Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Diabhal Dearg agus a Fhocal Faire.</title><author><persName>Ó Muimhneacháin, Diarmuid</persName></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG13-10783</note>
		 <note type="L">332</note>
		 <note type="B">1903</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Meitheamh, 1903</date><idno>IG13-10783</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">13</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ó Muimhneacháin, Diarmuid</author><title>An Diabhal Dearg agus a Fhocal Faire.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Diabhal Dearg agus a Fhocal Faire.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Meitheamh, 1903</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AN DIABHAL DEARG AGUS A FHOCAL</span>
<lb n="1"/><span>FAIRE; SCÉAL FÍOR.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tá cuimhne mhaith agá lán dem' léigh-</span>
<lb n="4"/><span>theóiríbh ar na haimsearaibh trioblóideacha</span>
<lb n="5"/><span>do bhí i gCiarruidhe timcheall fiche éigin</span>
<lb n="6"/><span>bliadhain ó shoin, nuair a bhí troid bháis is</span>
<lb n="7"/><span>bheathadh idir fhórsaí an Riaghaltais (nó an</span>
<lb n="8"/><span>mhí-Rialtais, b'éidir, is fearr a thabhairt air)</span>
<lb n="9"/><span>agus camthaí "Chaptaen na Gealaighe" -</span>
<lb n="10"/><span>mar a thugtar ar na bioránaigh úd do chuir</span>
<lb n="11"/><span>crithniughadh i gcroídhe gach duine a bhain le</span>
<lb n="12"/><span>Tighearnachas Talmhan ó'n mbum-báile suas.   </span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>Is minic dá mbeitheá ag siubhal an bhóthair</span>
<lb n="15"/><span>an uair úd d'éis tuitim na hoídhche, do</span>
<lb n="16"/><span>bhuailfeadh dream píléirí umat, agus</span>
<lb n="17"/><span>b'éidir ná beidís sin acht ar éigin as do</span>
<lb n="18"/><span>radharc nuair bhuailfeadh dream de "bhuach-</span>
<lb n="19"/><span>aillí na gealaighe" umat, agus gan fios ar</span>
<lb n="20"/><span>domhan ag éan-taobh díobh go raibh an taobh</span>
<lb n="21"/><span>eile chomh gairid sin dóibh.  Do bhíodh na</span>
<lb n="22"/><span>píléirí ar lorg lucht na gealaighe, mar 'dh</span>
<lb n="23"/><span>eadh, acht is í mo thuairim láidir gurab iad-</span>
<lb n="24"/><span>san do bhíodh ar lorg na bpíléirí.  Deirtí</span>
<lb n="25"/><span>ámhthach, nár bh'annamh aid muinntir an</span>
<lb n="26"/><span>éadaigh dhuibh ar "lorg" an fhollachais ba</span>
<lb n="27"/><span>chomhgaraighe le fagháil dóibh, nuair a thagadh</span>
<lb n="28"/><span>an "Captaen" agus a bhuidhean i n-a slighe</span>
<lb n="29"/><span>go hobann, agus go leogtaí dhóibh a mbóthar</span>
<lb n="30"/><span>a chur díobh gan chosc gan chuimheascar.</span>
<lb n="31"/><span>Acht bíodh soin mar a bhí.  Ní hé sin fáth mo</span>
<lb n="32"/><span>scéil.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>Do bhí éin-cheanntar amháin de'n Chonntae</span>
<lb n="35"/><span>ba mheasa go mór 'ná an chuid eile.  Ba</span>
<lb n="36"/><span>bheag ná go raibh teipthe éin-cheathramhadh a</span>
