Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Tar Lear</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1899_05_20_146</note>
                         <note type="L">146</note>
                         <note type="B">1899</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1899_05_20_146</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Tar Lear</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1899</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tar Lear</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tá Chamberlain an aimsir seo ag cur isteach ar</span>
<lb n="4"/><span>Paul Kruger, acht ní mheasaim go bhfuil an méid sin ag</span>
<lb n="5"/><span>cur garrabhuic ar Kruger - nó Craér mar a sonntar</span>
<lb n="6"/><span>a ainm imeasg a dhaoine féin.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Is cosamhail le dhá chearrbhach clisde an bheirt fhear so,</span>
<lb n="9"/><span>acht bíonn an Má maith ag Kruger in gach cleas</span>
<lb n="10"/><span>imeartha agus buadhann ar Chamberlain bhocht i ndeireadh</span>
<lb n="11"/><span>na gcluithche.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Tá an Transvaal ar nós faithinne nó neascóid ar</span>
<lb n="14"/><span>deilbh na hAifric agus adeir na Bóirigh ná beidh Seághan</span>
<lb n="15"/><span>Buidhe sásta go bráth go mbeidh a dtír geárrtha suas</span>
<lb n="16"/><span>'na codaibh aige.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Deir Seághan nách sanntuigheann sé féin an tír i</span>
<lb n="19"/><span>n-aon chor, acht go gcuirfidh sé d'fhiachaibh ar na Bóirighibh</span>
<lb n="20"/><span>saoirse toilidheachta thabhairt dá dhaoinibh atá ag obair</span>
<lb n="21"/><span>ins an tír úd. Sin mar atá eatortha indiu.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Is daoine doirgeach, dúr, dán iad na Bóirigh. Tháinig</span>
<lb n="24"/><span>a sinsear ó'n dTír Bhaidhte i roinn na hEorpa suas le</span>
<lb n="25"/><span>trí chéad bliadhan ó shoin, agus do chómhnuideadar i Rinn</span>
<lb n="26"/><span>na hAfrice Theas go tosach na h-aoise seo go bhfuair</span>
<lb n="27"/><span>Sasana seilbh ann. Níor réidhtigh na Bóirigh leis an</span>
<lb n="28"/><span>Sasanach go maith agus dá dheasgaibh sin do bhuaileadar</span>
<lb n="29"/><span>ortha amach ó thuaidh fá'n bhfásach, a dtrusgáin tíghe i</span>
<lb n="30"/><span>dtrucailíbh bhulán acu, a gcapaill agus a mbótáinte acu,</span>
<lb n="31"/><span>agus níor staonadar gur bhuail an Transvaal leo mar a</span>
<lb n="32"/><span>bhfuil siad suidhte go dtí indiu. Ghabhadar fá smacht</span>
<lb n="33"/><span>an fear dorcha agus chuireadar ar téidheadh an leómhan,</span>
<lb n="34"/><span>mar is cródha calma na fir iad, agus deirtheas go bhfuilid</span>
<lb n="35"/><span>chómh cruinn chum piléir do sgaoileadh gur chóir do dhuine</span>
<lb n="36"/><span>a udhacht do dhéanamh agus a úrnaighthe do rádh sul dul chum</span>
<lb n="37"/><span>troda leo.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Bhíodar ag coimheasgar leis an bhfear ndorcha, agus gan</span>
<lb n="40"/><span>amhras ag tabhairt droch-íde ar an nduine mbocht, mí-</span>
<lb n="41"/><span>adhmharach sain acht níor cualathas trácht ná tuairisg</span>
<lb n="42"/><span>ortha ar feadh trí fichid bliadhan as breis gur thárla go</span>
<lb n="43"/><span>bhfuair duine éigin mianach óir agus seóid in a dtír agus</span>
<lb n="44"/><span>leis sin do bhí gach áird an domhain beag nách dubh le</span>
<lb n="45"/><span>daoinibh ag déanamh ortha ar nós scaoth priachán amplach,</span>
<lb n="46"/><span>ocrach. Chuir an Bórach cnead agus d'fhéach amach as a</span>
<lb n="47"/><span>iothla aonarach go neamh-charthanach ar an sguaine neamh-</span>
<lb n="48"/><span>ghnáthach úd ag triall 'na threó. Leig sé fá chíos an</span>
<lb n="49"/><span>cuite nó an mianach chúcha go leath-thoileamhail.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Tá an lámh i n-uachdair aige fós ar na dreamaibh úd</span>
<lb n="52"/><span>agus sin é an fáth go bhfuil neamh-shástacht ar na díbear-</span>
<lb n="53"/><span>thaighe ins an Transvaal ó bhliadhain go bliadhain.</span></p>
<lb n="54"/>
<lb n="55"/><p><span>Deir siad go ndíolaid siad cíos trom as an n-aitea-</span>
