Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Fiannaidheacht - Teacht agus Imtheacht an Ghiolla Dheacair agus Tóruigheacht Chonáin agus A Chuideachtan.</title><author><persName/></author><editor><name type="main">Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG10-11108</note>
		 <note type="L">538</note>
		 <note type="B">1900</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Meitheamh, 1900</date><idno>IG10-11108</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">10</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author/><title>Fiannaidheacht - Teacht agus Imtheacht an Ghiolla Dheacair agus Tóruigheacht Chonáin agus A Chuideachtan.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Fiannaidheacht - Teacht agus Imtheacht an Ghiolla Dheacair agus Tóruigheacht Chonáin agus A Chuideachtan.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Meitheamh, 1900</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>fiannaidheachd againn do ceapadh i bhfad sul</span>
<lb n="1"/><span>tháinig na Lochlannaigh ó'n Roinn Eorpa</span>
<lb n="2"/><span>anoir ar chor ar bith.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Gurab é sin a bhfuil le cur síos agam i</span>
<lb n="5"/><span>dtaobh na Féinne agus na fiannaidheachda go </span>
<lb n="6"/><span>nuige seo.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>PÁDRAIG MAC PIARAIS.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>TEACHT AGUS IMTHEACHT AN GHIOLLA</span>
<lb n="11"/><span>DHEACAIR AGUS TÓRUIGHEACHT CHONÁIN AGUS</span>
<lb n="12"/><span>A CHUIDEACHTAN.</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>Tháinig an Gruagach an</span>
<lb n="15"/><span>ceathramhadh lá agus do</span>
<lb n="16"/><span>chomhrac sé féin agus</span>
<lb n="17"/><span>Diarmuid re chéile, agus</span>
<lb n="18"/><span>an uair shaoil an Grua-</span>
<lb n="19"/><span>gach dul san tobar mar</span>
<lb n="20"/><span>budh ghnáthach leis, iadhas Diarmuid a dhá</span>
<lb n="21"/><span>láimh leabhaire lán-chalma fá n-a bhrághaid agus</span>
<lb n="22"/><span>tuitid araon san tiobraid síos.  Níor chian</span>
<lb n="23"/><span>do bhádar mar sin an tan do chonncadar na</span>
<lb n="24"/><span>cathracha agus na caisleáin agus piolóidí ríoghdha</span>
<lb n="25"/><span>ro-mhóra agus na dúthaighe dath-áilne dealbh-</span>
<lb n="26"/><span>éagsamhla agus na coillte deagh-mhaiseacha</span>
<lb n="27"/><span>dearg-iubhair agus na mágha mion-sgothacha agus na</span>
<lb n="28"/><span>tulcha taitneamhacha taobh-uaine; d'éirgh-</span>
<lb n="29"/><span>eadar an dís deagh-laoch sain ó gheal-trácht</span>
<lb n="30"/><span>ghainmhidhe na geal-tiobraide, agus do rioth an</span>
<lb n="31"/><span>Gruagach i n-a ghaistidhibh gáibhtheacha glan-</span>
<lb n="32"/><span>reatha d'ionnsuighe an dúna budh neasa dó,</span>
<lb n="33"/><span>agus ritheann Diarmuid i n-a dhiaidh go dísgir</span>
<lb n="34"/><span>deagh-thapaidh, agus iar rochtain an dúna dóibh,</span>
<lb n="35"/><span>fuaradar iomad sluaigh léir-churadh agus caith-</span>
<lb n="36"/><span>mhíleadh ar fhaithche an dúna.  Do leigeadar</span>