<lb n="37"/><span>bhaint de 'sna daoine ann.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Do bhí bodach neamh-thrócaireach de thigh-</span>
<lb n="40"/><span>earna talmhan ins an áit, agus do b'é fé</span>
<lb n="41"/><span>ndearr aon droch-obair ná aon droch-ghníomh</span>
<lb n="42"/><span>a bhí 'gha dhéanamh ar fuaid na háite; mar</span>
<lb n="43"/><span>fhaid ná bíodh sé ag bailiughadh a chuid trom-</span>
<lb n="44"/><span>chíosa, do bhíodh sé ag caitheamh a thionón-</span>
<lb n="45"/><span>tuidhthe bochta amach ar thaobh an bhóthair, as</span>
<lb n="46"/><span>a mbothánaibh beaga, agus ag cur grabéirí</span>
<lb n="47"/><span>i n-a n-inead, i gcás díbh a dhaoíne, nár</span>
<lb n="48"/><span>bh'éin-ionghnadh má dheineadh fo-bheart ann-</span>
<lb n="49"/><span>súd do b'fhearr fhágaint gan déanamh.  Acht</span>
<lb n="50"/><span>mar adubhart ó chiainibh, ní hé sin brigh mo</span>
<lb n="51"/><span>scéil acht chomh beag.  Ins an am go</span>
<lb n="52"/><span>dtráchtaim thairis do cuireadh Oificeach</span>
<lb n="53"/><span>píléirí ós cionn an ceanntair seo.  Do</span>
<lb n="54"/><span>toghadh é mar gheall ar a dhéine, agus ar</span>
<lb n="55"/><span>a neamh-bháidheamhlacht leis na daoine, agus</span>
<lb n="56"/><span>le súil go gcuirfeadh sé smacht ortha ann-</span>
<lb n="57"/><span>súd.  Do bhí muinighin mór ag an nduine</span>
<lb n="58"/><span>uasal so as féin leis, agus do mhaoidh sé go</span>
<lb n="59"/><span>fóirleathan ná beadh abhfad go mbeadh an</span>
<lb n="60"/><span>dlighe curtha i bhfeidhin aige i measc na</span>
<lb n="61"/><span>muinntire úd, agus é sin le láimh iarainn.</span>
<lb n="62"/><span>Chífeam an ball cionus d'éirigh leis.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Tar éis a theacht go dtí an ceanntar</span>
<lb n="65"/><span>do scríobh sé an oiread órduighthe chun na</span>
<lb n="66"/><span>bhfear a bhí fé is do líon gach a raibh de</span>
<lb n="67"/><span>leabharaibh ins na beairicíbh acu.  Dá</span>
<lb n="68"/><span>gcuireadh an páirtídhe a bhí fé n-a chuman-</span>
<lb n="69"/><span>dracht a chuid órduighthe ar fad i bhfeidhm ní</span>
<lb n="70"/><span>bheadh acht cogadh cradhaireach (caor-dhearg)</span>
<lb n="71"/><span>idir iad féinidh agus a gcomhursain an uile</span>
<lb n="72"/><span>lá dá néireóghaidís dhá leabthacha: ach ní </span>
<lb n="73"/><span>chuiridís.</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>Gach órdughadh dhá dtagadh uaidh do bhíodh</span>
<lb n="76"/><span>na focail úd do husáideadh i n-ocáid áirithe</span>
<lb n="77"/><span>nách gábhadh dham ainmniughadh - "Dont</span>
<lb n="78"/><span>hesitate to shoot" - thíos, thuas, is tall </span>
<lb n="79"/><span>ann, agus líne trom dubh tarraingthe fé </span>
<lb n="80"/><span>n-a mbun i gcás ná dearmhadfaidhe iad.</span>
<lb n="81"/><span>Nuair a bhíodh sé ag cainnt, mionn mór a</span>
<lb n="82"/><span>b'eadh gach re bhfocal a thagadh ó n-a</span>
<lb n="83"/><span>bhéal.  Gnáth-focal leis a b'eadh an</span>