<lb n="56"/><span>chaibh oibre agus cáin agus íoc níos troime 'ná na Bóirigh chum</span>
<lb n="57"/><span>gnótha na tíre do chur ar aghaidh agus gurab iad féin do</span>
<lb n="58"/><span>thug maoin agus marguidheacht chun na Transvaal, acht</span>
<lb n="59"/><span>mar sin féin, ná leigfeadh na Bóirigh dhóibh hum ná há</span>
<lb n="60"/><span>do bheith acu i n-aon dlíghe do ceapathar agus do curthar</span>
<lb n="61"/><span>i bhfeidhm i bhFeis na Transvaal. Measaim féin, má's</span>
<lb n="62"/><span>fíor sain, gurab eagcórach an bheart é. An t-é do</span>
<lb n="63"/><span>dhíolas airgead as ghnóthaibh na tíre ba cheart go mbéadh</span>
<lb n="64"/><span>baint aige le déanamh na dligheadh.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Acht, tá a leath-sgéal ag Kruger. Is beag é bhur</span>
<lb n="67"/><span>gcúis gearáin adeir sé, níor chuireamar fios oraibh.</span>
<lb n="68"/><span>Bhí na Bóirigh annso rómhaibh. Thangabhar mar mhaithe</span>
<lb n="69"/><span>libh féin chum airgid do dhéanamh, agus ní túisge fhághann</span>
<lb n="70"/><span>duine agaibh a sparán lán ná go sgeinneann sé leis</span>
<lb n="71"/><span>ar n-ais chum a bhaile dúthchais. Is dibearthaighe sibh</span>
<lb n="72"/><span>dá ríribh agus ní h-áiteoirí fíor. Fanaidh annso ar feadh</span>
<lb n="73"/><span>deich mbliadhan agus na dhiaidh sin má táthaoi ullamh le</span>
<lb n="74"/><span>coingeallacha thabhairt uaibh le bheith úmhal feasda do</span>
<lb n="75"/><span>Ríaghaltas na Transvaal, gheabhaidhthí ceart an áiteóra.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Is glic an mada ruadh Pól. Ní cheilleann sé gur</span>
<lb n="78"/><span>beag an iontaoibh atá aige as Seághan Bhuidhe. Seadh,</span>
<lb n="79"/><span>adeir sé, chuir Seághan aigneas orainn cheana, bhuail sé</span>
<lb n="80"/><span>coga linn ar tí ár saoirse do bhaint dínn, agus féach cad</span>
<lb n="81"/><span>do bhí dá bhárr aige. Ghabhamar de chosaibh ann ar</span>
<lb n="82"/><span>Chnoc Majuba. Ghríosaigh sé, athrughadh n-uraidh, bail-</span>
<lb n="83"/><span>teóirí Johannesburg chum éirghe amach nár n-aghaidh, agus</span>
<lb n="84"/><span>ghleas an Dochtúir Jameson buidhean an phreabairí do</span>
<lb n="85"/><span>ling go meidhreach tar theorainn le cabhrughadh leo a</span>
<lb n="86"/><span>mbraith go h-árd-phéacach agus a ngunnaí ag búithridh.</span>
<lb n="87"/><span>Shamhluigheadar súd go rabhamar 'nár gcodladh acht</span>
<lb n="88"/><span>bhíomar 'nár ndúiseacht agus sgaoileamar na piléir leis</span>
<lb n="89"/><span>an sgata gearfhiadhthe úd. An méid nach raibh ar lár</span>
<lb n="90"/><span>díobh, bhíodar i dteannta Jameson, na mbraighde</span>
<lb n="91"/><span>láithreach bonn. Sin mar a labhras Kruger agus a phíob</span>
<lb n="92"/><span>'na bhéal aige.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>Ar a shon féin, cuir i gcás go bhfuil an fhírinne aige,</span>
<lb n="95"/><span>agus gidh go bhfuil na Bóirigh teann téagartha agus fuaim agus</span>
<lb n="96"/><span>faghairt le n-a bpiléaraibh ní fhuil níos mó ná dhá mhíle</span>
<lb n="97"/><span>dhéag fear comhraic ortha. Táid i gcéim chontabharthach.</span>
<lb n="98"/><span>Ní furus iad do ruagadh mar d'aimseoghadh gach fear</span>
<lb n="99"/><span>acu poll tráthair le liathróid gunna, acht mar sin féin</span>
<lb n="100"/><span>caithfidh said cóir dlíghe agus ceart toilidheachta thabhairt</span>
<lb n="101"/><span>do na h-áiteoiribh ar ball.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>Deirtheas gur fir mhacánta iad na Bóirigh, acht go</span>
<lb n="104"/><span>bhfuilid chómh doirgeach aineolach, cumhang-chroidheach</span>
<lb n="105"/><span>indiu agus do bhí a sinsir rómpa, dhá chéad bliadhain ó soin.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Ní mhaireann fiolar na faille, ná mada uisge an</span>
<lb n="108"/><span>tsrutha chiúin go deo. Tá Paul Kruger aosda, acht tá</span>
<lb n="109"/><span>sé stóinsighthe nó folláin go leór. Ní fhásann fear chómh</span>
<lb n="110"/><span>neart-inntineach leis imeasg treibhe acht go h-annamh.</span>
<lb n="111"/><span>Thug sé greasáil mhaith do Sheághan acht béidh seisean</span>
<lb n="112"/><span>ullamh dó an chéad uair eile.</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
