Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Connradh na Gaedhilge, Lúnnduin.</title><author><persName>Ó Riain, Liam</persName></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG13-10767</note>
		 <note type="L">297</note>
		 <note type="B">1903</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Bealtaine, 1903</date><idno>IG13-10767</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">13</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ó Riain, Liam</author><title>Connradh na Gaedhilge, Lúnnduin.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Connradh na Gaedhilge, Lúnnduin.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Bealtaine, 1903</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>CONNRADH NA GAEDHILGE, LÚNNDUIN.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Is cosamhail leis an Oireachtas Connradh na</span>
<lb n="3"/><span>Gaedhilge, Lúnnduin.  Ar feadh seachtmhaine an</span>
<lb n="4"/><span>Oireachtais chímíd an Muimhneach, an Connachtach, agus an</span>
<lb n="5"/><span>tUltach bailighte le chéile san bpríomh-chathair, chímíd</span>
<lb n="6"/><span>daoine ó'n mbaile mór, buachaillí ó bhailtí beaga agus</span>
<lb n="7"/><span>cailiní ó'n dtuaith, acht airighmíd spiorad na</span>
<lb n="8"/><span>hÉireann ortha go léir: ní'l éad ná troid, ní'l</span>
<lb n="9"/><span>cúigeachas ná paróisteachas le fagháil ann.  Tá an</span>
<lb n="10"/><span>scéal céadna againn i Lunnduin gach seachtmhain i </span>
<lb n="11"/><span>rith na bliadhna.  I mBaile Átha Cliath le linn an</span>
<lb n="12"/><span>Oireachtais samhluighmíd go bhfuilmid ar thurus</span>
<lb n="13"/><span>aoibhinn agus nach féidir linn fuireach acht tamaillín</span>
<lb n="14"/><span>fórior!  San gconnradh i Lúnnduin deirim liom</span>
<lb n="15"/><span>féin anois agus arís: "tá na rudaí seo ro-thaithneamach</span>
<lb n="16"/><span>ar fad; ní féidir go mairfid buan."  Go deimhin is</span>
<lb n="17"/><span>minic bhím ag rádh liom féin: "Taím ag taidhbhreamh.</span>
<lb n="18"/><span>Ní'l an Connradh ann ar chor ar bith.  Músclóghad</span>
<lb n="19"/><span>gan mhoill, agus ní bheidh os mo chómhair acht amháin na</span>
<lb n="20"/><span>dúr-Shasannaigh.  Béad díreach mar bhí Oisín tar éis</span>
<lb n="21"/><span>teacht ar ais ó Thír na nOg dó."  Acht moladh le Dia,</span>
<lb n="22"/><span>níor "mhúscail" mé fós.  Chím daoine an Chonnartha</span>
<lb n="23"/><span>im' thimcheall go fóill.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>Tá dhá mhíle duine, nach mór, san gConnradh i </span>
<lb n="26"/><span>Lúnnduin.  Tá an Connradh so againn cosamhuil le</span>
<lb n="27"/><span>dá chraobh déag i n-éin-ceann amháin.  Tá a</span>
<lb n="28"/><span>scoileanna ar siubhal ó Limehouse go Censington agus</span>
<lb n="29"/><span>ó Chlapham go Hampstead.  Tá na scoileanna go</span>
<lb n="30"/><span>léir faoi aon árd-choste amháin.  Táimid mar bhíodh</span>