<lb n="37"/><span>conaire coitcheann agus sráid-slighe réidh ro-</span>
<lb n="38"/><span>fhairsing eatorra do'n Gruagach, agus tugadar</span>
<lb n="39"/><span>a n-aghaidh i n-éinfheacht ar Dhiarmuid agus dob'</span>
<lb n="40"/><span>áil leó goin ghaí agus lann agus míreanna mion-</span>
<lb n="41"/><span>bhrúighte do dhéanamh de.  Dála Dhiarmuda,</span>
<lb n="42"/><span>ní ar tlás ná ar tarcuisne do chuaidh sé,</span>
<lb n="43"/><span>acht dul tríotha agus társa amhail do rachfadh</span>
<lb n="44"/><span>seabhach fá mhion-éanaibh nó míol-mhór tré</span>
<lb n="45"/><span>mhin-iasgaibh nó faol-chú cíocrach conadhach</span>
<lb n="46"/><span>tré mhór-thréad caorach ar mhachaire réidh ró-</span>
<lb n="47"/><span>fhairsing gan teasargain idir é agus iad, nó</span>
<lb n="48"/><span>mar bhuinne dian díleann ag sgeith tar</span>
<lb n="49"/><span>uachtar árd sléibhe go mbriseann agus go </span>
<lb n="50"/><span>bhfuadaigheann gach nídh ar a roicheann, is</span>
<lb n="51"/><span>mar sin do rinne Diarmuid slighthe sár-mhóra</span>
<lb n="52"/><span>agus conairí coitcheanna agus láthair imreasáin agus</span>
<lb n="53"/><span>iombhuailte trés na sluaghaibh ionnus go</span>
<lb n="54"/><span>ndearna dronga deaghlaighthe dian-sgaoilte</span>
<lb n="55"/><span>dhóibh gur chorrach gach slighe agus gur bheag gach</span>
<lb n="56"/><span>buidhean, agus gur leabhair na ruaga, agus gur</span>
<lb n="57"/><span>tiugh na harmhadh, na héachta agus na heasbhadha</span>
<lb n="58"/><span>thug orra; agus an mhéid nár thuit le Diarmuid</span>
<lb n="59"/><span>chuadar i n-a madhmannaibh mór-theithmhe fá</span>
<lb n="60"/><span>ghleanntaibh diamhaire dó-eólais agus fó fhothraibh</span>
<lb n="61"/><span>fiadhamhla fásaigh na críche, agus drong eile</span>
<lb n="62"/><span>tar bhéal cathrach isteach agus d'iadhadar na</span>
<lb n="63"/><span>doirse go himeaglach dá n-éis.  Suidheann</span>
<lb n="64"/><span>Diarmuid go sgítheach fadtuirseach ar an</span>
<lb n="65"/><span>bhfaithche i n-a uaith agus i n-a aonar agus é créacht-</span>
<lb n="66"/><span>ach cró-leointe, agus níor bh'fhada gur thuit</span>
<lb n="67"/><span>a thoirchim suain agus síor-chodlata air.  Níor</span>
<lb n="68"/><span>chian dó ann an tan tháinig óglach feardha</span>
<lb n="69"/><span>folt-leabhair dá ionnsuighe agus do thug béim</span>
<lb n="70"/><span>bun-láidir da chois ann.  Músglann Diar-</span>
<lb n="71"/><span>muid leis sin, agus tug lámh thapaidh laochdha tar</span>
<lb n="72"/><span>a leathan-armaibh lán-trodacha.  “Ná gabhadh</span></p>
</div>
<pb n="539"/>
<div><lb n="73"/><p><span>eagla ná anbhuain tu, a mhic uí Dhuibhne,” ar</span>
<lb n="74"/><span>an t-óglach,  “óir ní do dhéanamh díoghbhála</span>
<lb n="75"/><span>dhuit thángas-sa, acht is aimhghlic duit codladh</span>
<lb n="76"/><span>do dhéanamh ar fhaithche bhaile do bhíodhbhadh agus</span>
<lb n="77"/><span>t'eascarad, agus iomad do namhad id' thimcheall,</span>
<lb n="78"/><span>agus éirigh agus tar liom-sa agus gheobhair proinn agus</span>
<lb n="79"/><span>tomaltas uaim agus ionad codlata níos fearr</span>
<lb n="80"/><span>ná sain.”  Budh bhinn le Diarmuid an t-athasg</span>
