Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Clodhanna Nua.</title><author><persName>Ní fios</persName></author><editor><name type="main">Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG12-10599</note>
		 <note type="L">31</note>
		 <note type="B">1902</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Feabhra, 1902</date><idno>IG12-10599</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">12</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ní fios</author><title>Clodhanna Nua.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Clodhanna Nua.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Feabhra, 1902</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language><language ident="en">English</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>CLODHANNA NUA.  </span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>The LÉIGHEANN ÉIREANN Series.  Edited by Norma</span>
<lb n="3"/><span>Borthwick.  No.  6 (Double Number).  Seaghan an</span>
<lb n="4"/><span>Díomais: Blúirín as Stair na hÉireann.  Conán</span>
<lb n="5"/><span>Maol do sgríobh.  Dublin: The Irish Book Com-</span>
<lb n="6"/><span>pany, 35 Upper O'Connell-street.  1901.  Price</span>
<lb n="7"/><span>Twopence.  By Post Threepence.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Is an-mhaith an leabhrán é seo.  Ní h-éin-iongnadh é agus</span>
<lb n="10"/><span>Conán Maol 'na Ghaedhilgeoir mhaith.  Tá sgéal Sheagháin </span>
<lb n="11"/><span>an Díomais innste go deas aige agus, go deimhin, ní'l </span>
<lb n="12"/><span>focail do dhíth air chum é chur i dtuigsint dúinn.  Is </span>
<lb n="13"/><span>mór an truagh an litriughadh agus gléasadh na gramadaighe </span>
<lb n="14"/><span>bheith comh holc sain ar uairibh agus a usacht do'n ughdar a </span>
<lb n="15"/><span>leithéid do sheachnadh.  'Sé an dearmad is mó d'á </span>
<lb n="16"/><span>bhfuil ann, b'fhéidir, ainm Uladh gan díochlaonadh! </span>
<lb n="17"/><span>Féach an 12° leathanach "i n-Uladh" agus c.  'Sé an </span>
<lb n="18"/><span>díochlaonadh i gcomhnaidhe: Ulaidh (ainmneach), Uladh </span>
<lb n="19"/><span>(geineamhnach), Ultaibh (tabharthach).  Is mór an iongnadh </span>
<lb n="20"/><span>a mhéad de dhearmadaibh do-ghní na hughdair is fearr </span>
<lb n="21"/><span>Gaedhilig d'á bhfuil indiu ann.  </span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Banba: Leabhar a hAon.  Nodlaig, 1901.  Cuid a</span>
<lb n="24"/><span>hAon.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Seo isteach i gceart-lár leabhar agus léighinn Ghaedheal- </span>
<lb n="27"/><span>tachta Éireann bé mhaiseach bháindeas mhúinte "fá n-a</span>
<lb n="28"/><span>colamhnaibh breághtha breaca agus iad go pioctha sgiomartha,</span>
<lb n="29"/><span>fá n-a teidealaibh i litribh móra casta cama agus fá n-a</span>
<lb n="30"/><span>sreathannaibh cló Gaedhilge."  Tá an cló go fíor-</span>
<lb n="31"/><span>álainn, gan amhras.  Acht tá aith-innsint ar an sgéal.</span>
<lb n="32"/><span>"Na rúna diamhara agus na cialla iongantacha agus na</span>
<lb n="33"/><span>sgéalta sultmhara" atá ar iomchar aici, an bhfuilid</span>
