Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Tar Lear</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1899_04_08_50</note>
                         <note type="L">50</note>
                         <note type="B">1899</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1899_04_08_50</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Tar Lear</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1899</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tar Lear</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Is gearr go mbeidh Dáil Sith na suidhe i mBruach-</span>
<lb n="4"/><span>saile i mBealachaoidh. Beidh fir-labhartha ann ó gach</span>
<lb n="5"/><span>Cúmhachta i roinn ná hEórpa agus Aimeiriocá.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>Is é Sár na Rúise do smuainigh ar dtús ar an Dáil</span>
<lb n="8"/><span>seo. Ba ró-mhaith an rud é, mar adubhairt sé, dá</span>
<lb n="9"/><span>mbiaidh cuing síothchána idir na Cumhachta i gcás ná'r</span>
<lb n="10"/><span>ghabhadh dóibh armáil chómh mór agus atá acu do chongbháil</span>
<lb n="11"/><span>suas feasda.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Is inchreidthe gur b'iongantach an cosdas maithshluagh</span>
<lb n="14"/><span>shaighdiúirí agus loingeas do ghléasadh, fuirinn agus cipe</span>
<lb n="15"/><span>d'éideadh, do bheathughadh, agus do-chóiriughadh i gcómhair</span>
<lb n="16"/><span>cogaidh. Is mór é íoc agus cáin daoine na hEorpa leis</span>
<lb n="17"/><span>an ndream bhfear-cómhraic seo do chur i n-eagair</span>
<lb n="18"/><span>ion-chatha. Is trom an muirear neamh-thairbheach na</span>
<lb n="19"/><span>saighdiúirí agus na mairnéaluigh, agus is mór an sgrios ar</span>
<lb n="20"/><span>dhaoinibh bochta, macánta, leath-lámhach gach náisiúin nach</span>
<lb n="21"/><span>bhfuil na saighdiúirí seo ag tuilleadh a gcoda le h-allus</span>
<lb n="22"/><span>leacan ag déanamh oibre soirbhighe éigin, seachas bheith</span>
<lb n="23"/><span>ag pramhsáil ar leacachaibh sráide agus daoine na tíre ag</span>
<lb n="24"/><span>díol go daor as a gcuid suilt.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Díoltar deich a's dá fhichid milliún púnt ins an</span>
<lb n="27"/><span>mbliadhain as armáil agus loingeas Shasana, agus díolaid na</span>
<lb n="28"/><span>hÉireannaigh cuid maith dhe seo, gidh gur beag dá bhárr</span>
<lb n="29"/><span>atá againn-ne. Cuireann sé faobhar ar fhiaclaibh dhuine</span>
<lb n="30"/><span>machtnughadh ar an tseasgáireacht agus ar an compórd do</span>
<lb n="31"/><span>thabharfadh trian an méid seo airgid d'aiteóiribh Éireann</span>
<lb n="32"/><span>agus Shasana, dá mbiaidh sé caithte i gceart. Do thabhar-</span>
<lb n="33"/><span>faidhe as an méid seo dualgus nó féirín bliadhanta-</span>
<lb n="34"/><span>mhuil do gach sean lánamha ar fuaid na dtíortha do</span>
<lb n="35"/><span>chaith a shaoghal ag obair go dúthrachtach, agus nuair do</span>
<lb n="36"/><span>thagann an chríonnacht agus easba luadháil cos agus lámh ortha</span>
<lb n="37"/><span>nach bhfuil aon nídh is fearr againn dóibh ná iad do</span>
<lb n="38"/><span>dheilt ó n-a chéile agus a stealladh isteach chum báis d'fhágháil</span>
<lb n="39"/><span>i dTigh na mBocht.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>An dóich leat go dtiocfaidh aon toradh as an Dáil</span>
<lb n="42"/><span>Síth seo? Ní thiocfaidh blúire. Ní fhuil na Cúmhachta dá</span>
<lb n="43"/><span>ríribh. Beidh na fir labhartha go binn-bhriatharach le n-a</span>
<lb n="44"/><span>chéile. Déarfaidh gur b'an-mhaith an rud armáil a chéile</span>
<lb n="45"/><span>do laghdughadh acht ní fhuil aon iontaoibh acu as a chéile</span>
<lb n="46"/><span>agus beidh a gcuid cainte chomh neamh-thairbheach le puichín</span>
<lb n="47"/><span>gaoithe.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Tá Cumhachta na hEorpa ag faire ar an tSíne nós</span>
<lb n="50"/><span>scata saol-choin ár ghearan bhacach.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Tá réise maith di ag an gcuid is mó acu anois. Tá</span>
<lb n="53"/><span>Bealachaoidh agus Íodáile ar tí smiot di bheith acu, nós chách</span>
<lb n="54"/><span>deich mbliadhna fichead ó shoin, shamhluigheadar gur chóir</span>
<lb n="55"/><span>dóibh féin bheith na mór-chúmhacht chómh maith leo.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>Tá a rian air, is suarach nach bhfuil na daoine bochta</span>
<lb n="58"/><span>brisde le cíos agus cáin. Is mór an truagh é, mar is</span>
<lb n="59"/><span>daoine shochma, macánta iad. Is mairg na cuimhnigh-</span>
