh a bheithir ró-óg go fóil.</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Fá cheann bliadhna do chas an beithir an t-slíghe agus a</span>
<lb n="21"/><span>choimeádaidhe le n-a chois. Bhí an duais céadna le</span>
<lb n="22"/><span>bronnadh ins an lann-suilt. "Leagas i n-uraidh é agus</span>
<lb n="23"/><span>leagfadh i mbliadhna é," ar an brothaire misneamhail.</span>
<lb n="24"/><span>Bhuaileadar puicín cnáibe ar shoc an bheithir, chuireadar</span>
<lb n="25"/><span>lámhanna righne leathair ar a lapaibh mar bhí ingne</span>
<lb n="26"/><span>géara air. Rugadar barróg ar a chéile, an beithir agus</span></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="27"/><p><span>an fear. Ní deárnadh ardan de'n íslean, níor bhrúcht</span>
<lb n="28"/><span>taosgán fíor-uisge fuar as adhmad an loichtín fá na</span>
<lb n="29"/><span>gcosaibh le racht saothair an imreasgabháil; ní raibh an</span>
<lb n="30"/><span>cleas comórtais chómh míorbhuileach sain ar aon chor,</span>
<lb n="31"/><span>acht mar sin féin bhí sé dian-deacair, dó-fhulaingeach.</span>
<lb n="32"/><span>Fuair an beithir an buadh i ndeireadh na dála. Briseadh</span>
<lb n="33"/><span>easnacha ins an mbrothaire mbocht, agus muna mbéadh gur</span>
<lb n="34"/><span>cuireadh stiallacha le h-eachlasg ar an mbeithir bhí</span>
<lb n="35"/><span>cnámha an bhrothaire briste na mbrúsgar. "An bholgach</span>
<lb n="36"/><span>air," ar an brothaire idir cnead agus osna, "tá sé ró-</span>
<lb n="37"/><span>láidir dam anois, tá feoil-theach shíos i gcúil na sráide</span>
<lb n="38"/><span>agam. Thug an comeádaidhe isteach chugam um</span>
<lb n="39"/><span>thráthnóna an bheithir bréan sain agus shaoileas go bhféad-</span>
<lb n="40"/><span>fainn é mhealladh agus muintearas do dhéanamh leis. An</span>
<lb n="41"/><span>gcreidfeá mé? Thugas cadham nó meigín meala dhó</span>
<lb n="42"/><span>acht fan fada air ní sasóchadh an saoghal é, sciob sé</span>
<lb n="43"/><span>fá'm shúil an grisgín feola do b'fhearr do bhí ar an</span>
<lb n="44"/><span>bhfuinneoig uaim. Luighe na bhfód air."</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>An bhfuil ceangal leis an sgéal seo? Ní fhuil pioc.</span>
<lb n="47"/><span>Cad do bhéarfadh na h-inneósfamuis sgéal beag anois</span>
<lb n="48"/><span>agus arís i n-ionad bheith ag trácht i gcomhnuidhe ar ghluais-</span>
<lb n="49"/><span>eacht an domhain mhóir." Beidh an léightheoir géar-</span>
<lb n="50"/><span>chúiseach, glain-inntineach ag ceapadh gurab iad an</span>
<lb n="51"/><span>Rúise, an Fhrainnc, an tSíne agus Sasana atá am' cheann</span>
<lb n="52"/><span>agam. Bíodh leis. Cad é sin damsa ná duit-se go</span>
<lb n="53"/><span>bhfuil Bainsiúra ag an Rúise agus gur iarr sí ar Riaghaltas</span>
<lb n="54"/><span>na Síne an tseachtmhain seo, cead chum bóthair iarrainn</span>
<lb n="55"/><span>do dhéanamh isteach go Picin, príomh-chathair na tíre sin.</span>
<lb n="56"/><span>Do dhiúltaigh an tSíne an athchuinge sin, nidh nach</span>
<lb n="57"/><span>iongnadh mar do bhéadh Port Arthur i ngearracht aisdir</span>
<lb n="58"/><span>lae dho Phicin agus do bheadh sé i gcumas na Rúsach na</span>
<lb n="59"/><span>mílte fear do ghluaisiúghadh ar an mbóthar iarrainn úd</span>
<lb n="60"/><span>isteach chum na príomh-chatharach sain, mar oirfeas di.</span>
<lb n="61"/><span>Bhíomar go léir ag damhas agus ag luighraigh le luthghair an</span>
<lb n="62"/><span>tseachtmhain do ghabh thart i dtaobh an chonnartha síothchána</span>
<lb n="63"/><span>a bhí idir Shasana agus an Rúise agus féach anois cionnus atá</span>
<lb n="64"/><span>an sgéal.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Má tá na Sínigh neamh-ullamh agus neamh-cóirighthe chum</span>