<lb n="31"/><span>na Gaedhil fad ó, gach treabh againn ag déanamh a</span>
<lb n="32"/><span>ghnótha féin, acht gach treabh agus gach taoiseach fíor-umhal</span>
<lb n="33"/><span>do'n Árd-Rí, mar adéarfá.  Tá ár d"Teamhair"</span>
<lb n="34"/><span>féin againn leis, Halla San Aindréis, agus bíonn</span>
<lb n="35"/><span>"feis" againn san dTeamhair úd uair san tseachtmhain</span>
<lb n="36"/><span>- oidhche Dia Luain.  Chuirfeadh sí átas i gcroidhtibh</span>
<lb n="37"/><span>na sean-suadh.  San dTeamhair nuadh so ní mór dúinn</span>
<lb n="38"/><span>oibruighadh go dian dithcheallach ar son na n-aos óg.</span>
<lb n="39"/><span>Tosnuigheann daoine óga ar amhráin Gheadhealacha do</span>
<lb n="40"/><span>chleachtughadh i dtosach na "feise".  Is breagh an rud</span>
<lb n="41"/><span>ceól - ceól na nGaedheal go mór-mhór - chum daoine</span>
<lb n="42"/><span>do chur ag machtnamh go háthasach, agus agá cheapadh</span>
<lb n="43"/><span>go bhfuil a lán glóire san tsaoghal, agus gníomhartha</span>
<lb n="44"/><span>móra n-a gcóir féin.  Nuair a chloiseann duine ceól</span>
<lb n="45"/><span>Gaedhealach san dTeamhair seo againn i Lúnnduin</span>
<lb n="46"/><span>érigheann a chroidhe, agus buailtear isteach'n-a aigne</span>
<lb n="47"/><span>go bhfuil ríoghacht na nGaedheal óg, láidir go fóill,</span>
<lb n="48"/><span>go bhfuil sí foir-leathain, agus nach baoghal di bás.</span>
<lb n="49"/></p>
</div>
<pb n="298"/>
<div><lb n="50"/><p><span>Árd-Choiste Chonnradh na Gaedhilge, Lúnndain.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>An Rang Uachtair: - S. Ó Síothcháín, M. Ua Dhubhda, An tAth. Ua Maoldhomhnaigh, S. Ó Catháin, Dochtúir Mac Énrí, S. Mac Giolla Pádraig, An T. Ua Cruadhlaoich,</span>
<lb n="53"/><span>M. C. Seóighe.  An Rang Láir: - S. Ua Brannagáin, D. Merceil (Cisdeóir), F. A. Ó Fathaigh (Uachdarán), E. Ní Dhrúdhaigh, Uilliam Ó Riain (Rúnaire),</span>
<lb n="54"/><span>Dochtúir Mac Aithiris, M. Breathnach (Leas-Rúnaire),  An Rang Íochtair: - Art Ua Briain, Art Ua Caoimh.</span>
<lb n="55"/></p>
</div>
<pb n="297"/>
<div><lb n="56"/><p><span>Tosnuigheann na ranga Gaedhealacha ar a hocht</span>
<lb n="57"/><span>a chlog.  Is aoibhinn an radharc na buidhne móra</span>
<lb n="58"/><span>agus iad ag foghluim na Gaedhilge agus stair na</span>
<lb n="59"/><span>hÉireann ar feadh uair go leith.  Bíonn siad bailighthe</span>
<lb n="60"/><span>le chéile os gach áit i Lúnnduinn beagnach.  Bíonn an</span>
<lb n="61"/><span>sagart léigheanta, an dochtúr ealadhanta, an</span>
<lb n="62"/><span>cléireach cliste, an cailín sciamhach, an ceannuidhe</span></p>
</div>
<pb n="299"/>
<div><lb n="63"/><p><span>tíoghmhasach, an fear-oibre meidhreach, an tsean-</span>
<lb n="64"/><span>bhean chainnteach, an páiste gléigeal i bhfochair a chéile </span>
<lb n="65"/><span>ann.  Is brónach an áit í Lúnnduin d'fhíor-</span>
<lb n="66"/><span>Ghaedhealaibh; is olc an treó atá ar an gcuid is mó</span>