<lb n="60"/><span>thear ar an sean-fhocal "ná leath de bhrat acht mar</span>
<lb n="61"/><span>fhéadfair é chunnlacht".</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Ní ceart breis dhóich, ná muinighin, do chur i nduine</span>
<lb n="64"/><span>ná i Náisiúin do bhorrann suas go h-árd-pheacach seal</span>
<lb n="65"/><span>ghearr. Féach ar an bpúcapadhail - fás aon oidhche</span>
<lb n="66"/><span>bhrothalaighe amháin. Buail speach air i meadhon lae agus ní</span>
<lb n="67"/><span>fhuil ann acht gal agus gaoth agus deannach nó luaithreadh.</span>
<lb n="68"/><span>Cuireadh an ruagadh ar na hIodáiligh leis na hAibisínigh</span>
<lb n="69"/><span>agus measaid siad anois coimheasgar do dhéanamh leis na</span>
<lb n="70"/><span>Sínigh muna bhfaghaid siad roinn dá gcríoch uatha. Tá</span>
<lb n="71"/><span>na Rúisínigh lán-chumhachtach annsúd, agus má's maith leo</span>
<lb n="72"/><span>sain do gheobhaidh na hIodáiligh scéalabhóg de'n tSíne.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Is soth liom nach bhfuil na Spáinnigh ag dul ar aghaidh</span>
<lb n="75"/><span>agus 'ga gceartughadh féin mar ba chóir. Tá an donas ag</span>
<lb n="76"/><span>gabháil dóibh le bhliadhantaibh.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Ba mhaith an sas cabhruighthe leis na hÉireannaigh iad</span>
<lb n="79"/><span>ins an tsean-aimsir, agus níor cheart dúinn é dhearmhad</span>
<lb n="80"/><span>dóibh. I laethibh Philib an Dó do b'iad an dream ba</span>
<lb n="81"/><span>mhó agus ba threise, agus ba líonmhara dá bhfeacaidh an saoghal</span>
<lb n="82"/><span>ó aimsir na Rómánach. Ní fuil screatal anois acu</span>
<lb n="83"/><span>d'á nImpireacht fhairsing thar lear. Bhris a mbuidh-</span>
<lb n="84"/><span>eannta i ndeiscirt an Oileáin Úir ortha i dtosach na</span>
<lb n="85"/><span>h-aoise seo. Tá an butún ortha ó shoin. Tá an chuid</span>
<lb n="86"/><span>mhór d'á stiúróiríbh agus d'á dtaoiseachaibh go faillitheach</span>
<lb n="87"/><span>ain-eolach. Níor b'aon iongna gur bhuaidh na hAmerio-</span>
<lb n="88"/><span>cánaigh ortha in san gcath ndeidheannach. Ní h-ar na</span>
<lb n="89"/><span>saighiúiríbh bochta ba cheart an milleán do bheith, mar</span>
<lb n="90"/><span>throideadar san go cródha mar ba dhual dóibh.</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>Taréis bruighne San Iagó do chur fuarthas cuid de</span>
<lb n="93"/><span>na shleagánaibh teine ar pháirc an bhualadh agus gan ionnta</span>
<lb n="94"/><span>acht ceirteacha agus brúsgar guail, i n-ionad púdair agus</span>
<lb n="95"/><span>liathróidí cruaidhe!</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>Níor chás dóibh cath do chur le n-a leithéidibh seo d'uir-</span>
<lb n="98"/><span>lisibh cogaidh. Da mbiaidh Riaghaltas cruinn, ceart</span>
<lb n="99"/><span>ins an Spáinn, do crochfaidhe an té ba cionntach leis</span>
<lb n="100"/><span>an mbeart fhealltach agus leis an gníomh gaduigheachta so.</span>
<lb n="101"/><span>Dhíol an ríoghacht as phúdair agus cruaidh acht fuaradar</span>
<lb n="102"/><span>ceirteacha!</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Tá na saighdiúirí ag éileamh a gcuid tuarasdail</span>
<lb n="105"/><span>nídh nach locht ortha, acht deir Cisdeóir na Spáinne</span>
<lb n="106"/><span>go bhfuil sé creachda agus nách bhfuil dadamh ins an</span>
<lb n="107"/><span>sparán aige.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>Tá rí na Spáinne 'na gharsún fós. Alfouse ab</span>
<lb n="110"/><span>ainm dó agus deirtheas go bhfuil trioblóid 'na chomhair</span>
<lb n="111"/><span>mar tá Don Cárlos arís ar tí na coróinneach.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>Measann sé gurab é féin an t-oighre ceart. Chuir</span>
<lb n="114"/><span>sé cogadh fada fuilteach cheana ar an dtoisg chéadna</span>
<lb n="115"/><span>agus fuarthas an buadh air. Má tá a leantóirí neartmhar</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="116"/><p><span>beidh anró agus anachra ins an Spáinn. Ba mhór an</span>
<lb n="117"/><span>truagh é sin, mar is fial, féileach na daoine iad. Ba</span>
<lb n="118"/><span>bhorb, uaibhrach an chumhacht í an Spáinn aon uair</span>
<lb n="119"/><span>amháin. Bhí a seólta ar gach sáile. Bhí ór agus airgead go</span>
<lb n="120"/><span>flúirseach aici, acht indiu tá sí críona, caithte na sean-</span>
<lb n="121"/><span>mhnaoi mhanntach ag iarraidh deirce. "An té bhíonn</span>
<lb n="122"/><span>síos buailtear cos air".</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
