Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaidhe an tSaoghail - Éire</title><author><name type="main">Feargus Finn-Bhéil</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1899_03_25_17</note>
                         <note type="L">17</note>
                         <note type="B">1899</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1899_03_25_17</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Feargus Finn-Bhéil</author><title>Cúrsaidhe an tSaoghail - Éire</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1899</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaidhe an tSaoghail</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Éire</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Tá trácht mór i nÉirinn le tamall ar aondacht agus</span>
<lb n="6"/><span>síothcháin imeasg na bhFeisiri, agus déarfadh duine gur</span>
<lb n="7"/><span>mhithid dóibh an toirmeasg do chaitheamh uatha feasda.</span>
<lb n="8"/><span>"Ní théidheann rogha ó'n reidhteach," adeir an sean-</span>
<lb n="9"/><span>fhocal.  Beidh an Sasanach ag déanamh cosa caorach</span>
<lb n="10"/><span>agus uan dhinn an fhaid bhéimíd féin ag imirt ar a</span>
<lb n="11"/><span>chéile.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Ní mór an gnó atá ar siubhal i bFeis na Sacsan an</span>
<lb n="14"/><span>aimsir seo, acht an fear thall ag tabhairt a bhillí féin</span>
<lb n="15"/><span>isteach, agus ag moladh na milliún airgid d'á ghléas</span>
<lb n="16"/><span>chogaidh.  "Tá an gléas cogaidh agat-sa," adeir an</span>
<lb n="17"/><span>tÉireannach, "acht caitfidh mise níos mó ná cion</span>
<lb n="18"/><span>duine d'íoc ar é choimeád suas."</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Is iomdha dílleacht agus páisde bocht gan charaid</span>
<lb n="21"/><span>a tógadh isteach is na Sgoileannaibh Céirde ar fuaid</span>
<lb n="22"/><span>na h-Éireann le tamall maith, agus a fuair beagán éigin</span>
<lb n="23"/><span>léighinn agus ceárd a bheatha fé chúram na mban</span>
<lb n="24"/><span>riaghalta agus na mbráthar.  Is cosamhail go bhfuil</span>
<lb n="25"/><span>síntiús éigin ag na sgoileannaibh so ó'n stát, agus dar</span>
<lb n="26"/><span>ndóigh níor thaithin sin leis an Sacsanach.  Órduigheadh do</span>
<lb n="27"/><span>na guistísibh an lá fé dhéire gan aon pháisde leigint</span>
<lb n="28"/><span>isteach feasda acht bhéadh i dtreó na h-eugcóra,</span>
<lb n="29"/><span>nó ar tí droch-bhéirte éigin do dhéanamh.  Is daonachtach</span>
<lb n="30"/><span>é Seaghan Buidhe, acht ná béadh sé féin síos leis.</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>Tá na Gaedhil Aontuighthe ar dul an aghaidh go maith</span>
<lb n="33"/><span>i gConnachtaibh.  Is ait an áit sin Cúige Connacht.  Tá</span>
<lb n="34"/><span>na mílte acra do'n talamh is breághdha sa domhan ag</span>
<lb n="35"/><span>cothughadh stoic ó bhliadhain go bliadhain ann, agus na</span>
<lb n="36"/><span>daoine bochta Gaedhealacha díbirthe go dtí an sliabh</span>
<lb n="37"/><span>agus go dtí an bogach.  Níor iompaigheadh an fód ar an</span>
<lb n="38"/><span>dtalamh réidh le dá fhichid bliadhain.  Agus ní bhfuil</span>
<lb n="39"/><span>tabhairt an fhéir féin anois innte.  Tá na Gaedhil</span>
<lb n="40"/><span>Aontuighthe ag labhairt suas go dána i gcoinne lucht an</span>
<lb n="41"/><span>feuranaigh do chur agus do ghlacadh, 'ghá rádh dá roinnfí</span>
<lb n="42"/><span>an talamh réidh sin ar a comhthrom cíosa nár ghábhadh do</span>
<lb n="43"/><span>chúig reanna an domhain bheith ag déanamh déirce ortha</span>
<lb n="44"/><span>níos sia.  Agus is cosamhail go bhfuil an ceart acu.</span>
<lb n="45"/><span>Cruinnigheann na sluaighte i ngach áit a mbíonn feuránach</span>
<lb n="46"/><span>le cur, agus b'éigean an conndáil do thabhairt suas</span>
<lb n="47"/><span>i dhá áit an tseachtmhain seo tharainn.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Is fada tá bóthar iarainn Phortláirge agus Luimnighe</span>
<lb n="50"/><span>gan bheith ag dul i leas.  Cinneadh cómhairle tamall ó</span>
<lb n="51"/><span>shoin do'n Bhórd-stiúrtha agus do Bhórd an Bhealaigh</span>
<lb n="52"/><span>Mhóir Theas, sé sin an bealach ó Bhaile Átha Cliath go</span>
<lb n="53"/><span>Cúige Mumhan, gur mhaith na rud dóibh araon é dá</span>
<lb n="54"/><span>mbeidís fé aon Bhórd stiúrtha amháin feasda.  Budh</span>
<lb n="55"/><span>mhaith an rud dóibh sin é gan amhras, acht deir na daoine</span>
<lb n="56"/><span>lasmuigh gur maith dóibh féin dhá lucht iomchuir a bheith</span>
<lb n="57"/><span>ag gearradh i gcoinne a chéile.  Ní thaithnigheann cuibh-</span>
<lb n="58"/><span>reann do'n tsaghas sain leo, agus tá siad ag rádh na</span>