<lb n="67"/><span>troda taid siad glic. "Do chreideamar", deirid siad,</span>
<lb n="68"/><span>"gur cara dhúinn an Rúise go dtí so, acht má eitíghmíd</span>
<lb n="69"/><span>a n-athchuinge an cor so béidhid siad anuas orainn gan</span>
<lb n="70"/><span>mhoill. Dá réir sin cuirimíd sinn féin ar do choimirce</span>
<lb n="71"/><span>a Sheághain Bhuidhe.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Do thaithneochadh sé leis na Síníghibh go dian mhaith dá</span>
<lb n="74"/><span>mbéadh an dá chumhacht so, Rúise agus Sasana ar ceasaibh</span>
<lb n="75"/><span>ceann agus cluasaibh a chéile. Béidh an Fhrainnc ag gríosadh</span>
<lb n="76"/><span>na Rúise gan amhras.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Is mór é grádh na gCúmhachta móra dá chéile mar</span>
<lb n="79"/><span>dh'eadh. Tá Dáil Síth le bheith acu an tseachtmhain seo i</span>
<lb n="80"/><span>mBruach Sáile, agus gidh nár chualathas ós ard an chómhairle</span>
<lb n="81"/><span>do fuair gach fear-labhartha ó n-a Riaghaltas féin is</span>
<lb n="82"/><span>dearthach gurab í an chómhairle fuair gach fear acu</span>
<lb n="83"/><span>"mar do bhéidhid siad duit bí dhóibh acht ná bí choidhche</span>
<lb n="84"/><span>gan an chruimh id shróin."</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>I lár an ghleóigh seo i dtaoibh dí-armáilte, cloisimíd</span>
<lb n="87"/><span>gur iarr Riaghaltas Fhionnlochlainn cead na bhFeisirí</span>
<lb n="88"/><span>chum breis agus sé milliúin déag cróner do chaitheamh i</span>
<lb n="89"/><span>mbliadhna ar loingeas agus armáil níos mó 'ná chaitheadar</span>
<lb n="90"/><span>aon bhliadhain roimis seo.</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>Tá Fionnlochlann roinnte 'na dhá chodaibh ceann acu,</span>
<lb n="93"/><span>Noruac agus an ceann eile Suidi. Ní réidhtighid siad le</span>
<lb n="94"/><span>n-a chéile go ró-mhaith, mar tá an ceannas ag an Suidi</span>
<lb n="95"/><span>ar an gceann eile.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>Is é Usgar is ainm ghnáthach de ríghthibh na bFhionnloch-</span>
<lb n="98"/><span>lannach. Seo mar d'éirigh an t-ainm sin 'na measg ar</span>
<lb n="99"/><span>dtúis. Bhí taoiseach ag Bonapart Mór, dar bh'ainm</span>
<lb n="100"/><span>Bernadette agus cuireadh 'na Theachtaire Tíre an fear so</span>
<lb n="101"/><span>go Fionnlochlainn. Bhí sean rí an uair sin ar Fhionn-</span>
<lb n="102"/><span>lochlainn agus do thaithnigh Bernadette chomh mór sain leis</span>
<lb n="103"/><span>go ndeárnaidh a oighre dhe agus do bhronn sé an ríoghacht</span>
<lb n="104"/><span>air. Rugadh leanbh mic do Bernadette agus do sheasaimh</span>
<lb n="105"/><span>Bonapart Mór leis. Thug an t-athair baistidh Usgar</span>
<lb n="106"/><span>mar ainm ar an leanbh. Sgríobh Albanach dar bh'ainm</span>
<lb n="107"/><span>Machmuraigh (MacPherson) leabhar go ngairmthear</span>
<lb n="108"/><span>"Oisín" air. Bhí ceist mhór ar an leabhar mar shaoil</span>
<lb n="109"/><span>gach duine gur cumadh an mac leabair seo as sgríbhin-</span>
<lb n="110"/><span>nibh Gaedhealacha, acht níor cumadh. Bhí Bonapart Mór</span>
<lb n="111"/><span>ag leigheadh an leabhair nuair do rugadh leanbh Berna-</span>
<lb n="112"/><span>dette agus ba mhór le Bonapart an gaisgidheach cosgarthach,</span>
<lb n="113"/><span>iol-bhuadhach, Usgar na Féinne. Sin é an fáth go bhfuil</span>
<lb n="114"/><span>Usgar mar ainm imeasg na bhFionnlochlannach.</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>Do bhronnamar an t-ainm sin ar na daoinibh úd agus tá</span>
<lb n="117"/><span>ainmneacha deasa againn féin. Féach tá Albert agus</span>
<lb n="118"/><span>George agus Algy againn.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