<lb n="84"/><span>"Diabhal Dearg."  "Cad n-a thaobh</span>
<lb n="85"/><span>i n-ainm an d-l dheirg nár dheineabhair</span></p>
</div>
<pb n="333"/>
<div><lb n="86"/><p><span>é seo nó gur dheineabhair é siúd" a déarfadh</span>
<lb n="87"/><span>sé.  Fé dheireadh do baisteadh an Diabhal</span>
<lb n="88"/><span>Dearg air mar leas-ainm.  Do bhí na fir</span>
<lb n="89"/><span>cráidhte ciaptha aige, agus iad túirnighthe</span>
<lb n="90"/><span>tnáidhte ó shiúbhlóid is ó fhaireachán na</span>
<lb n="91"/><span>hoidhche.  Dá mhéid é a ngráin-san air, ba dhá</span>
<lb n="92"/><span>mhó é gráin na ndaoine air, mar do chonn-</span>
<lb n="93"/><span>aiceadar ná raibh ann acht tíoránach do</span>
<lb n="94"/><span>gheóbhadh de chosaibh ionnta dá bhfhéadfadh sé é.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>Do bhí dhá bheairic go mór mór fé n-a bhun,</span>
<lb n="97"/><span>agus do bhí paor nimhe aige ar na fir a bhí</span>
<lb n="98"/><span>ionta: beairic na Cathrach Báine agus</span>
<lb n="99"/><span>beairic Charraig an Fhéich do b'ainm dóibh.</span>
<lb n="100"/><span>Do bhí an dá bheairic seo ar dhá thaobh</span>
<lb n="101"/><span>ghleanna abhfad ó'n áit i n-ar chomhnuidh</span>
<lb n="102"/><span>sé, agus dá bhrigh sin ní raibh sé ábaltha ar</span>
<lb n="103"/><span>iad d'fhiosrughadh chomh minic, ná teacht ortha</span>
<lb n="104"/><span>i gan fhios fé mar a fhéadfadh dá mbeidís</span>
<lb n="105"/><span>le n-a aice.  Dá bhfanfadh na fir amuigh ó</span>
<lb n="106"/><span>thuitim na hoidhche go gealadh an lae ní</span>
<lb n="107"/><span>chredfeadh sé ná gur i n-a gcodhladh bhíodar,</span>
<lb n="108"/><span>nó ag imirt chártaí i n-áit éigint.  Fé</span>
<lb n="109"/><span>dheireadh do chuimhnigh sé ar sheift a chuirfeadh</span>
<lb n="110"/><span>fhiachaibh ortha a ngnó a dhéanamh, dar leis.</span>
<lb n="111"/><span>D'órduigh sé dhóibh dhá thigh áirithe d'fhaire</span>
<lb n="112"/><span>gach éan-oidhche.  Tighthe do b'eadh iad so go</span>
<lb n="113"/><span>raibh amhras aige go ndéanfadh buachaillí na</span>
<lb n="114"/><span>gealaighe rud éigin leis na daoine bhí i n-a</span>
<lb n="115"/><span>gcomhnuidhe ionnta mar grabaérí do b'eadh</span>
<lb n="116"/><span>iad.  Do chuir sé dhá fhocal faire chúcha a</span>
<lb n="117"/><span>bheadh mar comhartha aca ist oidhche, agus</span>
<lb n="118"/><span>chun é féin do ath-aithint nuair a thabharfadh</span>
<lb n="119"/><span>sé cuaird ortha 'san oidhche chun tástáil do</span>
<lb n="120"/><span>bhaint asta.  Do fholáirimh sé ortha gan</span>
<lb n="121"/><span>éinne beó a leogaint fé dhein na dtighthe</span>
<lb n="122"/><span>seo gan a ainm innsint, nó an focal faire</span>
<lb n="123"/><span>a bheith ar bhárr a ghuib aige.  "Agus annsoin</span>
<lb n="124"/><span>mara mbeadh, dónt hesitate to shoot</span>
<lb n="125"/><span>him," ar sé "pé hé féin agus ná spárálaidh</span>
<lb n="126"/><span>bucshot."  "Buachaillí bána" chuir sé mar</span>
<lb n="127"/><span>fhocal faire chun phíléirí na Cathrach Báine,</span>