<lb n="59"/><span>choinne go láidir.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Tá casaoid d'á dhéanamh le fada mar gheall ar na</span>
<lb n="62"/><span>toicéadaí dearga curtar le fios ar an dochtúir.  Na</span>
<lb n="63"/><span>dochtúirí ag gearán go bhfuigheann saidhbhir agus daidhbhir</span>
<lb n="64"/><span>na toicéadaí sin, agus daoine eile 'ghá rádh go gcaith-</span>
<lb n="65"/><span>fidís déanamh gan dochtúireacht nó iad féin do sgrios</span>
<lb n="66"/><span>muna mbeadh an cómhartha dearg le fagháil acu.  Go</span>
<lb n="67"/><span>deimhin is ait an sgeul é go gcaithfidh an fear tuaithe</span>
<lb n="68"/><span>comhartha an bhochtáin do bheith aige nó na puinnt reamh-</span>
<lb n="69"/><span>ara le tabhairt do'n liaigh.  Tá riaghalacha nuadha d'á</span>
<lb n="70"/><span>dtabhairt amach i n-athchomaireacht - an cloichead dearg</span>
<lb n="71"/><span>le bheith ag an duine bocht amháin, agus díoluigheacht do</span>
<lb n="72"/><span>réir a mhaoine ar gach n-aon eile do dhochtúir a cheanntair.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Bhí cruinnughadh mór Eireannach i nGlaschú i nAlbain</span>
<lb n="75"/><span>lá fhéile Pádraig agus Micheál MacDáithí ag caint</span>
<lb n="76"/><span>leo.  Dubhairt sé nár shaoil sé go bhféadfadh ár</span>
<lb n="77"/><span>bhfeisiri aon mhaith a dhéanamh d'Éirinn sa bhFeis i Lúnduin</span>
<lb n="78"/><span>an bhliadhain seo, agus gur chuma ann nó as iad go</span>
<lb n="79"/><span>mbéadh an reidhteach eatortha.  Dubhairt sé na dhiaidh</span>
<lb n="80"/><span>sin gurab é obair dob fhearr fhéadfadh na Gaedhealaibh</span>
<lb n="81"/><span>Aontuighthe i n-iarthar na hÉireann chum an talamh do</span>
<lb n="82"/><span>bhaint d'ainmhidhe na gceithre gcos agus a thabhairt do'n</span>
<lb n="83"/><span>Chríosdaighe.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>Gan amhras tá obair mhaith ar bun ag Connradh na</span>
<lb n="86"/><span>nGaedheal nAontuighthe, acht is mór an iongantas é</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="87"/><p><span>muna bhfuil fir maithe i nÉirinn do chabhróch' leotha i</span>
<lb n="88"/><span>n-eagmais na cheithre fichid éigin fear a chuireamar</span>
<lb n="89"/><span>go Lúnduin a' braith ar bheart éigin do dhéanamh dá</span>
<lb n="90"/><span>dtír.</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>B'é ár gcomhairle-ne do na feisiribh seo teacht</span>
<lb n="93"/><span>abhaile agus an teanga Ghaedhilge d'fhoghluim.  Bhéadh</span>
<lb n="94"/><span>aon maith amháin annsan gan aon dearmadh.  D'fhéad-</span>
<lb n="95"/><span>faidís a gcuid aragóna do dhéanamh gan a theanga</span>
<lb n="96"/><span>bheith na leath-bheul ag an Sasanach ag magadh fútha</span>
<lb n="97"/><span>agus fúinne do chuir isteach iad.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>Tá taobh eile ar an mbilleoig.  Bhí fear árd-</span>
<lb n="100"/><span>léigheannta ag tabhairt óráid uaidh sa Bhreathanaisg an</span>
<lb n="101"/><span>lá fé dheireadh ag trácht ar breaghdhacht na Gaedhilge,</span>
<lb n="102"/><span>agus dubhairt nár thuig sé cad ná thaobh feisirí náis-</span>
<lb n="103"/><span>iúntacha bheith ghá tabhairt ortha, agus ná cuirid siad aon</span>
<lb n="104"/><span>tsuim sa teangain is dúthchas do'n Ghaedheal.  Ní mó</span>
<lb n="105"/><span>thuig seisean é 'ná thuigimíd-ne.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Beidh agallamh i mBaile Ath' Cliath an ceathramhadh lá</span>
<lb n="108"/><span>do'n mhí seo chughainn ar son síothchána, agus tá feisirí</span>
<lb n="109"/><span>do ghach comhluadar le bheith ann.  Tá buidhean Sheaghain</span>
<lb n="110"/><span>Réamain agus lucht leanamhna Thomáis Esmond le</span>
<lb n="111"/><span>teangmháil ar a chéile i Lúnduin fé sin, agus b'fhéidir</span>
<lb n="112"/><span>go dtiucfadh maitheas éigin as.</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>Is cosamhail nách aon mhaith dhúinn ár súil a bheith le</span>
<lb n="115"/><span>hArd-sgoil Chaitiliceach go ceann a bhfad eile do réir</span>
<lb n="116"/><span>mar dubhairt an Duke of Devonshire an lá eile.  Is</span>
<lb n="117"/><span>ball do'n Riaghaltas atá i réim anois é an diúic, agus</span>
<lb n="118"/><span>isé deir sé ná fuil aon cháll le na leithéid d'Ard-sgoil</span>
<lb n="119"/><span>i nÉirinn.  Beul fuar is eadh Balfour feasda le na</span>
<lb n="120"/><span>chuid geallamhna, agus is mairg do'n duine nó do'n</span>
<lb n="121"/><span>dream daoine chaithfidh bheith ag iarraidh déirce.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>Feargus Finn-Bhéil</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Éire

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Éire

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
