Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">Peadar Ua Laoghaire</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1899_03_18_02</note>
                         <note type="L">2</note>
                         <note type="B">1899</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1899_03_18_02</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Peadar Ua Laoghaire</author><title/></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1899</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An Claidheamh Soluis</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Nocht an Claidheamh dhúinn, a fhir eagair.  Tá gá le</span>
<lb n="4"/><span>claidheamh i n-Éirinn indiu, agus gá le solus.  Tá</span>
<lb n="5"/><span>coílte móra le gearadh againn, coílte dúbha dorcha.</span>
<lb n="6"/><span>Coílte atá ag fás agus ag leathadh i n-Éirinn le</span>
<lb n="7"/><span>h-aimsir fhada.  Is coílte iad ná fuil ionta acht an</span>
<lb n="8"/><span>t-adhmhad is measa dár fhás tré thalamh riamh.  Tá</span>
<lb n="9"/><span>leata acu mór thimpal ár n-oileáin go dtí ná fhuil slígh</span>
<lb n="10"/><span>siúbhail ná seasaimh againn.  Is minic an faobhar do</span>
<lb n="11"/><span>chur ortha agus gach sgéach agus tor agus creachail gan</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="12"/><p><span>áird, gach cuaileán agus géagán agus camstuaic</span>
<lb n="13"/><span>míchothromach, do ghearadh ó'n bpréimh amach agus teine</span>
<lb n="14"/><span>chnámh do dhéanamh díobh.  Isiad coílte an Ghall Bhéarla</span>
<lb n="15"/><span>na coílte sin.  Táimíd múchta acu.  Táimíd curtha</span>
<lb n="16"/><span>amú acu.  Tá adhmad breágh glan díreach réidh árd na</span>
<lb n="17"/><span>Gaedhilge brúite, basgaithe, curtha ar feó, ag an</span>
<lb n="18"/><span>nglamaraisg bhrosnaidh seo, atá leata tímpal na</span>
<lb n="19"/><span>bpréamh aige, 'gá gcosg ar ghréim agus ar ghaoith.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Nocht an Claoidheamh dhúinn, leig an solus chúgainn.</span>
<lb n="22"/><span>Is fada gá le solus againn.  Dob fhada gur tháinig an</span>
<lb n="23"/><span>solus, acht is feár déanaighe 'ná ró-dhéanaighe.  Sgaoil</span>
<lb n="24"/><span>chúgainn é fé dheire.  Nuair a bheidh an faobhar i n-ár</span>
<lb n="25"/><span>láimh againn agus an solus ar lasadh i n-ár dtímpal</span>
<lb n="26"/><span>gabhaimse orm gur geár go ndéanfimíd sligh dhúinn</span>
<lb n="27"/><span>féin.  Is geár go mbeidh an choíl dá gearadh agus gaoth</span>
<lb n="28"/><span>dá thabhairt do na cúinníbh cúmhanga, agus solus dá</span>
<lb n="29"/><span>leigint isteach ar an h-áiteanaibh dorcha, agus géaga</span>
<lb n="30"/><span>cama agus luirgne lúbhtha an Bhéarla dá mbrise agus</span>
<lb n="31"/><span>dá stracadh agus dá raobadh, agus dá gcaitheamh amach</span>
<lb n="32"/><span>fé 'n spéir i dtreó go mbeidh radharc ag an saoghal</span>
<lb n="33"/><span>mór ortha, agus go bhfeicfidh uasal agus íseal ná fuil</span>
<lb n="34"/><span>sa Bhéarla acht brosna, agus má cheap aoinne gur bh'</span>
<lb n="35"/><span>adhmad uasal é go raibh dearmhad ar an t-é cheap san,</span>
<lb n="36"/><span>agus ná ceapfadh aoinne é muna mbéadh na luirgne</span>
<lb n="37"/><span>cama do bheith i bhfolach.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Nuair a bheidh an brosna glan as an sligh, nuair a</span>
<lb n="40"/><span>bheidh an talamh réidh ó'n achran, nuair a bheidh an</span>
<lb n="41"/><span>drabhuíol agus an faidhuile agus an fás mí-fholáin</span>
<lb n="42"/><span>sguabtha as an sligh, ansan seadh a chídhfar na crainn</span>
<lb n="43"/><span>bhreaghtha, ár n-adhmad féin na craínn atá ag fás i</span>
<lb n="44"/><span>n-Éirinn le dhá mhíle, ní h-eadh acht le trí mhíle bliaghan.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>Is mór an obair atá roimis an gClaoidheamh.  Ní mór</span>
<lb n="47"/><span>dó faobhar maith do bheith air.  Ní dheanfadh claidheamh</span>
<lb n="48"/><span>maol ag an gnó go deó.  Ní foláir dó, i dteannta an</span>
<lb n="49"/><span>faoibhir, an béul do bheith cruaidh aige.  Is iomdha gad</span>
<lb n="50"/><span>ríghin agus radharcán daingion a bheidh le gearadh aige</span>
<lb n="51"/><span>agus muna mbeidh an béul cruaidh aige is geár go</span>
<lb n="52"/><span>mbeidh sé manntach.  Is beag an tairbhe claidheamh</span>
<lb n="53"/><span>manntach.  Acht ní baoghal do'n chlaidheamh so.  Tá</span>
<lb n="54"/><span>buadha móra aige acht go bhfaighidh sé ceart.  Isé an</span>
<lb n="55"/><span>claidheamh soluis é.  Tabharfidh sé solus uaidh féin do'n</span>
<lb n="56"/><span>t-é a bheidh 'ghá ramsáil.  Ní'l ag an t-é sin acht a shúile</span>
<lb n="57"/><span>do choimeád osgailte.  Is geár go dtiocfidh sé isteach</span>