<lb n="67"/><span>díobh innti do ló is d'oidhche.  "Per me si va nella citta</span>
<lb n="68"/><span>dolenté", adeir Lúnnduin leó, dar liom-sa.  Acht</span>
<lb n="69"/><span>i dtaoibh na coda dhíobh a thigeas go "Teamhair"</span>
<lb n="70"/><span>déanaid dearmad ar Lúnnduin.  Tá morán díobh 'gá</span>
<lb n="71"/><span>n-ollmhughadh le haghaidh oibre i nÉirinn san am atá</span>
<lb n="72"/><span>romhainn.  Nuair críochnuightear ar na ceachtanna</span>
<lb n="73"/><span>Gaedhealacha tosnuighmíd ar rinnce.  'Seadh, agus rud</span>
<lb n="74"/><span>is mó ná rinnce coitcheann: rinnce na gcroidhe chomh</span>
<lb n="75"/><span>maithle rinnce na gcos.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Tá na sagairt chomh finneamhuil agus chomh croidhe-</span>
<lb n="78"/><span>eamhail leis na daoinibh eile.  D'fhoghluim morán díobh</span>
<lb n="79"/><span>an Ghaedhilg, agus anois táid 'gá múnadh do na daoinibh</span>
<lb n="80"/><span>óga 'na gceanntair féin annso agus annsúd i Lúnnduin.</span>
<lb n="81"/><span>Tá beirt shagart san Árd-Choiste: an tAthair Ua Maol-</span>
<lb n="82"/><span>dhamhnaigh agus an tAghair Ua Chruadhlaoigh.  Is mór an</span>
<lb n="83"/><span>obair atá déanta ag an Athair Ua Maoldhamhnaigh ar</span>
<lb n="84"/><span>son na cúise, i Lúnnduin theas go háirithe.  Tais-</span>
<lb n="85"/><span>beánann sé gur féidir le sagart bheith árd-smaoin-</span>
<lb n="86"/><span>teach, mtleachtach, croidheamhuil, agus dithcheallach san am</span>
<lb n="87"/><span>chéadna.  Is béodha, cáirdeamhuil an sagart é an</span>
<lb n="88"/><span>tAthair Ua Cruadhlaoigh.  Muimhneach óg is eadh é, chomh</span>
<lb n="89"/><span>croidheamhuil le file ó'n dtuaith agus chomh dána le</span>
<lb n="90"/><span>saighidúir Gaedhealach.  Tá sagairt eile i nár measc</span>
<lb n="91"/><span>leis: cara do Ghaedhealaibh dá ríribh gach duine dhíobh.</span>
<lb n="92"/><span>Bítear agá rádh go minic, "Tá aois nuadh againn, tá</span>
<lb n="93"/><span>atharrughadh mór ar an saoghal, acht ní cheapann na</span>
<lb n="94"/><span>sagairt go bhfuil."  Táim cinnte go bhfuil sagairt</span>
<lb n="95"/><span>againn i Lúnnduin a thuigeas go fíos-mhaith an aois</span>
<lb n="96"/><span>nuadh atá buailte linn.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>Bhí dia leighis ag na Ceiltighibh fad ó - Diancheacht</span>
<lb n="99"/><span>dob' ainm dó.  (Dubairt na manaigh ins na meadhon-</span>
<lb n="100"/><span>aoisibh nár dhia bhí ann acht dochtúr mór).  Tá</span>
<lb n="101"/><span>dochtúirí againn san gConnradh i Lúnnduin, agus</span>
<lb n="102"/><span>fágaim le huadhacht go bhfuilid chomh breagh le </span>
<lb n="103"/><span>Diancheacht ar shlighthibh éigin - Dochtúr Mac Énrí,</span>
<lb n="104"/><span>Dochtúr Mac Aitiris, agus Dochtúr Marcus Ó Ríoghain.</span>
<lb n="105"/><span>Do réir D'Arbois de Jubainville tháinig atharrughadh ar</span>
<lb n="106"/><span>gach dia dá raibh ag 'na sean-Ghaedhil.  Bhí aon dia</span>