<lb n="81"/><span>sin an óglaich, agus gluaiseas leis agus ní cian a</span>
<lb n="82"/><span>chuadar an tan chonncadar an t-árus agus an </span>
<lb n="83"/><span>ríogh-bhruighean mhór ró-áluinn agus do chuadar</span>
<lb n="84"/><span>tar dorus na cathrach isteach, agus do fuaradar</span>
<lb n="85"/><span>trí chaogad féinnidhe fíor-árrachtach ann</span>
<lb n="86"/><span>rómpa go n-a ndóithin do bhantracht agus</span>
<lb n="87"/><span>d'ingheanaibh míne macánta mong-bhuidhe ar</span>
<lb n="88"/><span>shlios na cathrach i n-a suidhe agus ionar snáithe</span>
<lb n="89"/><span>sróll so-mhaiseach agus brat sgiamhdha sgarlóide</span>
<lb n="90"/><span>um gach neach díobh, agus d'fhearadar uile fáilte</span>
<lb n="91"/><span>roimh Dhiarmuid, agus do shuidheadar i n-a dhiaidh</span>
<lb n="92"/><span>sin agus d'fhoráil an t-óglach dabhach shlánuighthe</span>
<lb n="93"/><span>agus fothruighthe do dhéanamh do Dhiarmuid, agus </span>
<lb n="94"/><span>luibhe íce agus slánuighthe do chur san bhfothragadh</span>
<lb n="95"/><span>sin.  Do tugadh proinn agus tomhaltas i n-a</span>
<lb n="96"/><span>dhiaidh sin chuca, agus  do chaitheadar a leór-</span>
<lb n="97"/><span>dhóithin bídh agus dighe, agus d'éirigheadar lucht ceoil,</span>
<lb n="98"/><span>oirfide agus ealadhan i n-a bhfiadhnaise, agus do </span>
<lb n="99"/><span>ghabhadar duana agus dréachta agus deagh-dhánta</span>
<lb n="100"/><span>a ngéag-gheinealaigh agus a gcraobh gcoimhneasa</span>
<lb n="101"/><span>dhóibh, agus do tugadh ór agus airgead agus iolmhaoine</span>
<lb n="102"/><span>d'éigsibh, d'ollamhnaibh do lucht ealadhan</span>
<lb n="103"/><span>an dúna ar son a n-ealadhan, agus i n-a dhiaidh</span>
<lb n="104"/><span>sin do chuadar ar a gcuilteachaibh cumhduighthe</span>
<lb n="105"/><span>clúimh-dhearga, agus do bhádar ag suan agus ag</span>
<lb n="106"/><span>sámh-chodladh go maidin an laoi ar n-a bhárach.</span>
<lb n="107"/><span>Is ann sin a d'éirigh an t-óglach agus Diarmuid</span>
<lb n="108"/><span>agus sluagh na cathrach ar gcéadna, gurab ann</span>
<lb n="109"/><span>sin do labhair ris an ngaisgidheach de bhriath-</span>
<lb n="110"/><span>raibh míne milse macánta maordha agus is é</span>
<lb n="111"/><span>adubhairt - “Innis dom cia thu féin, ó taoi</span>
<lb n="112"/><span>comh maith seo riom, agus gan fios agat cia</span>
<lb n="113"/><span>mé d'fhearaibh an domhain, agus cia an chríoch so</span>
<lb n="114"/><span>i n-a dtárlas, agus cia an t-óglach úd do chomh-</span>
<lb n="115"/><span>rac riom ag an dtobar agus cia is rí ar an</span>
<lb n="116"/><span>gcrích seo?”</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>“Inneósad sin duit,”  ar sé,  “Tír-fó</span>
<lb n="119"/><span>thuinn an chrích so, agus rí Thíre-fo-thuinn do bhí</span>
<lb n="120"/><span>ag comhrac riot-sa, agus dearbhráthair do'n rígh</span>
<lb n="121"/><span>mise, agus Ridire an ghaisgidh m'ainm agus inghean</span>
<lb n="122"/><span>do rígh Lochlann is bean dom, agus do bhí mé</span>
<lb n="123"/><span>bliadhain i dteaglach Fhinn mhic Chumhaill, agus is</span>