<lb n="128"/><span>agus do chuir sé focal faire eile chun</span>
<lb n="129"/><span>muinntir Charraig an Fhéich.  Do bhí soin go</span>
<lb n="130"/><span>maith.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>I gceann tamaill bhig i n-a dhiaidh sin do</span>
<lb n="133"/><span>tháinig oidhche spéirlinne agus duartain.</span>
<lb n="134"/><span>Do bhí beirt Phíléirí ó'n gCathair Bháin ag</span>
<lb n="135"/><span>faire an tighe a bhí i n-a chúram ortha.</span>
<lb n="136"/><span>Nuair a bhíodar ag fágaint na beairice do</span>
<lb n="137"/><span>lean an Sáirseant go dtí an dorus iad</span>
<lb n="138"/><span>(fear glic aireach, a b'eadh an Sáirseant),</span>
<lb n="139"/><span>agus dubhairt leó: - "anois a bhuachaillí,</span>
<lb n="140"/><span>tugaidh aire mhaith do'n tigh sin anocht.</span>
<lb n="141"/><span>Sid í díreach an saghas oidhche go dtiocfadh</span>
<lb n="142"/><span>an Diabhal Dearg bhur bhféachaint ag brath</span>
<lb n="143"/><span>ná beadh sibh i bfheidhilt bhur ngnótha, agus</span>
<lb n="144"/><span>ná dearmhadaidh bhur bhfocal faire - buach-</span>
<lb n="145"/><span>aillí bána."  "Tá go maith, a Shársint,"</span>
<lb n="146"/><span>ar siad-san.</span></p>
<lb n="147"/>
<lb n="148"/><p><span>Timcheall an dá uair dhéag, agus iad i n-a</span>
<lb n="149"/><span>seasamh ag pinniúir an tighe d'airigheadar</span>
<lb n="150"/><span>coiscéim ag teacht tríd an bpáirc fé dhéin</span>
<lb n="151"/><span>an tighe, agus do chonnaiceadar duine ag </span>
<lb n="152"/><span>éalughadh fan an chlaidhe fiche éigin ránn</span>
<lb n="153"/><span>uatha.  "Cia tá annsoin?" adubhradar.</span>
<lb n="154"/><span>"Captaén na Gealaíghe" do freagradh go</span>
<lb n="155"/><span>feargach.  Do thug an bheirt preab agus</span>
<lb n="156"/><span>d'fhéachadar ar a chéile.  "Samhluighim gur</span>
<lb n="157"/><span>airigheas an guth soin cheana," arsa duine</span>
<lb n="158"/><span>aca, i gcogar.  "Cia tá annsoin?" ar</span>
<lb n="159"/><span>siad-san arís, "nó cad é ár bhfocal faire?"</span>
<lb n="160"/><span>"Castaén na Gealaighe," do freagradh an</span>
<lb n="161"/><span>an tara huair, le búir d'aireóghfaidhe míle</span>
<lb n="162"/><span>ó bhaile; "agus," ar sé "cá bhfuil bhur</span>
<lb n="163"/><span>gcluasa?"  D'árduigheadar a ngunaí go</span>
<lb n="164"/><span>dtí a nguailne agus do phléasc dhá urchar ó</span>
<lb n="165"/><span>phinniúir an tighe, do bhain fothrom agus</span>
<lb n="166"/><span>macalla as na gleannta mór-dtimcheall.</span>
<lb n="167"/><span>Le n-a linn sin do ghaibh cioth "Bhucshot"</span>
<lb n="168"/><span>thar cluasa fir an chlaidhe agus cioth eile</span>
<lb n="169"/><span>ag cnagarnaigh de sna clochaibh ag á chosaibh.</span>
<lb n="170"/><span>Ins an am chéadna do mhothuigh sé rudaí</span></p>
</div>
<pb n="334"/>
<div><lb n="171"/><p><span>éigin 'ghá phriocadh go tinn goirtightheach ins</span>
<lb n="172"/><span>na luirgníbh.  Do liúigh sé "míle murdal".</span>
<lb n="173"/><span>D'iompuigh ar a shálaibh.  Do thug sé a</span>
<lb n="174"/><span>aghaidh ar bheairic na Cathrach báine, agus do</span>