<lb n="107"/><span>amháin do gach rud mor ar dtús: solus, leigheas agusrl.,</span>
<lb n="108"/><span>agus i rith na n-aoise rinneadh "triad" as.  'Seadh,</span>
<lb n="109"/><span>agus b'fhéidir go dtáinig Diancheacht go Lúnnduin, agus</span>
<lb n="110"/><span>gur rinneadh "triad" as mar an gcéadna.  'Sé sin,</span>
<lb n="111"/><span>i n-ionad Diancheacht anois tá Dochtúr Mac Énrí</span>
<lb n="112"/><span>Dochtúr Mac Aitiris, agus Dochtúr Marcus Ó Ríoghain</span>
<lb n="113"/><span>againn.  Níor bh'fhéidir le daoinibh "saoghalta" a</span>
<lb n="114"/><span>bheith chomh láidir, fuinneamhail agus táid-san.</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>Tá buachaillí san gConnradh againn, agus táim</span>
<lb n="117"/><span>cinnte go mbéidh a lán cainnte 'n-a dtaoibh i</span>
<lb n="118"/><span>nÉirinn lá éigin.  Oibruigheann siad go hiongantach</span>
<lb n="119"/><span>ar fuid na cathrach, agus n-a dhiaidh soin nuair a</span>
<lb n="120"/><span>bhíonn siad bailighthe le chéile ag scoruidheacht nó</span>
<lb n="121"/><span>cruinniughadh eile is deas an sult agus an chroidheamhlacht</span>
<lb n="122"/><span>a bhíos le fagháil uatha.  Samhluighim-se go minic</span>
<lb n="123"/><span>nuair bhím ag féachaint ortha go bhfuil sean-Éire</span>
<lb n="124"/><span>ghrádhmhar ar ais arís: Éire 'na raibh éadtromacht,</span>
<lb n="125"/><span>filidheacht, agus féile.  Táid smaointeach fós - acht badh</span>
<lb n="126"/><span>dheacair cur síos ar a dtréithibh go léir.  Tá a lán</span>
<lb n="127"/><span>chúmhacht san gConnradh 'n-a bhfuil daoine mar Sheaghán</span>
<lb n="128"/><span>Ó Catháin, Muiris Ua Dubhda, Pádraic Ó Conaire</span>
<lb n="129"/><span>Tomás De Buíd, Uilliam Ua Domhnaill, Art Ua</span>
<lb n="130"/><span>Briain, Micheál Breathnach, Muiris Seóighe, Art Ua</span>
<lb n="131"/><span>Caoimh, Seóirse Mac Amhalaoigh, Seaghán Mac Giolla</span>
<lb n="132"/><span>Pádraig, Seaghán Ó Síothcáin, agus buachaillí eile</span>
<lb n="133"/><span>nach iad.  Acht tá dealughadh mór eatortha.  Tá cuid</span>
<lb n="134"/><span>aca à la moderne, mar adéaradh an Franncach.  Ins na</span>
<lb n="135"/><span>hoidhcheanna soilseacha ar a dteacht a-bhaile dhóibh féin</span>
<lb n="136"/><span>tar éis obair na Gaedhilge bheith déanta aca,</span>
<lb n="137"/><span>smaoineann cuid aca ar thaidhbhsíbh i nÉirinn i bhfad</span>
<lb n="138"/><span>uatha; smaoineann cuid eile aca ar an Zeit Geist:</span>
<lb n="139"/><span>Zeit Geist, ámh, ag a bhfuil an Ghaedilg.  Agus maidir</span>
<lb n="140"/><span>leis na buachaillí litiordha, tá dealughadh mór</span>
<lb n="141"/><span>eatortha-san freisin.  I n-aimsir cheóil agus rinnce agus</span>
<lb n="142"/><span>féile do rugadh cuid aca (mar Mhicheál Breathnach):</span>
<lb n="143"/><span>i n-aimsir bróin agus gorta do rugadh cuid eile aca;</span>
<lb n="144"/><span>scríobhann siad ar bheatha bochtán agus lucht siubhail</span>