<lb n="124"/><span>uime sin do rinneas an mhaith seo ort-sa, agus</span>
<lb n="125"/><span>atá ádhbhar eile agam fós, atáim dom'</span>
<lb n="126"/><span>ionnarbhadh agus dom' athchur go laothamhail ag</span>
<lb n="127"/><span>an rígh agus á mhac, agus do-bheirim mo bhriathar</span>
<lb n="128"/><span>nach mó mo dhóigh as Fiannaibh Eireann uile,</span>
<lb n="129"/><span>dá mbeidís ar aon láthair, ná asat-sa gidh</span>
<lb n="130"/><span>taoi id' uaith agus id' aonar, agus is uaibh-se</span>
<lb n="131"/><span>saoilim neart na críche seo do bheith agam,</span>
<lb n="132"/><span>agus gheobhaidh tu bheith im' fhochair féin gach</span>
<lb n="133"/><span>n-oidhche agus trí chéad gaisgidheach galach</span>
<lb n="134"/><span>gnímh-éachtach atá ar mo theaghlach.  Do-</span>
<lb n="135"/><span>bhéar chum cathuighthe gach lá duit-se ré</span>
<lb n="136"/><span>rígh Tíre-fo-thuinn agus ré n-a mhac iad, agus is é</span>
<lb n="137"/><span>dob' áil liom cumann agus caradradh do cheang-</span>
<lb n="138"/><span>al riot-sa.”</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>“Is toil liom-sa sin,”  ar Diarmuid.</span>
<lb n="141"/><span>Do thug gach n-aon aca a bhriathar re comhall</span>
<lb n="142"/><span>an ghealla sain go bráth.  Tugadar</span>
<lb n="143"/><span>as an oidhche sin, agus ar maidin ar n-a bhárach</span>
<lb n="144"/><span>is í chomhairle ar ar chinneadar fógradh catha</span>
<lb n="145"/><span>do chur chum an ríogh.  Is annsin chuireas</span>
<lb n="146"/><span>Ridire an ghaisgidh teachta uaidh d'fhógradh</span>
<lb n="147"/><span>catha ar rígh Thíre-fo-thuinn agus ar a mhac.</span>
<lb n="148"/><span>Rángadar na teachta do láthair an ríogh, agus</span>
<lb n="149"/><span>fochtar díobh a dtoisg agus a dturas.  D'inn-</span>
<lb n="150"/><span>seadar na teachtairí gur d'fhógradh catha</span>
<lb n="151"/><span>air-sean agus ar a mhac thángadar ó Ridire an</span>
<lb n="152"/><span>ghaisgidh.  “Maiseadh,” ar an rí,  “ní shaoilim-</span>
<lb n="153"/><span>se eisean a bheith líon catha dhom, gidheadh, do</span>
<lb n="154"/><span>dhéanfad ionnarbthac agus díbirteach de, ionnnus</span>
<lb n="155"/><span>nach áiteóchadh féin ná éinneach d'á shliocht</span>
<lb n="156"/><span>Tír-fo-thuinn go bruinne an bhrátha agus go</span></p>
</div>
<pb n="540"/>
<div><lb n="157"/><p><span>foircheann na beathadh,” agus fós go dtiubhradh</span>
<lb n="158"/><span>dearg-ár a bhfear agus a mban agus a mbaoith-leanbh,</span>
<lb n="159"/><span>agus go loisgfeadh a ndúnta agus a ndéagh-áruis.</span>
<lb n="160"/><span>Do rángadar na teachta tar n-ais go Ridire</span>
<lb n="161"/><span>an ghaisgidh agus innsid dó gach ar chan an rí leó.</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>(Ní críoch).</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p>
<lb n="166"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Teacht agus Imtheacht an Ghiolla Dheacair agus Tóruigheacht Chonáin agus A Chuideachtan.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Teacht agus Imtheacht an Ghiolla Dheacair agus Tóruigheacht Chonáin agus A Chuideachtan.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