<lb n="175"/><span>rith.  Acht má rith do ritheadh i n-a dhiaidh go</span>
<lb n="176"/><span>tur te.  Fear lúthmhar do b'eadh é agus do</span>
<lb n="177"/><span>rith sé fé mar a rithfeadh fiadh ó ghadhraibh;</span>
<lb n="178"/><span>acht níor bh'éin-tseilithidí a bhí i n-a dhiaidh</span>
<lb n="179"/><span>acht chomh beag.  Do bhíodh moill ortha</span>
<lb n="180"/><span>ámhthach go mion is go minic, ag líonadh</span>
<lb n="181"/><span>is ag caitheamh; mar ní baoghal gur "spár-</span>
<lb n="182"/><span>áladar Bucshot" ar feadh an dá mhíle</span>
<lb n="183"/><span>bhóthair as soin go dtí an bheairic ar an</span>
<lb n="184"/><span>marc-chaithimh a bhí rompa.  Nuair a dhein sé</span>
<lb n="185"/><span>ar an mbeairic do scread sé an dorus</span>
<lb n="186"/><span>d'oscailt.  D'airigh an mhuinntir istigh an</span>
<lb n="187"/><span>liúireach, agus do tháinig fear de phreib go </span>
<lb n="188"/><span>dtí an dorus.  Um an uain sin do bhí an</span>
<lb n="189"/><span>fear amuigh ag léimridh i gcoinnibh ann dorais</span>
<lb n="190"/><span>agus 'gá bhualadh le n-a chosaibh.  "Cia atá</span>
<lb n="191"/><span>annsoin?" ar san fear istigh.  "Cá bhfuil</span>
<lb n="192"/><span>t'fhocal faire?"  "Focail faire i n-ainm</span>
<lb n="193"/><span>an d-l" ar san fear amuigh.  "Caidé</span>
<lb n="194"/><span>an chosaint ar dhuine focal faire bheith</span>
<lb n="195"/><span>aige idir scata méirleach mar sibh-se.</span>
<lb n="196"/><span>Leog, i bpéin Dé, isteach mé, agus ó's chun</span>
<lb n="197"/><span>mé mharbhughadh atánn sibh marbhuightear i</span>
<lb n="198"/><span>dtaobh istigh de dhorus me."  Do leogadh</span>
<lb n="199"/><span>isteach é, agus cia bhí ann?  An Diabhal</span>
<lb n="200"/><span>Dearg.  Do thuit sé i n-a phleist ar an</span>
<lb n="201"/><span>urlár i bhfanntais ó scannradh agus ó</span>
<lb n="202"/><span>thabhairt fola.  An neómat céadna soin do</span>
<lb n="203"/><span>tháinig an bheirt fhear isteach ar saothar agus</span>
<lb n="204"/><span>deatach as a ngunnaí.  "Caidé seo mar</span>
<lb n="205"/><span>obhair?" ar san Sáirseant, "nó an bhfuil a'</span>
<lb n="206"/><span>dul d'bhur meabhair gur thugabhair a leithéid</span>
<lb n="207"/><span>sin d'úsáid d'bhur nOificeach?"  "Acht,"</span>
<lb n="208"/><span>ag crothadh a chinn, "geóbhaidh sibh uain bhur</span>
<lb n="209"/><span>ndóthain, geallaim dhíbh, chun an scéil do</span>
<lb n="210"/><span>mhíniughadh.  Is fearra dhúinn iarracht éigin</span>
<lb n="211"/><span>a dhéanamh chun an anam a choimeád ins an</span>
<lb n="212"/><span>duine seo, dá olcas é."  Do chrothadar</span>
<lb n="213"/><span>suas é agus do ghlanadar an fhuil de.</span>
<lb n="214"/><span>Do chuir an Sáirseant cúpla lán-béil de</span>
<lb n="215"/><span>bhraon bhríoghmhar te a bhí aige i mbuidéal</span>
<lb n="216"/><span>siar i scórnaigh an fhir mhairbh.  Ní bhaineann </span>
<lb n="217"/><span>sé lem' scéal a rádh cá'r deineadh an braon</span>
<lb n="218"/><span>úd, acht ní misde an méid seo a rádh; ní</span>