<lb n="34"/><span>sin comh hálainn leis an gcló?  Táid go dearbhtha, agus</span>
<lb n="35"/><span>is ar fheabhas innste atá gach éin-cheann aca.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>'Sé céad rud d'á bhfuil ann "Cogar Nodlag" ó</span>
<lb n="38"/><span>Phádraig Ó Séaghdha dar' forainm sgríobhtha "Conán</span>
<lb n="39"/><span>Maol".  Ní gábhadh é 'mholadh.  Nach ar na Connachtaigh</span>
<lb n="40"/><span>is mó dúil i n-a gcanamhaint féin do bhí lán a gcroidhe</span>
<lb n="41"/><span>de dhiombáidh, agus a n-intinn greadtha buaidheartha, nuair</span>
<lb n="42"/><span>do stad sé d'á thuarasgbháil ar an gcogadh so ar</span>
<lb n="43"/><span>siubhal 'san Afraic Theas, ar son nach "Connachtach</span>
<lb n="44"/><span>béilbhinn" é i n-éan-chor acht fíor-Mhuimhneach.  "Is</span>
<lb n="45"/><span>fearr an t-imreas 'ná an t-uaigneas" is é an chéad</span>
<lb n="46"/><span>rud eile.  Tús maith ar sgéal Bhricreann d'aith-</span>
<lb n="47"/><span>innsint i nGaedhilg nua is eadh é, ó láimh an Athar</span>
<lb n="48"/><span>Peadar Ó Laoghaire.  Dhá amhrán atá 'na dhiaidh</span>
<lb n="49"/><span>sain, sean-amhrán .i.  "Cailín deas crúidhte na</span>
<lb n="50"/><span>mBó," ó sgríbhinn do bhí i nDúngharbháin, agus amhrán</span>
<lb n="51"/><span>nua, .i.  "An tSean-bhean Bhocht," ó "Mhicheál".  Tar</span>
<lb n="52"/><span>slán, a Mhichíl!  Is deas é do dhéantús.  Tá "Casadh</span>
<lb n="53"/><span>an tSúgáin" curtha le chéile go han-dheas, acht</span>
<lb n="54"/><span>b'fhéidir nach éin-iongnadh sain, agus gur follus do'n</span>
<lb n="55"/><span>tsaoghal gurab é an chéad bhiadh chuaidh ar sponóig </span>
<lb n="56"/><span>do'n té do sgríobh é an Ghaedhilg.  "Filleadh na</span>
<lb n="57"/><span>Féile" ó'n Athair Peadar Ó Duinnín an chéad</span>
<lb n="58"/><span>sgríbhinn eile.  Ní gábhadh a rádh gur fíor-mhaith an</span>
<lb n="59"/><span>trácht é agus gur foghanta an chomhairle thug an</span>
<lb n="60"/><span>t-ughdar i ndeireadh thiar innti.  Is éachtach an</span>
<lb n="61"/><span>sgéalaidhe Micheál Ó Murchadha dar' treó Cúil Aodha</span>
<lb n="62"/><span>i "mBaile Mhúirne an ghrinn."  Ní'l dá mhéad dá</span>
<lb n="63"/><span>gcuireann sé síos ar rud, nach amhlaidh is mó gheibh-</span>
<lb n="64"/><span>thear greann agus sult ann.  Is ionmholta "Paidí Bán</span>
<lb n="65"/><span>agus an Saighdiur" tar bárr i leith grinn.  A leithéid</span>
<lb n="66"/><span>de bhob, is doigh, níor buaileadh ar éinneach eile riamh.</span>
<lb n="67"/><span>Agus cá tógtha ar Phaidí é?  Muna mbeadh gur imir</span>
<lb n="68"/><span>sé ar an saighdiuir, is dócha ná fágfadh sé an áit go</span>
<lb n="69"/><span>deó na ndeór, agus dá bhfágfadh féin, go dtiubhradh</span>
<lb n="70"/><span>sé bliadhain i ngéibheann chruaidh de dhruim an reithe</span>
<lb n="71"/><span>do ghoid, mar budh eadh.  Paiste fíor-fhilidheachta is</span>
<lb n="72"/><span>eadh "Maidin i mBéarra" ó Osborn Ó hAimhirgin.</span>
<lb n="73"/><span>"Galar gan náire an grádh." 'Sé rud do sgríobh</span>
<lb n="74"/><span>Diarmuid Ua Foghludha i gcomhair "Bhanba" "Sean-</span>