<lb n="58"/><span>ar an obair.  Sin cuid de bhuadh an Chlaidhimh.  Isé an</span>
<lb n="59"/><span>Claidheamh soluis é ar dhá chuma, nó dá n-abrainn ar</span>
<lb n="60"/><span>thrí chuma.  Tabharfidh sé solus do shúil an t-é a bheidh</span>
<lb n="61"/><span>'ghá úsáid, eoluis d'á aigne, agus neart d'á chuislinn.</span>
<lb n="62"/><span>Ní'l aoinne do rachaidh i dtaithighe an chlaidhimh seo i</span>
<lb n="63"/><span>gceart ná déanfidh gníomh.  Déanfidh sé faobhar-chleas</span>
<lb n="64"/><span>mar dhéineadh Cú na gcleas.  Labharfidh an claidheamh</span>
<lb n="65"/><span>mar a labhradh claidheamh Fhearguis.  Bainfidh sé gáirí</span>
<lb n="66"/><span>agus damhas agus léimreach a' banána, agus bocána</span>
<lb n="67"/><span>agus geinte glinne - cé gur fada 'na gcodla iad.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Siniad, ámh, an dá bhuadh is mó ag an g-claidheamh</span>
<lb n="70"/><span>so .i. Faobhar agus solus.  Faobhar chum na coíle do</span>
<lb n="71"/><span>ghearadh agus solus chum an faoibhir do chur i bhfeidhm.</span>
<lb n="72"/><span>An t-é a ghlacfidh an t-arm só 'na láimh agus a</span>
<lb n="73"/><span>ceapfidh úsáid do dhéanamh do, tabharfadsa aon</span>
<lb n="74"/><span>chomhairle amháin dó.  Sul a dtéidh sé isteach sa n-obair</span>
<lb n="75"/><span>deineadh sé mar dheineadh Cúcholuinn.  Cuireadh sé</span>
<lb n="76"/><span>sólus maith ar "dheacaracht na gcleas."  Is sean</span>
<lb n="77"/><span>fhocal é gur "treise penn ná claidheamh".  Is minic</span>
<lb n="78"/><span>a chuir an phenn an claidheamh ar siúbhal.  Acht níor</span>
<lb n="79"/><span>Chlaidheamh Soluis é.  Isé claidheamh na h-aigne an</span>
<lb n="80"/><span>Claidheamh Soluis.  Is treise é 'ná aon chlaidheamh</span>
<lb n="81"/><span>corpardha.  Isé a chuirean an penn féin ar siubhal.  Ní</span>
<lb n="82"/><span>bheadh aon mhaith sa phenn gan é.  Acht is deacra go mór</span>
<lb n="83"/><span>na cleasa a bhainean leis ná na cleasa a bhainean le</span>
<lb n="84"/><span>h-aon arm eile.</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>Foghluimse na cleasa san nó is beag an tairbhe dhuit</span>
<lb n="87"/><span>Claidheamh Soluis.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>creachail - The torn-up butt of a tree, with the roots</span>
<lb n="90"/><span>sticking out all round it; any very crooked and</span>
<lb n="91"/><span>gnarled piece of timber.  Figuratively: a person</span>
<lb n="92"/><span>with a cross, unmanageable disposition.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>cuaileán - a long, crooked limb of a tree.  Figura-</span>
<lb n="95"/><span>tively: an awkward, tall yahoo of a fellow.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>camstuaic - a stout, crooked limb of a tree; anything</span>
<lb n="98"/><span>crooked and unmanageable</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>míchothromach - awkward, unmangeable</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>ar feó - in a decaying state</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>glamarasg - anything that makes an ugly, crackling</span>
<lb n="105"/><span>noise</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>brosnadh - brushwood</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>luirgne, pl. of lurga - A shin; a slender limb of a</span>
<lb n="110"/><span>tree, resembling a shin-bone</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>achran - anything that causes obstruction</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>maol - blunt</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>béul - A mouth; the edge of any sharp weapon, or</span>
<lb n="117"/><span>cutting instrument</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>manntach - gapped</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>drabhuíol - Rubbish, refuse, débris</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>ramsáil - the act if brandishing</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>buadh - some virtue which is in a thing</span></p>
<lb n="126"/>
<lb n="127"/><p><span>cuislinn, dat. of cuisle - the arm</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>faobhar-chleas - a feat of skill with an edged weapon</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>banána, bocána, geinte glinne - certain spiritual</span>
<lb n="132"/><span>beings</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>Peadar Ua Laoghaire</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Nocht an Claidheamh dhúinn, a fhir eagair

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Nocht an Claidheamh dhúinn, a fhir eagair

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