<lb n="145"/><span>I-nIarthar Éireann (glac mar shompla Pádraic</span>
<lb n="146"/><span>Ó Conaire), agus is truaighmhéilach í a dtuairisc.</span>
<lb n="147"/><span>Measadóirí cuid eile dhíobh, agus badh dhóigh leat go</span>
<lb n="148"/><span>raibh saoithe an domhain, ó Chonfúichius go dtí Goethe,</span>
<lb n="149"/><span>i measc a gcomhursan i laethibh a n-óige.</span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>Acht, mo mhíle brón, nach náireach an rud é nar</span>
<lb n="152"/><span>scríobhas pioc go fóill ar chailínibh breagha, gleóidhte,</span>
<lb n="153"/><span>spéireamhla an Chonnartha, ó Inghean ní Dhrúdhaigh go </span>
<lb n="154"/><span>dtí - acht, fóríor, is fearr dham stad.  Tá daoine</span>
<lb n="155"/><span>san gConnradh i bhfad 's i bhfad níos cliste sna</span>
<lb n="156"/><span>rudaíbh seo 'ná mise.  File óg mar Micheál</span>
<lb n="157"/><span>Breathnach, nó saoi áthasach, deas-bhéalach, ceólmhar</span>
<lb n="158"/><span>mar ár nUachtrán F. A. Ó Fathaigh, gan trácht ar ár</span>
<lb n="159"/><span>sean-charaid Fionán Mac-Coluim, do chur an</span>
<lb n="160"/><span>Connradh ar bun - 'siad-san moltóirí na mban dá</span>
<lb n="161"/><span>ríribh!</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>B'fhéidir do dhuine a bheith ag trácht ag an gConnradh</span>
<lb n="164"/><span>ar feadh seachtmhaine, gan cunntas iomlán a thabhairt</span>
<lb n="165"/><span>air; A cheachtanna, a cheóil, a dhrámanna, a scoruidh-</span>
<lb n="166"/><span>eachta, a sheanchuis, a sheilgí, a rinnce; agus ní hiad-san</span>
<lb n="167"/><span>an Connradh go léir.  Tá spiorad agus intinn ann nach</span>
<lb n="168"/><span>féidir cur síos ortha.</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>Táimíd mar bheadh náisiún beag Gaedhealach i</span>
<lb n="171"/><span>dtír iasachta.  Ní'l fearann ná sléibhte, ní'l sruth-</span>
<lb n="172"/><span>anna ná bailte, ní'l coillte ná cathracha, ní'l</span>
<lb n="173"/><span>raidhbhreas ná saighdiúirí againn - do réir chosamh-</span>
<lb n="174"/><span>lachta.  Ná creididh é sin, a cháirde!  Is againn atá</span>
<lb n="175"/><span>- an talamh fóghanta, na srutháin bhinn-ghlóracha, na</span>
<lb n="176"/><span>coillte glasa áilne, bailte na ndaoine nádúrtha,</span>
<lb n="177"/><span>tighthe na féile, scoileanna na bpáistí sonasacha,</span>
<lb n="178"/><span>teampuill diadha cluthmhara, agus príomh-chathair aoibhinn</span>
<lb n="179"/><span>'n-a bhfuil bruth Bhanba, an bhainríoghan.  Agus ní</span>
<lb n="180"/><span>féidir le námhad dá bhfuil fé'n ngrein theacht d'ár</span>
<lb n="181"/><span>ndíbirt as an tír shíor-áluinn seo!</span></p>
<lb n="182"/>
<lb n="183"/><p><span>LIAM Ó RIAIN.</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Connradh na Gaedhilge, Lúnnduin.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Connradh na Gaedhilge, Lúnnduin.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