<lb n="219"/><span>raibh an áit i nár dheineadh é céad míle ó'n</span>
<lb n="220"/><span>gCathair bháin ar éan-chuma.  Ba léir go</span>
<lb n="221"/><span>raibh an braon go maith mar tar éis é</span>
<lb n="222"/><span>shlogadh do'n fhear sínte do mhíog sé é féin</span>
<lb n="223"/><span>suas agus ba ghearr gur oscail sé a shúile</span>
<lb n="224"/><span>agus d'fhéach timcheall air.</span></p>
<lb n="225"/>
<lb n="226"/><p><span>"A Sháirsint" ar sé, "gaibh agus coinnibh</span>
<lb n="227"/><span>fé ghlas an bheirt sin atá tar éis mé </span>
<lb n="228"/><span>mharbhughadh.  Do chuadhas dá bhfiosrughadh</span>
<lb n="229"/><span>anocht chun go bhfeicfinn an rabhabhair ag</span>
<lb n="230"/><span>tabhairt aire d'bhur ngnó, annso, agus ag</span>
<lb n="231"/><span>leanmhaint m'órduighthe-se; agus seo mar a</span>
<lb n="232"/><span>dhein na ropairí seo liom.  Acht beidh sé de</span>
<lb n="233"/><span>shásamh agam-sa fós an uile mhac máthar</span>
<lb n="234"/><span>agaibh d'fheicsint crochta, mar tánn sibh go</span>
<lb n="235"/><span>léir comh-chionntach ins an ngníomh so."</span>
<lb n="236"/><span>"Éist liom-sa go fóill, a dhuine uasail"</span>
<lb n="237"/><span>arsa duine de sna lamhachthóirí; "nach é</span>
<lb n="238"/><span>t'órdughadh féin dúinn éinne ná beadh an </span>
<lb n="239"/><span>focal faire aige, nó ná 'neosadh a ainm, é</span>
<lb n="240"/><span>lámhach?"  "Nár thugas-sa an focal faire</span>
<lb n="241"/><span>dhíbh?" ar san tOificeach.  "Níor thugais;</span>
<lb n="242"/><span>ní id' bhréagnughadh é.  Dubhraís gur bh'é</span>
<lb n="243"/><span>Captaén na Gealaíghe a bhí ann agus do</span>
<lb n="244"/><span>bhíomair-na lán-deimhnitheach gur bh'é."  "Agus</span>
<lb n="245"/><span>nách é sin an focal ceart, a óinsigh?" ar san</span>
<lb n="246"/><span>tOificeach.  "Gabhaim párdún agat go</span>
<lb n="247"/><span>fóill, a dhuine uasail" ar san Sáirseant.</span>
<lb n="248"/><span>Do chuaidh sé anonn go dtí seilp a bhí ar</span>
<lb n="249"/><span>thaobh an tseomra agus do thóg anuas</span>
<lb n="250"/><span>páipéar.  Do shín sé chun an Oificigh é ag</span>
<lb n="251"/><span>rádh: "dá réir sin is é "Buachaillí Bána"</span>
<lb n="252"/><span>an focal ceart: is é a chuiris chughainne;</span>
<lb n="253"/><span>nach shid é do lámhscríbhinn féin?"  Do thóg</span></p>
</div>
<pb n="335"/>
<div><lb n="254"/><p><span>an tOificeach an páipéar agus do léigh.</span>
<lb n="255"/><span>"Chím," ar sé, ag cogaint a fhiacail, "go</span>
<lb n="256"/><span>bhfuil an ceart agaibh.  Do chuireas an</span>
<lb n="257"/><span>focal faire a bí ceaptha agam d'fhearaibh</span>
<lb n="258"/><span>Charraig an Fhéich chughaibh-sé, agus bhur</span>
<lb n="259"/><span>bhfocal-sa chúcha-san.  Ní raibh dul as agam,</span>
<lb n="260"/><span>mar do bhíos chum dul dá bhfiosrughadh-san</span>
<lb n="261"/><span>leis anocht agus mara lámhachfaidhe abhus mé</span>
<lb n="262"/><span>do lámhachfaidhe thall mé.  Caithfidh mé</span>
<lb n="263"/><span>admhughadh gur dhéin na fir fé mar a bhí</span>