<lb n="75"/><span>aimsireacht."  Is maith an sás sgéalta gearra do sgrío-</span>
<lb n="76"/><span>bhadh Diarmuid, agus ní hí seo an chéad uair aige é go</span>
<lb n="77"/><span>deimhin.  Tá "An File" ag tracht ar "An Músgailt,"</span>
<lb n="78"/><span>agus "An bhruinneal sgiamhach 'na codladh" mar adhbar</span>
<lb n="79"/><span>cainte go deas aige.  Ní baoghal nach mbeadh "Beirt</span>
<lb n="80"/><span>Fhear," nach bhfuil ann acht fear aonair, ámh, os</span>
<lb n="81"/><span>comhair lucht léighte "Bhanba".  Tá sé riamh ar an</span>
<lb n="82"/><span>nós chéadna agus "Sgoláirí na Sgoile" ag caint agus ag</span>
<lb n="83"/><span>cur tré chéile an turus so.  Ní hiongnadh ná ollsacht </span>
<lb n="84"/><span>déantús ó "Thórna," .i. "Músgail do mhisneach a</span>
<lb n="85"/><span>Bhanba," ar fhonn "Mallaí Níc Ailpín".  Do rinne</span>
<lb n="86"/><span>"Sgeilg na sgeól" taidbhreamh neamhghnáthach i gcomhair</span>
<lb n="87"/><span>"Bhanba" agus do thrácht ar Cholaisde an Droichid Nua</span>
<lb n="88"/><span>comh maith céadna ("Fíor-oideachas").  'Sé rud do</span>
<lb n="89"/><span>shaothruigh "Caoilte Mac Rónáin" "Greann na Cath-</span>
<lb n="90"/><span>rach" (.i. Sráid na Catrach i gContae an Chláir).</span>
<lb n="91"/><span>Faisnéis mhaith bhríoghmhar is eadh "An cuimhin leat-sa</span>
<lb n="92"/><span>an oidhché úd?" ó láimh Osbuirn Uí Aimhirgin.  Is</span>
<lb n="93"/><span>dearbh ná beidh ainm na féile feasda ar Bhéal-feirsde</span>
<lb n="94"/><span>d'á dheasgaibh.  Dá olcas "Baile-'bhfad-Síos," agus dar</span>
<lb n="95"/><span>ndóigh, dar leis an ughdar, ní mór le rádh é chuige ná</span>
<lb n="96"/><span>i n-éan-chor, is deimhin go bhfuair sé a leór-dhóithin bídh</span>
<lb n="97"/><span>agus dighe ann, tar éis cúrsa go Béal-feirsde agus tar</span>
<lb n="98"/><span>n-ais arís agus an tart agus an t-ocras ag cur air go dian</span>
<lb n="99"/><span>ar feadh an sgathaimh sin ar fad.  Nár chóra dhó an</span>
<lb n="100"/><span>leasainm úd do bhaisteadh ar Bhéal-feirsde feasda, go</span>
<lb n="101"/><span>mór-mhór nuair atá sé na ceadta míle níos sia síos</span>
<lb n="102"/><span>'ná Baile Átha Cliath, agus é i bhfíor-íochtar na hÉireann?</span>
<lb n="103"/><span>"Aontaighe" ó "Riseárd" an chéad rud eile; a</span>
<lb n="104"/><span>theideal fhoillsigheas an fháithchiall atá leis.  I ndeir-</span>
<lb n="105"/><span>eadh thiar thall atá "Éifeacht teangadh na Gaedhilge</span>
<lb n="106"/><span>ar Náisiúntacht na hÉireann" ó'n leoghan úd na glan-</span>
<lb n="107"/><span>Ghaedhilge "Seandún" dara' comhnaidhe cathair sgiamhach</span>
<lb n="108"/><span>na laoi theas.  Nára' fada go sgríobhfaidh sé arís</span>
<lb n="109"/><span>Do tugadh duilleacán 'sa' bhreis le cois "Bhanba" agus</span>
<lb n="110"/><span>is é rud é acht "An Feirmeoir Gaedhealach," amhrán</span>
<lb n="111"/><span>deas ar gléas ag Tomás Ó hAodha.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>Saoghal fada fá mhaise chugat, a Bhanba.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Clodhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Clodhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