<lb n="264"/><span>órduighthe agam dóibh, agus," ag drannadh</span>
<lb n="265"/><span>gháire, "an Diabhal baoghal fur spáráladar</span>
<lb n="266"/><span>"Bucshot".  O nách mé an D-l Dearg agus</span>
<lb n="267"/><span>a leithéid de bhotún a dhéanamh."</span></p>
<lb n="268"/>
<lb n="269"/><p><span>Do chaith sé é féin i n-a chearthlín ar an</span>
<lb n="270"/><span>urlár 'gá iomlascadh féin le neart feirge</span>
<lb n="271"/><span>agus tinnis.  Do beireadh go hospuidéal é</span>
<lb n="272"/><span>ar maidin lá ar n-a bháireach.</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>Ní raibh sé acht dh'éis imtheacht nuair a</span>
<lb n="275"/><span>bhuail isteach chúcha an Sáirseant ó Charraig</span>
<lb n="276"/><span>an Fhéich.</span></p>
<lb n="277"/>
<lb n="278"/><p><span>"Cad 'n-a thaobh" ar sé, "nár tháinig</span>
<lb n="279"/><span>beirt nó triúr agaibh go dtí an rinnce</span>
<lb n="280"/><span>áluinn a bhí againn aréir i mbeairic Charraig</span>
<lb n="281"/><span>an Fhéich.  Do bhí fhios againn ná corróghadh</span>
<lb n="282"/><span>an D-l Dearg a chos leithéid na hoidhche</span>
<lb n="283"/><span>úd, agus do chruinnigheamair lán an tighe</span>
<lb n="284"/><span>de bhuachaillí is de chailíní agus mara raibh</span>
<lb n="285"/><span>ceól is aoibhneas go maidin againn ní lá</span>
<lb n="286"/><span>fós é."</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>"Do bhí dearmhad mór oraibh mhaise" ar</span>
<lb n="289"/><span>san Sáirseant eile.  "Do chorruigh an</span>
<lb n="290"/><span>raéce úd a chos, agus dá chomhartha soin</span>
<lb n="291"/><span>féin, i n-inead rinnce bheith againn aréir bá</span>
<lb n="292"/><span>dhóbair dúinn coiste Chronnóra bheith againn,</span>
<lb n="293"/><span>indiu."  D'innis sé an scéal do ó thúis</span>
<lb n="294"/><span>deireadh.  "Mhaise mo ghradhain chroidhe sibh</span>
<lb n="295"/><span>a bhuachaillí calma cruadha; is sibh a dhein</span>
<lb n="296"/><span>an obair mhaith.  Dá rithfeadh leis an</span>
<lb n="297"/><span>rógaire feíll teacht chomh fada linne do bhí</span>
<lb n="298"/><span>beirthe orainn aige agus do bhíomair scri-</span>
<lb n="299"/><span>osta le n-ár saoghal," agus do rug sé ar</span>
<lb n="300"/><span>an mbeirt lámhachthóirí.</span></p>
<lb n="301"/>
<lb n="302"/><p><span>I dtaobh go raibh croiceann droma an</span>
<lb n="303"/><span>D-l Deirg, agus a cholpaí, chomh polltha le</span>
<lb n="304"/><span>criathar, ní raibh na poíll ró-dhoimhinn agus</span>
<lb n="305"/><span>do mhair sé ar éigin; acht do haistrigheadh é</span>
<lb n="306"/><span>ó thuaidh go ceanntar iargcúldha i nDún na</span>
<lb n="307"/><span>nGall agus níor chuir sé a chos choidhche arís</span>
<lb n="308"/><span>ár Charraig an Fhéich ná ra an gCathair Bháin.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>DIARMAID Ó MUIMHNEACHÁIN.</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Diabhal Dearg agus a Fhocal Faire.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Diabhal Dearg agus a Fhocal Faire.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
